Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
AAʼURIIROʼU 13-19
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 31
«Jacob ooʼulaka Labán, nanoutuin sukuwaʼipa nanüiki»
it-1-S 986
Galaad
Süchikijee nunouteʼerüin Jacob ooʼulaka Labán tü mojujirawaakat, nanoutuin sukuwaʼipa nanüiki. Naapaakalaka Jacob wanee ipa sümaa nüshawaleʼerüin shia otta nuluwataain na nümaajanakana sünain akotchojaa ipa sümaa napaaʼuwajaain shia, müsü aka saaʼin sukuwaʼipa meesa natuma. Jee süʼütpaʼa tia ipa apaaʼuwajuushikat, ekaashi Jacob nümaa Labán ooʼulaka na namaajanakana. Niʼitaain Labán sünülia tia mmakat «Jegar Sahaduta» süka arameo. Otta sünülia nutuma Jacob «Galaad» süka hebreo. Nümakalaka Labán: «Tü ipa apaaʼuwajuushikat, sotüinjatka aka waaʼin tü wamakat soʼu kaʼikat tüü sünain wanouktüin wanüiki» (Gé 31:44-48). Tü ipa apaaʼuwajuushikat, süpülajatü sütüjaain saaʼu wayuu tü pütchi anouteʼennakalü akuwaʼipa. «Mizpa» münüsü shia süka hebreo, ashajünüsü tia suluʼu tü wetsiikulokot 49 otta sotusü saaʼin wayuu tü pütchi nüpansaajakat Jacob ooʼulakaa Labán sünain anajiraainjanain naya jee anajiraainjatüin napüshi (Gé 31:50-53). Mapuʼusü atumawaa tü ipakalüirua sümaiwa paala süpüla shiyaawase süpansaajünüin wanee pütchi (Jos 4:4-7; 24:25-27).
it-1-S 246 püt. 9
Mizpa
Nüpaaʼuwajaain Jacob waneirua ipa jee niʼitaain «Galaad» sünülia. «Süpülajatü sotuin saaʼin wayuu tü pütchi apansaajünakat», maluʼulu shia. Otta «Mizpa» münüsü shia nutuma Labán süka naaʼinmajüinjanain naya Jeʼwaa wanaa sümaa nakatajiraain (Gé 31:45-49). Tia ipa apaaʼuwajuushikat süpülajatü sotuin saaʼin wayuu nütüjaain saaʼu Jeʼwaa nikeraajeerüle Jacob ooʼulaaka Labán tü pütchi napansaajakat.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
it-2-S 1105 püt. 1
Terafim
Müleka nümaʼanale wanee wayuu shiyaakua terafim, apütünajatü nüpüla tü apaalaa namüinjatkat na nüpüshikana. Atüjaana aaʼu tia, sükajee tü nousütakalü anain na arqueólogokana chaa Mesopotamia jee süʼütpünaa. Müleka nümaʼanale wanee wayuu shiyaakua wanee maleiwayaasüirua, eesü süpüla nuchuntuin tü apaalaa nüpütakat chi nüshimia outakai. Antüna anainrü tia sünain wanee ashajuushi chajatka suluʼu tü mmakat Nuzi (La Sabiduría del Antiguo Oriente, edición de J. B. Pritchard, 1966, süp. 196, 197 otta tü nootakat). Eesüjaʼa süpüla shiain sülüʼüjain aaʼujee Raquel tü terafim nümaʼanajatkat chi süshikai, saaliijee nimeejünüin Jacob nutuma (anasü paashajeʼerüle Gé 31:14-16). Sutuma kojutuin maʼin tia ayaakuaakalüirua, wayaawatüitpa aaʼu jamüin nülejeeka maʼin shia Labán. Müshijeseʼe nuʼunuin nüchiirua Jacob, nüsaʼwataka nia soʼu akaratshi kaʼi (Gé 31:19-30). Nnojotpejeʼe nütüjaain aaʼu Jacob tü saainjakat Raquel otta nnojotsü keeʼireein naaʼin Jacob tü apaalaa aapünüinjatkat namüin na nüchonniikana Labán (Gé 31:32). Nnojoishi sünainpünaweein Jacob aʼwaajaa shiyaakua maleiwayaasü, müsüjeseʼe nojoitüin süpüshuaʼa tü maleiwayaasü namaʼanajatkat na wayuu kepiakana nümaa. Nojoitüin shia suupünaa tü wunuʼu pejekat sünain tü pueulokot Siquem (Gé 35:1-4).
