Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w93 2/15 rau 8-11
  • Moni Ura Henia Ena Dika be Dahaka?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Moni Ura Henia Ena Dika be Dahaka?
  • 1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Lalohadai Maorona Moni Enai
  • Sivarai Gunana ese Ita Ia Hadibaia
  • Moni Ia Hoia Diba Lasi Moaledia
  • “Apena Ia Karaia . . . Ia Roho Dae”
  • Doko Diba Lasi Moalena ena Badina
  • Moni be Dika Ibounai Edia Badina, A?
    Baibel Henanadai Edia Haere
  • Moni Gaukaralaia Dalana
    Emu Famili Ia Moale Diba
  • Edena Dala ai Moni Oi Laloa Maoromaoro Diba?
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2001
  • Kohu ese Oi Idia Hamoalea Diba, A?
    1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Ma Haida Itaia
1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w93 2/15 rau 8-11

Moni Ura Henia Ena Dika be Dahaka?

PAUL bona Mary ese sitoa badana ta idia biagua, Africa ena ogogami gabuna ta ai.a Dina bona hanuaboi ai idia gaukara goada dainai moni momo idia davaria. Gabeai Mary ia heagi diba, badina be ruma matamatana badana mai ena kohu momo ia abia. Bona Paul be dava bada motukana ia taria.

Dina ta gavamani idia inai henia taudia haida ese Paul idia hagania, idia gwau: “Ai ura hua ta ta [K100] do umui henimai, aiemai kara durua totona.” Paul bona Mary idia ura lasi politikol karana ta do idia durua, unai dainai idia gwau moni do idia henidia lasi. Unai dainai, unai orea taudia idia laloa gavamani ese moni ia henidia edia bisinesi durua totona. Paul bona Mary be taoni ai idia noho lasi neganai, edia sitoa ena kohu idia dadia, bona edia motuka bona ruma namona idia gabudia.

Unai sivarai dikana ese ita dahaka ia hadibaia? Taga abia totona idia gaukara goada taudia momo be reana edia taga idia do dogoatao, to nega vairai be edena bamona? Dahaka dainai Baibel ia gwau: “Kohu momo idia ura henia taudia be hedibagani dekenai idia moru diba. Bona boroma be tarapu dekenai ia moru bamona, ura dikadia bona ura kavakava ese unai kohu ura taudia do idia koia bona hadikaia”?​—1 Timoteo 6:9.

Lalohadai Maorona Moni Enai

Baibel ia gwau Keristen korikori tauna ese ena ruma bese edia tauanina durua gaudia do ia henidia. Bema moni gaukarana ia davaria diba lasi eiava ia gorere, reana unai bamona ia karaia be auka. To, bema ia be mai ena dala to ena ruma bese ia ubua lasi, “iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni. Iena dika ese ekalesia lasi murimuri tauna ena dika ia hanaia vadaeni.”​—1 Timoteo 5:8.

Gabu haida ai taunimanima ese tano idia birulaia bona boroma idia naridia, unai dala amo edia tauanina durua gaudia idia abidia. Moni be mai anina bada lasi idia ediai, badina be bema gau ta ai idia dabu, idia dekenai ia noho gauna ta do idia henia unai gau ena davana. To gabu momo ai taunimanima ese moni gaukarana idia karaia edia ruma bese naridia totona. Moni amo edia aniani bona gau idauidau idia hoidia. Bema edia moni ena kahana idia naria namonamo, gabeai bema dika do ia vara neganai do idia gaukaralaia diba, reana doketa bona muramura edia davana karaia totona eiava edia ruma hanamoa totona. Unai dainai Baibel ia gwau “moni ese ia naridia” bona “gau iboudiai ia havaradia.”​—Kohelete 7:12; 10:19.

Moni ese gau momo ia havaradia dainai, ta ese ena siahu ia laloa kerere diba. Namona be Keristen tauna be moni ena siahu ena hetoana ia diba, badina be mai anina bada gaudia ma haida ese moni ena siahu idia hereaia. Baibel ese moni ena siahu be Dirava ena amo ia mai aonegana ida ia hahegeregeredia, ia gwau: “Aonega ese taunimanima ia naridia moni ese ia naridia bamona; to diba ena hahenamo be inai, aonega idia abia taudia be ia ese ia hamauridia.” (Kohelete 7:12) Edena dala amo unai aonega ese moni ia hanaia?

Sivarai Gunana ese Ita Ia Hadibaia

Lagani 66 C.E. lalonai Ierusalem ai idia vara gaudia ese idia hahedinaraia Dirava ena amo ia mai aonegana ena namo ese moni ena namo ia hanaia. Roma tuari taudia idia koudia murinai, Iuda taudia Ierusalem ai idia laloa edia bisinesi do idia heau namo. Roma ena siahu henuna amo idia siri dainai, sibodia edia moni idia karaia. Edia moni ai inai hereva be Heberu gado ai idia torea: “Siona ena ura-kwalimu totona,” bona “Ierusalem Helagana.” Bena lagani ta ta ai moni matamatadia idia karadia, mai edia hereva “lagani iharuana,” “lagani ihatoina,” bona “lagani namba 4.” Akioleji taudia ese moni haida mai edia hereva “lagani namba 5” idia davaria, lagani 70 C.E. unai. Vadaeni, Iuda Keristen taudia idia laloa Iuda taudia edia moni matamatadia be doko diba lasi ura-kwalimuna ena toana, a?

