E A Reke Irouia Te Mesia!

“E a reke iroura te Mesia.”​—IOANE 1:41.

1. Tera are kaira Anterea bwa e na katanoataa ae kangai: “E a reke iroura te Mesia”?

E TEI Ioane te tia bwabetito ma taan rimwina aika uoman. E taku Ioane ngke e a tabe n roko Iesu: “Noria, ao aei ana Tiibutetei te Atua!” E waekoa Anterea ao te reirei are temanna n rimwin Iesu ao n tiku i rarikina n te bong arei. Imwina riki, e a kunea tarina Anterea are Timon Betero, ao e a kairia nakon Iesu imwin ana katanoata ae kaingainga ae kangai: “E a reke iroura te Mesia.”​—Ioane 1:35-41.

2. Ti na kanga ni kakabwaiaaki man ara ukeuke i aon taetae ni burabeti ibukin te Mesia?

² Ni waakinakon te tai ao Anterea, Betero ao tabeman riki a a ukeuke raoi n te Baibara, ao a a taekinna n akea te nanououa bwa Iesu are te I-Natareta bon te Mesia are beritanaki. Ti na neneri ngkai taetae ni burabeti riki tabeua n te Baibara ake a na kakoauaa raoi bwa bon antai te Mesia. E na buokira aei ni kakorakoraa onimakinan te Baibara ao teuare e a tia n rineia Iehova bwa te Mesia.

“Noria, E nako im am Uea”

3. Baikara taetae ni burabeti aika kakoroaki bukia n rinin Iesu ma te tokanikai i Ierutarem?

³ E na rin te Mesia ma te tokanikai i Ierutarem. E taetae ni burabetinna Tekaria ni kangai: “Ko na bati ni kimareirei, ngkoe ae natin Tion te aine; ko na takarua, ngkoe ae natin Ierutarem te aine: noria, E nako im am Uea: E raoiroi, ao iai i Rouna te kamaiu; E nimamanei, ao E toka i aon te aati, ao i aon te aati te tei ae bunin te aati.” (Tekaria 9:9, BG) E korea ae kangai te tia areru: “E na karaoiroaki ae nako mai n aran Iehova.” (Taian Areru 118:26, BG) Ngke e a rin Iesu i Ierutarem ao a tatakarua te koraki ma te kimwareirei ae rangi ni korakora. E aki tuangia te koraki te bwai ae a na karaoia Iesu. Ma a boni karaoa are e taekinaki n te taetae ni burabeti. Ngkana ko wareki kibun te Baibara ake a kabwarabwaraa te rongorongo, iangoia bwa aongkoa ko mena ikekei ao ko kona n ongo bwanaaia te koraki aika kimwareirei.​—Wareka Mataio 21:4-9.

4. Kabwarabwaraa te bwai ae riki ni kakoroani bukin Taian Areru 118:22, 23.

⁴ E kakawaki Iesu iroun te Atua, e ngae ngke a bati aomata aika aki kakoauaa ae ngaia te Mesia. A bati aomata aika ribaa Iesu n aron are e a kaman taetae ni burabetinaki ao a iangoia bwa akea bongana, ke e aki kakawaki. Bon akea aia onimaki aomata akanne. (Itaia 53:3; Mareko 9:12) Ma e kaira te tia areru te Atua bwa e na korea ae kangai: “E riki ba bouan te maninganinga te atibu are e kakiaki irouia tani kateitei. Bon ana makuri Iawe.” (Taian Areru 118:22, 23, BK) N te taina ao e taekina te taetae ni burabeti anne Iesu ngke e taetae nakoia kaain Aaro ake a kairiribai nakoina. Ao e taekinna Betero bwa te taetae ni burabeti aei bon taekan Iesu ao te ekaretia. (Mareko 12:10, 11; Mwakuri 4:8-11) E bon riki Iesu bwa “atibun te maninganinga” n te ekaretia ni Kristian. A rawa nakoina aomata aika a aki onimakina te Atua, ma “e rineaki iroun te Atua ao moan te kakawaki irouna.”​—1 Betero 2:4-6.

E Kamwaneaki ma ni Kitanaki!

5, 6. Tera are e a kaman taetae ni burabetinaki ao ni kakoroaki bukina ni kaineti ma kamwanean te Mesia?