AAʼURIIROʼU 20-26
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 32, 33
«¿Kasa paainjaka süpüla niiʼiyatüin Jeʼwaa naʼanasia pümüin?»
it-1-S 501
Shankataa
Shankatüshi Jacob. 97 nuuyase Jacob wanaa sümaa naapiraain nümaa wanee aapiee soʼu wanee ai. Aapiraashi nia nümaa waneʼereʼeya niiʼiyatapa Maleiwa naʼanasia nümüin. Nüsheʼetakalaka chi aapieekai nüseʼewainpaʼa sünain sujuttaʼaleʼeinya tü niipüsekat nutuma, shankataleeka Jacob (Gé 32:24-32; Os 12:2-4). Tü shankatakalü aaʼujee Jacob shia süpüla sotuin naaʼin nnojoluin katchin maʼin nia nuulia chi aapiee nümaʼanajeejachikai Maleiwa. Makaʼa nükanajüin Jacob shia süka nücheküin shia Maleiwa nüpüleerua otta sükajee tia, jayasü naaʼu Jacob kojutuin nümüin niiʼiyatüin Jeʼwaa naʼanasia nümüin.
it-1-S 1263
Israel
1. Tia shia tü anüliee niʼitaakat Maleiwa nünain Jacob wanaa sümaa 97 nuuyase. Süpülapünaa nüntiraain Jacob nümaa Esaú, aapiraashi nia nümaa wanee aapiee. Sutuma ayatüin eejiraain maʼin nia nümaa chi aapieekai, nuʼwanajaain Jeʼwaa nünülia Jacob shiyaawase niiʼiyatüin naʼanasia nümüin. Israel nünülia nutuma. Süpüla sotuin naaʼin Jacob tü alatakat soʼu aikat tia, niʼitaain sünülia tia mmakat Peniel jee shiale Penuel sümünüin (Gé 32:22-31; paashajeʼera JACOB nuum. 1). Nüküjatüjülia Jeʼwaa nümüin Jacob chaa Betel, Israelüinjatüin nünülia. Soʼujeʼereʼeya kaʼikat tia, makataleesia sünain müin nünülia (Gé 35:10, 15; 50:2; 1Cr 1:34). Alatüsü suulia 2.500 süshajünaka aluʼu tü pütchikat Israel suluʼu tü Wiwüliakat. Wanaa sümaa Israel sümüin tü Wiwüliakat, eeshiijaʼa nayale saashajaain achiki na nuuʼuliwoʼukana Jacob (Éx 5:1, 2).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
w10-S 15/6 22 püt. 10, 11
Kemeʼeriale wanüiki aneerü wakuwaʼipa namaa na waneinnua
10 Kamaneere waya jee waashajaale namaa na waneinnua süchiki tü suluʼukat waaʼin, anajiraajeena waya namaa. Wachajaale sukuwaʼipa süpüla anajiraain waya namaa na waneinnua mapüleejeerü wamüin yootuin waya namaa. Süpüla müin shia watuma wakaalinja naya, wasülaja namüin waneirua kasa süka süpüshuaʼa waaʼin jee wounejaa naya wepialuʼu. Waainjale tia nümaa chi wayuu mojujiraakai amaa waya, mapüleejeerü wamüin yootoo nümaa süka jaʼyeerüin naaʼu tü akuwaʼipaa anasükat jee wanouteʼereerü tü mojujiraakalü aaʼujee waya (Roma 12:20, 21).
