E Kakawaki Ibukim Nanon Ana Katairiki Te Uea

IAI iroum ataakin nanon ana Katairiki te Uea ae kakawaki ma n teimatoa? Ibukin kaekaan anne, ti na iangoa moa nanon are e iangoia Iesu Kristo ni kaineti ma te botaki ae okoro aei.

N tairikin Nitian 14 33 C.E., ao e botaki Iesu ma ana abotoro ake 12 n te ruu are i eta i Ierutarem bwa a na bukamarua te Toa are te Riao, are kaakaraoaki ni katoa ririki. Imwin tiaia ni kana amwaraken te Toa are te Riao, ao e otinako Iuta bwa e na kamwanea Iesu. (Ioane 13:21, 26-30) E a moana ngkanne “ana amarake te Uea” Iesu ma nikiraia abotoro ake 11. (1 I-Korinto 11:20, BK) E aranaki naba te toa aei bwa te Kauring, ibukina bwa e tuangia taan rimwina iai Iesu ni kangai: “Karaoa aei ba kan uringau.” Aei te botaki are a tuangaki tii Kristian bwa a na kaakaraoia.​—1 I-Korinto 11:2, BK.

Aomata aika mena n taabo aika bati, a katei bwaai ni kauring ke n namata te bong ae okoro bwa a na kauringa ke ni bukamarua iai kauringan te bwai ae kakawaki ke te aomata ae kakannato. E karaoa naba aekan anne Iesu ngke e karaoa te amwarake ni kauring, bwa bwain kauringakiia ao buokaia taan rimwina bwa a na teimatoa n ururingi bwaai aika rangi ni kakawaki ake a a riki n te bong ane okoro anne. Te amwarake ni kauring aei e na kauringiia rooro ake a maiu mai mwin ana tai Iesu, taekan nanon bwaai aika kakawaki ake e karaoi Iesu n te tairiki anne, ao riki, taiani banna ake e kabonganai. Baikara kanikina ke banna ake e kabonganai Iesu, ao tera nanoia? Ti na nenera ana rongorongo te Baibara ni kaineti ma bwaai aika riki n te tairiki anne n te ririki 33 C.E.

Banna Aika Tabu

“E ana te burawa, e katituaraoa te Atua, ao e otea te burawa ao e angania, ni kangai nakoia: “Rabatau aei [“e tei ibukin rabwatau aei,” NW], ae e kabureaki i bukimi. Karaoa aei ba kan uringau.”​—Ruka 22:19, BK.

Ngke e anaa te berena Iesu ma n taku “e tei ibukin rabwatau,” ao e kamataataa iai bwa te bwerena are aki-karikaki arei boni bannan rabwatana ae e aki tuuraki n te bure, are e anga “i bukini kamaiuan te aba.” (Ioane 6:51) E ngae ngke e taekinaki ae kangai n rairai tabeua n te Baibara, “rabatau aei,” [n te taetae n Erene, es·tinʹ] ma e taekinaki n te Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament bwa e kona naba te weabe ae es·tinʹ n nanona “kotea, tei ibukina, ke nanona.” Te weabe aei e taekina te iango ae te bwai teuana e kona ni manga tei ibukin te bwai teuana, ke n riki bwa bannana.​—Mataio 26:26.

Tii te arona ma te mwangko ni wain. E taku Iesu: “Te mangko aei, [“e tei ibukin,” NW] te berita ae e bou i nanon rarau, ae e kawaawaanakoaki i bukimi.”​—Ruka 22:20, BK.

E taku ana rongorongo Mataio ni kaineti ma te mwangko: “Bwa rarau aei, ae raran te berita nabangkai, ae kawawaeaki i bukiia aomata aika bati ba bwaini kabaran aia bure.” (Mataio 26:28) E kabongana te wain are n te mwangko Iesu n tei ibukin raraana. Raraana are e kawawaeaki e moana waakinan “te berita nabangkai” ibukia taan rimwina aika kabiraki n te taamnei, ake a na uea ma ngaia i karawa ao a na riki bwa ana ibonga.​—Ieremia 31:31-​33; Ioane 14:2, 3; 2 I-Korinto 5:5; Te Kaotioti 1:5, 6; 5:9, 10; 20:4, 6.

