“Kam na Riki Bwa Taani Kakoaua Ibukiu”

1, 2. (a) Antai te tia kakoaua ibukin Iehova ae rangi n rianako arona? (b) Tera nanon aran Iesu, ao e kanga Natin te Atua ni maiuakina nanon arana?

“BON aio bukini bungiakiu, ao bukin naba rokou nako buakoia kaain te aonnaba, bwa N na kaotioti ibukin te koaua.” (Wareka Ioane 18:33-37.) Ni boowiani kamatean Iesu Kristo ao e taekin taeka akanne nakon te kowana n Rom i aon Iutaia. E a bon tibwa tia ni kaotaraea ae bon te uea ngaia. N ririki ake imwina ao e mwaneweaki iroun te abotoro Betero taekan ana katoto Iesu aei ibukin te ninikoria “are e anga te kaotioti ae raoiroi nakoni Bontio Birato i mataia aomata aika bati.” (1 Timoteo 6:13) Ni koauana, e kainnanoaki n taai tabetai te ninikoria ae korakora ngkana ko na riki bwa “te tia kakoaua ae kakaonimaki ao e koaua” n ana aonnaba Tatan ae onrake n te riribai!—Te Kaotioti 3:14.

² Kioina ngkai kaain te natannaomata are Iutaia Iesu, e a boni bungiaki bwa te tia kakoaua ibukin Iehova. (Itaia 43:10) Ni koauana, e riki bwa temanna te tia kakoaua ae moan te kakannato are e a tia ni kautia te Atua man te mate ibukin arana. E boni maiuakina nanon arana Iesu are e anganaki iroun te Atua. Ngke e taetae te anera nakon taman Iesu ae Ioteba are e kaikawaia bwa e a tia n riki te baere i nanoni biroton Maria rinanon te taamnei ae raoiroi, e a manga taku: “E na bungia te nati te mwaane ao ko riai n aranna bwa Iesu, bwa e na kamaiuia ana aomata man aia bure.” (Mataio 1:20, 21) A bane ni boraoi n iango taan rabakau i aon te Baibara bwa e roko te ara ae Iesu man te taeka n Ebera ae Jeshua ae e kauarerekeaki iai aran te Atua ae nanona “Iehova Bon te Tia Kamaiu.” Ibukini maiuakinan nanon arana, e a buokiia “tiibu aika bua aika tibun Iteraera” Iesu bwa a na rairi nanoia man aia bure bwa a aonga ni manga karekea akoaia iroun Iehova. (Mataio 10:6; 15:24; Ruka 19:10) Mangkekei ni karokoa ngkai, e a tia Iesu n ingainga n uarongorongoa Ana Tautaeka n Uea te Atua. E ribootinna Mareko are te tia korea te Euangkerio ni kangai: “E a nako Kariraia Iesu n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin te Atua ni kangai: ‘E a roko te tai ae baireaki, ao e a kaan ana tautaeka n uea te Atua. Kam na rairi nanomi, ao onimakina te rongorongo ae raoiroi.’” (Mareko 1:14, 15) E ninikoria naba Iesu ni kaota buakakaia mataniwi n te Aro n Iutaia ake a boutokaa naba tiringana i aon te kai.—Mareko 11:17, 18; 15:1-15.

“ANA MWAKURI TE ATUA AIKA MOANIBAA N TAMAROA”

3. Tera ae riki tenibong imwini maten Iesu?

³ Ma iai te bwai ae riki ae moan te kamimi! Tenibong imwini maten Iesu n te aro ae kammaraki, e kautia Iehova tiaki n te rabwata n aomata ma n te rabwata n taamnei ae aki mamate. (1 Betero 3:18) Ibukini kakoauaan aei, e onikia te Uea ae Iesu nakon rabwatana n aomata ike e a anga iai te bwai ni kakoaua bwa e a manga maiu. N te bong anne imwini kautakina, e boni kaoti nimaua te tai nakoia taan rimwina aika kakaokoro.—Mataio 28:8-10; Ruka 24:13-16, 30-36; Ioane 20:11-18.