Lasi. Badina be edia Biaguna ena aonega herevadia idia lalodiatao. Iesu ese lagani 66 C.E. ai ia vara gauna ia perovetalaia vadaeni. Iena orea taudia ia hamaorodia, unai do ia vara neganai, Ierusalem “lalonai idia noho taudia be do idia heau murimuri dekenai.” (Luka 21:​20-22) Sisiga ese ia hamomokania idia be unai bamona idia karaia. Edia lalodia idia hegeregere edia tano, kohu, bona bisinesi do idia haboiodia. Lagani hani murinai, Roma tuari taudia idia lou mai bona hanua idia koua hegege.

Unai ia itaia tauna ta, Josephus, ia gwau: “Siti ai golo momo ia noho.” To moni momo ese Ierusalem taudia na hitolo amo ia hamauridia diba lasi; doe “ia bada ia lao” bona “ruma bona famili ia haoredia.” Haida ese golo monidia idia hadonodia bena hanua idia heautania toho. To edia inai taudia ese idia aladia mase bena edia bogadia idia kehodia unai moni abia totona. Josephus ia gwau: “Taga taudia . . . bema Siti ai idia noho eiava idia rakatania, dika idia davaria; haida ese idia samanidia koikoi, idia gwau Roma taudia dekediai idia hanai gwauraia, bena idia aladia mase, edia moni abia totona.”

Roma taudia ese Ierusalem idia koua hegege bena hua 6 idia do ore lasi neganai, idia hadikaia ore, bona taunimanima milion ta mai kahana be hitolo, gorere, bona tuari dainai idia mase. Moni ura henia karana ese momo edia lalodia ia haduhudia bona ia hamasedia, to Iuda Keristen taudia ese aonega herevadia idia badinadia dainai, idia roho mauri.

Unai nega sibona ai lasi, to hisihisi negadia ma haida ai danu, moni ese taunimanima ia hamauridia lasi. Moni ura henia karana be biagu dikana! (Mataio 6:24) Danu, oiemu moale ia kokia diba.

Moni Ia Hoia Diba Lasi Moaledia

Bema ta ia ura dikadika do ia taga, unai ura ese ena lalona do ia hadiburaia, bena moale idauidau be moni sisina amo ia abidia diba daladia be do ia lalodia lasi. Unai moale haida be inai: Famili taudia be mai moale ida idia hetura heheni karana, tura korikoridia, dina ia diho ena toana namona, guba hisiudia edia toana, animal edia gadara, bona uda ena herahera bona au edia toana.

Momokani, taga taudia haida be mai edia nega bada unai gau do idia moalelaidia, to idia momo ese edia nega idia haorea, edia taga naria o habadaia karadia ai. Hoa gauna ta be inai: Edia taga dainai idia laga-ani momo diba taudia momo ese moale idia davaria lasi. Thomas Wiseman be ena buka ladana The Money Motive​—A Study of an Obsession lalonai ia henanadai, ia gwau: “Taunimanima momo ese idia ura henia gauna, idia laloa dika ibounai do ia kokidia gauna, be idia abia neganai, idia moalelaia lasi eiava ia dainai idia lalohisihisi bada. Inai ena anina be edena bamona do ita gwauraia hedinarai diba?”

Reana moni momo tauna ia moale lasi, badina ia diba lasi iena turana korikoridia be daidia. Taga tauna King Solomon ia gwau: “Gau namodia do idia momo neganai, idia anidia taudia danu do idia momo.” (Kohelete 5:11) Taga taudia momo edia lalodia idia hekwarahi edia taga naria totona o habadaia totona, bena idia mahuta namonamo diba lasi. Baibel ia gwau: “Herevana gaukara tauna ese sisina eiava momo ia ania, to ena mahuta do ia namo; to taga tauna be ena kohu momo dainai do ia mahuta diba lasi.”​—Kohelete 5:12.

Moni ura henia karana ese ruma bese bona tura edia hetura karadia ia hadikadia diba, badina be ta ia veria diba do ia kara koikoi o do ia henao totona. Moni ura henia taudia momo idia bedi karaia. Madi, idia momo be unai dala amo idia kwalimu toho dainai edia moni ibounai idia haorea bena idia abitorehai. South Africa ai doketa ta ia gwau: “Idia be lau dekenai idia mai neganai . . . idia momo ese edia noho idia haidaua diba lasi; edia moni gaukarana, bisinesi, bona ruma idia haboiodia, bona edia ruma bese ese idia rakatanidia.” Baibel ena sisiba be momokani, ia gwau: “Mai ena momokani ida ia kara tauna ese hahenamo momo do ia abidia, to taga abia totona ia haragaharaga tauna be nega ibounai do ia kara maoromaoro lasi.”​—Hereva Lada-isidia 28:20.

