E Kona te Boki ae Iobi ni Buokiko Ngkana Ko Anga te Reirei ni Kairiri

1-2. Tera te kangaanga are a aitara ma ngaia raoraon Iobi ake teniman?

E A BUTANAKO te rongorongo i buakoia kaain te aono ni Mainiku, n ai aroni butin te ura n te buakonikai ae mwauteretere. A a bua ana bwai ni kabane Iobi, ae te mwaane ae ataaki ibukini kaubwaina. Ngke a ongo te baere e riki nakon Iobi raoraona aika teniman aika Eribati, Biretata, ao Toba, ao a mwananga nako Ura bwa a na kabebetea. Ma a bon rangi ni kubanako n te baere a noria n rokoia.

² Kataamneia te baere riki. Ai aron ae a a bane n anaaki mairoun Iobi ana bwai ni kabane. A bane ni bua ana nanai n tiibu, ni kao, ni kamero, ao n taongki aika mwaitikurikuri. A tiringaki natina ao angia ana toro. Ao e urubekebeke te auti are a tiringaki iai natin Iobi. Ma ae kakaiaki riki, e bon rotaki naba rabwatan Iobi. E a buta rabwatana ni kaboa aika kammaraki. A nora Iobi mwaane ake teniman mai kiraroa n rawawata ao n tekateka i buakon te mannang. Tera ae a karaoia? Itiua aia bong n aki taetae nakon te mwaane ae rangi ni korakora marakina aei. (Iobi 2:​12, 13) Imwina riki ao e a roko te mwaane ae ataei riki ae Eriu ao n tekateka n uakaan ma ngaiia. E a taetae Iobi ni karereantia te bong are e bungiaki iai, ao e tangiria ni mate. (Iobi 3:​1-3, 11) E teretere bwa e kainnanoa te ibuobuoki Iobi! Te baere a taekinna mwaane aikai ao aroia n taekinna, e na oti iai bwa bon raoraon Iobi ngaiia ni koaua aika tabeakinna, ke tiaki.

3. Tera ae ti na maroroakinna ngkai?

³ E kairaki Mote iroun Iehova bwa e na korei baike a taekin ao ni karaoi raoraon Iobi ake teniman ao Eriu. E kakawaki ataakin ae tabeua ana taeka Eribati a boni kairaki iroun te taamnei ae buakaka. Ni kaitaraan anne, a kairaki n taamnein Iehova ana taeka Eriu. (Iobi 4:​12-16; 33:​24, 25) Anne bukina ae e ngae ngke iai tabeua taeka n reirei aika taiani kabanea n raoiroi n te boki ae Iobi, ma bon iai naba tabeua aika taiani kabanea ni buakaka. Ti na maroroakina aron te boki ae Iobi ni kona ni buokira ngkana ti na angan temanna te reirei ni kairiri. Te moan, ti na nora aia katoto ae buakaka raoraon Iobi ake teniman. Imwina ti na nora ana katoto ae raoiroi Eriu. Ti na noria iai bwa a na kangaa tibun Iteraera ni kona ni kakabwaiaaki man te boki ae Iobi ao ngaira naba ni boong aikai.

AROIA RAORAON IOBI AKE TENIMAN N ANGANNA TE REIREI NI KAIRIRI

4. A aera raoraon Iobi ake teniman ngke a aki karaoa te baere a taku bwa a na karaoia? (Nora naba te taamnei.)

⁴ E taekinaki n te Baibara bwa a nako raoraon Iobi ake teniman “ni kaota nanoangaan Iobi ao ni kabebetea nanona” ngke a ongo taekani karawawataana. (Iobi 2:11) Ma a bon aki karaoa anne. Bukin tera? Iai bukina aika tenua. Te moan, a waekoa ni kabuakakaa Iobi. N te katoto, a bukina Iobi bwa e katuuaaeaki ibukin ana bure ake e karaoi.a (Iobi 4:7; 11:14) Te kauoua, angiin aia reirei ni kairiri nakon Iobi a bon aki ibuobuoki, a aki kaota iai te akoi, ao a rangi ni kammaraki. N te katoto, a bane n taekin taeka aika tangiraoi mwaane ake teniman akekei ma bon akea manenaia. (Iobi 13:12) Uoua ana tai Biretata ni kaonakoa Iobi bwa e bati te bae e taekinna. (Iobi 8:2; 18:2) Ao e taetae n aki akaka Toba n arana Iobi bwa e “nanobaba.” (Iobi 11:12) Te katenua, e ngae ngke a aki mwangaingai nakon Iobi, ma e oti n teini bwanaaia n angiin te tai bwa a kataorikaaka Iobi, a kakanikoa, ao a kabuakakaa. (Iobi 15:​7-11) N etina, a tii tabe mwaane aikai ma kaotan ae e boni kairua Iobi, ao a aki karaua nanona ke ni kakorakoraa ana onimaki.