4. Tera ae riki n te bongi ni botaki imwin utin Iesu, ao tera te mwioko are e kamataataa raoi nakoia taan rimwina?

⁴ N ana kanimaua n tai ni kaoti Iesu, e boni kaoti nakoia ana abotoro ao tabemwaang riki ake a ikotaki ma ngaia. N te bwai ae riki ane e ururingaki anne ao ai aron ae e kaira iai te reirei n Ana Taeka te Atua. “E kauki aia iango bwa a aonga n ota raoi n ae nanonaki n te Koroboki ae Tabu.” Ngaia are a oota bwa e a kaman taetae ni burabetinaki n te Koroboki ae Tabu matena i nanoni baia taani kairiribai nakon te Atua ao kautakina n te aro ae kamimi. N tokin te bong are a ikotaki iai ma Iesu imwin utina, e a kamataata raoi nakoia taan rimwina mwiokoaia ae a na karaoia. E tuangia bwa e “na tataekinaki te rairannano ibukini kabwaraani buure n arana, nakoia botannaomata ni kabane—ni moa mai Ierutarem.” E a manga taku riki: “Kam na riki bwa taani kakoaua ibukini baikai.”—Ruka 24:44-48.

5, 6. (a) Bukin tera ngke e kangai Iesu: “Kam na riki bwa taani kakoaua ibukiu”? (b) Tera iteran ana kantaninga ae boou Iehova are a riai n tataekinna taan rimwin Iesu?

⁵ Mangaia are 40 te bong imwina ni kabaneani kaotin Iesu, a a tia n reke otaia ana abotoro n te bwai are e nanonna n te tua aei ae bebete ma e rangi ni mwaaka: “Kam na riki bwa taani kakoaua ibukiu i Ierutarem ao i Iutaia ni kabanea, ao i Tamaria ao nako tabon aonnaba.” (Mwakuri 1:8) Bukin tera ngke e kangai Iesu: “Kam na riki bwa taani kakoaua ibukiu,” ao tiaki ibukin Iehova? E kona n taekinna Iesu ae tiaki ibukin Iehova bwa te koraki ake e taetae nakoia bon tibun Iteraera ao a a kaman riki bwa taani kakoaua ibukin Iehova.

⁶ A a kona ngkai taan rimwin Iesu ni kaota iteran naba ana kantaninga Iehova ae boou, ae te bwai ae moani baan te kakannato riki nakoni kainaomataakia tibun Iteraera man te tautoronaki i Aikubita ao imwina riki mani kataenikaiakia i Baburon. E reke te kainaomataaki man te aeka n taenikai ae rangi ni buakaka anne ae aranaki bwa te tautoronaki n te bure ao te mate ni maten Iesu Kristo ao mangautina. Ni Bentekota 33 C.E., a a tataekin “ana mwakuri te Atua aika moanibaa n tamaroa” nakoia aomata, taan rimwin Iesu aika boou aika kabiraki ao a bati ake a ongora ma ni maiuakin. Mangaia are ni menan Iesu i angaatain Tamana i karawa, e a moanna n nora kamanenaan nanon arana ae manena riki, ike a a rairannano iai nga ma nga ao n onimakinna ngkai bon ana anga ni kakamaiu Iehova.—Mwakuri 2:5, 11, 37-41.

“TE KABOOMWI IBUKIA AOMATA AIKA BATI”

