Tai Angan Te Riaboro Ana Tai

“Tai kakatokaa boran te riaboro.”​—I-EBETO 4:27, BK.

1. E aera ngkai a bati aika a nanououa n ataakin ae bon iai te Riaboro?

I NANON te tai ae e a rangi ni maan, a bati aomata aika a iangoa te Riaboro bwa te aomata ae iai korona ao waena aika waen te man, ao e kunnikaia n te uraura ao iai ana kainiwai are e kaakaretekeia iai aomata aika buakaka nako nanon te ai ni moone. E aki boutokaa te aeka n iango anne te Baibara. Ma iango aika a aki koaua aikai, a kananououaia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia, n ataakin ae bon iai te Riaboro ke n iangoan ae te taeka anne e bon tii tei ibukin te buakaka.

2. Baikara taekan te Riaboro tabeua aika koaua man te Baibara?

² Iai n te Baibara koaua tabeua ao aia kaotioti taani kakoaua aika katereterea bwa bon iai te Riaboro. E a tia n noria Iesu Kristo n te maiu n taamnei i karawa, ao e a tia naba ni kakarabakau ma ngaia i aon te aba. (Iobi 1:6; Mataio 4:4-​11) E ngae ngke e aki kaotaki raoi arana n te Baibara, ma e aranaki bwa te Riaboro (ae nanona n te taetae n Erene, “te tia Uarao”) bwa e bon uaraoa te Atua. E aranaki naba bwa Tatan (ae nanona “te tia Karitei”), kioina ngke e karitei nakon Iehova. E aranaki Tatan te Riaboro bwa “te naeta nikawai,” ibukina bwa e kabongana ngkoa te naeta ni mwamwana iai Nei Ewa. (Te Kaotioti 12:9; 1 Timoteo 2:14) E aranaki naba bwa “Teuare e buakaka.”​—Mataio 6:13, BK.a

3. Ti na iangoa te titiraki raa?

³ Kioina ngkai ana toro Iehova ngaira, ti aki kani katotonga Tatan are boni karoton ana kairiribai te Atua ae koaua. Ti riai n ongeaba n ana reirei te abotoro Bauro aei: “Tai kakatokaa boran te riaboro.” (I-Ebeto 4:27, BK) Baikara aroaron Tatan tabeua aika ti aki riai ni katotongi?

Tai Katotonga te Tia  Uarao Are te Katoki

4. E kanga “Teuare e buakaka” n uaraoa te Atua?

⁴ E tau n aranaki “Teuare e buakaka” bwa te Riaboro, ibukina bwa te tia uarao ngaia. Te uarao bon te aroaro ae kamarakinano, ae kabuakakan temanna n te aro ni kewe. E tua ae kangai te Atua nakon Atam: “Ko na tai amarake man te kai n ata te raoiroi ma te buakaka: ba n te bong are ko amarake mai iai ao ko na boni mate.” (Karikani Bwaai 2:17) E kaongoaki naba aei Nei Ewa, ma e a manga taku te Riaboro nakoina: “Kam na bon aki mate: ba E ataingkami te Atua ba n te bong ae kam na kanna iai, ao a na kaureaki matami, ao kam na riki ba kaanga te Atua n ata te raoiroi ma te buakaka.” (Karikani Bwaai 3:4, 5) Anne bon te uarao ae kamarakinano nakon Iehova ae te Atua!

5. E aera ngkai e riai ni katuuaeaki Rioterebe n ana uarao?

⁵ A tuangaki tibun Iteraera ae kangai: “Tai kabuakaka ni kewe.” (Nakoaia Ibonga 19:16, BK) E taekina naba te tia uarao temanna n ana tai te abotoro Ioane ni kangai: “I koroboki teutana nakon te ekaretia: ma Rioterebe are kani kakanato i buakoia, e rawa ni kakoaua nakoau. Ma ngaia aei, ngkana tao I roko i roumi, ao I a kauring ana makuri ake e karaoi ni wibuakaira n taeka aika bubuaka.” (3 Ioane 9, 10) E uaraoa Ioane Rioterebe, ao e riai ni katuuaeaki iai. Iai te Kristian ae kakaonimaki ae e na kan riki n aron Rioterebe are e katotonga Tatan are karoton te uarao?

6, 7. E aera ngkai ti rawa n uaraoa temanna?