5. Tera mwin aia reirei ni kairiri raoraon Iobi?

⁵ Ti aki mimi ngkanne ngkai e aki nakoraoi mwin aia reirei ni kairiri raoraon Iobi. E namakinna Iobi bwa e kamanatuaaki n aia taeka. (Iobi 19:2) Ko kona ngkanne n ota bwa bukin tera ngke e irantangaia i bon irouna. E kairaki ni karaoan anne bwa e na aki iaiango raoi ao n taetae ma te aki wanawana. (Iobi 6:​3, 26) E aki boraoi aia iango raoraon Iobi akekei ma ana iango Iehova, ao a aki naba kaotiota te nanoanga nakon Iobi. Ao n tokina, a a riki bwa ana bwai ni mwakuri Tatan. (Iobi 2:​4, 6) A kangaa ni kona ni kakabwaiaaki man te rongorongo aei naake n taai ake rimoa, ao ngaira naba ni boong aikai?

6. Tera reireiaia unimwaane ake i Iteraera man aia katoto ae buakaka raoraon Iobi ake teniman?

⁶ Aroia tibun Iteraera ni kona ni kakabwaiaaki. Ngke e tei te natannaomata ae Iteraera, ao e a rineiia Iehova mwaane aika tau, aika unimwaane, bwa a na momotiki taekaia te natannaomata ni kaineti ma ana kaetieti ae raoiroi. (TuaKau. 1:​15-18; 27:1) A riai mwaane aikai ni kakauongo raoi imwain ae a anga te taeka n reirei ke te motikitaeka. (2Rong. 19:6) A riai naba n titiraki n oneani mwin ae a a iangoia naba bwa e a bwanin aia rongorongo. (TuaKau. 19:18) A riai n taetae ma te akoi taan anga te reirei ni kairiri ake i Iteraera nakoia naake a roko ibukini buokaia. Bukin tera? Ibukina bwa kaotan te marakinnano, e kona ni kabwaraa nanon te aomata bwa e na aki kaota raoi te baere i nanona. (TeOti. 22:​22-24) A kona ni karekei reireiaia unimwaane ake i Iteraera man rongorongon Iobi.

7. Antai riki aika kona n anga te reirei ni kairiri irarikiia unimwaanen Iteraera, ao a kangaa ni kona ni kakabwaiaaki man rongorongon Iobi? (Taeka N Rabakau 27:9)

⁷ Ni koauana, tiaki tii mwaane aika ikawai n te onimaki i Iteraera aika a kona n anga te reirei ni kairiri. Ma bon tibun Iteraera ni kabaneia, ataei ke kaara, te mwaane ke te aine, aika a kona n anga te taeka n reirei nakon ane e kainnanoa buokana ibukini kanakoraoan ana iraorao ma Iehova ke ibukini kaetan aroarona. (TaiAre. 141:5) Aeka n reirei ni kairiri aikai, e kaotaki iai bwa bon te rao ni koaua ngkoe. (Wareka Taeka N Rabakau 27:9.) E kona n reke reireiaia tibun Iteraera man aia katoto ae buakaka raoraon Iobi ake teniman, ni kaineti ma te bae a aki riai n taekinna ao a aki riai ni karaoia ngkana a anga te reirei ni kairiri.

8. Baikara bwaai ni kamwane aika ti riai n tarataraira raoi mai iai ngkana ti anga te reirei ni kairiri? (Nori naba taamnei.)

⁸ Arora ni kona ni kakabwaiaaki. Ngkai Kristian ngaira ti kani buokiia tarira ao mwaanera ngkana a rinanoni kataaki. Ma ngkana ti na karaoa anne, ti aki riai ni karaoi baike a karaoi raoraon Iobi ake teniman. Te moan, ti riai n aki ienikuri ni kakoauai bwaai, ao ti riai n taraia raoi bwa e aanaki ni baika koaua te bae ti taekinna. Te kauoua, ti riai ni kabotoi ara taeka n reirei i aon Ana Taeka te Atua, ao tiaki i aon oin ara iango n aron are e karaoia Eribati. (Iobi 4:8; 5:​3, 27) Te katenua, ti riai n aki kabonganai taeka aika iowawa ke aika kabuakaka. Uringnga are iai tabeua baike a taekini Eribati ma raoraona akekei, aika a boni koaua, ao teuana mai buakon aia taeka e a manga mwaneweia temanna te tia korea naba te Baibara. (Kabotaua Iobi 5:13 ma 1 I-Korinto 3:19.) Ma a boni kairua angiini baike a taekin ibukin te Atua ao a kammaraka Iobi, ngaia are e motikia Iehova bwa a kairua baike a taekin. (Iobi 42:​7, 8) Te reirei ni kairiri ae tamaroa e aki kona ni katea taamnein Iehova bwa e aki ataa ae riai ke a aki tatangira ana toro. Ti na rinanon ngkai reireiara man ana katoto Eriu.

