Kabonganai Turaeki ni Kabutanakoa Iai te Rongorongo ae Raoiroi
1. A kanga taian turaeki ni kabonganaaki irouia ana aomata te Atua?
1 A a tia ni kabonganaaki i nanon te tai ae maan irouia ana aomata Iehova, turaeki aika boto man te Baibara ibukini kabutanakoan te rongorongo ae raoiroi. N 1880 ao C. T. Russell ma raona, a moana karaoan te turaeki ae te Bible Students’ Tracts (ae e a manga aranaki ngkai bwa te Old Theology Quarterly) ao a katauraoaki turaeki aikai ibukia taani wareware n Te Taua-n-Tantani bwa a na tibwaia nakoia aomata nako. A rangi ni manena taian turaeki, ai ngaia are n 1884 ngke C. T. Russell e katea te botaki ae kinaaki i aan te Tua ibukini boutokaan te Tautaeka n Uea, ao e a karinaki te taeka ae “turaeki” n te ara ae Zion’s Watch Tower Tract Society, ae ataaki ngkai n arana ae te Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. N 1918 ao e raka i aon 300 te mirion mwaitin turaeki ake a a tia n tibwai Taan Reirei n te Baibara. E teimatoa n riki te turaeki bwa te bwai ni mwakuri ae manena ibukin te uarongorongo.
2. Bukin tera ngkai a manena turaeki?
2 Bukini Manenan Turaeki: A rangi ni kan taraakin turaeki ao a katiki mata. A kakaongora ao a manena rongorongo aika kimototo iai. E kakannongora warekana irouia kaain te auti aika a aki kona ni wareware n te maekatin ke n te boki. E bebete tibwaakin turaeki, riki irouia naake a a tibwa uarongorongo ao ataei naba. Irarikin anne, a uarereke rabwatan turaeki ao a kai uouotaki.
3. Taekina te rongorongo ae ko ataia ke ae taekinaki n te barakirabe ae kabwarabwaraa manenan taian turaeki.
3 A bati ake a moani karekea ataakin te koaua mani warekan te turaeki. N te katoto, e nora ara turaeki i rarikin te kawai temanna te aine i Haiti. E anaia ao e warekia ao e taku: “I a kunea te koaua!” Imwina ao e a nakon te Tabo n Taromauri, e a moana ana reirei n te Baibara ao e a bwabetitoaki, mai mwin Ana Taeka te Atua ae mwaaka ae mena n te turaeki.
4. Tera tiara n tain tibwaakin turaeki n te namwakaina?
4 Man te Auti Teuana ma Teuana: Kioina ngkai turaeki boni bwaai ni mwakuri aika manena ibukin te uarongorongo, e nang moanaki tibwaakia n Nobembwa. Tiara bwa ti na aki tii anganako te turaeki, ma ti na kabongana ibukini moanakin te maroro. Ngkana e kan ongora kaain te auti ni moani kawarana ke ni manga okirana, ti kona ni moana te reirei n te Baibara ma ngaia ni kabongana te boki ae Ana Reirei te Baibara, ke te boki n reirei riki teuana. Ti na kanga n tibwai turaeki man te auti teuana ma teuana? A kakaokoro turaeki, ngaia are ti riai n rabakau ni maroro ma ake ti na tibwai.