⁶ A aki toki n uaraoaki ana toro Iehova, ao ni bukinaki ni bukibuki aika kewe. ‘Ibonga naba ake a kakannato ma taani koroboki a tei ni kakorakoraa bukinan Iesu.’ (Ruka 23:10) E bukinaki naba Bauro n te aro ni kewe iroun Mataniwia Ibonga ae Anania ma tabeman riki. (Mwakuri 24:1-8) Ao e taekinna naba te Baibara bwa Tatan bon “te tia bukinia tarira, are bukinia i matan Atuara ni ngaina ao ni bong.” (Te Kaotioti 12:10) Taari akana bukinaki n te aro ni kewe akanne, boni Kristian aika kabiraki aika mena i aon te aba ni boong aika kaitira aikai.

⁷ Akea te Kristian ae e na kan uaraoa temanna ke ni bukinna n te aro ni kewe. Ma e kona n riki anne, ngkana ti bukina temanna n te kairua, ao n tuai raoi n tabwanin rongorongona iroura. I aan te Tua Rinanon Mote, e kona ni kamateaki te aomata ae anga te kaotioti ni bukina temanna n te kairua, ngke e ataia bwa e boni kewe ana kaotioti. (Te Otinako 20:16; Te Tua-Kaua 19:15-19) I rarikin anne, baika moan ribaaki iroun Iehova, e irekereke naba iai “te tia kakoaua ae uarao ae kewekewe.” (Taeka N Rabakau 6:16-19) Mangaia are ti bon rawa ni katotonga teuare karoton te uarao ao te tia bukibuki ni kewe.

Rarawa Nakon Ana Waaki Nako te Tia Tiritiri Nikawai

8. N te aro raa ae te Riaboro bon “te tia kamamate ngaia ma rimoa”?

⁸ Te Riaboro bon te tia tiritiri. E taku Iesu: “Te tia kamamate ngaia ma rimoa.” (Ioane 8:44) E riki Tatan bwa te tia tiritiri man te tai are e moani katannakoia iai Atam ma Nei Ewa mairoun te Atua. E karika te mate nakoia te moan taanga aei ma kanoaia. (I-Rom 5:12) E teretere bwa te mwakuri aei e riiriki tii mairoun te aomata, ma tiaki man te buakaka n tii ngaia.

9. N aron ae kaotaki n te 1 Ioane 3:15, ti na kanga n riki bwa taan tiritiri?

⁹ E kangai te tua teuana man Tuua Ake Tebwina ake a anganaki I-Iteraera: “Ko na tai kamateia aomata.” (Te Tua-Kaua 5:17) E korea ae kangai te abotoro Bauro nakoia Kristian: “E na tai maraki temanna i buakomi n ai aron te tia kamatea te aomata.” (1 Betero 4:15) Mangaia are, kioina ngkai ana toro Iehova ngaira, ti na aki tiriaomata. Ma ti boni bure naba i matan te Atua, ngkana ti riribaa raora ni Kristian n te aro ae ti tangira matena. E korea ae kangai te abotoro Ioane: “Ane riba tarina ao bon te tia tiri-aomata: ao kam ataia ba bon akea te tia tiri-aomata ae e memena i nanona te maiu are aki toki.” (1 Ioane 3:15) A tuangaki ae kangai tibun Iteraera: “Ko na tai ririba tarim i nanom.” (Nakoaia Ibonga 19:17) Ti bia waekoa ni katoka te kangaanga ae neborake i marenara ma raora n onimaki, bwa e aonga n aki uruana katiteuanakira ni Kristian, Tatan are te tia tiritiri.​—Ruka 17:3, 4.

Teimatoa n Rarawa Nakon Teuare Karoton te Kewe

10, 11. Tera ae ti riai ni karaoia, bwa ti aonga n teimatoa n rawa nakon teuare karoton te kewe are Tatan?