ARON ERIU N ANGAN IOBI TE REIREI NI KAIRIRI

9. Kabwarabwaraa bukina ngke e kainnanoa te ibuobuoki Iobi imwin tiaia n taetae raoraona akekei, ao aron Iehova ni katauraoa te ibuobuoki.

⁹ N te tai are e toki iai aia kauntaeka Iobi ma raoraona akekei, ao a bae n rangi n un ngaiia ni kabane. E rangi ni bati te bwai ae a taekinna mwaane akekei bwa e on iai 28 mwakoron te Baibara, ao angiina a taekini ma te un ke te marakinnano. Maroaka ae e teimatoa Iobi ni maraki! E teimatoa ni kainnanoa kabebeteana ao kaetakina. E kangaa Iehova ni buoka Iobi? E kabongana Eriu bwa e na anganna te reirei ni kairiri. E aera ngke e aki kaman taetae Eriu? E taku teuaei: “I ataei ngai ao ngkami kam a ikawai. Mangaia are I tataninga ma te karinerine.” (Iobi 32:​6, 7) E ataa Eriu te bwai ae a bati naba aika a ataia ni boong aikai: E bati riki baika a a tia n rinanoi ao n atai kaara, ngaia are e bati riki wanawanaia ma baika a atai, ae a tuai n atai naake a ataei riki. Ma ngke e tia ni kakauongo ma te taotaonakinnano nakoia raoraon Iobi akekei, ao e a aki kona ni kainabwabu. E taku: “Ngkana e ikawai temanna ao tiaki nanona bwa e wanawana, ao tiaki naba tii unimwaane n ataa ae eti.” (Iobi 32:9) Tera are e taekinna Eriu imwina, ao e kangaa arona n taekinna?

10. Tera are e karaoia Eriu imwain ae e anga te reirei ni kairiri nakon Iobi? (Iobi 33:​6, 7)

¹⁰ Imwain ae e anga te reirei ni kairiri Eriu nakon Iobi, e taraia bwa e na rau Iobi ao n tauraoi n ongora. N te aro raa? N te moan, e taotaona moa nanona. Ti ataa aei bwa e taekinaki n te Baibara bwa e bon un Eriu n te moantai. (Iobi 32:​2-5) Ma e bon aki te roko n taetae ma marakin nanona nakon Iobi. Ni kaitaraan anne, e taetae ni kabebetea nanona. N te katoto, e kangai nakon Iobi: “Noria! Bon tii te arona ngai ma ngkoe i matan te Atua ae koaua.” (Wareka Iobi 33:​6, 7.) Imwina ao e a katerea Eriu bwa e a tia raoi ni kakauongo nakon Iobi. Imwain ae e anga te reirei ni kairiri nakon Iobi, e kakimototoi n taekini baika kakawaki ake n ana maroro Iobi ake onoua. (Iobi 32:11; 33:​8-11) E karaoa naba anne Eriu ngke e anga riki te reirei ni kairiri nakon Iobi.​—Iobi 34:​5, 6, 9; 35:​1-4.

11. E kangaa Eriu n anga te reirei ni kairiri nakon Iobi? (Iobi 33:1)

¹¹ Ngke e anga te reirei ni kairiri Eriu nakon Iobi, e karaoia n te aro ae kaota iai karinean te mwaane ae kakaonimaki aei. N te katoto, e kabongana Eriu aran Iobi, tiaki n aroia naake teniman ae a aki. (Wareka Iobi 33:1.) Tao e uringa arona ni kan taetae ngke e kauntaeka Iobi ma raoraona akekei, ngaia are ngke e angan Iobi te reirei ni kairiri, e atataiaomata naba n anganna ana tai n taetae. (Iobi 32:4; 33:32) E anga naba te kauring Eriu nakon Iobi ni kaineti ma karuanikain ana taeka tabeua ao e kauringnga naba wanawanan Iehova, mwaakana, ana kaetitaeka ae riai, ao ana tangira ae koaua. (Iobi 36:​18, 21-26; 37:​23, 24) Akea te nanououa bwa e kaokaki ana iango Iobi man ana reirei ni kairiri ae raoiroi Eriu, ao e a butimwaea kaetana n te tai aei mairoun ana tia Karikiriki. (Iobi 38:​1-3) A kangaa ni kona ni kakabwaiaaki man ana katoto Eriu naake n taai ake rimoa, ao ngaira naba ni boong aikai?

12. E kangaa Iehova ni kabonganaia burabeti ni buokiia ana aomata, ao a kangaa tibun Iteraera ni kona ni kakabwaiaaki man ana katoto ae raoiroi Eriu?

