“Antai I Buakomi Ae E Wanawana Ma Ni Iangoraoi?”

“Antai i buakomi ae e wanawana ma ni iangoraoi? Ke e kaotia n aroarona ae e raoiroi, ao n ana makuri aika a karaoaki ma te nimamannei ao te wanawana.”—IAKOBO 3:13, BK.

1, 2. Tera ae kona n taekinaki ibukia aomata aika bati ake a iangoaki bwa a wanawana?

ANTAI ae ko iangoia bwa iai irouna te wanawana ni koaua? Tao am karo, te unimwaane, ke tao te tia rabakau n te kuura ae rietata? E kona n rotaki am taratara n iangoan ae antai ae wanawana man arom ni kaikawaki ao anuam. E ngae n anne, ma ana toro te Atua a tabeakina riki ana iango ni kaineti ma te aomata ae wanawana ni koaua.

² N ana taratara te Atua, a aki bane ni wanawana aomata aika atongaki n te aonnaba bwa a wanawana. N te katoto, a kataetaeaki iroun Iobi mwaane ake a iangoia i bon irouia bwa a taekin taeka ni wanawana, ao e motika ana taeka ni kangai: “E na aki reke i buakomi temanna ae e wanawana.” (Iobi 17:10, BK) E korea ae kangai te abotoro Bauro ni kaineti ma aomata tabeman ake a rawa nakon ataakin taekan te Atua: “A baka ni wanawana, ao a riki ni baba.” (I-Rom 1:22, BK) Ao e kamatoaa ana taeka Iehova rinanon te burabeti ae Itaia ni kangai: “A na reke kaimi ngkai kam taku ba kam wanawana.”—Itaia 5:21, BK.

3, 4. Tera ae kainnanoia temanna ngkana e kan karekea irouna te wanawana ni koaua?

³ E teretere raoi bwa ti kainnanoa ataakin raoi ae e na kanga temanna n atongaki bwa e wanawana ni koaua n te aro are e a karekea iai akoana mairoun te Atua. E anganira te atatai aei Taeka N Rabakau 9:10, BK: “Kawain te wanawana boni makakini Iawe; e rabakau ane e ata Teuare e Tabu.” E riai ni maaka raoi te Atua te aomata ae wanawana ao ni karinei ana kaetieti nako. Ma e ngae n anne, ao e kainnanoaki ae bati riki nakon ae tii ataakin ae iai te Atua ao iai ana kaetieti. E kaungaira te tia rimwin Kristo ae Iakobo bwa ti na iaiangoa aei. (Wareka Iakobo 3:13, BK.) Noria bwa e taekinaki iai ae kangai: “Ke e kaotia n aroarona ae e raoiroi, ao n ana makuri.” E riai n noraki te wanawana ni koaua n am mwakuri ao n am taetae ni kawai ni katoa bong.

⁴ E irekereke te wanawana ni koaua ma kamanenan te babaire ae manena ao maiuakinan te atatai ao te ataibwai n te aro ae nakoraoi. Baikara mwakuri aika a na kaotaraira bwa iai iroura te wanawana anne? E karinani bwaai tabeua Iakobo ake a na noraki n aia mwakuri aomata aika wanawana.a Tera are e taekinna Iakobo ae e kona ni buokira ni karekea ara iraorao ae raoiroi ma raora n onimaki ao ai uana naba ma aomata ake i tinanikun te ekaretia?

E Kaotiotaki te Wanawana ni Mwakuri Aika Karaoaki

5. E na kanga te aomata ni karaoa aroarona ae e na oti iai bwa e wanawana ni koaua?

⁵ E rangi ni manena kaokiokan ae e kairekerekea te wanawana ma te aroaro ae riai Iakobo. Kioina ngkai maakan Iehova bon moan rikin te wanawana, e a kakorakoraa iai te aomata ae wanawana ni kaboraoa maiuna ma kawain nako te Atua ao ana kaetieti. Ti aki bungiaki ma te wanawana are mairoun te Atua. Ma ti kona ni karekea man ara katoatai n reirei n te Baibara ao kananoan ara iango iai. Ni karaoan baikai, ti na buokaki iai ni karaoa ae e kaumakira I-Ebeto 5:1 ni kangai: “Kakairi iroun te Atua.” Ngkana ti kabatiaa riki kaboraoan maiura ma aroaron Iehova, ti a kona iai ni kabatiaa kaotiotan te wanawana n ara mwakuri nako. A rangi n ririeta riki aroaron Iehova nakon aroaroia aomata. (Itaia 55:8, 9) Mangaia are ngkana ti kakairi n aron Iehova ni karaoi bwaai, a na kona ngkanne n norira aomata aika itinanikun ara ekaretia bwa iai te bwai ae ti kaokoro iai ma ngaiia.

