A Katiteuanaaki “Taani Maeka N Iruwa” N Te Taromauri Ae Koaua
“Bon ami tia barau kaain te aba teuana [ke “ianena,” NW] ao ami tia ribanai naba arokami aika kurebe. Ao ngkami, kam na atongaki bwa ana ibonga Iehova.” —ITAIA 61: 5, 6, BG.
KO NA KANGA NI KAEKA?
Tera aia iango tabeman aomata ibukia ianena, ma tera kaokorona ma are n te Baibara?
Tera te kakao are e karababaaki nako nakoia aomata man natannaomata nako?
N te aro raa ae ti a kaman rinanon te aonnaba ae akea iai ianena?
1. Tera aron iangoaia ianena irouia aomata tabeman, ma bukin tera bwa e kairua te iango anne?
N ARON ae kaotaki n te kaongora ae imwain aei, e kabonganaaki te taeka ae “ianena” irouia tabeman aomata n te aro ae kammaraki bwa e kaota te aki karinerine ao te riribai n aaro nako. Boni kaotan te aki karinerine iaiangoaia tabeman man aaba tabeua bwa a mangori riki nakoia kaain abara. Ma ae kakawaki riki, e kaotaraeaki iai te rawa ni butimwaei koaua ni kaineti ma anne. E taekinaki n te boki ae The Races of Mankind ae kangai: “A taekinaki aomata aika a nako man aaba aika kakaokoro n te Baibara bwa bon taari ni kabane.” E ngae ngke a kaokoro aroia n tatabemania nako ma bon taari ngaiia.
2, 3. Tera aron iangoaia ianena iroun Iehova?
2 Ni koauana, n aki ongeia bwa ti maeka ia ma a boni mena naba ianena i buakora. E noraki koauan aei irouia tibun Iteraera rimoa bwa rinanon te berita n Tua, a a karekea iai te reitaki ae okoro ma te Atua ae Iehova. A riai tibun Iteraera n akoiia ao ni karineia ake tiaki tibun Iteraera n te aro ae riai, e ngae ngke e karako inaomataia. Bon te katoto ae raoiroi ae ti riai ni kakairi iai! Akea nnen te inanonano ke te ribuaka irouia Kristian ni koaua. Bukin tera? E taku te abotoro Betero: “I a ota ngkai bwa e boni koaua bwa e aki inanonano te Atua, ma a butimwaeaki irouna aomata ni kabaneia aika maakua ma ni kakaraoa ae raoiroi, mai buakoia botannaomata nako.”—Mwakuri 10:34, 35.
3 A kakabwaiaaki ianena ake i aon Iteraera rimoa man aia iraorao ae kaan ma kaaina. E kaotiotaki ana iango Iehova n aei i nanon ririki aika bati n aron are e kabwarabwaraa te abotoro Bauro ngke e titiraki ibukin Iehova ni kangai: “Bon tii Atuaia I-Iutaia ngaia? Tiaki bon Atuaia naba aomata aika tiaki I-Iutaia? Eng, bon Atuaia naba aomata aika tiaki I-Iutaia.”—I-Rom 3:29; Ioera 2:32.
4. E aera ngkai e kona n taekinaki bwa akea ianena n “ana Iteraera te Atua”?
4 E oneaki mwin te natannaomata ae Iteraera are e riai n reke ngkoa irouia te reitaki ae okoro ma te Atua, n aia ekaretia Kristian aika kabiraki rinanon te berita ae boou. Ngaia are e a aranaki bwa “ana Iteraera te Atua.” (I-Karatia 6:16) N aron are e kabwarabwaraa Bauro ibukin te natannaomata ae boou aei bon “akea iai te I-Kuriiti ke te I-Iutaia, te korotobibi ke te aki korotobibi, te ianena, te I-Tekute, te toro, te inaomata, ma Kristo boni bwaai nako ao e mena i nanoni bwaai nako.” (I-Korote 3:11) Ibukin anne, ai akea ianena n te ekaretia ni Kristian.
5, 6. (a) Tera te titiraki ae kona n rio ni kaineti ma Itaia 61:5, 6? (b) Antai “ana ibonga Iehova” ao “ianena” ake a taekinaki n Itaia? (c) N te aro raa ae a kaai ni mwakuri iai koraki akana uoua akanne?
5 N iterana are teuana, e kona temanna n taekina mwakoro 61 n te boki ae Itaia are e mena iai te taetae ni burabeti are e kakororaoaki n te ekaretia ni Kristian. Ni kibuna 6, e taekinaki iai te koraki ake a na beku bwa “ana ibonga Iehova.” Ni kibuna 5, e mwaneweia “ianena” ake a na ibuobuoki ao ni mwakuri ma “ibonga” akanne. Ti na kanga n ota raoi n aei?