11 Nütüjaa aaʼu Jacob anain nukuwaʼipa wanee wayuu kamaneere nia. Aʼluwataashi nia suulia nuʼutuin aaʼin nutuma chi nüpayakai, aleʼejapejeʼe nia nüchikuaʼa sülatapa wainma juya. Oʼunushi Esaú nüpanapa chi nuwalakai namaa 400 wayuu. Wanaa sümaa tia, achuntushi Jacob kaalinwaa nümüin Jeʼwaa otta nuluwataain wainma mürüt nümüin Esaú. Nnojoluichipa jashichin Esaú, awataashi nia nüpanapa Jacob sünain nukoʼojooin nünain (Gén. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10).
it-2-S 10
Jacob
¿Jamüshi shankataka Jacob nutuma chi aapiee naapirakai amaa? Wanaa sümaa nülatüin Jacob namaa na nüpüshikana tü süchikat Jaboq süpüla nüntiraain nümaa Esaú, aapiraashi nia nümaa wanee aapiee. «Israel» müitpa joo nünülia Jacob sutuma eejiraain maʼin nia. «Paapiraaichipain nümaa chi Maleiwakai», maluʼulu tia anülieekat (Gé 32:22-28). Soʼujeʼereʼeya tia, ashajünüsü tia piamasükalü anüliee suluʼu tü Ashajuushikat suluʼu Hebreo (Sl 14:7; 22:23; 78:5, 21, 71; 105:10, 23). Asheʼetünüsü nüseʼewainpaʼa Jacob nutuma chi aapieekai sünain sujuttaʼaleʼeinya tü niipüsekat nutuma, shankataleeka nia soʼuleʼeya tia. Müsü nukuwaʼipa Jacob süpüla nütüjaain saaʼu nnojoluinjatüin yaletüin naaʼin saaʼujee naapüin Maleiwa naʼanasia nümüin jee saaʼujee naapiraain nümaa wanee aapiee. Süpüla sotuin naaʼin Jacob tü alatakat soʼu aikat tia, niʼitaain sünülia tia mmakat Peniel jee shiale Penuel sümünüin (Gé 32:25, 30-32).
AAʼURIIROʼU 27–MAAYOʼU 3
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 34, 35
«Tü alateetkat wamüin waʼaleewajaale namaa na wayuu mojukana süpüla waʼaleewain»
w97-S 1/2 30 püt. 4
Siquem, tü mma akumajünakat süpaʼa wanee nasapüshii
Eesüjaʼa süntawaire Dina sümüiwaʼa chamüin Siquem, majayütchon shia. ¿Kasache jülüjaka naaʼin na tooloyuu kepiakana suluʼu tia mmakat süchiki süntawalin Dina? Eejachi wanee wayuu chayaa kanüliashi Siquem, «nia nüchonka chi laülaashikai saaʼu tü mmakat yalapünaa [...]. Otta müshia Siquem, niʼrapa Dina, nütaüjaakalaka shia». ¿Jamüsü saʼaleewajaaka Dina sümaa jieyuu maaʼinsat kepiaka chaa Canaán? ¿Shiache sutuma wanaawain nouyase sümaa? ¿Macheʼesatche shia sümüin tü münakat sümüin maʼaka naaʼin na suwalayuukana? Paashajeʼerapa tü karaloʼutakat Génesis, jülüja paaʼin jamüin naaʼin Jacob sümaa Lea. Eesüjaʼa süpüla shapaain naaʼin jee japülin maʼin naya saaʼujee tü alatakat sümüin tü nachonkat (Génesis 34:1-31; 49:5-7; paashajeʼera Aapiria Wayuu ojuʼitaka juunioʼu 15 soʼu 1985, süpana 31, alijunaikiruʼu).
w09-S 1/9 21 püt. 1, 2
¿Anasüche pasalaawale waya?