6. E aera ngkai bwainan te nimamannei bon kaotiotan te ongeaba iroun te Atua, ao e na kanga ni kaotia te aomata bwa iai irouna te aroaro anne?

⁶ E kaotia Iakobo bwa te anga teuana ae ti kona iai ni katotonga Iehova, boni man bwainan “te nimamanei ao te wanawana.” E ngae ngke bwainan te nimamannei iroun te Kristian e nanona te akoi, ma e riai naba n nanomatoa n tau ana reirei te Baibara, are e na buokaki iai ni kakaraoa ae riai. E ngae ngke akea tianakin korakoran te Atua ma e bon nimamannei, ao ti aki maaku ni kaania. E kaotiota aron Tamana ae te nimamannei Natina, ngaia are e a bon tau iai ni kangai: “Bane mai nako Iu, ngkami akana kam kua ao kam rawawata, ao N na motiki rawami. Amoa amou i aomi, ao reirei i Rou; ba I nimamanei ao I nanorinano; ao e na reke i roumi iai motikan rawaia tamneimi.”—Mataio 11:28, 29; I-Biribi 2:5-8.

7. E aera ngkai ti kona n taraa Mote bwa te katoto ae tamaroa ibukin te nimamannei?

⁷ E taekinaki n te Baibara taekaia aomata ake a rianako nimamanneia. Temanna mai buakoia boni Mote. E ngae ngke iai mwiokoana ae kakannato ma e bon taekinaki naba bwa “e bati n nimamanei . . . riki nakoia aomata ni kabaneia aika mena i aonaba.” (Warekaia Iteraera 11:29; 12:3) Uringa te kakorakora are e angan Mote Iehova ibukin karaoan Nanona. E kukurei Iehova ni kabonganaia aika nimamannei ibukin kakororaoan ana kaantaninga.

8. A na kanga aomata aika aki kororaoi ni kona ni kaotiota te “nimamanei ao te wanawana”?

⁸ E teretere raoi bwa a kona aomata aika aki kororaoi ni kaotiota te “nimamanei ao te wanawana.” Tera arora iai? Ti na kanga ni kanakoraoa riki kaotiotan te aroaro aei? Te nimamannei, bon teuana mai buakon uaan taamnein Iehova. (I-Karatia 5:22, 23) Ti kona n tataro ibukin taamneina ao ni kakorakoraira riki ni kaotiota uaana, ao ni kakoauaa raoi bwa e na boni buokira te Atua ni katamaroai riki aroarora ni kaotiotan te nimamannei. A kakorakoraki nanora ni kani karaoa aei n ana karaunano te tia areru ae kangai: “E na reireiia [te Atua] akana nimamanei kawaina.”—Taian Areru 25:9.

9, 10. Te kakorakora raa ae ti kainnanoia ibukin kaotiotan te nimamannei are mairoun te Atua, ao bukin tera bwa e kainnanoaki?

⁹ Ma e ngae n anne, e kona ni kainnanoaki te kakorakora ibukin kanakoraoan riki aei. E kona ni kangaanga bwainakin te nimamannei irouia tabeman mai buakora man aroia ni kaikawaki. Irarikina, a kona naba aomata aika ti maeka i buakoia ni kaungaira nakon te iango ae kauntaba ma aei n taekinan ae ti riai n “unun bwa ti aonga ni kaaitaraa anuaia aomata aika otabwabwanira ae te un.” Ma ti wanawana ngkana ti karaoa aei? Ngkana e a karina naba n iai te ura ae urarake i nanon am auti, ko na taaria n te oera ke te ran ae mwaitoro ni katoka urana? Ngkana ko taaria n te oera e na korakora riki urana, ma ngkana ko taaria n te ran ae mwaitoro e na reke ae ko kaantaningaia. N aron anne, e reireinira te Baibara ni kangai: “E raira nako te un te kaeka ae nimamanei: Ma e karika te un te taeka ae kananomaraki.” (Taeka N Rabakau 15:1, 18) Ngkana e a manga riki te un n te ekaretia ke i tinanikuna, ti a kona n atai arora ni kaota ae iai iroura te wanawana ni koaua ngkana ti kaeka ma te nimamannei.—2 Timoteo 2:24.

