Kaotiota Rikirakem N Te Raoiroi Bwa E Aonga N Noraki

“Botumwaka ni mutiakini baikai; ko na tabe ni baikai; ba e aonga n noraki rikirakem n te raoiroi irouia aomata ni kabaneia.”​—1 TIMOTEO 4:15.

1, 2. Tera ae ti ataia ni maiun Timoteo ngke e ataei riki ao te bitaki are riki ngke tao ai 20 ana ririki?

NGKE te ataeinimwaane Timoteo ao e maeka ni mwakoron teuana Rom ae Karatia ae ai Turkey ngkai. A a tia n tei ikanne ekaretia ni Kristian tabeua i nanon tatabebwi te ririki imwini maten Iesu. N te taina, e butimwaea te aroaro ni Kristian Timoteo ngke e ataei riki ma tinana ao tibuna te unnaine ao a kakaonimaki n iriri bobotaki n te ekaretia. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Ni koauana, e kimwareirei Timoteo i nanoni maiuna ngke e ataei riki ngkai te Kristian ngaia i buakoni baike e taneiai iai. Ma e ngae n anne, a a moanna ni bitaki bwaai n te tai ae karina.

² E moanaki te bitaki aei ni kauouan rokon te abotoro Bauro n te tabo anne. N te tai anne, ao ana ririki Timoteo e a kaania uabwi ke ai tibwa uabwi tabun. N rokoni Bauro i Rutetera, ao e bae ni mutiakina taekan Timoteo are e ‘kamoamoaaki irouia taari’ n taian ekaretia. (Mwakuri 16:2) E a bae n tia ni kaotiota ikawaina n te onimaki te ataei ae Timoteo. Imwin anne, i aan ana kairiri te taamnei ae raoiroi, a a katokai baia Bauro ao te rabwata n unimwaane i aon Timoteo ao a kaokoroa ibukin te mwakuri ae okoro n te ekaretia.​—1 Timoteo 4:14; 2 Timoteo 1:6.

3. Tera te mwioko ae kaokoro are e anganaki Timoteo?

³ E anganaki Timoteo te kakao ae kaokoro bwa e na raona te abotoro Bauro ni mwamwananga! (Mwakuri 16:3) Iangoa aroni mimin ao ingaingan nanon Timoteo! N ririki ake imwina, e nang kona ni mwananga Timoteo ma Bauro, ao n taai tabetai ma aomata tabeman riki ni karaoi mwioko aika kakaokoro ake e mwiokoaki iai irouia abotoro. A rangi n tabetabe Bauro ao Timoteo n te mwakuri ni mwamwananga are e rangi n ibuobuoki ibukini kakorakoraan aia onimaki taari. (Wareka Mwakuri 16:4, 5.) Ai ngaia are, e a moanna n rangi ni kinaaki Timoteo irouia Kristian aika bati ibukin rikirakena n ikawai n te onimaki. Imwin tao tebwina te ririki ni mwakuri ma Timoteo, e a korea ae kangai te abotoro Bauro nakoia I-Biribi: “Akea raou temanna ae ai arona, [Timoteo] ae na taratarai raoi aromi. . . . . Kam ata katakin teuaei, ba e toro ma ngai i bukin te euangkerio, n ai aron te tei ae toro iroun tamana.”​—I-Biribi 2:20-22.

4. (a) Tera te mwioko ae rangi ni kakawaki are e anganaki Timoteo? (b) Baikara titiraki aika kona n tabekaki ibukin ana taeka Bauro n 1 Timoteo 4:15?