⁵ E na kamwaneaki te Mesia iroun te aomata ae kakoauaaki bwa raoraona. E taetae ni burabeti ni kangai Tawita: “E tabeka . . . bukini waena n ekai nako te aomata ae bon raou ni koaua, Ae I onimakinna, ae katonga au berena.” (Taian Areru 41:9, BG) N taai ake e koreaki iai te Baibara, ao bon te mwakuri ae kaota te iraorao te kaai ni kang bwerena. (Karikani Bwaai 31:54) Mangaia are e nanonaki n te taetae ni burabeti aei bwa e na karaoa ae buakaka te aomata are bon raoraon te Mesia. E na kamwanea te Mesia. E taekina te aomata aei Iesu ngke e kangai nakoia ana abotoro: “I aki tae­ki­ni­ngka­mi ni kabane. I kinaia te koraki ake I rineiia. Ma e na kakororaoaki are e kangai n te Koroboki ae Tabu: ‘E a riki bwa te tia ribaai teuare e taneiai n amwamwarake ni kanau.’”​—Ioane 13:18.

⁶ E na reke 30 te mwakoro n tirewa iroun te tia kamwanea te Mesia ae te boo ae boon te toro! E taekinna Mataio bwa Iuta e kamwanea Iesu tii ibukin 30 te mwakoro n tirewa ao e a kakoroaki iai bukin te taetae ni burabeti are n Tekaria 11:12, 13. Ma e taekinna Mataio bwa e a kakoroaki bukin are e taekinaki rinanon Ieremia are te burabeti. Ngkana e mena te taetae ni burabeti anne n te boki ae Tekaria, ao e aera ngkai e taekinna Mataio bwa e mena n Ieremia? N ana bong Mataio ao e moan nako moa Ieremia ni bokin te Baibara ake a karinanaki are e irekereke naba iai Tekaria. (Kabotaua ma Ruka 24:44.) E aki kamanenai mwakoro n tirewa ake 30 Iuta, bwa e karenakoa te mwane anne n te tembora ao e a nako naba ni bakabureia.​—Mataio 26:14-16; 27:3-10.

7. E kanga ni kakoroaki bukin Tekaria 13:7?

⁷ A na maenako taan rimwin te Mesia. E korea ae kangai Tekaria: “Orea te tia kawakin-tiibu, ao ane a na kamaeaki nako tiibu.” (Tekaria 13:7, BG) N Nitian 14, 33 C.E. ao e tuangia taan rimwina Iesu ni kangai: “Kam na bane ni bwaka ibukiu n te tairiki aei, bwa e koreaki ae kangai, ‘N na orea te tia kawakintiibu, ao a na maenako tiibu ake n te nanai.’ ” Ao bon anne te bwai ae riki, bwa e ribootinna Mataio bwa ‘a bane taan rimwini Kristo ni kitana Iesu ma ni birinako.’​—Mataio 26:31, 56.

E Bukinaki ma n Oreaki

8. E kanga ni kakoroaki bukin Itaia 53:8?

⁸ E na kataaki te Mesia ma ni kabuakakaaki. (Wareka Itaia 53:8.) Ni karangainan Nitian 14 ao a kaboowi kaain te Tanirim ni kabane, a tua kabaean Iesu ao a nikiria iroun te Kowana n Rom ae Bontio Birato. E titirakina Iesu ao e noria bwa akea ana bure naba teutana. Ngke e a anga nanona Birato bwa e na kainaomataa Iesu, ao a takarua te koraki ni kangai: “Tauria!” ao a tuatua bwa e na kainaomataaki te tia kamwarua are Baraba. E kani karaui nanoia te koraki Birato ngaia are e tua bwa e na kataereaki Iesu, ao e anga nako bwa e na tauraki.​—Mareko 15:1-15.

