Ko A Tauraoi Ni Kamaiuaki?
“Mai rin ngkoe ma am utu ni kabaneia nako nanon te ake; ba I noriko ba ko raoiroi i matau i buakon te roro aei.”—KARIKANI BWAAI 7:1.
1. Tera te kakamaiu ae baireia Iehova n ana bong Noa?
N ANA bong Noa ao “E karokoa te ieka i aoia kaain aonaba ake a buakaka” Iehova, ma e bairea naba te kakamaiu. (2 Betero 2:5) E kamataataa aron tein te ake are e na kabaaki te Atua ni koaua nakon Noa ae te aomata ae raoiroi, ibukin te kakamaiu n te ieka are e na kabutaa te aonnaba. (Karikani Bwaai 6:14-16) N aron ae ti kariaa mairoun ana toro Iehova ae kakaonimaki, e “karaoa anne Noa; e toua mwin aron are E tuangnga te Atua ni kabane.” Anne teuana bukin maiura n te bong aei, man ongeaban Noa.—Karikani Bwaai 6:22.
2, 3. (a) Tera aroia aomata n ana bong Noa nakon te baere e karaoia? (b) Onimakinan tera are e rin iai Noa n te ake?
2 Tiaki te mwakuri ae bebete kabaan te ake. Tao a na bae ni mimi aomata aika bati n te baere e katiaa Noa ma ana utu. Ma e aki tabwanin naba otaia ni kaineti ma te kakamaiu, are e na tii reke ngkana a rin i nanon te ake. N tokina, e a toki ana taotaonakinnano te Atua nakoia aomata aika buakaka.—Karikani Bwaai 6:3; 1 Betero 3:20.
3 Imwin ana mwakuri korakora Noa ma ana utu i nanon tatabebwi te ririki, e a tuangaki iroun Iehova ni kangai: “Mai rin ngkoe ma am utu ni kabaneia nako nanon te ake; ba I noriko ba ko raoiroi i matau i buakon te roro aei.” Ibukin onimakinan ana taeka Iehova, “ao e rin Noa, ma natina mwane, ma buna, ma buia natina ma ngaia.” E kaina te mataroa Iehova ibukin kamanoaia taan taromauria. Ngke e a roko te Ieka n te aonnaba, e a riki te ake bwa te bwai ni kakamaiu ae katauraoia te Atua.—Karikani Bwaai 7:1, 7, 10, 16.
Titeboo Boong Aikai ma Ana Bong Noa
4, 5. (a) Tera ae e kabotaua Iesu ma menana ma aomata? (b) Baikara baike a riki n ana bong Noa ae titeboo ma ara bong aikai?
4 “Ao ai aron ana bongi Noa rokon [“menana ma aomata,” NW] Natin te Aomata.” (Mataio 24:37) E katereterea Iesu n taeka aikai bwa te tai are e na mena iai ma aomata n aki noraki, titeboo ma aekakin ana bong Noa, ao e boni koaua anne. E moamoa riki man 1919, bwa e a katanoataki iai te kauring nakoia aomata nako n aron naba are e tataekinna Noa. Titeboo aroia angiia aomata ngkai nakon te rongorongo ma aroia ake n ana bong Noa.
5 E motika taekan te aonnaba Iehova ae “buta . . . n te tiritiri” ni karokoan te Ieka. (Karikani Bwaai 6:13) E teretere nakoia aomata ni kabane bwa a rawa Noa ma ana utu nakon aekaki n iowawa akanne, ao n onean mwin anne a mwakuri ma te rau ni kabaan te ake. Te aroaro aei ai bon titeboo naba ma ara bong aikai. A kona ngkai aomata aika raoiroi “n ata ae raoiroi ma ae buakaka, ma n ata ae toro iroun te Atua ma ae aki toro i Rouna.” (Maraki 3:18) A mataiakinaki Ana Tia Kakoaua Iehova n aroia ni bwaina te eti, te akoi, te rau ao te mwakuri korakora, irouia aomata aika a aki inanonano, ao aroaro aikai a kaokoroia ana aomata te Atua ma aomata nako. A rawa taani Kakoaua ni karaoa te tiritiri n aekaia nako, ma a kariaia kairaia iroun taamnein Iehova. Anne bukina ae a kakabwaiaki iai n reken te rau irouia, ao kani karaoan ae raoiroi.—Itaia 60:17.