5. Tera arora n tibwai turaeki man te auti teuana ma teuana?
5 A riai ni bibitaki ara maroro ni kaineti ma te aono ae ti mwakuria ao te turaeki ae ti kabongana. Ti kona ni moana ara maroro ngkana ti anga te turaeki nakoni kaain te auti. E kona ni katikaki nanona ngkana e nora atun te kaongora n te turaeki. Ke ti kona ni kaotii nakoina turaeki riki tabeua, ao n tuangnga bwa e na rinea ae kakaongora irouna. Ngkana ti mwakuri n te aono ae a aki karinira kaaina n aia auti, ti kona ni katea nakoia te turaeki bwa a na noria ke ti kona n tuangia bwa iai te bwai ae ti na karinna i aan aia mataroa, ao n titirakinia aia iango iai. Ngkana te titiraki atun te kaongora n te turaeki, ti kona n titirakinna bwa e na kaota ana iango iai. Ke ti kona n tabeka oin ara titiraki ae e na kauekea kan ongoran te aomata ao ni moana ara maroro ma ngaia. Imwina, ti kona ni wareka teutana kanoan te turaeki nakoni kaain te auti ao n toki moa ngkana iai titiraki, ao n tuangnga bwa e na kaota ana iango iai. A kona ni warekaki kiibu man te Baibara aika aana te maroro. Imwin rinanoani kaongora tabeua, ti kona ni motika ara maroro ao ni karaoa ara babaire ibukini manga okirana. Ngkana a taneiai kaain te ekaretia ni katikui booki n auti ake a nakonako kaaia, ti kona ni katuka te turaeki n te aro ae e na aki noraki irouia naake a rirakin te auti.
6. A na kanga ni kabonganaaki turaeki n te uarongorongo n ana tabo te botannaomata?
6 Te Uarongorongo n Ana Tabo te Botannaomata: Ko a tia ni kabongana te turaeki ngkana ko uarongorongo n ana tabo te botannaomata? A katawe tabeman taan rirarikin te kawai ao e aki reke aia tai ni maroro ma ngaira. E kona ni kangaanga iroura ataakin ae a kan ongora ke a aki. N oneani mwin are ti na angania te maekatin ae boou n akea ataakina bwa a kani warekia ke a aki, e aera bwa ko aki angania te turaeki? Ibukina bwa e katiki nano atun te kaongora n te turaeki ao e kimototo te rongorongo i nanona, e kona n anaaki iai nanoia aomata bwa a na warekia ngkana e mwaawa aia tai. Ni koauana, ngkana a aki ienikuri ao ti kona ni maroroakina ma ngaiia tabeua kanoan te turaeki.
7. Taekin rongorongo aika kaota aroni kabonganaan turaeki n te uarongorongo n te tai ae aki baireaki.
7 Te Uarongorongo n te Tai ae Aki Baireaki: E bebete kabonganaan turaeki n te uarongorongo n te tai ae aki baireaki. E kakarini tabeua turaeki ni buuan ana kunnikai temanna te tari te mwaane ngkana e kitana mwengana. Ngkana e kaitiboo ma temanna n aron te tia boobwai n te titooa, e a anganna naba te turaeki bwa ana bwai ni wareware. Ni mwanangaia te taanga teuana nako New York bwa a na kawari taabo ni kaneweaba, ao a ataia ae a na bae ni kaitiboo ma aomata man aaba aika kakaokoro. Ngaia are a a uota te boki ae uarereke ae te Nations ao turaeki aika mwaiti n taetae aika kakaokoro. Ngkana a ongo bwa e taetae n te taetae ae okoro temanna ae kabooinako bwaai irarikin te kawai ke ae tekateka i rarikia n te tabo ni kamaangang ke n te tabo n amwarake, a anganna naba te turaeki n oin ana taetae.
8. N te aro raa ae a kabotauaki iai turaeki ma taiani koraa?
8 ‘Kamae Am Koraa n Uniki’: A kabotauaki turaeki ma taiani koraa. E kamae ana koraa aika mwaiti n uniki te tia ununiki, ibukina bwa e aki ataa ae e na bwebwerake. E taekinaki ae kangai n Te Minita 11:6 (BG), “Kamae am uaa n ununiki n te ingabong, ao tai motika rawani baim n te tairiki, bwa ko aki ata ae na materaoi, ba tao aei ke anne, ao tao a na uaia n raoiroi.” Mangaia are ti bia ‘teimatoa n tibwaa nako te koaua’ rinanon te bwai ni mwakuri ae rangi ni manena aei.—TaeRab. 15:7, BG.
[Kabwarabwaraan n iteraniba 3]
Kioina ngkai turaeki boni bwaai ni mwakuri aika manena ibukin te uarongorongo, e nang moanaki tibwaakia n Nobembwa