Ariara Hahinena bona “Tanobada Ena King”
LAGANI momo lalodiai Kerisendom ese lohia taudia edia heduru ia tahua bona lohia taudia ia biagudia toho. Mani ena kara haida ita laloa. Lohia tauna ta Charlemagne (742-814 C.E.) ia diba tomadiho oreadia ia tura henidia bona Katolik Dubu ena gunalaia taudia edia heduru ia abia be namo.
The New Encyclopædia Britannica ia gwau, lohia besena gunana idia kokia murinai, pope ese Charlemagne, ena tamana bona ena tadina ia horoa, lohia oreana matamatana do ia haginia totona. Unai buka be ma ia gwau: “Unai neganai, idia hamomokania danu Franks besena [Charlemagne ena bese] bona Pope be politikol dalana ai idia hetura heheni bona Lombard taudia idia inai henidia. . . . Charles [gabeai ena ladana idia hatoa Charlemagne] ese ia hamomokania gavamani bona dubu idia gaukara hebou.”
Lagani 800 C.E. lalonai, Pope Leo Ihatoina ia ura dikadika Charles be Roma Basileia ena West Kahana ena king ai do ia halaoa, unai dainai St. Peter ena Dubu Badana, Roma dekenai, Kirisimasi ena Mass idia karaia neganai, korona be Charles ia henia.
Mataganigani Ariara Hahinena Ta
To ariara hahinena ia ura ena davana monina do idia henia. Charlemagne ese Roma, Babulono ena gabu ai ia gini hanuana dekenai dahaka ia henia diba? Buka ta ia gwau: “St. Peter ena Basilica lalonai, Charles . . . ese ena tamana ena gwauhamata ia gwauraia lou, ia gwau, Italy ena gabu momo be Pope do ia henia, do ia lohiaia totona.” Unai buka be ma ia gwau: “Ena tomadiho karana lalonai politikol gaudia be mai anina bada dainai, ena basileia bona Dubu be orea tamona bamona ai idia lao, bona lauma dalanai idia lalo-tamona.”
Tomadiho ena siahu lohia oreadia lalonai ia ese ia haheitalaia tauna ma ta be England tauna, Kadinal Wolsey (lagani 1475-1530). Buka ta, Britannica ia gwau, ia ese “kadinal dagina dubu lalonai ia abia bona ia be mai ena siahu bada England pavapavana, King Henry Namba 8, ena gavamani lalonai. . . . December 1515 ai Wolsey ese dagi badana ia abia England ena gavamani ai. . . . Wolsey ese ena siahu bada gavamani dekenai bona dubu dekenai ia gaukaralaia moni bada herea do ia haboua totona; king sibona ena moni ena bada ese Wolsey ena moni ena bada ia hanaia.” Apokalupo ena hereva hegeregerena, bema ariara hahinena ena turadia edia dagi be bada, ena davana monina danu do ia bada.
Haheitalai ma ta be dagi bada tauna Richelieu (lagani 1585-1642); ia danu be kadinal ta. France ai ena siahu be bada, bona moni bada ia haboua. Britannica ia gwau, ena moni be “unai negai idia gwauraia taga taudia ma iboudiai edia moni ia hanaia.”
Richelieu ena gabu ia abia tauna be kadinal ma ta, Jules Mazarin (lagani 1602-1661). King Louis Namba 14 ia lohia negana lalonai ia be France ena praiminista ginigunana ai ia lao. Ena be pris ena dagi idia henia momokani lasi, to lagani 1641 ai Pope Urban Namba 8 ese kadinal dagina ia henia. Kadinal Mazarin danu ia ura dikadika do ia taga. Unai buka ia gwau: “Mazarin ena inai taudia ese idia gwau henia, ia mataganigani dainai. Dagi idauidau bona moni momo ia abia bona nega haida ia laloa king ena moni be sibona ena.”
Hari inai nega lalonai tomadiho koikoidia ese moni idia haboua noho bona dala idia tahua, politikol oreadia do idia biagua totona. Haheitalai badana ta be ia kara hehuni Katolik oreana ta, ladana Opus Dei (Latin gado, Dirava ena Gaukara), bona harihari pope ese unai orea ia lalo-namo henia. Toretore tauna Lawrence Lader ia gwau, unai orea ese “komiunis gavamanidia idia inai henidia bona edia gaukara idia koua toho politikol oreadia ia badinaia hanaihanai.” Ena kara be, diba momo Katolik memerodia be ena hai sikuli bona iuniveseti lalodiai ia hadibadia, bena idia bada neganai, dala idia tahua gavamani, bisinesi oreadia, bona niuspepa bona televisen oreadia lalodiai dagi bada do idia henidia totona. Katolik dagedage lohia tauna Franco ese Spain ia lohiaia neganai, unai orea be mai ena siahu bada, badina nega ta ai Franco ena kabinet taudia 19 amo 10 be Opus Dei taudia.
United States dekenai, taunimanima momo idia diba televisen dekenai idia haroro dubu taudia idia taga bona kohu momo idia haboua. Protestant pasto taudia haida be mai edia heagi ida politikol karadia lalodiai idia vareai bona dala idia tahua president ena dagi do idia abia totona. Momokani, ena be unai ariara hahinena ena siahu ia maragi ia lao, to dala idauidau ai siahu bona kohu momo ia do dogoatao noho bona politikol oreadia ia biagudia toho.—Apokalupo 17:4.
To unai ariara hahinena badana ena ladana, Babulono Badana, ese edena bamona ia hamomokania Apokalupo ese ia gwauraia hahinena be daika?
[Pictures on page 6]
Kadinal taudia Wolsey, Mazarin bona Richelieu ese moni bada idia haboua, Gavamani idia hesiai henia negana lalonai
[Credit Line]
Photos: Culver Pictures