6 Ti ota raoi bwa “ana ibonga Iehova” akanne boni Kristian aika kabiraki ake e na reke naba irouia “te moani mangauti” ao n riki bwa “ana ibonga te Atua ao te Kristo, ao a na tautaeka ma ngaia bwa ueea i nanon ririki ake tenga n ririki.” (Te Kaotioti 20:6) Irarikin anne, a bati naba Kristian aika kakaonimaki ake a na kantaningaa te maiu i aon te aba. Bon ianena n te aro ni kaikonaki, te koraki ake a mwakuri ao n iraorao n te aro ae kaan ma naake a na beku i karawa. A kukurei ni boutokaia ao ni kaai ni mwakuri ma “ana ibonga Iehova” ao n riki bwa aia tia “barau” ao taan “ribanai naba [aroka] aika kurebe” n aroia ianena. Eng, a ibuobuoki ni karikirakea uaan te taamnei ibukini karinean te Atua, ni kanuaiia ao n ribanaia aomata. Ni koauana, a kaai n riki taani kabiraki ao “tiibu tabemwaang” bwa taani kawakintiibu aika tatangira ake a reireinia aomata te koaua ao ni buokiia bwa a na maiuakinna.—Ioane 10:16.
“TAANI MAEKA N IRUWA” N ARON ABERAAM
7. N te aro raa ae a titeboo iai Kristian ni boong aikai ma Aberaam ao mwaane tabeman riki ake a kakaonimaki ngkoa?
7 N aron ae taekinaki n te kaongora are mai mwaina, a riki Kristian ni koaua bwa kaanga ianena, ke taani maeka n iruwa n ana waaki Tatan ae buakaka aei. Ibukin aei, titeboo aroia ma mwaane ake a kakaonimaki ngkoa n ikotaki ma Aberaam ike a aranaki iai bwa “ianena ngaiia, ao taani maeka n iruwa n te aba are a maeka iai.” (I-Ebera 11:13) E ngae ngke ti kantaningaa te maiu i aon te aba ke i karawa, ma ti kakabwaiaaki bwa ti kona ni karekea te reitaki ae okoro ma Iehova n aron naba Aberaam. E kabwarabwaraa Iakobo bwa “e onimakina Iehova Aberaam, ao e aranaki iai bwa e raoiroi,” ao e a atongaki bwa “raoraon Iehova.”—Iakobo 2:23.
8. Tera te berita are e anganaki Aberaam, ao tera ana namakin ibukini kakororaoana?
8 E berita te Atua bwa a na bane utu n te aonnaba aei man taian natannaomata nako ni kakabwaiaaki rinanon Aberaam ao kanoana. Bon tiaki tii teuana te natannaomata ae beritanaki bwa e na kakabwaiaaki. (Wareka Karikani Bwaai 22:15-18.) E ngae ngke e rangi ni kiriaria kakororaoan te berita are e anga te Atua, ma e teimatoa Aberaam ni kakoauaa bwa e na koro bukina. E mwamwananga ma ana utu nakon te tabo teuana ma teuana i nanon tebubua te ririki, ao e teimatoa n reitaki ma Iehova n taai akanne.
9, 10. (a) N aaro raa ae ti kona iai ni kakairi n ana katoto Aberaam? (b) Tera te kakao are ti kan angania aomata?
9 E ngae ngke e aki ataa te tai Aberaam are e na kakororaoa iai ana berita Iehova, ma e teimatoa n tangiria ao n taromauria. E aki kaatuua ana iango i aon are e na maeka n aki toki n aaba tabeua. (I-Ebera 11:14, 15) Ai wanawanara ngaira ngkai ti kakairi n ana katoto Aberaam ni kabebeteani maiura, n aki katabeaiangaira ni bwaikorakin te maiu aei, te nakoa ae bubura ke tiia aika rangi ni kakawaki irouia aomata! Bukin tera bwa ti kakorakoraira ni karekea te maiu ae bwabwainaki n te waaki ae e a kaan toki aei? Bukin tera bwa ti rangi ni kairekerekeira ma baika a aki teimaan? Ti kantaningaa te bwai ae tamaroa riki nakon ara aonnaba aei, n aron Aberaam. Ti kani kaotiota te taotaonakinnano ao ni kakantaningaa kakororaoan ana berita te Atua.—Wareka I-Rom 8:25.
10 E teimatoa Iehova ni kaoia aomata man natannaomata nako bwa a na kakabwaiaaki rinanon ana kariki Aberaam. A tibwaa nako te kakao aei taani kabiraki ake “ana ibonga Iehova,” n ikotaki naba ma tiibu tabemwaang ake “ianena” nakoia aomata ni kabutaa te aonnaba n taetae aika raka i aon 600.