9. Tera ae riki n ana tai Iesu are e a kaman taetae ni burabetinaki n Taian Areru 35:11?

⁹ Kaotioti aika kewe ni kaitaraa te Mesia. E taku te tia areru ae Tawita: “A teitei rake taani kakoaua aika babakanikawai; A titirakinai baika I aki atai.” (Taian Areru 35:11, BG) E boni koaua te taetae ni burabeti bwa “a ukoukoriia taani kakoaua aika a na kewe ibukin Iesu, mataniwi n ibonga ao kaain te Tanirim ni kabane, bwa a aonga ni motika kamateana.” (Mataio 26:59) Ni koauana, a “mwaiti aomata aika kaotioti ni kewe ni kaitaraa Iesu, ma e aki boraoi aia kaotioti.” (Mareko 14:56) A aki tabe taani kairiribai nakon Iesu irouia taani kaotioti ni kewe ngkai a taekina te kewe ibukina. A tii tangira Iesu bwa e na mate.

10.Kabwarabwaraa bwa e kanga ni kakoroaki bukin Itaia 53:7.

¹⁰ E na kainabwabu te Mesia i mataia taani bukinna. E taetae ni burabeti Itaia ni kangai: “E bainikirinaki, ma E kananorinanoa i bon i Rouna, ao E aki kaurea wina; n ai aron te tiibutetei ae kairaki nakon te kamateaki, ao n ai aron te tiibu ae kainababu i mataia akana korea buraena; eng E aki kaurea wina.” (Itaia 53:7, BG) Ngke “e bukinaki [Iesu] irouia mataniwi n ibonga ma unimwaane, ao e aki kaeka.” E titiraki ni kangai Birato: “Ko aki ongo aia taeka ni bukibuki aika bati ibukim?” Ma e “bon aki kaekaa naba teutana [Iesu], mangaia are e a rangi ni mimi te kowana.” (Mataio 27:12-14) E aki kabuakakaia taani bukinna Iesu.​—I-Rom 12:17-21; 1 Betero 2:23.

11. Tera ae riki ni kakoroani bukin Itaia 50:6 ao Mika 5:1?

¹¹ E taetae ni burabetinna Itaia bwa e na oreaki te Mesia. E korea ae kangai te burabeti: “I anga akuu nakoia taan ororo, ao tabau nakoia akana taeki buai: I aki karaba matau nakon te kamaamaaeaki ma te bawareaki.” (Itaia 50:6, BG) E a kaman taetae ni burabetina ae kangai Mika: “Ane a na orea aia tia motiki-taeka Iteraera n te kai i aon te taba.” (Mika 5:1, BG) E kakoauai riki kakoroani bukin taetae ni burabeti aikai te tia korea te Euangkerio ae Mareko ni kangai: “A bawareia tabeman ma n rabuna matana ao a oreia n timoini baia, ao a taku nakoina: ‘Kristo, ngkana te burabeti ngkoe, ao tuangira bwa antai ae oreiko?’ Ao a karetabaia bureitimanin te boowi ao a kairianako.” E taekinna Mareko bwa “a ororea naba atuna [tautia] n te kaibwabwaa, ao a bawareia ao a [bwainingareia ni] kakatorobubua ni karinea.” (Mareko 14:65; 15:19) Ni koauana, akea bukina ae a na karaoa iai aei nakon Iesu aomata aikai.

E Kakaonimaki ni Karokoa Matena

12. A kanga Taian Areru 22:16 ao Itaia 53:12 ni kaineti nakon Iesu?

¹² E a kaman taetae ni burabetinaki aron taurakin te Mesia. E taku te tia areru ae Tawita: “A otabwaniniai taani kakaraoa ae buakaka, a mena i baiu ma waeu n ai aron te raian.” (Taian Areru 22:16, NW) E taekina ae kangai te tia korea te Euangkerio ae Mareko ngke e ribootina te bae rangi n ataaki irouia taani wareware n te Baibara: “Ao ai bon te katenua n aoa [tao te aoa ruaia n te ingabong] ngkai, ao a a tauria iai.” (Mareko 15:25) E a kaman taetae ni burabetinaki bwa e na warekaki te Mesia i buakoia taani bure. E korea ae kangai Itaia: “E anga ngaia nakon te mate ao e warekaki i buakoia tani bure.” (Itaia 53:12, BK) Mangaia are “a tauraki uoman taani kamwarua [i rarikin Iesu], temanna i angaataina ao temanna i maingina.”​—Mataio 27:38.

