Karinea Te Mare Bwa Te Bwaintituaraoi Mairoun Te Atua

“Ma ngaia ae e na kitana tamana ma tinana te aomata, ao e na nim ma buna: ao a na riki n ti te irikona nakai.”​—KARIKANI BWAAI 2:24, GB.

1. E aera ngkai e bon tau ni karineaki Iehova?

E BON tau ni karineaki Iehova ae te Atua ngkai ngaia te tia Karika te mare. E eti kabwarabwaraana ae te tia Anga ‘bwaai n tituaraoi ni bane aika raraoi ma bwaintangira nako aika kororaoi,’ ngkai boni ngaia ara tia Karikiriki, ara tia Tautaeka ao Tamara ae i karawa. (Iakoba 1:17; Te Kaotioti 4:11) Aio kaotiotan ana tangira ae moan te korakora. (1 Ioane 4:8) Bwaai ni kabane ake e a tia n reireinira, bwaai ni kabane ake e tangiri mairoura ao bwaai ni kabane ake e anganira te Atua, bon tii ibukini mweraoira ao kakabwaiaara.​—Itaia 48:17.

2. Baikara kaetieti ake e anga Iehova nakoia te moan taanga ake a mareaki?

² E taekinaki n te Baibara bwa te mare bon teuana mai buakoni bwaai n tituaraoi aika “raraoi” mairoun te Atua. (Ruta 1:9; 2:12) Ngke e karaoa te moani mare Iehova ao e angania taangan Atam ma Ewa kaetieti aika okoro ibukini kanakoraoan tekatekaia. (Wareka Mataio 19:4-6.) A na boni karekea te kakukurei ae akea tokina ngke arona bwa a kakairi n ana kaetieti Iehova. Ma a nanobaba n aroia ni katinanikui ana tua te Atua ao a a rangi n rotaki buaka iai.​—Karikani Bwaai 3:6-​13, 16-19, 23.

3, 4. (a) A kanga aomata aika bati ni boong aikai n aki karinea te mare ao Iehova ae te Atua? (b) Baikara katoto aika ti na neneri n te kaongora aei?

³ N aroia te moan taanga anne, a bati aomata ni boong aikai, aika a kamangori ke a katinanikui ana kaetieti Iehova ni karaoan aia babaire n aia mare. A rarawa tabeman nakon te babaire ibukin te mare ao tabeman riki a kataia ni bita te babaire ibukin te mare nakon are a tangiria. (I-Rom 1:24-32; 2 Timoteo 3:1-5) A kakeaa bongan te koaua ae te mare bon te bwaintituaraoi mairoun te Atua, ao a aki naba karinea te tia Anga ae Iehova ae te Atua ni katinanikuan te bwaintituaraoi anne.

⁴ N tabetai, tabeman mai buakoia ana toro te Atua a aki ota raoi ni kaineti ma ana iango Iehova ibukin te mare. A baireia taanga ni Kristian tabeman bwa a na maenako ke ni buuraure n akea bukina ae boto man te Baibara. E na kanga n totokoaki aei? E na kanga ana kaetieti te Atua ae ni Karikani Bwaai 2:24 ni buokiia Kristian ni kateimatoai aia mare? Ao a na kanga ni katauraoia te koraki ake a iaiangoa te mare? Ti na neneri maare aika tenua aika nakoraoi n taai ake a karakinaki n te Baibara, ake a kabwarabwaraa aroni karinean Iehova bwa te anga ae kakawaki ni kateimatoaan te mare.

Karikirakea te Kakaonimaki ni Koaua

5, 6. Tera are e riki bwa kataaia Tekaria ao Eritabeta, ao a kanga ni kakabwaiaaki n aia kakaonimaki ni koaua?

⁵ A karaoi aia babaire nako aika raraoi Tekaria ma Eritabeta ao a kakaonimaki i marenaia. Ngke a rinea raoia ni mare, a bon rineiia i bon irouia ngkai aomata ngaiia aika moanibwaia te onimaki ni maiuia. E kakaonimaki Tekaria ni karaoi mwiokoana n ibonga ao a kaai ni maiuakin Ana Tua te Atua n aron aia kabanea ni kona. Ni koauana, a rangi ni bati baika a na riai ni kakaitau iai. Ma e ngae n anne ngke arona bwa ko kawara mwengaia i Iuta, ko na waekoa n ataia bwa iai te bwai ae a kainnanoia. Bon akea natiia, bwa e kanoabo Eritabeta ao a a uaia ni kara.​—Ruka 1:5-7.