¹² Aroia tibun Iteraera ni kona ni kakabwaiaaki. N aia tai tibun Iteraera ao e rineiia burabeti Iehova bwa a na tataekin ana kantaninga nakoia tibun Iteraera. N te katoto, n aia tai taani Motikitaeka ao e riki Tebora bwa kaanga te tina ae anganga te kairiri ni kaineti ma te onimaki nakoia te natannaomata ae Iteraera, ao e bekutata Tamuera bwa ana tia taetae Iehova mangke te roronrikirake ngaia. (MotiTae. 4:​4-7; 5:7; 1Tam. 3:​19, 20) N aia tai ngkanne ueea, e rineiia burabeti aika bati Iehova bwa taani kakorakoraa aia onimaki ana aomata, ao taan anga te taeka n reirei nakoia naake a tiotionako man te taromauri ae itiaki. (2Tam. 12:​1-4; Mwa. 3:24) E riki ana katoto Eriu are koreaki taekana n te boki ae Iobi bwa buokaia mwaane ao aine aika kakaonimaki aikai n ataa te bae a na taekinna ao aroia n taekinna ngkana a anga te reirei ni kairiri.

13. A kangaa Kristian ni boong aikai ni kona ni kaungaia raoia n te onimaki?

¹³ Arora ni kona ni kakabwaiaaki. Ngkai Kristian ngaira, ti kaotiota naba ana kantaninga te Atua n arora n tataekini baika koreaki n ana Taeka ae te Baibara. Te anga teuana ae ti karaoa iai anne, boni mani kabonganaan taeka aika kateimatoaia raora n te onimaki ao ni kaungaia. (1Kor. 14:3) A riai riki unimwaane n ataia ae kakawaki bwa a na “taetae ni kabebeteia” tariia ao mwaaneia, ao ai naake a raraoma ke ni kairaki bwa a na “taetae . . . n te aro ae aki riai.”​—1Tet. 5:14; Iobi 6:3.

14-15. Kabwarabwaraa aron te unimwaane temanna ni kona ni kakairi iroun Eriu n anga te reirei ni kairiri.

¹⁴ Kataamneia te bae e riki aei. E noria te unimwaane n te ekaretia temanna bwa iai te tari te aine n ana ekaretia ae e rawawata. E mwananga te unimwaane aei ma te tari te mwaane riki temanna bwa a na kaungaa neiei. Ngke a roko iroun neiei, ao e a kaotii ana namakin aika aki raraoi neiei. E taku neiei bwa e ngae ngke e roroko n te taromauri ao n uataboa te mwakuri ni minita, ma e boni karako kimwareireina. E na tera aron te tari te mwaane aei?

¹⁵ Te moanibwai, e na bae ni kataia n ota bwa tera raoi bukini marakin te tari te aine aei. Ngaia are e na riai ni kakauongo raoi ma te taotaonakinnano. E namakinna neiei bwa e aki tau n tangiraki iroun te Atua? E rawawata ibukin “raraomaeakinani bwain te maiu aei”? (Ruka 21:34) Te kauoua, e na kakaaei itera aika e kona iai te unimwaane aei ni kamoamoaa te tari te aine aei. Bwa e ngae ngke e rawawata ma e bon teimatoa naba n iriri bobotaki ao te mwakuri ni minita. Ao te katenua, ngkana e ota raoi te unimwaane aei n te kangaanga ao n te baere e karika bwaran nanon neiei, e na kabongana te Baibara ni buoka neiei ni kakoauaa ae e bon tangiraki iroun te Atua.​—IKar. 2:20.

TEIMATOA NI KAREKEA KAKABWAIAAM MAN TE BOKI AE IOBI

16. Ti na kangaa n teimatoa ni kakabwaiaaki man te boki ae Iobi?

¹⁶ Baikara kakabwaia aika ti karekei man neneran te boki ae Iobi! N aron ae ti noria n te kaongora are mai mwaina, ti reireiaki man te boki ae kairaki koreana aei bwa bukin tera e aki tuka rikin te rawawata te Atua, ao ti reireinaki naba iai arora n nanomwaaka. Ao n aron ae ti rinanona ngkai, ti bane ni kona n reiakina arora n anga te reirei ni kairiri ae uaana, ngkana ti aki kakairi n aia katoto ae buakaka raoraon Iobi ake teniman, ma ti kakairi n ana katoto ae raoiroi Eriu. E aera ko aki manga rinanoi reireiam aika ko karekei man te boki ae Iobi imwain ae ko anga te reirei ni kairiri nakoia tabemwaang? Ao ngkana ko a manga tuai wareka te boki ae Iobi, kateia bwa tiam manga warekan riki te boki aei. Ane ko na noria bwa e bon teimatoa naba ni manena ni boong aikai, n aroni manenana ngke e moani koreaki.