“Apena Ia Karaia . . . Ia Roho Dae”

Moni ura henia ena dika ma ta be inai: Gavamani iboudiai idia lalo-tamona lasi bona tanobada hegegemadai moni ena siahu ia diho daekau karana be idia koua diba lasi; bisinesi momo idia dika, moni gaukarana be lasi, bona stok-maketi ia dika, to unai danu idia koua diba lasi. Koikoi amo moni abia karana, henaohenao, bona kohu bona aniani edia davana ia bada daekau ese Baibel ena hereva idia hamomokania: “Oi hekwarahi lasi taga abia totona. Sibomu emu aonega oi rakatania. Oi itaia neganai, ia puki a? Badina be momokani apena ia karaia iena, ugava ena bamona, bena guba ia roho dae henia.”​—Hereva Lada-isidia 23:​4, 5.

Ogogami tanodia ai sibona lasi to tano ma haida ai danu, moni ena siahu ia maragi ia lao. Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana vairanai, Germany ena moni, mark, ena siahu be Britain ena shilling ena siahu bamona. Lagani 10 murinai, shilling tamona ena siahu be mark 1,000,000,000,000 edia siahu bamona. Taga tanodia ai moni ena siahu ia maragi ia lao bona gau edia davana idia bada daekau neganai, taunimanima edia noho be edena bamona? Buka ta ladana When Money Dies lalonai Adam Fergusson ia gwau: “Lagani 1920 murinai, tuari ai idia lusi gavamanidia [Germany bona Austria-Hungary] ai idia vara gaudia ese idia hahedinaraia . . . [moni ena siahu ia ore neganai], mataganigani, dagedage, lalohisihisi, bona badu be gari dainai idia vara, badina be unai ese taunimanima edia noho ia hadikaia bona ia haidaua.”

Lagani 1923 ai, Germany ese ena mark monina ena siahu ia haidaua, mark gunadia 1,000,000,000,000 be mark matamatana tamona ai ia halaoa. Unai ese gau edia davana ia bada daekau karana ia koua, to dika ma ta ia havaraia. Fergusson ia gwau: “Moni ena siahu idia hamaoromaoroa neganai, unai ese taunimanima milion milion ia ha-ogogamidia, bona milion milion ma haida edia helaro ia haboioa. Unai ena davana dika rohorohona be tanobada ibounai ese ia karaia.” Fergusson ese ia laloa “davana dika rohorohona” be Nazi siahuna bona Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana.

Guna taunimanima momo edia moni momo banika ai ese ia hamauridia lasi, unai dainai hari inai negai, moni ena siahu ia diho daekau neganai, namona be ita laloa namonamo. Dirava ena Natuna ia gwau moni ena siahu do ia ore. (Luka 16:9) Iehova Dirava ese inai tanobada dikana ena davana do ia henia neganai, moni ena anina do ia ore. “Badu dinana ai taga be heduru lasi, to kara maoromaoro ese mase amo ia hahemauri.”​—Hereva Lada-isidia 11:4.

Unai dainai, gau badana be ita ta ta do ita hekwarahi, iseda Turadia korikoridia, Iehova Dirava bona Iesu Keriso, vairadiai do ita maoromaoro noho totona!

Doko Diba Lasi Moalena ena Badina

Paul bona Mary, inai hereva ena matamanai ai gwauraia taudia, be Iehova ena Witness taudia. Lagani momo lalodiai sivarai namona harorolaia gaukarana idia karaia. To gabeai taga idia ura henia dainai, hebou karana Keristen kongregesen ai idia hadokoa, bona haroro gaukarana danu. Haida ese edia kohu idia henaoa bona edia ruma idia hadikaia murinai, Mary ia gwau: “Hari lau diba egu nega bona egu goada ibounai be miniti haida sibodia lalodiai idia ore diba gaudia ai lau haoredia be anina lasi.” Gau namona be, nega ia do noho neganai edia kara idia haidaua. Moni ura henia karana ena dika badana be, Iehova Dirava bona Iesu Keriso edia lalo-namo be ta ena amo ia kokia diba. Bema unai eda Turadia ita haboiodia, ita be dala lasi inai tanobada dikana ena dokona amo do ita roho mauri bena kara maoromaoro tanobadana matamatana lalonai do ita noho, ani?​—Mataio 6:​19-21, 31-34; 2 Petero 3:13.

Unai dainai, herevana oi taga eiava oi ogogami, to oi naria namonamo, moni do oi ura henia garina. Oi hekwarahi, kohu hereadaena​—Iehova Dirava ena lalo-namo​—do oi abia bona do oi naria totona. Inai hereva oi badinaia: “Lauma Helaga bona Headava Matamata Hahine idia gwau, ‘Oi mai.’ Bona inai hereva idia kamonai taudia danu, namona be idia gwau, ‘Oi mai.’ Ranu mase taudia, umui mai. Bona ranu umui ura henia taudia, mauri ranuna do umui abia dae, ia be davana lasi.”​—Apokalupo 22:17.

[Footnotes]

a Edia ladadia korikoridia lasi.

[Pictures on page 8, 9]

Iuda taudia ese idia karaia monina ta ena kahana rua mai edia hereva “lagani iharuana”

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia