Aanaki n te Anua ni Maiu ae Teimatoa
A MAIUAKIN anua ni maiu aika raraoi tabeua, botannaomata ni kabane. Ko aki kakoauaa ngkanne ae a kakawaki ni katobibia te aonnaba anua aikai, te kakaonimaki, te akoi, te nanoanga ao te atataiaomata, ao a anaaki iai nanoia angiia aomata?
Antai Nibwan Anua Aika Raraoi?
E maeka te mwaane ae bubura ana reirei ae Tauro n te moan tienture C.E., n te aono ae kairaki irouia botannaomata aika tenua, ake e kakaokoro te anua ni maiu iai, aika I-Iutaia, I-Erene ao I-Rom. Irarikin katein ao tuan aaba aikai, e ataia Tauro bwa a kairaki naba aomata ni kabane n te bwai ae irouia ae rikiaia. Te bwai aei, boni mataniwin te nano. E korea ae kangai Tauro imwin rikina bwa te abotoro Bauro: “Tientaire aika akea te Tua i rouia, ngkana a kakaraoi bwain te Tua, ba bon aroaroia [“rikiaia,” The New Testament in Modern Speech], ngkai akea te Tua i rouia, ao bon te Tua nako ia boni ngaiia. Ngkai a kaota ana makuri te Tua ba e koreaki i nanoia, ao a kakoaua naba mataniwin nanoia.”—I-Rom 2:14, 15.
Ma te koaua bwa e a tau naba kairakira n ‘rikiara’ n iangoan ae eti ma ae bure? N aron ae tao ko a tia n ataia, e a taotira rongorongon kabwakaia aomata n tatabemania nako ao aia botaki n te itera aei. A a tia ni kakoauaa aomata aika mwaiti bwa ti kainnanoa kairara mairoun te aomata ae rietata riki nakoira, bwa ti aonga n ataa te anua ni maiu ae moan te raoiroi. A mwaiti naba aika ataia bwa bon tii te tia Karikiriki ae kona n anganira kaetieti aika a na teimatoa ni manena. E taku Dr. Carl Jung n ana boki ae te Undiscovered Self: “E aki kona te aomata ae aki aanaki maiuna iroun te Atua n rawa nakon ana kaibwabwaru te rabwata ao karirin nako te aonnaba aei.”
Titeboo te iango anne ma are e koreia te burabeti rimoa ae kangai: “Iehova, I ata kawain te aomata ba e aki mena i nanona: tiaki ana bwai te aomata ae nakonako te kaeti eueutakina.” (Ieremia 10:23) E taku ara tia Karikiriki: “I reireiko arom ae ko na kabaia iai, ae I kaiririko i nanon te kawai ae riai ba ko na nakonako iai.”—Itaia 48:17.
Nibwan te Anua ni Maiu ae Riai ae Onimakinaki
A kona n noraki taeka akana mwaneweaki akanne n te boki ae e a butanako ngkai, ae ngaia nibwan te anua ni maiu ae raoiroi, ae te Baibara. A a tia mirion ma mirion aomata ni katobibia te aonnaba n ukoukora te wanawana ao te atatai n te Baibara, n ikotaki naba ma aika tiaki Kristian ao aomata aika aki bati n tabe ma te Aro. E korea ae kangai te tia kario ae kaain Tiaman ae Johann Wolfgang von Goethe: “I tangira [te Baibara] ao I karinea ibukina bwa e kanakoraoi angiin anuani maiuu.” E ribootinaki aia tia kairiri kaain te Aro n Hindu ae Mohandas Gandhi bwa e taekina ae kangai: “Kabatiaa nimam man te koburake n ran are ko anganaki n te Kabwarabwara i aon te Maunga [ana reirei Iesu Kristo tabeua aika n te Baibara] . . . Bwa e katauraoaki te Kabwarabwara anne ibukira ni kabane.”
E kabwarabwaraa te abotoro Bauro are e mwaneweaki ana taeka i eta, kakawakin te Baibara ni kaineti ma katereterean te anua ni maiu ae raoiroi ni kangai: “E anganaki te aba te Baibara ni kabanea iroun Tamnein te Atua, ao e manena nakon te reirei.” (2 Timoteo 3:16) E koaua anne?
E aera bwa ko aki kataia? Neneri booto n reirei akana a karinanaki n te iteraniba ae imwina. Nori anua aika riai aika aanaki iai. Kananoa am iango i aon mwaakan reirei aikai ni katamaroaa anuani maium ao am iraorao ma aomata nako.
Ko na Kabwaia Iai?
Tii tabeua mai buakon reirei aika manena man te Baibara, booto n reirei aika karinanaki aikai. Irarikina, a mwaiti kurikuri taeka ni kauring n Ana Taeka te Atua ibukin iango aika karuanikai, taetae ao mwakuri aika kona ni katotonakoi maiura.—Taeka N Rabakau 6:16-19.
Eng, e reirei te Baibara baika akea irouia botannaomata ni kabane, ae te reirei are a na kona ni karikirakei iai anua ni maiu aika moanibaan te raraoi. E kona n noraki bitakin anuaia te koraki ake a butimwaai ao ni maiuakin reirei aikai. E a karaoiroaki riki iai aroia n iaiango. (I-Ebeto 4:23, 24) A a raraoi riki iai nanoia. A a tia ni buokaki aomata aika mwaiti bwa a na koutaanako mai nanoia te nano n aba, te ribuaka, ao te kairiribai man reiakinan anuan te Atua aika raraoi, aika taekinaki n te Baibara. (Ebera 4:12) A kairaki aomata bwa a na katoka te tiritiri ao mwakuri aika bubuaka, ao n riki bwa aomata aika raraoi riki, man reirei ao anua aika aanaki man te Baibara.
Eng, a a tia ni buokaki iai aomata aika mirion ma mirion, bwa a na tokanikai i aoni mwaan ao katei ake a a tia n urui maiuia aomata. (1 I-Korinto 6:9-11) A a tia ni bitaki aomata aikai n ana reirei te Baibara. Tiaki tii kateia ma nanoia aika bitaki, ma aia kaantaninga ao anuaia kaain aia uti naba. E ngae ngke e tabe n rikirake buakakan te aonnaba, ma a teimatoa aomata ni katobibia te aonnaba ni karaoiroi riki anuaia. E na bon aki toki te waaki aei. “E rai te uteute, e bwata te ue, ma e teimatoa n aki toki ana taeka Atuara.”—Itaia 40:8, BK.
Ma, e koaua bwa ko na kakabwaiaki n “ana taeka te Atua”? A kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova ni kaota arom ni boutokaa te anua ni maiu ae raoiroi ae n te Baibara, bwa ko aonga ni kakabwaiaki. E kona ni kairiko maiuakinan te anua ni maiu aei bwa ko na karekea akoam iroun te Atua ngkai, ao ni kairiko naba nakon te maiu ae aki toki ae aanaki i aon booto n reirei mairoun te Atua aika a na teimatoa n aki toki.
[Te Bwaoki/Taamnei n iteraniba 6]
BOOTO N REIREI AIKA TEIMATOA
Te Kibu ni Koora. “Bwaai ni kabane aika kam tangiri ba a na karaoaki nako imi irouia aomata, ao kam na karaoi naba nako ia: ba aei te tua ma aia taeka burabeti.”—Mataio 7:12.
Tangira raom. “Ko na tangira raom n ai aron tangiram i bon i roum.” (Mataio 22:39) “E aki karaoa ae buakaka te tangira nakon raona: ma ngaia ae te tangira boni kakororaoan te Tua.”—I-Rom 13:10.
Karineia aomata. “Kam na i tangitangiri n aia i tangitangiri taari; kam na biri rimoa n i karinerine.”—I-Rom 12:10.
Kaaea te raoi. “Kam na raoi i roumi.” (Mareko 9:50) “Ngkana tao e konaki, ao kam na raoi ma aomata ni kabaneia, n ane kam kona.” (I-Rom 12:18) “Ti na kaei bwaai n raoi ma bwaai n i kateimatoaira.”—I-Rom 14:19.
Bwaina te ikabwarabure. “Kabara ara bure mai roura, n ai arora ngkai ti kabara aia bure akana bure nako ira.” (Mataio 6:12) “Kam na nanoanga, ao kam na i kabara buure i roumi.”—I-Ebeto 4:32.
Kakaonimaki. “Kakaonimaki nakoni buum ao tangiria n tii ngaia. . . . Ko na kukurei ma buum ao karekea kimwareireim iroun te ataeinnaine ae ko mare ma ngaia . . . Ke e kateimatoaki kukureim n aroarona; ke e ramwaneiko ana tangira. . . . Bukin tera bwa ko na anga am tangira nakon te aine temanna? E aera bwa ko na bwaka n aroaron buun te mwaane temanna?” (Taeka N Rabakau 5:15-20, Today’s English Version) “Ane kakaonimaki nakon ane moan te uarereke ao e kakaonimaki naba nakon ane ababaki: ao ane babakanikawai nakon ane moan te uarereke ao e babakanikawai naba nakon ane ababaki.” (Ruka 16:10) “A mwiokoaki touati ba a na kakaonimaki.”—1 I-Korinto 4:2.
Karaoa ae eti. “E na itiaki aroarou ngkana iai au bwai n tau rawawata aika bubuaka ao te buua n atibu n tau rawawata aika mwamwana te aba?” (Mika 6:11, NW) “Ti taku ba a raoiroi mataniwin nanora, ngkai ti kani kakaraoa ae raoiroi nakoni bwaai ni kabane.”—Ebera 13:18.
Bwaina te koaua ao te kaeti taeka ae riai. “Riba te buakaka, ao tangira te raoiroi, ao kateimatoa te kaeti-taeka ae riai ni mataroan te kawa.” (Amota 5:15) “Atoatonga te koaua, temanna nakon raona, ao temanna nakon raona; kam na momotiki raoi taeka aika koaua ma aika e rau iai te aba ni mataroan ami kawa.” (Tekaria 8:16) “Kaki te kewekewe, ao kam na atoatonga te koaua, temanna nakon raona, ao temanna nakon raona.”—I-Ebeto 4:25.
Tataningamarau. “Ko nora te aomata ae tataningamarau n ana mwakuri? E na tei i mataia uea.” (Taeka N Rabakau 22:29) “Tai taningaroti nakon ane riai ba kam na tataningamarau nako iai.” (I-Rom 12:11) “Ane kam na karaoia, ao kam na karaoia naba ma nanomi, ba kaanga i bukin te Uea, ao tiaki i bukia aomata.”—I-Korote 3:23.
Bwaina te nimamannei, te nanoanga ao te atataiaomata. “Karina te nano ae nanoanga, te atataiaomata, te nanorinano, te nimamanei, te taotaonaki n nano.”—I-Korote 3:12.
Kataea ana kai te buakaka n te raoiroi. “Tangiriia ami kairiribai, ao tataro i bukiia akana bainikiriningkami.” (Mataio 5:44) “Tai taenikai n te buakaka, ma kam na kataea ana kai te buakaka n te raoiroi.”—I-Rom 12:21.
Anga am kabanea n tamaroa nakon te Atua. “Ko na tangira Iehova ae Atuam n nanom ni kabanea, ao n tamneim ni kabanea, ao ni wanawanam ni kabanea. Mooa te tua aei, ao e korakora.”—Mataio 22:37, 38.
[Taamnei]
E na kanakoraoa riki tekatekara n taanga, te iraorao n te utu, ao te iraorao ma aomata, butimwaean te anua ni maiu ae aanaki n te Baibara