13. N te aro raa ae e kakoroaki iai bukin Taian Areru 22:7, 8 iroun Iesu?

¹³ E taetae ni burabetina kabuakakaan te Mesia Tawita. (Wareka Taian Areru 22:7, 8.) E kabuakakaaki Iesu ngke e rawawata i aon te kai ni kammaraki, bwa e ribooti ni kangai Mataio: “A kabuakakaa taan rirarikina ma ni katoutoui atuia ao a taku: ‘Ngkoe are aongkoa ko na kabwakaa te tembora ao ni kateia i nanon tenibong, kamaiuko i bon iroum! Ngkana boni ngkoe natin te Atua, ao ruuo man te kai ni kammaraki!’ ” A bwainingareia naba mataniwi n ibonga, taani koroboki ma unimwaane ao a taku: “E kakamaiuia aomata ma e aki kona ni kamaiua i bon irouna! Bon Uean Iteraera ngaia, ke e ruo ngkai man te kai ni kammaraki, ao ti na kakoauaa iai. E onimakina te Atua teuaei. Ke e kamaiua te Atua ngkana e tangiria, bwa are e kangai: ‘Natin te Atua ngai.’ ” (Mataio 27:39-43) E rawawata Iesu ma e teimatoa n rau ao e aki roko n te taekina te bwai teuana ae bure. Ai raoiroira te katoto aei ibukira!

14, 15. Kaotia bwa baikara taetae ni burabeti aika okoro ake a kakoroaki bukia ni kaineti ma onean te Mesia ao anganakina te beneka.

¹⁴ E na karaoaki te ananga ni katekeraoi ibukin onean te Mesia. E korea ae kangai te tia areru: “A tibwatibwai kunnikaiu i buakoia, ao a karaoa te ananga ni katekeraoi i aon oneau.” (Taian Areru 22:18, NW) Anne te bwai ae riki bwa ‘ngke a a taura Iesu tautian Rom, ao a a bairea tibwatibwaakin ana kauaatao n te ananga ni katekeraoi.’​—Mataio 27:35; wareka Ioane 19:23, 24.

¹⁵ E na anganaki te Mesia te beneka ao te bwai ae mao. E taku te tia areru: “A anganai kanau ae te aroka ae boitin, ao a kamooai n te beneka ibukini katokan takau.” (Taian Areru 69:21, NW) E tuangira ae kangai Mataio: “A angan Iesu te wain ae renganaki ma te bwai ae mao bwa e na nimma, ma ngke e katoongnga teutana, ao e rawa n nimma.” Imwina riki, e “biri temanna i buakoia n anaa te ongantari ao e kateboa n te wain ae kamangingi, ao e kanewea n te kaibwabwaa ao e nako n anganna bwa e na moi iai.”​—Mataio 27:34, 48.

16. Kabwarabwaraa bwa a kanga ni kakoroaki bukin taeka ake n Taian Areru 22:1.

¹⁶ E a taraa ni kitanaki te Mesia iroun te Atua. (Wareka Taian Areru 22:1.) Ni kaineti ma te taetae ni burabeti, “n te karuaiwa n aoa [tao te aoa tenua n te bwakantaai] ao e a takarua Iesu n te bwanaa ae korakora ni kangai: ‘Eri, Eri, rama tiabaketani?’ ae nanona ngkana e rairaki, ‘Atuau, Atuau, e aera ngkai ko a kitanai?’ ” (Mareko 15:34) E aki kabuaa onimakinan ­Tamana are i karawa Iesu. E katuka Iesu te Atua irouia taani kairiribai, n arona n uotaanako Ana kamanomano n te aro are e nang kataaki raoi iai kakaonimakin te Kristo. Ao ngke e a takarua Iesu, e a kakoroaki iai bukin Taian Areru 22:1.

17. E kanga ni kakoroaki bukin Tekaria 12:10 ao Taian Areru 34:20?

¹⁷ E na ewaraki te Mesia, ma a na aki mwaoto riina. A na “tara teuae a ewaria” kaain Ierutarem. (Tekaria 12:10, BG) Ao e taekinaki ae kangai n Taian Areru 34:20, (NW): “E kakawakin riin teuaei ni kabane te Atua. Akea teaina i buakoia ae mwaoto.” E korea ae kangai te abotoro Ioane ni kakoauai baikai: “E ewara rarikina temanna te tautia n te kainiwai ao e rina n otinako mai iai te raraa ao te ran. Ao e kaotioti teuare e noria, ao e boni koaua ana kaotioti, . . . a riki baikai bwa e aonga ni kakororaoaki are e taekinaki ni kibun te Koroboki ae Tabu ae kangai: ‘E na aki mwaoto rina teaina.’ Ao e kangai naba te kibu are teuana: ‘A na taraa Teuare a ewaria.’ ”​—Ioane 19:33-37.