Te wain are n te mwangko arei e kauringira, ae raraan Iesu are e kawawaeaki, e katauraoa kawain “kabaran aia bure” aomata, ao e a kaukaki iai weteaia taani katong banna bwa a na maiu i karawa ma n uaia n ababa ma Kristo. E teretere bwa te koraki ake a weteaki nako karawa, ae te koraki ae tianaki mwaitiia, bon tii ngaiia aika a na kana te berena ao n nima te wain n tain te Kauring.​—Ruka 12:32; I-Ebeto 1:13, 14; Ebera 9:22; 1 Betero 1:3, 4.

Tera ngkanne aroia taan rimwin Iesu ake tiaki kaain te berita ae boou? Te koraki aei bon ana “tiibu tabemang” te Uea, ake a na aki tautaeka ma Kristo i karawa, ma e na reke irouia te maiu ae akea tokina n te baretaiti i aon te aba. (Ioane 10:16; Ruka 23:43; Te Kaotioti 21:3, 4) Bon “te koraki ae uanao” Kristian aika kakaonimaki aikai, aika a “toro [iroun] te Atua ni ngaina ao ni bong,” ao a kukurei ni mataku n tain ana Katairiki te Uea. Ai aron ae a tataekina ae kangai n aia taeka ao n aia mwakuri: “Ana bwai Atuara ae tekateka i aon te kaintokanuea te kamaiu, ao ana bwai naba te Tiibutetei.”​—Te Kaotioti 7:9, 10, 14, 15.

Iratai?

“Karaoa aei bwa kanuringau.”​—Ruka 22:19.

Iratai karaoan te Kauring ae riai, bwa e aonga n teimatoa ururingan maten Kristo? E aki kaota raoi anne Iesu. Ma ibukina bwa e moana karaoan kauringan ana Katairiki te Uea n Nitian 14, are te bong are e bukamaruaki iai te Toa are te Riao teuana te tai ni katoa ririki irouia I-Iteraera, ao e teretere iai ngkanne ae e nanonna Iesu bwa e na kaakaraoaki te Kauring n aron naba anne. A katoa ririki I-Iteraera ni bukamarua kauringan kainaaomatakiia man te tautoronaki i Aikubita, ao ai aroia naba Kristian bwa a na katoa ririki ni kaakaraoa te bukamaru ibukin kainaaomatakiia man te tautoronaki i aan te bure ao te mate.​—Te Otinako 12:11, 17; I-Rom 5:20, 21.

E aki kamimi ngkana e katoa ririki bukamaruan te bwai ae kakawaki. N te katoto, iangoa aron te koro-mwaneaba ke aron te natannaomata teuana ni bukamarua te bwai ae kakawaki ae e a tia n riki n taai aika bwakanako. E aki toki ni kaakaraoaki kauringan te bwai ae riki, teuana te tai ni katoa ririki, n te bong naba are e a riki iai te bwai anne rimoa. N aron anne, i nanon tienture aika mwaiti aika imwin Kristo, aomata aika a taku bwa Kristian ngaiia a aranaki bwa Quartodecimans, [ae nanona kaain te Katebwi ma aua] ibukina bwa a aki toki ni kauringa maten Iesu ni katoa ririki n Nitian 14.

E Bebete Karaoana ma E Kakawaki Nanona

E kabwarabwaraa te abotoro Bauro bwa karaoan ana Katairiki te Uea, e na buokiia taan rimwin Iesu bwa a na teimatoa ni “kaota maten te Uea.” (1 I-Korinto 11:26) Mangaia are e na kabotoaki te kauring aei i aon kakawakin maten Iesu ni kaineti ma kakoroan bukin ana kaantaninga te Atua.