TANGIRIIA AOMATA MAN NATANNAOMATA NAKO
11. Tera are e kaoia iai aomata Toromon man natannaomata nako bwa a na karaoia?
11 Ni katabuan te tembora n 1026 B.C.E., ao ni kaineti ma ana berita Iehova nakon Aberaam, e noria aomata man natannaomata nako Toromon bwa a na katiteuanaaki ni kamoamoaa Iehova. E tataro mai nanona ni kangai: “Aio riki taekan te iruwa, ae tiaki kaain am botanaomata aika Iteraera, ngkana e nako mai man te aba ae raroa i bukin aram;-ba ane a na ongo aram ae kakanato, ma rauraunibaim ane korakora, ma baim ane aroraki;-ngkana e nako mai n tataro n tan nakon te maneaba aei; ao Ko na ongongo mai karawa are nem ni maeka, ao Ko na kakaraoi aroni bwaai ni kabane aika e weweteiko ni bubuti iai te iruwa; ba a aonga ni bane kaain aonaba n ata aram, ni makuko, n ai aroia am aomata aika Iteraera.”—1 Uea 8:41-43, BG.
12. Bukin tera bwa a kona n iangoaki Ana Tia Kakoaua Iehova bwa iruwa ke “ianena” irouia tabeman?
12 Te ianena bon te aomata ae maeka ke e kawara te aba ae tiaki oin abana. E kaineti raoi aei nakoia Ana Tia Kakoaua Iehova. Ma a tii boutokaa Ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa ao Iesu Kristo are e Uea iai. Mangaia are a teimatoa n tei i nuka ni kaineti ma waaki n tautaeka, e ngae ngke a iangoaki irouia tabeman bwa a aki riai ni karaoa anne.
13. (a) N te aro raa ae ti kona n aki iangoa iai temanna bwa te “ianena”? (b) Tera ana moani kantaninga Iehova ibukia aomata nako ni kaineti ma iaiangoaia i marenaia?
13 N tabetai, a kona ni kinaaki tabeman bwa ianena man aroia n taetae, te katei are a kakairi iai, aron teia ao kunnikaia. Ma a rangi ni kakawaki riki baika a taraa n titeboo iai aomata man natannaomata nako nakon aroaroia aika kaokoro akanne. Ngaia are ti ataia bwa ngkana ti aki iangoa aron te aomata anne bwa e kaokoro ma ngaira, ti na aki iangoia bwa te ianena. Ngke arona bwa tii teuana te tautaeka n te aonnaba aei ni kabane ke tii teuana te aba, ngkanne bon akea te ianena. Ni koauana, ana moani kantaninga Iehova bwa a na katiteuanaaki aomata ni kabane n te utu teuana ao a na mena i aan te tautaeka teuana ae ana tautaeka. E koaua bwa a kona aomata ngkai man natannaomata nako, n aki iangoiia tabeman bwa ianena?
14, 15. Tera are a kona ni karaoia Ana Tia Kakoaua Iehova ni kabane?
14 Ti maeka n te aonnaba ae a bati iai aomata aika bangaomata ao n iangoiia bwa e raoiroi riki aia reeti. Ma e kakukurei ataakin ae iai tabeman aika a tangiriia aomata man natannaomata nako. Ni koauana, e kona ni kangaanga te tokanikai i aon te inanonano. E taekina ae kangai Ted Tuner are e moani kunea te aro ni kanakorongorongo n te TV ae te CNN ibukini mwakurina ma aomata aika mwaatai man natannaomata aika kakaokoro: “E rangi ni kangaanga irou kakoauaan te bwai ae I rinanona ma aomata aikai. I taraiia aomata man aaba tabeua bwa tiaki ‘ianena’ ma bon raou ni kaaina te buraneti aei. I a moanna n iangoa te taeka ae ‘te ianena’ bwa e buakaka ao ni katea te tua rinanon te CNN bwa e na aki kamanenaaki te taeka anne i aon te ea ke i nanon te aobiti.”
15 Bon tii Ana Tia Kakoaua Iehova ni kabane n te aonnaba aei aika a katotonga aron te Atua n iango. A ataia bwa a riai n iangoia aomata n aron iangoaia iroun Iehova. Ibukin anne, a a bitii aroia n iango ao aia namakin ibukia tabemwaang. A bon aki ribaiia aomata ake a nako man aaba tabeua ke n iangoiia ianena bwa a aki kona n onimakinaki. A kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova n nori kakaokoroia aomata ao aia konabwai. Ko a tia n iangoa aroni kaokoroia Ana Tia Kakoaua Iehova ni kabane ni kona ni karaoa anne, ao aron raoiroina nakoira ni bitii ara iango ibukia tabemwaang?