18. E a kanga naba n taunaki Iesu i buakoia kaubwai?

¹⁸ E na taunaki te Mesia i buakoia kaubwai. (Wareka Itaia 53:5, 8, 9.) Ni bwakantaain Nitian 14 ao e tuatua rabwatan Iesu “te mwaane ae kaubwai ae kaain Arimataia ae arana Ioteba,” nakoni Birato ao e butimwaeaki ana bubutii. E reitaki ni kangai n ana rongorongo Mataio: “E anaa rabwatan Iesu Ioteba ao e niria n te rinen ae itiaki ae raoiroi, ao e kawenea n ana ruanimate ae boou ae e ekea i nanon te bwaa. Ao ngke e a tia ni karabinoa te atibu ae bubura nakoni mataroan te ruanimate, ao e nako.”​—Mataio 27:57-60.

Butimwaea te Uea ae te Mesia!

19. E kanga ni kakoroaki bukin te taetae ni burabeti n Taian Areru 16:10?

¹⁹ E na manga kautaki te Mesia. E korea ae kangai Tawita: “[Iehova] ane Ko na aki kitana tamneiu i Tiore.” (Taian Areru 16:10, BG) Iangoa kubanakoia aine ake a nako n te ruanimate are e kaweneaki iai rabwatan Iesu. A kaitiboo iai ma te anera are e kangai nakoia: “Tai kubanako. I ataia bwa kam kakaaea Iesu are te I-Natareta, are e tauraki ngkoa. E a tia ni kautaki ao ai akea ikai. Noria! Arei te tabo are a kawenea iai.” (Mareko 16:6) E taku te abotoro Betero nakoia te koraki ake a mena i Ierutarem ni bongini Bentekota 33 C.E.: “E a kaman noria [Tawita] ao e taekina mangautin te Kristo, are e aki kaakaki taekana i Eriti ao e aki naba mka rabwatana.” (Mwakuri 2:29-31) E aki kariaia te Atua bwa e na mka rabwatan Natina ae tangiraki. Irarikin anne, e boni kautaki Iesu n te kakai nakon te maiu n taamnei!​—1 Betero 3:18.

20. E kanga ni kakoroaki bukin te taetae ni burabeti are e a kaman taekinaki ibukin ana kairiri te Mesia?

²⁰ E taekinna te Atua bwa Iesu bon Natina, n aron are e a kaman taetae ni burabetinaki. (Wareka Taian Areru 2:7; Mataio 3:17.) Ngke e rin Iesu i Ierutarem ao a kamoamoaa te koraki ma ana Tautaeka n Uea. (Mareko 11:7-10) E na waekoa Kristo ni kamaunaia taani kairiribai ngkana e a ‘toka i aon ana aoti, ni buaka ni kaineti ma te koaua, te nanorinano, ao te raoiroi.’ (Taian Areru 2:8, 9; 45:1-6, NW) E na karokoa te rau ueana ao te mweraoi n te aonnaba ni kabutaa. (Taian Areru 72:1, 3, 12, 16; Itaia 9:6, 7) Ai kakabwaiaakira ngaira n tataekinani koaua aikai ngkai ngaira ana tia Kakoaua Iehova, are e a tautaeka ngkai Natina ae tangiraki i karawa bwa te Uea ae te Mesia!

Ko na Kanga ni Kaeka?

• E kanga Iesu ni kamwaneaki ao ni kitanaki?

• Baikara bwaai tabeua ake a a kaman taetae ni burabetinaki ni kaineti ma taurakin Iesu Kristo?

• Bukin tera ngkai ko koaua raoi bwa Iesu bon te Mesia are beritanaki?

[Taamnei n iteraniba 15]

E rin Iesu i Ierutarem bwa e na kakororaoa te taetae ni burabeti raa?

[Taamnei n iteraniba 17]

E mate Iesu ibukin ara bure, ma e a tautaeka ngkai bwa te Uea ae te Mesia