⁴ Tao n te tai are e kororeta iai Bauro nakoia kaaini Biribi ao e angan Timoteo te mwioko ae rangi ni kakawaki ae rineaia unimwaane ao tabonibai n te ekaretia. (1 Timoteo 3:1; 5:22) E teretere bwa e a riki Timoteo bwa te mataniwi ae te Kristian ae onimakinaki. Ma e ngae anne, ao n te reta naba anne, e kaumakaki Timoteo irouni Bauro bwa e na ‘kaotiota rikirakena n te raoiroi nakoia aomata ni kabaneia.’ (1 Timoteo 4:15) Tiaki te koaua bwa e a tia ni kaotiota rikirakena n te raoiroi Timoteo n te aro ae rangi n rianako? Ngaia are tera ae e nanonna Bauro n taeka aikai, ao ti na kanga ni karekea kakabwaiaara man ana reirei?

Kaotiotan Aroarora ni Kristian

5, 6. E kanga n rotakibuaka te onimaki ae itiaki n te ekaretia i I-Ebeto, ao tera aron Timoteo ni kamanoa te ekaretia?

⁵ Ti na nenera ngkai te rongorongo ae n 1 Timoteo 4:15. (Wareka 1 Timoteo 4:11-16.) Imwaini korean taeka akanne, ao e a tia ni mwananga Bauro nako Maketonia, ma e tuanga Timoteo bwa e na tiku i Ebeto. Bukin tera? N te kaawa anne ao a karika te iraraure n te ekaretia tabeman mani karinan reirei aika kairua. E riai Timoteo ni kamanoa itiakin te ekaretia. E na kanga ni katiaa karaoan aei? N te itera teuana, boni mani katean te katoto ae tamaroa bwa a na kakairi iai aomata.

⁶ E korea ae kangai Bauro nakon Timoteo: “Ko na riki ba aia tia kakairi aomata aika onimaki, n te taeka, n te aro ni maeka, n te tangira, n te onimaki, ao n te itiaki.” E reitia riki Bauro ni kangai: “Botumwaka ni mutiakini baikai; ko na tabe ni baikai; ba e aonga n noraki rikirakem n te raoiroi irouia aomata ni kabaneia.” (1 Timoteo 4:12, 15) E irekereke te rikirake aei ma aroaron Timoteo ni Kristian ao tiaki mani mwaakan nakoana. Aio te aeka n rikirake n te raoiroi ae a riai ni kaotiotia Kristian ni kabane.

7. Tera ae kantaningaaki mairouia kaain te ekaretia ni kabaneia?

⁷ Ni boong aikai, n aron are n ana bong Timoteo, bon iai naba mwioko aika kakaokoro i nanon te ekaretia. Tabeman a beku bwa unimwaane ke tabonibai n te ekaretia. Tabeman a katabetabeia n te mwakuri ni bwaiania. Ma tabeman a mwiokoaki n te mwakuri ni mwamwananga bwa mataniwi, te mwakuri n te Betaera ke te mwakuri ni mitinare. A uataboa te angareirei unimwaane n aaro aika kakaokoro ni kaetietini botaki n aron ake a karaoaki n ruunga ao ni bwabwaro. Ma e ngae n anne, bon iai aia konabwai Kristian ni kabaneia aika mwaane, aine ao ataei ni kaotiota rikirakeia n ikawai n te onimaki. (Mataio 5:16) Ni koauana, n aron are e riki nakon Timoteo, a kantaningaaki Kristian aika iai mwiokoaia aika okoro bwa a na kaotiotii aroaroia n onimaki aika raraoi nakoia aomata ni kabaneia.

Riiki Bwa te Banna ni Katoto n Am Taetae

8. Tera aron rotakin ara taromauri n ara taetae?

⁸ Te itera teuana ae riki iai Timoteo bwa te banna ni katoto boni man ana taetae. Ti na kanga ni kaotiota rikirakera n te raoiroi n te itera anne? E oti man ara taetae bwa aeka n aomata raa ngaira. E tonu raoi aei ma are e taekinna Iesu ni kangai: “E taetae te wi man onraken te nano.” (Mataio 12:34) E ataia naba ai tarin Iesu ae Iakobo bwa e kona n rotaki ara taromauri n ara taetae. E korea ae kangai: “Ngkana e taku temanna ba e Kristian, ao ngkana e aki kabaea newena, ma e mamana nanona, ao akea maneni Kristianna.”​—Iakobo 1:26.