6, 7. (a) Tera are a kabwaka n ataia aomata n ana bong Noa, ao tera ae titeboo iai ma boong aikai? (b) Baikara katoto aika a oti iai bwa e ataaki aroni kaokoroia Ana Tia Kakoaua Iehova?
6 A kabwaka aomata n ana bong Noa n ataakin ae e boutokaki Noa iroun te Atua, ao e irira raoi tuangana. Mangaia are a aki kaatuua iangoan ana uarongorongo Noa, ao a aki mutiakin ana kauring. Ma tera aroni boong aikai? E ngae ngke a bati aika a anaaki nanoia n aroaroia Ana Tia Kakoaua Iehova, ma angiina a aki butimwaea te rongorongo ae raoiroi ao a aki kaatuua iangoan ana kauring te Baibara. E kona ni kamoamoaki raoiroin aroia Kristian ni koaua irouia kaain rarikia, aia tia kammwakuri, ke aia koraki, ma e ngae n anne a bwaebwaeti ni kangai: “Ma tii buana, bon Ana Tia Kakoaua Iehova ngaiia!” Te bwai ae a aki mataata iai, bwa taani Kakoaua a kaotiota te aroaro ae te tangira, te rau, te akoi, te raoiroi, te nimamannei, ao te taubaang ibukina bwa a kairaki iroun taamnein te Atua. (I-Karatia 5:22-25) Bwainakin aroaro aikai irouia, e na buokiia aomata ni kakoauaa riki aia rongorongo.
7 N te katoto, i nanon aia tai Ana Tia Kakoaua Iehova i Rutia ni katea te Tabo n Taromauri, ao e kaota mimina te mwaane ae taetae ni kawai ma te tia kateitei temanna ni kangai: “Ai kamiira te kateitei aei, akea ae moko iai, akea ae taetae n aki akaka ao a bane n aki koro ni manging! Ngkoe naba kaain Ana Tia Kakoaua Iehova?” E kaeka te tia kateitei ni kangai: “Ngkana I tuangko bwa tiaki ngai kaaina, ko na kakoauai?” e waekoa ni kaeka teuarei n taku: “N na aki.” N aonon Rutia naba teuana, ao e rangi n anaaki nanon mataniwin te kaawa anne ngke e noriia taani Kakoaua ni katea aia Tabo n Taromauri ae boou. E taku bwa e ngae ngke e iangoia ngkoa bwa a bane n titeboo Aaro nako, ma imwin noran aia mwakuri ni koaua ae aki-bangaaomata Ana Tia Kakoaua Iehova, ao e a kakewea ana iango arei. Aikai katoto aika tii uoua are e a oti iai bwa ana aomata Iehova, a kaokoro ma te koraki ake a aki iri nanon ana kaetieti te Baibara.
8. E boboto i aon tera kamaiuara n tokin boong aika bubuaka aikai?
8 N raatokin bongin ‘te aonnaba are ngkoangkoa’ are maunanako n te Ieka, ao e kakaonimaki iai Noa n “taekina te raoiroi.” (2 Betero 2:5) Ni kabaneani bongin te waaki i aon te aba ae ngkai, a kaotiota ana kaetieti te Atua ae raoiroi ana aomata, ma n tataekina te rongorongo ae raoiroi ni kaineti ma bairean te kakamaiu nakon te waaki ae boou i aon te aba. (2 Betero 3:9-13) N aron kamaiuaia n te ake Noa ma ana utu ake a karinea te Atua, e boboto kamaiuaia aomata ni boong aikai man aia onimaki ao aia kakaonimaki ni kaaina iteran ana botaki Iehova ae mena i aon te aba.