¹⁰ N aron ae taekinaki mai moa riki, a bati ake a a tia n rotaki n nanon aon te aba aika aki akoi, a aki raoi ma aomata ao a aki rau. Ni kabotauaki ma anne, ti a noriia aomata aika bati bwa a unun ao a kainikatonga. E ataa raoi aei Iakobo ao e kauringia kaain te ekaretia n tatabemania nako bwa a aonga n rarawa ni kabarekaki n te aeka n nano anne. Baikara reireiara riki man ana reirei Iakobo are e anga?

Aroaroia Aika A Aki Wanawana

11. Baikara aroaro aika kauntabaa te wanawana are mairoun te Atua?

¹¹ E korea ae e eti raoi Iakobo ibukin aroaro aika kauntaba ma te wanawana are mairoun te Atua. (Wareka Iakobo 3:14.) Te bakantang ao te unun bon aroaron te aonnaba aei, ao tiaki ana bwai te taamnei. Iangoa te bwai ae e na riki ngkana e a taabangaki te iango n aonnaba. A taua taekan te Aro ae te Church of the Holy Sepulchre i Ierutarem kurubu ni Kristian aika onoua ake a taku bwa Kristian ngaiia, ao te katautau bwa e kateaki n te tabo are e tiringaki iai ngkoa Iesu ao n taunaki iai. E waakinako te kakauntaeka i marenaia koraki aikai. N 2006, ao e taekinaki n te maekatin ae te Time, aroaroia taama aikai rimoa bwa a kona ni “kakauntaeka i nanon te tai ae rangi ni maan, . . . n iororo ni kain tein taian taura nenea aika rangi ni bubura.” E rangi ni korakora irouia aki onimakinaia i marenaia ngaia are a anganako kingin aia umwantabu nakon te Mutirim.

12. Tera ae kona n riki ngkana akea te wanawana?

¹² E riai n aki kaotiotaki te un ae korakora n te ekaretia ni Kristian ae koaua. Ma e ngae n anne, e kona ni kairiia tabeman arora n aki kororaoi bwa a na kaotiotii etimatoaia ibukin aia iango. E kona n reke man aei te kauntaeka ae korakora ao te itabarara. E nora aei te abotoro Bauro n te ekaretia are i Korinto, ngaia are e a korea ae kangai: “Ba ngkai iai i roumi te bakantang, ma te kauntaeka, ao tiaki ana bwai te rabata ngkami iai?” (1 I-Korinto 3:3) E wenemaan te aro ane kananokawaki anne n te ekaretia aei n te moan tienture. Mangaia are, ti riai ni kawakinira raoi bwa e na aki rin te aeka n nano aei n te ekaretia teuana ni boong aikai.

13, 14. Taekin katoto ni kaineti ma aaro aika e kona ni kaotaki iai te nano n aonnaba.

¹³ E a kanga naba te aroaro anne ni kawakawa n rin n te ekaretia? E kona ni moanaki man aaro aika uarereke. N te katoto, ngkana e kateaki te Tabo n Taromauri, a kona n oti iango aika kakaokoro tao n aron karaoakin mwakuri iai. E kona n un temanna te tari te mwaane ngkana e aki iraki ana iango, ao tao e a tiriburei iango aika a a tia ni baireaki. E kona naba n rawa ni karaoi mwakuri riki tabeua n te kateitei! Te aomata ae karaoa aei, e kona ni mwaninga are katiaan raoi te mwakuri ae irekereke ma te ekaretia, e boto riki i aon nanoia kaain te ekaretia ae rau ao tiaki n te mwakuri ae okoro ae kamanenaki. Bon te nano ae nimamannei ae kakabwaiaki iroun Iehova ma tiaki te unun.—1 Timoteo 6:4, 5.