E kaotia Iesu man ana kakaonimaki ni karokoa matena, bwa Iehova ae te Atua bon te tia Karikiriki ae wanawana ma n tatangira, ao ngaia naba te Uea ae raoiroi ae moan te mwaaka. E aki katotonga Atam Iesu, ao e kakewea ana bukibuki Tatan ngke e kaotia bwa e kona ni kakaonimaki te aomata nakon te Atua, e ngae ngkana e rangi ni korakora kataakina.​—Iobi 2:4, 5.

Ana Katairiki te Uea, e kateimatoaa naba ururingan ana tangira Iesu are e anga iai boni ngaia. E teimatoa ni kororaoi ongeaban Iesu nakon Tamana, n aki ongei kataaki aika kakaiaki. E kona n anga maiuna n aomata ae kororaoi, ae e na kabooa mwin te kabuanibwai ae korakora are riki man ana bure Atam. E boni kabwarabwaraa Iesu, bwa e roko “ba E na anga maiuna ba unoraia aomata aika bati.” (Mataio 20:28) N tokina, a kona ni kabwaraaki aia bure aomata ni kabane ake a onimakina Iesu, ao ni karekea te maiu are aki-toki, n aron ana moani kaantaninga Iehova ibukin te botannaomata.​—I-Rom 5:6, 8, 12, 18, 19; 6:23; 1 Timoteo 2:5, 6.a

Bwaai aikai ni kabane, a kaota korakoran ana raoiroi ao ana akoi Iehova are kaotiotia ngke e katauraoa te kawai ibukin kamaiuan te botannaomata. E taku te Baibara: “E kaotaki tangirara i roun te Atua n aei, ngke E kanakomaia Natina are te riki-temanna te Atua nako aon te aba, ba ti aonga ni maiu i Rouna. Aio te tangira, tiaki ngke ti tangira te Atua, ma E tangirira, ao E kanakomaia Natina ba te kareanraoi ni kabara ara bure.”​—1 Ioane 4:9, 10.

Eng, ai tamaroa ra aron bukamaruan te Kauring aei! E bebete ao e kai karaoaki n aki ongeia bwa tera aroaroia aomata ake a karaoia. Ma e ngae n anne, aron kabonganan taiani banna, e a riki bwa te bwai ni kauring ae kakawaki nanona, ae manena i nanon te tai ae maan.

Nanona Nakoim

Maten ara Uea are Iesu Kristo are e kareana maiuna iai, bon te bwai ae e aki bebete karaoana irouna ma Tamana are Iehova. E aki riai ni mate Iesu n aron ae e riki nakoira, ibukina bwa te mwaane ngaia ae kororaoi. (I-Rom 5:12; Ebera 7:26) E boni kona ni maiu n aki toki. E aki kona ni kairoroaki n anaaki maiuna n akea ana kariaia. E taku: “Bon akea temanna ae e kona n ana maiuu mairou, ma boni ngai ae I anga.”​—Ioane 10:18, BK.

Ma e ingainga nanon Iesu ni kareana maiuna ae kororaoi, bwa “ni matena E na kataea ana kai teuare iai i rouna maakan te mate, are te riaboro; ao E na kainaomataia aomata ni kabaneia aika a toronaki n aia bong ni maiu ni kabane ni maamaakan te mate.” (Ebera 2:14, 15) E kaotaki raababan ana tangira Kristo are e anga iai boni ngaia, rinanon matena. E bon atai raoi aanga ake e na karawawataki ao ni mate iai.​—Mataio 17:22; 20:17-​19.