7. Tera ae kakoauaaki mani baike a riki ni bongini Bentekota 33 C.E.?

⁷ E kakoauaaki ni baike a riki ni bongini Bentekota 33 C.E. bwa e a tia Iehova n akoira ni butimwaea kakawakin ana angakarea Iesu n rabwatana n aomata ae kororaoi ibukini kabwaraani ke rabunani buure. (Ebera 9:11, 12, 24) N aron are e kabwarabwaraa Iesu, e “aki roko bwa e na tautorona te aba, ma e roko bwa e na riki bwa te tabonibai, ao e na anga maiuna bwa te kaboomwi ibukia aomata aika bati.” (Mataio 20:28) E na aki tii onoti te taeka ae “aomata aika bati” ake a kakabwaiaaki man ana karea ni kaboomwi Iesu nakoia kaain Iutaia ake a rairi nanoia. Ma e boni kantaningaiia te Atua “aeka n aomata nako bwa a na kamaiuaki,” kioina ngkai te karea ni kaboomwi anne e na “kamaunai aia bure kaain te aonnaba!”—1 Timoteo 2:4-6; Ioane 1:29.

8. Tera aroni butanakon aia uarongorongo taan rimwin Iesu, ao e kanga n riki anne?

⁸ A kainnanoa te ninikoria taan rimwin Iesu ake rimoa bwa a aonga n teimatoa n uarongorongoa taekana? Ni koauana, a boni kainnanoia ma tiaki n oini korakoraia. A kaungaaki n te taamnei ae raoiroi ae mwaaka are mairoun Iehova ao a kakorakoraaki iai bwa a na teimatoa n uarongorongo. (Wareka Mwakuri 5:30-32.) Tao 27 te ririki imwini Bentekota 33 C.E., e a kona n taekinaki bwa e a tia n roko “te koaua . . . ae taekan te rongorongo ae raoiroi” irouia Iutaia ao Tientaire “n taabo nako aika i aani karawa.”—I-Korote 1:5, 23.

9. N aron ae taetae ni burabetinaki, tera ae riki nakon te moan ekaretia ni Kristian?

⁹ Ma e kananokawaki bwa e tabe n rikirake ni kabarekaaki te moan ekaretia ni Kristian, teutana imwin teuana. (Mwakuri 20:29, 30; 2 Betero 2:2, 3; Iuta 3, 4) N aron ae kabwarabwaraaki iroun Iesu, a a tia taan tannako man te koaua akanne ni boutokaaki iroun “teuare buakaka” ae Tatan bwa a na rikirake ao ni karabai naba koaua ibukin te aroaro ni Kristian ae eti ni karokoa “tokin te waaki ae ngkai i aon te aba.” (Mataio 13:37-43) Imwin anne, e na anganaki Iesu te kaintokanuea iroun Iehova ao e na riki bwa te Uea i aoia botannaomata ni katobibia te aonnaba. E a tia n riki anne n Okitobwa 1914 are e kanikinaeaki iai moanakini “kabaneani boong” n ana waaki Tatan ae buakaka.—2 Timoteo 3:1.

10. (a) Tera te bong ae kakawaki are a taekinna Kristian aika kabiraki ni boong aikai? (b) Tera ae riki n Okitobwa 1914, ao e kanga n riki bwa te bwai ni kakoaua ae teretere raoi?

¹⁰ A a kaman taekina Okitobwa 1914 Kristian aika kabiraki ni boong aikai bwa te bong ae kakawaki. A kabotoa aei i aon ana taetae ni burabeti Taniera ibukin te kai ae totoakaei are e kabwakaaki ao e na manga rikirake imwin “itiua te tai.” (Taniera 4:16, BG) E nanonna Iesu te tai naba aei bwa kaanga “aia tai botannaomata ae baireaki” n ana taetae ni burabeti ibukin okina man tiku i rarikira n taai aika na roko ao “tain tokin te waaki ae ngkai i aon aba. Ni moa man te ririki are kanikinaeaki ae 1914, e a teretere raoi nakoia aomata ni kabane “te kanikina ae e na kaotia bwa [e] a oki ma n tiku [Kristo] “ ao n riki bwa aia Uea ae boou kaain aon te aba. (Mataio 24:3, 7, 14; Ruka 21:24) Ngaia are ni moa man te tai anne, e karinaki i buakon “ana mwakuri te Atua aika moanibaa n tamaroa” aroni kaueaan Iesu iroun Iehova bwa te Uea i aoia botannaomata ni kabutaa te aonnaba.

11, 12. (a) Tera are e a moani karaoia te Uea ae boou i aon te aba i mwin te buaka n 1919? (b) Tera riki te rikirake ae teretere raoi n nukan 1930 tabun ni karokoa ngkai? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

¹¹ Ngkai e a riki Iesu Kristo bwa te Uea ae boou i aon te aba, e na waekoa ni kainaomataia taan rimwina aika kabiraki man tautoronakia i aani “Baburon ae Kakannato.” (Te Kaotioti 18:2, 4) Imwin te buaka n 1919, e a kaukaki karaoan te mwakuri n uarongorongo ni kabutaa te aonnaba ibukin ana anga ni kakamaiu te Atua ao te rongorongo ae raoiroi ibukin tein te Tautaeka n Uea. A kamanena te tai aei Kristian aika kabiraki n uarongorongo iai, ike a a ikotaki iai nga ma nga riki taani kabiraki bwa raoni Kristo n uea.

¹² N nukan 1930 tabun ni karokoa ngkai, e a teretere raoi bwa e a tia Kristo ni bootia mirion ma mirion ana “tiibu tabemwaang” ake a na riki iai bwa kaain ‘te koraki ae uanao” man aaba ni katobibia te aonnaba. Ibukina bwa a mena te koraki ae uanao aei i aan aia kairiri Kristian aika kabiraki, a a kakairi naba n ana katoto Iesu are e ninikoria ao a tataekinna nakoia aomata bwa e boto kamaiuaia iroun te Atua ao Kristo. Ibukin nanomwaakaia ni karaoa te mwakuri n uarongorongo aei ao n teimatoa n onimakina ana karea ni kaboomwi Kristo, a na boni kakabwaiaaki te koraki aikai bwa a na maiu n tain “te rawawata ae korakora” are e nang karokoa iai n tokina ana waaki Tatan i aon te aba.—Ioane 10:16; Te Kaotioti 7:9, 10, 14.

‘KANINIKORIAINGKAMI N TATAEKINA TE RONGORONGO AE RAOIROI’

13. Tera ae ti motinnanoia bwa ti na karaoia ngkai Ana Tia Kakoaua Iehova ngaira, ao ti na kanga ni kakoauaa bwa ti na bon tokanikai?

¹³ Ti bia teimatoa ni kawakina mwiokoara ae te riki bwa taani Kakoaua ibukini ‘mwakuri aika moanibaa n tamaroa’ ake e a tia Iehova ae te Atua ni karaoi ao ana berita nako ibukin taai aika na roko. E koaua ae e aki bebete te aeka uarongorongo anne n taai nako. A bati tarira ake a mwakuri n aono ake e rangi ni korakora iai te aki bwerengaki, te kakaniko ke bwainikirinaia. Ti kona naba ni karaoa are e a tia ni karaoia te abotoro Bauro ma raona. E taku Bauro: “Ti a kaninikoriaaki iroun Atuara bwa ti na tataekina nakoimi ana rongorongo ae raoiroi ma te kakorakora ae bati.” (1 I-Tetaronike 2:2) Ngaia are ti bia aki kabwarai nanora. Ma, ti bia motinnanoia ni kakororaoa raoi ara katabu ngkai e a uakaan kamaunaan ana waaki Tatan i aon te aba. (Itaia 6:11) Ti aki kona ni karaoa aei n oini korakorara ma ngkana ti kakairi n aia katoto Kristian rimoa, ti riai ni bubutiia Iehova taamneina bwa e aonga n anganira “te korakora ae riaoni korakoraia aomata.”—Wareka 2 I-Korinto 4:1, 7; Ruka 11:13.

14, 15. (a) Tera aron iangoaia Kristian n te moan tienture C.E., ao tera ae taekinna te abotoro Betero ibukia? (b) Tera ae ti riai n namakinna ngkana e karaoaki te mwakuri n ribuaka nakoira ngaira aika Ana Tia Kakoaua Iehova?

¹⁴ Ni boong aikai ao a taku aomata aika mirion ma mirion bwa Kristian ngaiia “ma a kakeaa [te Atua] n aia mwakuri, ibukina bwa a riribaaki ao a aki ongeaba ao a aki tau nakon aeka ni mwakuri aika raraoi ni kabane.” (Tito 1:16) E kakawaki iroura ururingan ae n te moan tienture ao a bon riribaaki Kristian ni koaua irouia aika bati ke ngkana tiaki anne bon angiina mairouia naake a maiu n aia tai. Anne bukina ngke e korea ae kangai te abotoro Betero: “Ngkana kam kabuakakaaki ibukin arani Kristo, ao kam a kukurei, ibukina bwa e a mena i aomi . . . taamnein te Atua.”—1Betero 4:14.

¹⁵ A kona ni kaineti naba taeka akana kairaki akanne n te taamnei nakoia Ana Tia Kakoaua Iehova ni boong aikai? Eng a boni kona, ibukina bwa ti tataekina uean Iesu. Ngaia are, titeboo ribaakira ibukin uouotan aran Iehova ma arora ni “kabuakakaaki ibukin arani [Iesu] Kristo,” are e taekina aei ibukia taani kaitaraa: “I roko n aran Tamau, ma kam aki butimwaeai.” (Ioane 5:43) Ngaia are teimatoa n ninikoria ngkana ko a manga rinanoni kaitaraam n am tai n uarongorongo. E kakoauaaki n te mwakuri n ribuaka anne bwa e a reke akoakim iroun te Atua ao e ‘memena i aom’ taamneina.

16, 17. (a) Tera ae a rinanona ana aomata Iehova n iteran nako te aonnaba? (b) Tera am motinnano?

¹⁶ N te tai naba anne, uringnga are e a noraki bwa a mwaiti ake a rin n te koaua n iteran nako te aonnaba. Ti teimatoa ni kuneia naba aomata aika kukurei n ongora n taabo aika mwakuriaki raoi ake ti kona n tibwaa nakoia te rongorongo ae raoiroi ibukin te kakamaiu. Ti bia taningamarau n okiriia te koraki ake a kukurei n ongora, ao tao ni kona n moani reirei man te Baibara ma ngaiia ni buokiia bwa a na ririkirake nakon te katabu ao te bwabetito. Ko bae naba n rinanon are e namakinna Sarie mai Aberika Maiaki are e a tia ni katoatai ni karaoa te mwakuri n uarongorongo i nanon 60 tabun te ririki. E taku neiei: “I rangi ni kakaitau rinanon ana karea ni kaboomwi Iesu, I a kona ni karekea te reitaki ae raoiroi ma Iehova ae te tia Tautaeka n te iuniweeti ao I kukurei ngkai I a kona ni kaotiota arana ae mimitong.” E a tia neiei ma kaain abana ae Martinus ni buokiia aika bati bwa a na riki bwa taan taromauria Iehova n ikotaki naba ma natiia aika teniman. E manga taku riki Sarie: “Akea riki i rarikin te mwakuri aei ae e anga te raunnano ae korakora riki, ao e bane n anganira Iehova te korakora ae ti kainnanoia rinanon te taamnei ae raoiroi ibukini waakinan te mwakuri ni kakamaiu aei.”

¹⁷ A bati bukina ngkai ti riai ni kakaitau ibukin te kakabwaia ae te bobotaki ma aia ekaretia Ana Tia Kakoaua Iehova ni katobibia te aonnaba, ngkana tao Kristian ngaira aika ti a tia ni bwabetitoaki ke ti uaiakina te tia anne. Ngaia are ngkai ko tabe ni kakorakorako ni kateimatoa itiakim man ana aonnaba Tatan ae buakaka, teimatoa ni kakororaoa te mwakuri n uarongorongo. Mani karaoan anne, ko a kaota iai karinean Tamara ae tatangira are i karawa, are e mwiokoira bwa ti na uouota arana ae mimitong.