¹⁴ Te katoto riki teuana, boni ngkana a iangoia unimwaanen te ekaretia bwa e a rangi n otara aki taun te unimwaane temanna ni mwiokoaki bwa te unimwaane, e ngae ngke e a tia ni beku i nanon tabeua te ririki. N ataan ae e a tia n reireiaki te tari te mwaane anne n taai aika nako ma e kabwaka ni karaoiroi aroarona, ao e kariaia naba aei te mataniwi ibukin te aono ae uarereke n rokona ao e inanoi ma aei, e a riai ngkanne ni kamwawaaki man mwiokoana ae te unimwaane n te ekaretia. Tera ae e na iangoia teuaei ni kaineti ma aei? E na butimwaea te motinnano are a bonnano iai unimwaane ao reireiana man te Baibara ma te nanorinano ao te nimamannei, ao ni manga kakorakoraa ni kaetii arona ni kaineti ma baika kainnanoaki man te Baibara, bwa e aonga ni manga okira ana beku? Ke e na kaikoa te riribai ao te bakantang ni buan mwiokoana ngkoa ae te unimwaane? E aera ngkai e na bakaea ae e tau n riki bwa te unimwaane ngkai ni koauana, e a bon aki? E na bon rangi ni wanawana riki ngkana e kaota te nanorinano ao te ataibwai!

15. E aera ngkai ko namakinna bwa e rangi ni kakawaki te reirei ae kairaki koreana iroun te taamnei ae n Iakobo 3:15, 16?

¹⁵ Ni koauana, iai riki aaro tabeua aika a kona ni kaira temanna bwa e na kaotiota te aeka n nano anne. E ngae ngkana tao tera ae ti kaaitara mangaia, ma ti riai ni kakorakoraira n totokoi aroaro aikai. (Wareka Iakobo 3:15, 16.) E atongi aroaro aikai te tia rimwin Kristo ae Iakobo bwa “bwain aon te aba” ibukina bwa akea aia onimaki. A taekinaki bwa “bwain te rabata” ibukina bwa titeboo aroaroia ma maan aika aki wanawana. Bon “aia bwai taimonio” aroaro aikai bwa a kaotiota aroaroia taamnei ake ana kairiribai te Atua. Akea riain te Kristian ni kaotiotii aroaro akanne!

16. Baikara bitaki aika ti riai ni karaoi, ao ti na kanga n tokanikai iai?

¹⁶ A riai kaain te ekaretia n tatabemania nako n tuoi nanoia ao ni kakorakoraia ni kakeai aroaro aikai. Ngkai taan angareirei mataniwi n te ekaretia, a riai ngkanne n ataa kainnanoan kararoaia man aroaro aika bubuaka. E aki bebete kararoara mai iai ibukina bwa ti aki kororaoi ao ibukin naba ana katikitiki te aonnaba aei. E kona ni kabotauaki karaoan aei ma tamwarakean te tabuki ae bokaboka ao ni kamaranran. Ti na boni marannako ngkana akea te bwai ae ti karekei baira iai. Mangaia are, man nimtan reirei aika n te Baibara, n ikotaki naba ma te ibuobuoki ae ti anganganaki n ana ekaretia te Atua ae kabutaa te aonnaba, ti a kona ngkanne ni kekerake riki iai.—Taian Areru 73:23, 24.