E Kainnanoaki te Onimaki Ibukin te Kamaiuaki
9, 10. E aera ngkai moan te kainnanoaki te onimaki ngkana ti na kamaiuaki n tokin ana waaki Tatan i aon te aba ae ngkai?
9 Tera ae e na karaoia te aomata bwa e aonga ni kamaiuaki ni kamaunan te waaki n te aonnaba ae tautaekanaki ni mwaakan Tatan? (1 Ioane 5:19) E riai n ataia moa bwa e kainnanoa kamaiuana. Imwina, e riai ni kamanena raoi te kamanomano anne. Aomata n ana bong Noa a waakina nako maiuia ni katoabong n aron are a taneiai iai, ao a aki ukora kamanoaia man te kabuanibwai are imwaia. Akea naba irouia onimakinan te Atua.
10 N te itera are teuana, a ataa kakawakin ao kainnanoakin te kamanomano ao te kamaiuaki Noa ma ana utu. A onimakina naba te tia Tautaeka i aoni Bwaai ni Kabane, ae Iehova ae te Atua. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Ngkana akea te onimaki ao e aki kona te aomata ni kakukureia [Iehova]; ba e riai ba ane nako n te Atua ao e na kakoaua ba bon iai, ao ba bon te tia kabo aia onimaki akana kakorakoraia n ukoukoria.” E a manga reitia riki ni kangai: “N te onimaki are e a karaoa te aake Noa, ba e na kamaiuia ana utu, ngke e a tia n tuangaki iroun te Atua baike a tuai n noraki, ao e wanawana ni makua; ao e motikataekaia kaain aon te aba iai, ao e riki ba te tia bwaina te raoiroi are reke n te onimaki.”—Ebera 11:6, 7.
11. Tera reireiara man aron Iehova ni bairea te kamanomano n taai aika nako?
11 Ibukin kamaiuara n tokin te waaki i aon te aba ae ngkai, ti riai ni karaoa ae bati riki nakon ae tii kakoauan ae e na bon toki. Ti riai n onimakini baika katauraoaki iroun te Atua ibukin te kakamaiu, ma ni kabonganai raoi. Ti riai n onimakina ana karea ni kaboomwi Natin te Atua ae Iesu Kristo. (Ioane 3:16, 36) Ma ti riai n ururinga are a kamaiuaki man te Ieka, tii ake i nanon ana ake Noa. N aron naba anne, a katauraoaki kaawa ibukin te kamanomano i Iteraera rimoa, ibukin kamanoan ae tiritiri n te ukintaa tii ngkana e biri nakon kaawa akanne, ao e tiku iai ni karokoa maten te ibonga ae rietata. (Warekaia Iteraera 35:11-32) N te katebwina n rekenikai i aon Aikubita n ana bong Mote, ao a tiringaki aia karimoa I-Aikubita ma a kamaiuaki aia karimoa I-Iteraera. Bukin tera? E tuangaki Mote iroun Iehova ni kangai: “A [tibun Iteraera] na anaa raraana [te tiibu-te-tei ibukin te Riao], ao a na kanimma i aoni bouan te mataroa ake i rarikina ao i aon te kai are etana, n auti nako ake a na kanna iai. . . . ao e na aki oti nako temanna mai buakomi mai nanoni mataroan ana auti ni kangaina.” (Te Otinako 12:7, 22) Antai i buakoia aia karimoa tibun Iteraera ae e na aki mwannanoa ana kaetieti te Atua, n otinako man te auti are e kanikinaeaki bouan mataroana aika uoua ao etana n te raraa?