Te Kauring aei e kauringira taekan te tangira ae korakora are e a tia ni kaotaki iroun Tamara are i karawa ae Iehova. E rawawata nanon teuare ‘moan te nanoanga ao E akoi’ ngke e ongoraa ao e nora Iesu ma “te tang ae korakora ma rannimatana” n te nne n aroka are Ketetemane, n ikotaki ma kataereana ma taurakina n te aro n iowawa, ao kainnanona ma marakina ni karokoa ae e mate. (Iakobo 5:11; Ebera 5:7; Ioane 3:16; 1 Ioane 4:7, 8) E ngae ngkai a a tia ni bwaka nako tienture aika mwaiti, ma a bati aomata aika a rotaki n te nanokawaki ngkana a iaiangoa are riki nakoina.

Kataia n iangoa aron Iehova ae te Atua ao Iesu Kristo, ngke a tauraoi n anga te bwai ae rangi ni kakawaki anne ibukin kabooan mwin ara bure! (I-Rom 3:23) Ti kaaitara ma karawawatan rikiara ni bure ao te aki-kororaoi ni katoa bong. Ma ti kona ni bubutiia te Atua bwa e na kabwarai ara bure, ngkana ti onimakina ana karea ni kaboomwi Iesu. (1 Ioane 2:1, 2) E kairiira karaoan aei, bwa ti na kona n inaaomata n taetae ma te Atua, ao ni karekea mataniwin te nano ae itiaki. (Ebera 4:14-​16; 9:13, 14) Ao ae moamoa riki, ti kona ni karekea te kaantaninga ibukin te maiu n aki toki n te baretaiti i aon te aba. (Ioane 17:3; Te Kaotioti 21:3, 4) A a riki kakabwaia aikai ao tabeua riki, man korakoran ana mwakuri Iesu n anga boni ngaia.

Kaotan te Kakaitau Ibukin Ana Katairiki te Uea

Bon akea te nanououa bwa ana Katairiki te Uea, e kaotiota ‘ana akoi te Atua ae aki-kaantaningaki’ n te aro ae moanibaan te raoiroi. Te karea ni kaboomwi are e katauraoia te Atua ae boto i aon te tangira ae kaira Iesu bwa e na anga boni ngaia, bon te “bwai n tituaraoi are aki konaki n taekinaki arona.” (2 I-Korinto 9:14, 15) E ringaki nanom ngkai n raoiroin te Atua are e kaotiotia rinanon Iesu Kristo bwa ko na teimatoa ni kakaitau iai?

Ti kakoauaa bwa e a ringaki nanom iai. Mangaia are ti kaoi ngkami bwa kam na botaki ma Ana Tia Kakoaua Iehova ni bukamarua te Kauring ibukin maten Iesu. E na karaoaki te Kauring n te Katenibong n Eberi 16, imwin bungin taai. A na kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova n tuangko te tai ao te tabo are e na karaoaki iai te botaki ae kakawaki aei.

[Kabwarabwara ae nano]

[Te bwaoki/Taamnei n iteraniba 10]

E NGAA AE RAOIROI RIKI, “RABWATAU AEI” KE “E TEI IBUKIN RABWATAU”?

Ngke e taku Iesu, ‘Boni ngai te mataroa’ ao “Ngai te kai ae te kurebe ni koaua,” ao akea ae e iangoia bwa boni ngaia te mataroa ni koaua ke te kai ae te kurebe ni koaua. (Ioane 10:7; 15:1) N aron anne, ngke e kaotaki Iesu n te Baibara ni Katorika bwa e taekina aei: “Te mangko aei, bon te berita ae e bou,” ao ti aki iangoia bwa te mwangko arei bon te berita ae boou ni koaua. Mangaia are ngke e taekina te bwerena bwa rabwatana, ao e teretere iai bwa te bwerena e nanona ke e tei ibukin rabwatana. Ai ngaia are e taku te rairai n te Baibara ae te Charles B. Williams: “Aio e tei ibukin rabwatau.”​—Ruka 22:19, 20.

[Taamnei n iteraniba 9]

Te berena ae aki-karikaki ao te wain, bon banna aika tau ibukin rabwatan Iesu ae aki-tuuraki n te bure ao raraana ae kawawaeaki