¹⁰ Bon te tia kewe te Riaboro. E taku Iesu: “Ngkana e atonga te kewe, ao e atong n ana bwai; bwa te tia baranikewe ngaia, ao taman te kewe.” (Ioane 8:44) E kewea Nei Ewa Tatan, ma e roko Iesu i aon te aba bwa e na kaotiota te koaua. (Ioane 18:37) Ngkana ti na teimatoa n rawa nakon te Riaboro ngkai taan rimwin Kristo ngaira, ti na bon rawa ni kewe ao ni mwamwana te aba. Ti riai n “atoatonga te koaua.” (Tekaria 8:16; I-Ebeto 4:25) “Iehova, ae te Atua” ae tangira te koaua, e tii kona ni kakabwaiaia ana Aomata aika tataekina te koaua. A aki riai n tei ibukina aika buakaka.​—Taian Areru 31:5; 50:16; Itaia 43:10.

¹¹ Ngkana e kakawaki iroura ara onimaki ao inaaomatara man ana kewe Tatan, ti na teimatoa n toua iai te kawai ni Kristian ae “te kawai are te koaua.” (2 Betero 2:2; Ioane 8:32) Te reirei ae bwanin n te waaki ni Kristian boni “koauan te euangkerio.” (I-Karatia 2:5, 14) Kamaiuara e boboto i aon te “nakonako n te koaua.” Ti na nimtia ao n teimatoa n rawa nakon “taman te kewe.”​—3 Ioane 3, 4, 8.

Rawa Nakon Uton te Tia Kabwaoua te Koaua

12, 13. Tera arora ae riai nakoia taani kabwaoua te koaua?

¹² Te anera are e riki bwa te Riaboro, e boni mena ngkoa n te koaua. Ma e taku Iesu bwa “e aki tei n te koaua, ba akea te koaua i nanona.” (Ioane 8:44) Uton te tia kabwaoua te koaua aei, e teimatoa ni karokoa ngkai ni karitei nakon “te Atua ni koaua.” Tabeman Kristian n te moan tienture a mwane n “ana ao-ni-katatai te riaboro,” ao a a riki bwa konana ngke a mwamwanaki ao a katannakoaki man te koaua. Mangaia are e kaumaka Timoteo Bauro are raona ni mwakuri, bwa e na reireiia ma te nimamannei bwa e aonga n oki marurungin aia onimaki, ao a na kainaaomataki man ana bwai ni kamwane Tatan. (2 Timoteo 2:23-26) E koaua bwa e tamaroa riki nimtan te koaua, bwa ti na aki mwamwanaki ni kabwaouana.

¹³ A karitei nakon te Atua te moan taanga ibukina bwa a ongo iroun te Riaboro ao a butimwaea ana kewe. Mangaia are ti riai n ongo irouia taani kabwaoua te koaua, ni wareka aia kaongora, ke n taraa aia rongorongo n te Internet n te kombiuta? Ti na bon aki karaoa anne ngkana ti tangira te Atua ao te koaua. Ti aki riai ni kariaia bwa a na kawara mwengara taani kabwaoua te koaua ke ti na kamauriia, bwa aeka ni waaki aikai, a karikira bwa ‘taani buokanibwai ma ngaiia n aia mwakuri aika bubuaka.’ (2 Ioane 9-11) Ti bia aki mwamwanaki iroun te Riaboro ni kitana te waaki ni Kristian are “te kawai are te koaua,” ma n rimwia taan reirei ni kewe aika a “uoti katei aika urubai” ao a kataia n “otoi karaki ni kewe ba a na mamanaingkami.”​—2 Betero 2:1-3, BK.

14, 15. Tera te kauring are e angania unimwaanen Ebeto Bauro, ao raona ni mwakuri ae Timoteo?

¹⁴ E tuangia Kristian ake unimwaanen Ebeto Bauro ni kangai: “Kam na tataraingkami, ngkami ma te nanai ni kabanea, ba e a tia ni kateingkami te Tamnei ae e Raoiroi ba tani kawakinna. Kaamarakea ana Ekaretia te Atua, ba te Ekaretia are e karekea ni maten oin Natina. I bon ataia ba ngkana I a nako, ao a na roko i buakomi kameanti aika a tiritiri aika a na aki karaua te nanai. A na kaoti mai buakomi naba aomata aika a na taekini karaki ni kewe ba a na katikiia reirei n rimuia.” (Mwakuri 20:28-30, BK) Imwina riki ao a a bon teirake reirei ake taani kabwaoua te koaua n “taekini karaki ni kewe.”