Naashin waneinnua wayuu aneerü naaʼin pasalaawale naya. ¿Shiimainchejeʼe tia? Wekirajaa süchiki tü naaʼinrakat na nüchonniikana Jacob. Saashin tü Wiwüliakat «mojushaatasü maʼi naaʼin sümaa naashichijaain» nümüin Siquem saalinjee tü kasa mojusü naaʼinrakat sümüin tü nashunuukot (Génesis 34:1-7). Eʼikeʼennüshi Siquem namaa na nüpüshikana nutuma Simeón otta Leví. Noʼutakalaka naaʼin napüshuaʼa na tooloyuu eejanakana suluʼu tia mmakat nümaʼaleʼeya Siquem (Génesis 34:13-27).
¿Kasa eeka suluʼujee tia? Müsü nünüiki Jacob süchiki: «Mülieechi jooluʼu taya saaliijee tü kasa mojusü jaaʼinrüitpakat. Kanainjeechi taya saaʼin tü wayuu cananeokat [...]. Müleka nakotchijiraale süpüla nashutüin waaʼu, noʼuteerü waaʼin wapüshua» (Génesis 34:30). Kooʼomüinreesia sümüliala nüpüshi Jacob nutuma Simeón otta Leví. Sutumajee tia, eejüsü naaʼin suulia noʼutunüin aaʼin. Süpüla nnojoluin sülatüin tia, nuluwataain Jeʼwaa Jacob sünain nukolojooin suluʼumüin tü mmakat Betel (Génesis 35:1, 5).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
it-1-S 642 püt. 5
Débora
1. Süchepchia shia Rebeca. Wanaa sümaa suʼunuin Rebeca nümaʼanamüin Isaac süpüla kasaalüin shia nümaa, oʼunusü Débora sümaa (Gé 24:59). Süchikijee kepiapuʼuin Débora suluʼu nipia Isaac, akolojoosü shia nümaʼanamüin Jacob. Eesüjaʼa sukolojoole süchikijee outuin Rebeca. 125 juya süchikijee kasaalüin Rebeca nümaa Isaac, outusü Débora otta ojoitünüsü shia suupünaa wane wunuʼu yala uuchijeeruʼu sünain Betel. «Alón-bacut» münüsü tü wunuʼukot süka naʼyalajüin maʼin chayaa. Watüja aaʼu sükajee tü anüliee eʼitaanakat sünain tü wunuʼukot, aishaatasü Débora nüpüla Jacob jee na nüpüshikana (Gé 35:8).
w17.12-S 14 püt. 1-3
Süsakiraka anain wayuu
Sümaiwa paala, ¿choʼujaashiiche eʼirumaainjanain na kooʼuliwoʼukana chi Mesíaskai?
Choʼujaasü tia mapuʼushii waya. Eesüjaʼa wanaawale tia sümaa tü sümakat Hebreokana 12:16, saashin tia pütchikat mojutusat nümüin Esaú «tü nüchekakat chi Maleiwakai nüpüleerua», nuiküin nümüin Jacob sujutu eʼirumaa saaʼu eküülü neʼe. Sükajee tia pütchikat, eesüjaʼa wayaawatüle saaʼu niain eʼirumaain Jacob saaʼujee suikünüin nümüin otta eein süpüla niain kooʼuliwoʼuin chi Mesíaskai (Mat. 1:2, 16; Luc. 3:23, 34).
Sükajee wekirajaain sünain waneirua pütchi suluʼujee tü Wiwüliakat, wayaawata aaʼu nnojoluin choʼujaain eʼirumaainjanain na kooʼuliwoʼukana chi Mesíaskai. Wekirajaa sünain waneirua pütchi wayaawataka aaʼujee tia.
Nia Rubén chi niʼirumakai Jacob, nüchon nia sümüin Lea. Süchikijee tia, jemeishi José, nia chi palajachikai nüchon Jacob sümüin Raquel, tü nuʼwayuuse aisükat maʼin nüpüla. Sutumajee kaainjalain Rubén, niaichipa aneekünaka José süpüla niain eʼirumaain (Gén. 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Crón. 5:1, 2). Nnojoipejeʼe niain Rubén otta José kooʼuliwoʼuin chi Mesíaskai, nia kooʼuliwoʼuka Judá, chi nutujeejachikai Leví (Gén. 49:10).