Aroaro Aika A Ukoukora Kaotiotana Aomata Aika Wanawana

17. Tera aroia aomata aika wanawana ngkana a kaaitara ma te buakaka?

¹⁷ Wareka Iakobo 3:17, BK. Ti kona ni kakabwaiaki man rinanoan aroaro tabeua aika reke man kaotiotan “te wanawana are mai eta.” E irekereke te aroaro ae itiaki ma itiakin ara mwakuri ao nanora aika akea barekaia. Ti riai ni waekoa n rawa nakon baika a bubuaka n te tai are a kaoti iai. Ngkana ti kakaraoa aei, ane ti nang kona ngkanne ni karaoia n akea iangoana iroura. Tao e a bae n tia n oreaki bubuani waem n tuoam iroun te taokita n ana bwai ni mwakuri ae te aama ibukin te wae. Ngkana e orea bubuani waem te taokita, e a boni kammwakuri naba waem n akea am atatai. E boni karaoia i bon irouna; n akea iangoana iroum. E riai naba n titeboo aei ma arora ngkana ti kaririaki nakon te buakaka. Ibukin itiakin nanora ao kataneiakina raoi n te Baibara, ti a kairaki ngkanne bwa ti na rawa nakon te bwai ae buakaka ngkekei naba, e ngae ngkana ti tuai raoi ni karaua n iangoia. (I-Rom 12:9) Iai n te Baibara katoto ni kaineti ma te koraki ake a karaoa aei n aron Ioteba ao Iesu.—Karikani Bwaai 39:7-9; Mataio 4:8-10.

18. Tera ae nanonaki n: (a) te rau? (b) te kan raoi?

¹⁸ Ni bwainakin te wanawana mai eta, ti a tangiraki iai bwa ti na bwaina te raoi ma aomata nako. E irekereke ma aei kararoaan te iowawa, te kan unun ke mwakuri aika a na uruana te rau. E karaua ni kabwarabwaraa aei Iakobo ngke e kangai: “A ununiki i nanon te raoi aomata aika tan raoi, ao a taia te ua ae te raoiroi.” (Iakobo 3:18, BK) Nora te taeka ae “tan raoi.” Ti ataaki bwa taan karekea te raoi ngaira n te ekaretia ke taan kariki kiriwe? E aki toki n rereke te bwai ae ti aki boraoi n iango iai ma aomata nako, n te aro are ti a kakaiun iai ke ni kaunia aomata? Ti imanonoia aomata bwa a na butimwaai arora aikai ke ti kananorinanoira ni katoki aroarora aika a na un iai aomata? Ti ataaki n arora ae te kani kateimatoaa te raoi ma raora nako, n arora n tatauraoi ni kabwarai buure ao ni mwanuokin aia bure aomata nakoira? E kona ni buokira tuoakin raoi nanora bwa ti na ataia bwa ti kainnanoa katamaroaan riki arora ni kaotiota wanawanan te Atua ni kaineti ma aei ke ti aki.

19. E na kanga n ataaki temanna bwa te aomata ae bubutimwaei aia iango aomata?

¹⁹ E taekina naba butimwaean aia iango aomata Iakobo ni kabwarabwaraan te bwai ae kaotiota te wanawana are mai eta. Ti ataaki bwa ti angania aomata aia tai ni maroro ngkana e aki irekereke te bwai ae ti maroroakinna ma ana boto n reirei te Baibara teuana, ao n aki waekoa n imanonoa te aomata bwa e na ira ara kaetieti? Iai taekara ae ti akoi ao ti aki kabuingoingo? E kaotaki man aaro aikai bwa ti a tia n reiakinaki bwainakin te iango ae riai.

20. Tera uaan kaotiotan aroaro aika e kukurei iai te Atua aika a a tibwa tia n rinanoaki?

²⁰ Ai kakimwareireira aaro aika kona n riki n te ekaretia, ngkana a kakorakoraia taari mwaane ao aine ni kaotiotii aroaro aika e kukurei iai te Atua, ake a koreaki iroun Iakobo! (Taian Areru 133:1-3) E na kanakoraoaki te itoman ao n noraki bwa iai iroura “te wanawana are mai eta,” ngkana ti bwaina te nimamannei, te kan raoi ao bubutimwaean aia iango aomata nako. N te kaongora ae imwina, ao ti na manga nora iai aron reiakinara n taraia aomata n aron ana taratara Iehova ni buokira n te itera aei.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Kona ni Kabwarabwaraa?

• Tera ae kona ni kaira te Kristian bwa e na wanawana ni koaua?

• Ti na kanga ni kona ni karaoiroa arora ni kaineti ma kaotiotan te wanawana are mairoun te Atua?

• Baikara aroaro aika kona n noraki irouia te koraki ake a aki kaotiota te “te wanawana are mai eta”?

• Aroaro raa, aika ko na kakorakorako riki ni karikirakei?

[Taamnei n iteraniba 23]

E na kanga ni kawakawa n rin te itabarara ni boong aikai?