¹⁵ Tao n 65 C.E., e a kaumakaki Timoteo iroun te abotoro bwa e na “bairea raoi taekan te koaua.” Ao e kangai naba Bauro: “Ma ko na kararoai taiani barantiko aika aki itiaki: ba ane a na riki rake ni kabatia riki te buakaka, ao ane e na kaakang aia taeka n ai aron te mka: ao bon raoia Umenaio ma Bireto; ake a kairua ni kitana te koaua, ngkai a taku ba e a kaman roko te manga-uti; ao a uru aia onimaki tabemang.” E a moanaki kabwaouan te koaua! E taku riki Bauro: “Ma e bon tei naba aana ae matoatoa ae ana bwai te Atua.”​—2 Timoteo 2:15-19.

16. E aera ngkai ti bon teimatoa naba ni kakaonimaki nakon te Atua ao Ana Taeka, e ngae ngke e a kataia ni mwamwanaira teuare uton te tia kabwaoua te koaua?

¹⁶ Bon ana kunemwaan Tatan kakabonganaia taani kabwaoua te koaua bwa a na kamangaoa te taromauri ae koaua, ma e aki kona n tokanikai iai. N 1868 tabun, e a moanna Charles Taze Russell n tirobaei raoi aia reirei nikawai Aaro aika aongkoa Kristian, ao e kunei kairua iai ni kaineti ma kabwarabwaran nanon te Baibara. A katea te kurubu n reirei n te Baibara Russell ma tabeman taani kakaaea naba te koaua i Pittsburgh, Pennsylvania, U.S.A. E kaania 140 te ririki n nako imwina, ao e a rikirake aia atatai ana toro Iehova ao tangiran Atuaia ma Ana Taeka irouia. E ngae ngke e kataia ni mwamwanaiia teuare uton te tia kabwaoua te koaua, ma a tantani iai kaain te toro ae kakaonimaki ae wanawana, ni buokiia Kristian ni koaua aikai bwa a na teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova ao Ana Taeka.​—Mataio 24:45

Tai Kariaia Kairakim Iroun Uean Aon te Aba

17-19. Tera te aba ae mena i aan mwaakan te Riaboro, ao e aera ngkai ti aki riai n tangiria?

¹⁷ Ana anga naba teuana Tatan n ukora kamwaneara, boni kaririara bwa ti na tangira te aba aei, are te botannaomata are a ianena mairoun te Atua. E arana te Riaboro Iesu bwa “uean aon te aba” ao e taku: “Akea ana bwai i Rou.” (Ioane 14:30) Ti bia aki reke iroun Tatan! Ti a ataia bwa “a bane kaain aonaba ni wene i nanon teuare buakaka.” (1 Ioane 5:19) Mangaia are e kona te Riaboro n angan Iesu “aaba ni kabane ma tamaroaia” ngkana e taromauriaki, ae te bwai ae rangi n rawa iai Natin te Atua bwa anne bon te karitei nakon te Atua. (Mataio 4:8-10) Kaain te aonnaba aika a tautaekanaki iroun Tatan, a riribaia taan rimwin Kristo. (Ioane 15:18-21) Maroaka ae e kauringira te abotoro Ioane bwa ti na aki tangira aon te aba!

¹⁸ E korea ae kangai Ioane: “Kam na tai tangira aon te aba, ao tai tangiri naba bwain aon te aba. Ngkana e tangira aon te aba te aomata, ao e aki mena tangiran te Tama i nanona. Ba bwaai ni kabane aika mena i aon te aba, ae ana kaibabaru te rabata, ma aia kaibabaru maata, ma kainikatongan te maiu aei, a aki riki mairoun te Tama, ma a riki mai aon te aba. Ao e kume ni mauna aon te aba ma kaibabaruna: ma ane kakaraoa ae E tangiria te Atua, ao e teimatoa n aki toki.” (1 Ioane 2:15-17) Ti aki riai n tangira aon te aba, bwa te aroaro ni maiu iai e kairiri nakon karaoan ae bure kakaiaki, ao e korakora kaitaraan iai ana kaetieti Iehova ae te Atua.

¹⁹ Ma tera arora ngkana iai tangiran aon te aba aei iroura? Ti na tataro buokara mairoun te Atua bwa ti aonga n tokanikai i aon tangiran kaibwabwarun te rabwata ake a irekereke iai. (I-Karatia 5:16-21) Ti na kabanea korakorara ni kawakinira bwa ti “kawa ni baareka ni bwain aon te aba,” n ururingan are “taanga n tamnei aika buakaka” aika a aki kona n noraki, bon ‘taan taua taekan’ te botannaomata ae buakaka aei.​—Iakobo 1:27; I-Ebeto 6:11, 12; 2 I-Korinto 4:4.