⁶ E rangi ni kakawaki n aia katei tibun Iteraera ngkoa karikaia naati ao n angiin te tai a bubura utu iai. (1 Tamuera 1:2, 6, 10; Taian Areru 128:3, 4) E kona n ribuaka te mwaane ae te I-Iteraera n taai ake rimoa ni buuraure ma buuna ngkana e kanoabo. Ma e teimatoa Tekaria n tiku ma Eritabeta. E aki ukera te anga ae e na uruaka iai aia mare ao ai uana naba ma buuna. E ngae ngke a nanokawaki bwa akea natiia ma a kaai n teimatoa ni kakaonimaki ni beku iroun Iehova. Ma imwin tabeua te tai, a a rangi ni kakabwaiaaki n te aro ni kakai iroun Iehova ni bungian natiia te mwaane ngke a a kara.​—Ruka 1:8-14.

7. Tera te anga riki teuana are e kaota iai kakaonimakina ni koaua Eritabeta nakoni buuna?

⁷ E kaotiota te kakaonimaki ni koaua are e a kamoamoaaki iai Eritabeta n te anga riki teuana. Ngke e bungiaki Ioane, ao e aki kona n taetae Tekaria bwa e bae newena imwin nanououana iroun ana anera te Atua. Ma e bae n tia Tekaria ni kaotia nakoni buuna n te aro teuana are e tuangaki iai iroun ana anera Iehova bwa e na arana te teei bwa “Ioane.” A tangiria raoraoia ao aia koraki bwa a na ingoana te teei n aran tamana. Ma e kakaonimaki Eritabeta ni boutokaa ana babaire buuna. E taku: “E aki! bwa e na aranaki bwa Ioane.”​—Ruka 1:59-63.

8, 9. (a) E na kanga te kakaonimaki ni koaua ni kateimatoa te mare? (b) Baikara aanga tabeua ake e kona iai te buu te mwaane ao te buu te aine ni kaotiota te kakaonimaki ni koaua?

⁸ N aron Tekaria ao Eritabeta, a kaaitara naba taanga ni mare ni boong aikai ma aki kakororaoani baika kantaningaaki irouia ao kangaanga riki tabeua. E aki kona n nakoraoi te mare ae akea iai te kakaonimaki ni koaua. E kona n urubekea onimakinaia i marenaia raao ni mare te winikamwarane, matakuakinan taamnei aika bwaitingako, te wene ni bure, ao karuanikai riki tabeua nakon te mare ae nakoraoi. Ao ngkana e uruaki onimakinaia taanga ni mare i marenaia, e na kekerikaaki iai aia tangira. N aanga tabeua, te kakaonimaki ni koaua ai aron te oo ni kamanomano ae e otabwaninia te mwenga ike e a totokoia taan roko ake aki butimwaeaki ke karuanikai, ao e katauraoa naba mweraoia ae tau kaain te utu n te mwenga anne. Mangaia are ngkana a kakaonimaki ni koaua i marenaia te buu te mwaane ao te buu te aine, e kona n nakoraoi riki tekatekaia, e na akea te imamaakin irouia, ao e na rikirake aia tangira. Eng, e kakawaki te kakaonimaki ni koaua.

⁹ E kangai Iehova nakon Atam: “E na kitana tamana ma tinana te aomata, ao e na nim ma buna.” (Karikani Bwaai 2:24, BG) Tera nanon anne? E riai ni bitaki te aroaro n reitaki ngkoa ma raoraom ao am koraki. A riai raao ni mare ni kaai n anga aia tai ao n ikarinerine moa. A aki riai ni moanibwaia raoraoia ke aia koraki n te aro are a na kakeaa bongan aia utu ae boou, ke ni kariaia aia karo bwa a na rebetungai aia babaire n aia utu ke baika a aki boraoi n iango iai. A riai taanga ni mare ni kakorakoraia n nimtiia i marenaia. Anne bon ana kaetieti te Atua.