9. N aaro raa ake a riai ni moanibaan te raoiroi iai ara taetae?

⁹ E kona ni kaotaraeaki n ara taetae nakoia tabemwaang n te ekaretia aroni korakoran rikiraken ara onimaki. Mangaia are, n oneani mwin are a na taekin taeka aika kamaamaa, a kabononano, a tiribure, ke a kammaraki, a kakorakoraia Kristian aika ikawai n te onimaki n taekin taeka aika kateimatoa te aba, a karaunano, a kabebetea te nano ao a kaunganano. (Taeka N Rabakau 12:18; I-Ebeto 4:29; 1 Timoteo 6:3-5, 20) A kona ni kaotaraeira maiuakinan ae e tangiria te Atua n tatauraoira ni maroroakin ara koaua nakoia tabemwaang ao taekinan riain ana kaetieti te Atua aika ririeta. (I-Rom 1:15, 16) A na bon nora arora ni kabongana te bwaintangira ae te taetae te koraki aika raraoi nanoia, ao tao ni kakairi naba n ara katoto.​—I-Biribi 4:8, 9.

A Riai ni Moanibaan te Raoiroi Aroarora ao Itiakira

10. Bukin tera bwa e rangi ni kakawaki te onimaki ae aki mwamwanaa te aba ibukin rikirakera n ikawai n te onimaki?

¹⁰ E kainnanoaki ae bati riki nakon te taetae ni kaungaunga, bwa e aonga n riki te Kristian bwa te banna ni katoto ae raoiroi. E mwamwanaa te aba atongani baika a eti ngkana a aki karaoaki nanoia. E ataia raoi Bauro bwa Baritaio bon taani mwamwanaa te aba ao e karuanikai mwin aia mwakuri. E okioki Bauro ni kauringa Timoteo bwa e na tarataraia man te aeka n aki kakaonimaki aei ao te baka n raoiroi. (1 Timoteo 1:5; 4:1, 2) Ma bon tiaki te tia mwamwanaa te aba Timoteo. N ana kauoua n reta Bauro nakon Timoteo ao e korea ae kangai: “I uringa te onimaki ni koaua ane i nanom [“ae aki mwamwanaa te aba”, NW].” (2 Timoteo 1:5 ) Ma e teimatoa Timoteo ni kainnanoa kaotiotan ana onimaki ni koaua nakoia aomata nako ngkai te Kristian ngaia. E riai n riki bwa te katoto n aroarona.

11. Tera ae e koreia Bauro nakon Timoteo ibukin te kaubwai?

¹¹ N ana reta Bauro ake uoua nakon Timoteo, e kaumakia iai n iteran aroarona tabeua. N te katoto, e riai Timoteo n rarawa nakon uaiakinan te kaubwai. E korea ae kangai Bauro: “Wakaani baika bubuaka ni kabane tangiran te mane; ae a kani karekea tabemang, ao a kitana te onimaki iai, ao a ewariia i bon i rouia ni maraki aika bati.” (1 Timoteo 6:10) Tangiran te kaubwai boni kanikinaean te mamaara n te onimaki. Ni kaitaraan anne, Kristian ake a reke irouia te raunnano ni maiuakinan ae bebete n aron ae, ‘iai kanaia ma karabaaia,’ a kaotiota rikirakeia n ikawai n te onimaki.​—1 Timoteo 6:6-8; I-Biribi 4:11-13.