20. E aera ngkai ti kona n atongaki bwa “tiaki ana bwai te aba” ngaira?

²⁰ E taku Iesu ni kaineti ma taan rimwina: “Tiaki ana bwai te aba ngaiia, n ai arou ngkai tiaki ana bwai te aba Ngai.” (Ioane 17:16) A kakorakoraia Kristian aika kabiraki ma raoia ake a a tia ni katabui maiuia, ni kateimatoa itiakin maiuia ao aia onimaki, n aroia ni kararoaia ma te aba. (Ioane 15:19; 17:14; Iakobo 4:4) E ribaira te aonnaba ae buakaka aei ibukina bwa ti kaokoroira ma ngaia ao taan “taekina te raoiroi” ngaira. (2 Betero 2:5) E boni koaua bwa ti maeka i buakoia aomata aika taani wene ni bure, taani wene ni kimoa, taani babakanikawai, taan taromauri boua, taan ira, taani kewe, ao taani koro ni manging. (1 I-Korinto 5:9-11; 6:9-11; Te Kaotioti 21:8) Ma ti aki butimwaea “nanon aon te aba” ibukina bwa ti aki kairarangaki n te anua ae bure kakaiaki aei.​—1 I-Korinto 2:12.

Tai Angan te Riaboro Ana Tai

21, 22. Ko na kanga ni kamanena ana reirei Bauro are e koreaki n I-Ebeto 4:26, 27, BK?

²¹ Ti aki kairarangaki n “nanon aon te aba,” ma ti kairaki iroun taamnein te Atua, are e karekei aroaro aika te tangira ao te taubaang. (I-Karatia 5:22, 23) A buokira baikai n teimatoa ngkana e katai ara onimaki te Riaboro. E tangirira bwa ti na marakinnano bwa ti aonga ni karaoa ae buakaka imwina, ma e buokira taamnein te Atua bwa ti na ‘kaki te un ma n aki bononnano.’ (Taian Areru 37:8, BK) E koaua bwa n tabetai ti kona n un n ae riai, ma e reireinira Bauro ni kangai: “Ngkana tao iai marakin nanomi, ao tai bure iai; ke e toki marakin nanomi i maini bungin taai. Tai kakatokaa boran te riaboro.”​—I-Ebeto 4:26, 27, BK.

²² Ti kona n reketaati ni karaoan ae bure, ngkana ti un ao e teimatoa marakin nanora. Kaakaraoan aei iroura e kona ni karekea ana tai te Riaboro ni kauekea te itabarara n te ekaretia ke ni kaungaira bwa ti na karaoi mwakuri aika buakaka. Mangaia are ti riai ni waekoa n raoiakinira ma tabemwaang, n aron ae e kairira iai te Atua. (Nakoaia Ibonga 19:17, 18; Mataio 5:23, 24; 18:15, 16) Mangaia are ti na kariaia kairakira iroun taamnein te Atua, ti na bwabwaina te taubaang ao ti na aki manga kariaia te un n ae riai bwa e na kairira nakon te itabarara, te kani karekekai, ke te katorotoro, ao te kairiribai ae korakora.

23. Baikara titiraki aika a na rinanoaki n te kaongora ae imwina?

²³ Ti a tia ni maroroakini aroaron te Riaboro ake ti aki riai ni katotongi. Ma a kona ni manga kangai taani wareware tabeman: Tiaki ti riai ni maaka Tatan? E aera ngkai e kauekea bwainikirinaia Kristian? Ao ti na kanga ni kamanoira man burebureakira iroun te Riaboro?

[Kabwarabwara ae nano]

Tera Am Kaeka?

• E aera ngkai ti aki riai n uarao?

• Ni kaineti ma te 1 Ioane 3:15, ti na kanga ni kararoaa te tiriaomata?

• Tera arora ae riai nakoia taani kabwaoua te koaua, ao bukin tera?

• E aera ngkai ti aki riai n tangira aon te aba?

[Taamnei n iteraniba 14]

Ti na aki kariaia te Riaboro bwa e na uruana katiteuanakira ni Kristian