10. Tera ae na buokiia raao ni mare ni karikirakea te kakaonimaki ni koaua?

¹⁰ E karekei kakabwaia te kakaonimaki ni koaua e ngae naba ngke iai te bwenaua n te mwenga ibukini kakaokoron aia Aaro. E kangai te tari te aine ae mare ma te mwaane ae tiaki kaain te onimaki: “I rangi ni kaitaua Iehova n reiakinan arou n aantaeka nakoni buu ao n rangi ni karinea. Ibukin teimatoau ni kakaonimaki ni koaua I a nanomwaaka n tangiria ao ni karinea i nanon 47 te ririki.” (1 I-Korinto 7:10, 11; 1 Betero 3:1, 2) Ngaia are kakorakorako bwa e aonga n namakina te mweraoi buum ni mare. Kakaaei aanga ake e na karauaki iai nanoni buum bwa e na oti n am taeka ao am mwakuri, bwa tii ngaia te kabanea ni kakawaki iroum. Tai kariaia bwa ko na tangira riki temanna ke te bwai teuana nakoni buum, n aron am kona. (Wareka Taeka N Rabakau 5:15-20.) A taekina ae kangai Ron ao Jeannette ake a a tia n tekateka n taanga imwini mareia i nanon 35 tabun te ririki: “E kakukurei ao n nakoraoi ara mare ibukina bwa ti kakaonimaki ni koaua nakoni baike e tangiri te Atua mairoura.”

E Kateimatoa te Mare te Boonnano

11, 12. A kanga Akura ao Beritikira n inanoi ni mwakuri (a) ni mwengaia, (b) n aia mwakuri ni kareketianti, ao (c) n te mwakuri ni minita ni Kristian?

¹¹ Ngke e taekinia raoraona aika e rangi ni kaan ma ngaiia te abotoro Bauro aika Akura ao Beritikira, e aki tii taekina temanna mai buakoia. Bon te katoto ae raoiroi te taanga ae boonnano aei ni kaineti ma are e nanonna te Atua ngke e taekina te buu te mwaane ao te buu te aine bwa a na riki n “ti te irikona.” (Karikani Bwaai 2:24, BG) A inanoi n taai nako ni mwakuri ni mwengaia, n aia mwakuri ni kareketianti, ao n te mwakuri ni minita ni Kristian. N te katoto, ni moan rokoni Bauro i Korinto ao e kaoaki irouia Akura ao Beritikira bwa e na maeka n aia auti, ike e a tiku ni maeka iai tabeua te tai imwina riki ibukin ana mwakuri. Imwina, a kamanena mwengaia ni menaia i Ebeto ibukini bobotaki n te ekaretia ao a inanoi ni mwakuri ni buokiia aika boou n aron Aboro bwa a na ota raoi riki n te koaua. (Mwakuri 18:2, 18-26) Imwina riki, a nako Rom te taanga ae a ingainga nanoia aei ike a a manga kamanena iai mwengaia ibukini bobotaki n te ekaretia. Imwina a a manga okira Ebeto ibukini kakorakoraaia taari.​—I-Rom 16:3-5.

¹² I nanon tabeua te tai, a mwamwakuri naba Akura ao Beritikira ma Bauro n aia bitineti ae karaoani umwanrianna aika kunnikai. Ti kunea naba bwa a kaai n inanoi te taanga aei n akea te kaiangatoa ke te kairiribai irouia. (Mwakuri 18:3) Ma ni koauana, aia tai are a kaai ni kabanea n aia mwakuri ni minita ni Kristian e boni kateimatoa aia mare bwa e na rangi ni kakawaki irouia bwaai n taamnei. A rangi ni kinaaki bwa ‘raao ni mwakuri i nanoni Kristo Iesu,’ ni menaia i Korinto, i Ebeto ao i Rom. (I-Rom 16:3) A kaai ni karikirakea te mwakuri n uarongorongo ibukin te Tautaeka n Uea n taabo nako ake a mwakuri iai.

13, 14. (a) Baikara waaki ake a kona n tuka te boonnano n te mare? (b) Baikara bwaai tabeua ake a kona ni karaoi raao ni mare ni kakorakoraa reitakia ngkai “ti te irikona” ngaiia?

¹³ Ni koauana, e kateimatoa te mare te boonnano n uaiakin tiia ao ni karaoani mwakuri. (Te Minita 4:9, 10) E kananokawaki bwa a bati taanga ni boong aikai aika e uarereke aia tai ae a kabanea n tii ngaiia. A kabanea te tai ae bati n aia mwakuri aika kakaokoro. Tabeman a mwamwananga nakon taabo aika raroanako ibukin aia mwakuri ni kareketianti, ke ni mwaing nakon te aba teuana ni mwakuri iai bwa a na kaoki mwane. A namakinna tabeman raao ni mare ni boni mwengaia, bwa a karaureakinako mairouia buuia ibukina bwa a kabanea aia tai ni matakuakina te terewitin, karaoani kaakibotu, te takaakaro, te keim n te viteo, ke te Internet. E riiriki anne ni mwengam? Ngkana ngaia anne, ko bibitii aroarom bwa e aonga ni bati riki am tai ma buum? Kam uaia n ibuobuoki ni karaoi mwakuri aika karaoaki ni katoabong n aroni katauraoan amwarake, te irebwainamwarake ke te ununiki? Kam kaai n tabeakinia natimi ke ni buokiia ami karo aika a kara?

¹⁴ Ma te kabanea ni kakawaki riki bon te katoatai ni kaai ni kabatiai ara tai ni mwakuri aika reitaki ma taromaurian Iehova. E karekei taai aika rangi raoiroi ibukini kateimatoaan te katiteuanaaki n aia iango kaain am utu ao n tiaia, te uaia ni maroroakina te kibu n te bong ao uataboan te Taromauri n Utu. Ai aron naba te uaia n uataboa te mwakuri ni minita. Ngkana e angaraoi, kataia n uaia ni bwaiania e ngae ngkana e na reke ami tai ae tii teuana te namwakaina ke teuana te ririki. (Wareka 1 I-Korinto 15:58.) E taekina ae kangai te tari te aine ae e bwaiania ma buuna: “Te mwakuri ni minita bon teuana mai buakon aanga ae ti kona ni kabatiaa iai ara tai n reitaki ao ni mamaroro raoi. I namakinna bwa ti bon rangi n toamau ibukina bwa titeboo tiara are buokaia aomata ake ti kaitiboo ma ngaiia n ara mwakuri ni minita. I namakinna bwa I a rangi ni kaaniaki riki ma ngaia, tiaki tii n aron ae buu ma bon raoraou naba.” Kioina ngkai kam kaai n uaiakin tiia aika kakawaki, e nangi moanna ni boraoi teutana imwin teutana baika kam tangiri, baika kam moanibwai, ao kateimi ni karokoa ae ai titeboo ma aroia Akura ao Beritikira ike kam a namakinna iai rikirakemi n iaiango ao ni mwakuri n aron ae “ti te irikona” ngkami.

Kariaia Kairam ni Moanibwaian te Atua n Am Mare

15. Tera te kawai ibukini kanakoraoan te mare? Kabwarabwaraa.

¹⁵ E ataa kakawakini moanibwaian te Atua n te mare Iesu. E nora Iehova ngke e karaoa te moani mare. E nora aroni kukureia Atam ao Ewa are a karekea ngke a kakairi n ana kaetieti te Atua, ao e nora naba moan rikin te kangaanga ngke a katinanikua ana kaetieti te Atua. Ngaia are ngke e reireinia tabemwaang Iesu, e a manga taekina ana kaetieti Tamana are ni Karikani Bwaai 2:24. E reita te iango naba aei ni kangai: “Ane e botiia te Atua ao ke a tai karaureia aomata.” (Mataio 19:6) Mangaia are te kawai ibukini karekean te kakukurei ao kanakoraoan te tekateka n taanga imwin te mare bon te karinerine ae korakora nakon Iehova. Ni kaineti ma aei, a katea te banna ni katoto ae rianako ana karo Iesu ake a kaikawaia aika Ioteba ma Maria.

16. A kanga Ioteba ao Maria ni kaotiotii aroaro aika irekereke ma taromaurian Iehova n aia utu?

¹⁶ E akoi ao ni karaoa ae riai Ioteba nakoni Maria. Ngke e kunea bwa e bikoukou neiei ao e korakora nanoangaana irouna, e ngae ngke e tuai ni kabwarabwaraaki nakoina te baere e riki nakon Maria iroun ana anera te Atua. (Mataio 1:18-20) A ongeaba n ana tua Kaitara ao n nimta raoi te Tua Rinanoni Mote ngkai taanga ngaiia. (Ruka 2:1-5, 21, 22) A kakaaei tooa aika irekereke ma te taromauri i Ierutarem Ioteba ma Maria n ikotaki naba ma kaain aia utu, e ngae ngke tii mwaane aika a tuangaki bwa a riai ni kaei. (Te Tua-Kaua 16:16; Ruka 2:41) A kakorakoraia n aaro aikai ao tabeua riki te taanga ae e mamaaka te Atua aei ni kakukureia Iehova ao ni kaotiota karineani baika irekereke ma taromaurian Iehova. Maroaka ae e a bon rineiia Iehova bwa a na tabeakina Natina ni moan iterani maiuna n te aonnaba.

17, 18. (a) N aaro raa ake e kona iai te taanga ni moanibwaia te Atua n aia utu? (b) A na kanga ni kakabwaiaaki iai?