12. Ti na kanga ni kaotiota rikirakera n te raoiroi ni maiura?

¹² E taekinna Bauro nakon Timoteo bwa e kakawaki irouia aine aika Kristian bwa “a na kunnikaiia n te kunnikai ae riai, ma te mata n aki kan taraki, ma te wanawana.” (1 Timoteo 2:9) A katei katoto aika rianako aine aika a bwaina te nanorinano ao te wanawana n aroia n rinei kunnikaia ao ni katamaroaaia n ikotaki naba ma iterani maiuia tabeua riki. (1 Timoteo 3:11) E kaineti naba te boto n reirei aei nakoia mwaane aika Kristian. E kaumakiia mataniwi Bauro bwa ‘a na taubaang, a na karaui aroia, ao a na raraoi kateia.’ (1 Timoteo 3:2, BK) E na kaotaki rikirakera n te raoiroi nakoia aomata nako ngkana ti kaotiotii aroaro aikai n ara mwakuri ni katoabong.

13. Ti na kanga n riki bwa banna ni katoto ibukin te itiaki n aron Timoteo?

¹³ E riai naba ni moanibaan te raoiroi Timoteo n aroarona n itiaki. Ni kabonganaan te taeka aei, e a katuruturua iai te aroaro teuana Bauro ae irekereke ma te wene n taanga. E rangi ni kakawaki riki bwa e na itiaki Timoteo mani kabuakakaana n aroarona nakoia aine. E riai n tabeakinia ‘unnaine bwa kaanga tinana, ao ateiaine bwa kaanga mwaanena, n te itiaki ni kabanea.’ (1 Timoteo 4:12; 5:2) E ngae ngke a kona n taraa n raba mwakuri ni wene ni bure nakoia aomata, ma a ataaki iroun te Atua ao teutana imwin teutana a na bon ataia aomata. Ma e boni koaua naba ae ana mwakuri te Kristian aika raraoi a bon aki kona ni karabaaki. (1 Timoteo 5:24, 25) A bane n iai aia tai kaain te ekaretia ni kaotiota rikirakeia n te raoiroi n aroaroia ao ni bwainan te itiaki.

E Kakawaki te Tangira ao te Onimaki

14. E kanga ni katuruturuaki n te Baibara riaira n itangitangiri?

¹⁴ Te tangira bon iteran te aroaro ni Kristian ni koaua ae rangi ni kakawaki. E tuangia taan rimwina Iesu ni kangai: “Ane a na ataingkami aomata ni kabaneia ba au reirei ngkami n aei, ngkana kam i tangitangiri.” (Ioane 13:35) Ti na kanga ni kaotiota te aeka n tangira anne? E kaungaira ana taeka te Atua bwa ti na bwaina te ‘itangitangiri, te nanoanga, te ikabwarabure’ ao te akoakoia aomata nako. (I-Ebeto 4:2, 32; Ebera 13:1, 2) E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Kam na i tangitangiri n aia i tangitangiri taari.”​—I-Rom 12:10.

15. Bukin tera bwa e rangi ni kakawaki kaotiotan te tangira irouia aomata ni kabane, ao e a moamoa riki irouia Kristian aika mataniwi?

¹⁵ Ngke arona bwa e iowawa ke e ribuaka Timoteo nakoia raona n te onimaki, e na kona ni kamamaraa te mwakuri ae raoiroi are e kakororaoia, ngkai te tia reirei ao te mataniwi ngaia. (Wareka 1 I-Korinto 13:1-3.) N te itera are teuana, kaotiotan ana tangira ni koaua Timoteo nakoia tarina ae irianaki ni mwakuri n akoi ao mwakuri aika raraoi ibukia, e boni kateretereaki iai rikirakena n ikawai n te onimaki. E tonu raoi ngkanne ana reta Bauro are e koreia nakon Timoteo ngke e kamataataa te tangira bwa bon teuana mai buakon aroaro ake e riai ni moanibaan te raoiroi iai Timoteo.