TE AONNABA AE E NA AKEA IAI TE IANENA
16, 17. Tera ae kona n nanonaki ni kakororaoan te taetae ni burabeti are n Te Kaotioti 16:16 ao Taniera 2:44 ibukim?
16 N te tai ae waekoa, ao a na buakana Iesu Kristo ma ana taanga ni buaka mai karawa natannaomata nako ni boong aikai, n te kabanea ni buaka ni kaitaraa ana tautaeka te Atua n te buaka ae “aranaki n te taetae n Ebera bwa Aremaketon.” (Te Kaotioti 16:14, 16; 19:11-16) E raka i aon 2,500 te ririki n nako, ao e kairaki rinanon te taamnei te burabeti ae Taniera bwa e na korea te taetae ni burabeti ni kaineti ma te bwai ae na riki nakoia tautaeka n aomata ni kangai: “N aia bong uea akanne ao E na katea ueana Atuani karawa, ae na bon aki uruaki n aki toki, ao e na aki katukaki tauan taekana nakon te botanaomata teuana, ma e na ururu ma ni kamaunai uea akanne ni kabane, ao e na tei matoa n aki toki.”—Taniera 2:44, BG.
17 Ko kona n iangoa te bwai ae nanonaki ni kakororaoan te taetae ni burabeti anne ibukim? Ti kona n iangoaki bwa ianena ngkai moa, kioina ngkai e tibwatibwaaki te aonnaba aei i marenaia natannaomata aika kakaokoro ma tian abaia. Ma imwin Aremaketon, a nang akea tian aaba. E ngae ngke a teimatoa ni kakaokoro aomata, ma e na kaotaki n aei tamaroan ana karikibwai te Atua aika kakaokoro. Ibukina bwa iai te kantaninga ae kakukurei n te tai ae e na roko ibukira ni kabane, ti riai n teimatoa ni karaoa ara kabanea n tamaroa ni kamoamoaa ao ni karinea ara tia Karikiriki ae Iehova ae te Atua.
18. Tera te katoto are e kaotaki iai irouia Ana Tia Kakoaua Iehova bwa akea ae e “ianena“ i buakoia?
18 E koaua bwa a kona aomata ni katobibia te aonnaba n aki iangoiia tabemwaang bwa ianena? Ti boni kakoauaa anne bwa e na riki. Ma a bon aki iangoiia tabemwaang Ana Tia Kakoaua Iehova bwa “ianena” ni boong aikai. N te katoto, a a ikotaki n taai aika tibwa nako aia aobiti n tararua tabeua aika uarereke bwa e aonga ni bebete tararuaan te mwakuri, ao n rikirake tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea n te aro ae anainano riki. (Mataio 24:14) A bon aki boboto babaire aikai i aon tian abaia natannaomata ma tii ngkana a riai karaoakia i aan te tua. A buokaki kaain Ana Tia Kakoaua Iehova iroun Iesu Kristo are te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua bwa a na aki kakaokoroaki man tian abaia natannaomata. N te tai ae waekoa, ao e nang kamaunai tian abaia natannaomata nako ngkana e mwananga “bwa e na bon tokanikai!”—Te Kaotioti 6:2.
19. Tera te bwai ae kona n riki man te taetae ae itiaki ibukin te koaua?
19 A roko Ana Tia Kakoaua Iehova man natannaomata aika bati, ao ni kamanenai taetae aika kakaokoro aika bati, ma a kakorakoraia ni kateimatoa te taetae ae itiaki ibukin te koaua. (Wareka Tebania 3:9.) Bon te utu teuana ni katobibia te aonnaba. E ngae ngke a maeka n te aonnaba ae buakaka ngkai moa, ma a kaokoroia ma kaaina. E kakoauaaki ni katiteuanaakin te utu anne bwa e na akea ae e na manga riki n ianena n te waaki ae boou i aon te aba. Ngkanne, a nang bane aomata n te aonnaba n iangoiia aomata man reeti nako ao natannaomata n aron ae e mwaneweaki mai moa n te boki ae The Races of Mankind ni kangai: “A taekinaki aomata aika a nako man aaba aika kakaokoro n te Baibara bwa bon taari ni kabane.”
[Taamnei n iteraniba 31]
Ko ingainga n nora te tai are a nang akea iai tian abaia natannaomata ao iangoan ae ko “ianena”?
[Taamnei n iteraniba 28]
Ko na teimatoa ni kaatuua am iango i aoni kakororaoan ana berita te Atua n aron Aberaam?
[Taamnei n iteraniba 30]
Bon akea mai buakoia ae a riki n ianena i matan Iehova