¹⁷ E koaua ae e kairiraki naba am utu ni moanibwaian te Atua? N te katoto, ngkana ko karaoi am motinnano aika kakawaki, ko karaoa moa am ukeuke i aoni booto n reirei n te Baibara, ko tataro ibukin anne, ao imwina ko neneri taeka n reirei mairouia Kristian aika a ikawai n te onimaki? Ke ko karekea buokam ibukini kanakoraoan am kangaanga n oin am iango ke mairouia am utu ao raoraom? Ko kakorakorako ni maiuakini reirei aika manena aika bati ibukin te mare ao te maiu n utu ake a boreetiaki iroun te toro ae kakaonimaki? Ke ko kakairi ni katei aika bwabwainaki n am tabo ke botaki i tinanikun Aaro aika a rangi n ataaki ibukin taeka n reirei? Kam katoatai n tatataro ao n uaia n ukeuke n reirei, ni katei tiami, ao ni mamaroroakini baika a riai ni moanibwaiaki n ami utu?

¹⁸ E taku Ray ni kaineti ma tekatekaia n taanga ae kakukurei ae 50 te ririki manna imwini mareia: “E tuai man reke ara kangaanga ae ti na aki kona n tokanikai i aona, ibukina bwa ti teimatoa ni kariaia Iehova bwa raora n ‘te karai ae te biro tenai.’” (Wareka Te Minita 4:12, BG.) A boraoi naba n iango ma anne Danny ao Trina. A taku: “E a rikirake ni kateimatoaaki ara mare ngkai ti uaia ni beku iroun Iehova.” A a tia n tekateka n taanga ma te kukurei imwini mareia i nanon 34 tabun te ririki. Ngkana ko teimatoa ni moanibwaia Iehova n tekatekam n taanga imwini marem, e na buokiko ni kanakoraoa ao ni kabatiaa kakabwaiami.​—Taian Areru 127:1.

Teimatoa ni Karinea Ana Bwaintituaraoi te Atua

19. E aera te Atua ngke e katauraoa te bwaintituaraoi ae te mare?

¹⁹ Ni boong aikai, a bati aika a iangoia bwa te bwai ae kakawaki riki bon tii kakukureiaia. Ma e kaokoro ana taratara ana toro Iehova. E ataia ae e katauraoa te mare te Atua bwa te bwaintituaraoi ibukini boutokaan Ana kantaninga. (Karikani Bwaai 1:26-28) Ngke arona bwa a karinea te bwaintituaraoi anne Atam ma Ewa, e na bon riki te aonnaba aei bwa te bwaretaiti ae e onrake irouia ana toro te Atua aika raoiroi ma ni kukukurei.

20, 21. (a) E aera bwa ti riai n iangoia bwa e tabu te tekateka n taanga imwin te mare? (b) Tera te bwaintituaraoi ae ti na reiakinna n te wiki ae na roko?

²⁰ Te bwai ae kakawaki i buakoni baikai ni kabane bon taraan te tekateka n taanga imwin te mare irouia ana toro te Atua bwa te tai n neboa Iehova. (Wareka 1 I-Korinto 10:31.) N aron ae ti a tia n noria, aroaro aika kaota maakan te Atua ake a kakorakoraa te mare bon te kakaonimaki ni koaua, te boonnano, ao moanibwaian te Atua n te mare. Ngaia are ngkana ti a kakatauraoi ibukin te mare, kateimatoaana, ke n totokoa te buuraure, ti riai moa n iangoa te tekateka n taanga imwin te mare bwa bon ana babaire ae tabu te Atua. E na kairira ururingan te koaua anne nakon ara kabanea ni kona ni karaoan ara babaire aika boto i aon Ana Taeka te Atua ibukin te tekateka n taanga imwin te mare. N te aro aei, ti a kaota iai karinean te bwaintituaraoi ae te mare ao Iehova ae te Atua are te tia Anga te bwaintituaraoi anne.

²¹ Ni koauana, bon tiaki tii ana bwaintituaraoi Iehova te mare ae e a tia n anganira ao tiaki naba tii ngaia te kawai ibukini karekean te kakukurei ni maiura. N ara kaongora ae imwina, ti na nenera te bwaintituaraoi teuana riki ae kakawaki mairoun te Atua​—te bwaintituaraoi ae te tiku n aki mare.

Ko na Kanga ni Kaeka?

• E na kanga te kakaonimaki ni koaua ni kaiririia taanga ni mare aika Kristian?

• E aera ngkai e kateimatoa te tekateka n taanga imwin te mare te uaia ni mwakuri?

• Baikara aanga tabeua ake a kona iai taanga ni mare ni kariaia kairakia ni moanibwaian te Atua n aia mare?

• Ti na kanga ni kaota karinean Iehova ae te tia Karika te Mare?

[Taamnei n iteraniba 17]

E buokiia taanga te uaia ni mwakuri bwa a na teimatoa ni boonnano