16. Bukin tera bwa e riai Timoteo ni kaotiota ana onimaki ae nene?

¹⁶ Ni menan Timoteo i Ebeto ao e kataaki ana onimaki. Tabemwaang a boutokai reirei aika aki boraoi ma te koaua ni Kristian. Ake tabeman riki, a kabutiinako “karaki aika aki koaua” ke ni karaoi aia kakaae i aon iango aika aki karikirakea te onimaki n te ekaretia. (Wareka 1 Timoteo 1:3, 4.) E kabwarabwaraa Bauro bwa aeka n aomata akanne a ‘kainikatonga ao a aki ataibwai, ma a babaeakin titiraki ma kauntaeka.’ (1 Timoteo 6:3, 4) E kona n ruanikai ana onimaki Timoteo n iaiangoani baike a karika te kangaanga ake a kuneaki n te ekaretia? E aki, bwa e kaumakaki Timoteo irouni Bauro bwa e na “buaka n te buaka ae raoiroi ae ana buaka te onimaki” ao n tannako “mani barantiko aika aki itiaki ma taiani kauntaeka aika ana bwai te baere atongaki ni kewe ba te ataibwai.” (1 Timoteo 6:12, 20, 21) Akea te nanououa bwa Timoteo e bon toui mwin ana reirei ni kauring Bauro ae kawanawana te aba.​—1 I-Korinto 10:12.

17. Tao e na kanga ni kataaki ara onimaki ni boong aikai?

¹⁷ E kakaongora bwa e tuangaki Timoteo bwa “ane a nang kitana te onimaki tabemang ni boong aika kaitira, ngkai a iri nanoia tamnei aika bureburea te aba ma aia reirei taimonio.” (1 Timoteo 4:1) A riai ni kakairi iroun Timoteo ni kaotiota aia onimaki ae nene kaain te ekaretia ni kabane, n ikotaki naba ma te koraki ake iai mwiokoaia aika rine. Ngkana ti tei n nene ao ni motinnanoia bwa ti na rarawa nakoia ake a tannako man te koaua, ti a kona iai ni kaotiota rikirakera n te raoiroi ao n riki bwa banna ni katoto ibukin te onimaki.

Kakorakorako ni Kaotiota Rikirakem n te Raoiroi Bwa E Aonga n Noraki

18, 19. (a) Ko na kanga ni kaotiota rikirakem n te raoiroi bwa e aonga n noraki irouia aomata nako? (b) Tera ae na maroroakinaki imwina?

¹⁸ E teretere bwa e aki irekereke rikiraken te Kristian ni koaua n ikawai n te onimaki ma taraakina, ana konabwai ke nakoana ae rietata. Tao e aki nanonaki naba iai maanna ni mwakuri n te ekaretia. Ma e kaotiotaki te rikirake n ikawai n te onimaki ni koaua n arora n ongeaba nakon Iehova n ara taetae ao aroarora. (I-Rom 16:19) Ti riai ni mutiakina te tua are ti na itangitangiri ao ni karikirakea te onimaki ae nene. Eng, ti na botumwaaka ao ni mutiakin ana taeka Bauro nakon Timoteo bwa e aonga n noraki rikirakera n te raoiroi irouia aomata ni kabane.

¹⁹ Te aroaro riki teuana ae kaotiotaki iai rikirakera n ikawai n te onimaki bon te kimwareirei, ae iteran naba uaan te taamnei ae raoiroi are mairoun te Atua. (I-Karatia 5:22, 23) N te kaongora ae imwina, e na maroroakinaki iai arora ni karikirakea ao ni kateimatoa te kimwareirei n taai aika kangaanga aikai.

Ko na Kanga ni Kaeka?

• Tera ae a kona n reiakinna aomata nako man arora n taetae?

• E na kanga ni kaotiotaki rikirakera n te raoiroi man aroarora ao ni bwainan te itiaki?

• Bukin tera ngkai a riai Kristian ni moanibaan te raoiroi n aia tangira ao n aia onimaki?

[Taamnei n iteraniba 10]

E kaotiota ikawaina n te onimaki ae riaon ana ririki te ataei ae Timoteo

[Taamnei n iteraniba 12]

Ko kaotiota rikirakem n te raoiroi nakoia aomata nako?