12. Tera ae ti riai n titirakinira iai, ao bukin tera?
12 Mangaia are iai bukina ae ti riai iai ni karaurau n iango ni kaineti ma aroaroni maiura. Ti a mena ngkai i aan ana babaire Iehova ibukin kamanoan ara onimaki, ke ti tuai n roko iai? Ngkana e roko te rawawata ae korakora, a nang bwaro rannimataia ni kukurei te koraki ake a a tia n ukoukora te kamanomano anne, n irianna ma te kakaitau ae bati. Ma tabemwaang, ai bon te rannimata n nanokawaki ao n uringaba.
A Katauraoira Bitaki Aika Karaoaki Teutana Imwin Teutana
13. (a) Bukin tera ngkai a bitaki babaire tabeua n ana botaki te Atua? (b) Kabwarabwarai tabeua mwakuri ni katamaroa aika a a tia ni karaoaki.
13 E a tia Iehova ni karokoi bitaki aika karaoaki teutana imwin teutana, n ana botaki ae mena i aon te aba. A riki baikai bwa katamaroan, kateimatoan, ao kakorakoran ana babaire ibukin kamanoan ara onimaki. Man 1870 nakon 1932, ao a ririneaki unimwaane ao riikan nakon mwiokoaia irouia kaain te ekaretia. N 1932 a oneaki mwia unimwaane aikai n te komete ae rineaki iroun te ekaretia, ae na buoka te mataniwi ibukin te mwakuri ae mwiokoaki iai. N 1938, e baireaki bwa a na mwiokoaki taani beku ni kabane n te ekaretia, n te aro ae boraoi ma ana kaetieti te Baibara. Ni moa man 1972, e baireia te Rabwata n Tautaeka ibukia Ana Tia Kakoaua Iehova bwa a na anganaki araia mwaane aika tau ni mwiokoaki n te ekaretia. Ao imwina, ngkana a kabwaataki, a na kanakoaki reeta nakoia ekaretia ike e na kaotaki iai mwiokoaia taari n te nakoa ni mataniwi ke n toro-ni-minita. E boraoi te babaire aei ma ana kaetieti te Baibara. E ririkirake mwaitin aia mwakuri kaain te Rabwata n Tautaeka, ao iai bitaki teutana ake a karaoaki ibukin buokan te mwakuri aei.
14. Tera te kataneiai are e moanaki karaoana n 1959?
14 N 1950 e rinanoaki raoi are e taekinaki n Taian Areru 45:16, ni kaineti ma katean te waaki ni kataneiai ae teimatoa ni kaakaraoaki. E kangai te kibu anne: “A na rua mwiia am bakatibu natim, aika ko na kaueaia i aonnaba ni kabane.” Unimwaane aika kairii ekaretia, a tabe ni kataneiaki ni mwiokoaia ibukin taai aikai, ao ibukin mwiokoaia naba imwin Aremaketon. (Te Kaotioti 16:14, 16) E moanaki karaoan Te Kuura ni Minita Ibukin te Tautaeka n Uea n 1959. N te tai anne, e baireaki te reirei ae teuana te namwakaina maanna ibukia ake a mwiokoaki n te ekaretia, ake a a aranaki ngkai bwa mataniwi aika taani babaire. E a karababaki nako ngkai te kuura aei ibukin reiakinaia mataniwi ni kabane ao tooro-ni-minita. Imwina a a manga kaira kataneiakia Ana Tia Kakoaua Iehova taari aikai n aia ekaretia. Mangaia are a bane n reke buokaia taari ake a kainnanoi ibukin aia onimaki, ao karikirakean nakoraoin aia mwakuri ni minita, ngkai taan tataekina euangkerion te Tautaeka n Uea ngaiia.—Mareko 13:10.
15. Baikara aanga aika uoua are e a kamanoaki riki iai itiakin te ekaretia ni Kristian?
15 A riai aomata nako ake a kani kaaina te ekaretia ni Kristian ni kakororaoi baika tangiraki mairouia. E teretere bwa a aki kariaiakaki taani kakaniko ni boong aikai bwa a na kaaina te ekaretia ni Kristian, n aroia naba ake a aki rin n ana ake Noa. (2 Betero 3:3-7) Ni moa man 1952, e a rikirake boutokan aia waaki Ana Tia Kakoaua Iehova, n te babaire ibukin kamanoan te ekaretia, ni kabaneakia taani bure ake a aki raraoma. A mwannanoaki ni buokaki taani bure ake a raraoma ni koaua ni ‘kaetan kawaini waeia.’—Ebera 12:12, 13; Taeka N Rabakau 28:13; I-Karatia 6:1.
16. Tera aroni korakoran aia onimaki ana aomata Iehova?
16 Bon tiaki te bwai ae kamimi nakoraoin aia onimaki ana aomata Iehova, ao e aki manennanti rekena. E taku Iehova rinanon te burabeti ae Itaia: “Noria, ane a na amamarake au toro, ao ngkami kam na matenibaki: noria, ane a na momoi au toro, ao ngkami kam na taka: noria, ane a na kimareirei au toro, ao ngkami kam na maamaa: noria, ane a na anene au toro ni kakatongan nanoia, ao ngkami kam na tang n rawawatan nanomi, ma ni maango n uruan tamneimi.” (Itaia 65:13, 14) E teimatoa Iehova ni katauraoi amwarake n taamnei aika bati n te tai ae riai ibukin kamarurungakira, ao kateimatoan korakoran ara onimaki.—Mataio 24:45.
Katauraoiko Nakon te Kamaiuaki
17. Tera ae na buokira ni katauraoira ibukin te kamaiuaki?
17 N aron ae tuai n noraki mai mwaina, ti riai ngkai n “iangoi arora ba ti aonga ni keiakinira ni karika te tangira ma makuri aika raraoi. Ao ti na tai kaki te bobotira, n ai aroia tabemang, ma ti na taetae n i kauungaira i roura.” (Ebera 10:23-25) Ti na buokaki ni katauraoaki ibukin te kamaiuaki ni kaainakin teuana mai buakon aia ekaretia Ana Tia Kakoaua Iehova ae raka i aon 98,000 mwaitiia, ma ni kakaonimaki ni beku iai. Ti na boutokaki irouia raora n onimaki ngkai ti kakorakoraira ni karekea iroura “te aomata nabangkai,” ao ni kekeiaki naba ni buokiia tabemwaang bwa a na reiakina ana kaantaninga Iehova ibukin te kamaiuaki.—I-Ebeto 4:22-24; I-Korote 3:9, 10; 1 Timoteo 4:16.
18. E aera ngkai ko kamatoaa nanom ni kan tiku n te ekaretia ni Kristian?
18 E rangi ni kani katikira nako Tatan ao ana aonnaba ae buakaka aei man te ekaretia ni Kristian. Ma ti boni kona n teimatoa n tiku iai, ao ni kamaiuaki n tokin te waaki i aon te aba ae ngkai. E bia kamatoai nanora tangiran Iehova ao ara kakaaitau ni baika e karaoi ibukira, bwa ti aonga n totokoa ana kakorakora Tatan. E na kamatoaki ara motinnano ni kananoan ara iango i aoni kakabwaia aika reke iroura. A na maroroakinaki tabeua mai buakon kakabwaia aikai n te kaongora ae imwina.
Baikara Am Reke?
• E kanga n titeboo ara tai aikai ma ana bong Noa?
• Tera te aroaro ae kakawaki ibukin te kamaiuaki?
• Baikara bitaki tabeua ake a karaoaki teutana imwin teutana ake a a tia ni kakorakoraa ana babaire Iehova ibukin kamanoara?
• Ti na kanga ni katauraoira nakon te kamaiuaki?
[Taamnei n iteraniba 9]
Tera manenan Te Kuura ni Minita Ibukin te Tautaeka n Uea?
[Taamnei n iteraniba 10]
Aio te tai n tiku i nanon te ekaretia ni Kristian