Iseda Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 1-7
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 57-59
Iehova ese Dagedage Taudia Edia Palani Ia Hadikaia
“Tanobada Ena Daudau Momokani Gabudia Dekenai”
14 Stefano be ena inai taudia ese idia do hamasea lasi neganai, mai gari lasi ida haroro gaukara ia karaia. (Kara 6:5; 7:54-60) Unai nega ai “dagedage bada” ia vara neganai, hahediba taudia ibounai be Iudea bona Samaria dekenai idia lao, to aposetolo taudia sibona idia lao lasi. To unai ese haroro gaukara ia koua lasi. Filipo be Samaria dekenai ia lao bona “Keriso ia harorolaia” bona anina namona ia havaraia. (Kara 8:1-8, 14, 15, 25) Danu, Baibel ia gwau: “Stefano ena mase murinai, dagedage bada ia vara dainai idia heau taudia be Poinikia, Kupro, bona Antioka dekenai idia lao bona Iuda taudia sibona dekenai idia haroro. To idia huanai tatau haida be Kupro bona Kurene amo Antioka dekenai idia mai. Bona idia ese Grik gado ai idia hereva taudia idia hereva henia bona Lohiabada Iesu ena sivarai namona idia harorolaia.” (Kara 11:19, 20) Unai nega ai, dagedage karana dainai aposetolo taudia idia lao gabudia dekenai, Basileia sivaraina idia laohaia.
15 Iseda nega ai, guna Soviet Union dekenai unai bamona ia vara danu. Lagani 1950 lalodiai, Iehova ena Witnes taudia tausen momo be Siberia dekenai idia siaia lao. Oibe, idia be Siberia ena gabu idauidau dekenai idia lao dainai, sivarai namona be unai tano badana ena gabu idauidau dekenai ia lao danu. Witnes taudia momo dekenai moni be hegeregere lasi kilomita 10,000 bamona do idia lao, sivarai namona idia harorolaia totona! To, gavamani ese dala ia kehoa unai bamona tanodia dekenai idia lao totona. Tadikaka ta ia gwau: “Gavamani ena siahu taudia ese dala idia kehoa, unai amo Siberia dekenai idia noho kudou-maoro taudia tausen momo be hereva momokani idia dibaia.”
Hakaua Hereva Namodia
“Umui Gini Goada, Bona Do Umui Marere Lasi”
16 Emu lalona oi hagoadaia. King Davida ia hahedinaraia ena lalokau Iehova totona be do ia ore lasi. Ane amo ia gwau: “Dirava e, egu kudouna [eiava, lalona] ia goada.” (Sal. 57:7) Ita danu be mai iseda lalona ibounai ida Iehova ita abidadama henia diba. (Salamo 112:7 duahia.) Unai ese tadikaka Robert ia durua dalana mani ita herevalaia. Doketa ese ia hamaoroa rara ia atoa hegaegae neganai, ia gwau bema idia ura rara idia henia, karaharaga hospital do ia rakatania. Gabeai, ia gwau: “Lau daradara lasi.”
17 Robert be hospital ia do lao lasi neganai, rara ia dadaraia totona abia hidi ia karaia. Gau ginigunana be ia ura Iehova do ia hamoalea. Gau iharuana be Baibel bona iseda pablikeisen ese mauri bona rara idia herevalaia dalana ia stadilaia namonamo. Bona gau ihatoina be ia abia dae Iehova ena taravatu badinaia karana ese hahenamo do ia mailaia. Oibe, herevana dahaka hekwakwanai ita davaria, ita gini goada diba.
JULY 8-14
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 60-62
Iehova be Ita Ia Gimaia Dainai Ita Gari Lasi Bona Ita Noho Namo
it-2-E 1118 par. 7
Kohoro
Laulaulaia Gauna. Iehova idia abidadama henia bona badinaia taudia be Ia ese ia gimadia. Davida ese unai ia anelaia: “Badina oi be egu heau mauri gabuna, Oi be egu inai taudia amo lau ia gimaia magu aukana ta bamona.” (Sal 61:3) Iena ladana ena anina idia diba, idia abidadama henia bona idia badinaia taudia be gau ta dekenai do idia gari lasi, badina: “Iehova ena ladana be kohoro goadana. Kara maoromaoro tauna ia heau vareai bona ia mauri.”—Ao 18:10; 1Sa 17:45-47 hahegeregerea.
it-2-E 1084 par. 8
Palai Rumana
“Palai Rumana” be dala ma ta ai gau momo ia laulaulaia. Ta ena palai rumana be iena laga-ani gabuna bona medu eiava dina siahu amo ia gimaia danu. (Ge 18:1) Israela taudia edia kastom hegeregerena, ta ese palai rumana lalonai vadivadi taudia ia abia dae neganai idia diba idia do ia naria bona matauraia. Unai hegeregerena, Apokalupo 7:15 ia gwau, Dirava ese hutuma bada taudia be ena “palai rumana amo idia do ia koua,” anina be idia do ia gimaia bona gau ta ese idia do ia hadikaia lasi. (Sal 61:3, 4) Dirava ena hahine, Siona, ese do ia havaraia natudia memero totona do ia hegaegae karana be Isaia ese ia perovetalaia. Dirava ese ia hamaoroa, “emu palai ruma oi habadaia.” (Isa 54:2) Unai dainai, ena natudia totona ena gimaia gabuna ia habadaia.
w02 5/16 par. 14
Dirava Ena Taravatu be Iseda Namo Totona
14 Dirava ena taravatu ia haidaua diba lasi. Inai heiriheiri bada negana lalonai, Iehova be iseda nadi goadana, ia noho hanaihanai. (Salamo 90:2) Ia sibona be inai bamona ia gwauraia: “Lau be Lohiabada, bona lauegu kara lau haidaua lasi.” (Malaki 3:6) Dirava ena taravatu Baibel lalonai ita abidadama henia momokani diba, idia be taunimanima edia lalohadai, hanaihanai idia haidaua noho gaudia bamona lasi. (Iamesi 1:17) Hegeregere, lagani momo lalodiai psychology taudia idia gwau natudia koua lasi karana be namo, to gabeai haida ese edia lalohadai idia haidaua, bona idia gwau edia sisiba be kerere. Tanobada ena taravatu bona hakaua herevadia be lai bamona, ia hodaia lao bona hodaia mai. To Iehova ena Hereva ia marere diba lasi. Lagani handred momo lalonai Baibel dekenai, mai lalokau ida natudia naria ena sisiba ia noho. Aposetolo Paulo ia gwau: “Tamana bona sinana e, emui natudia do umui habadua lasi, to Lohiabada ena hadibaia hereva idia dekenai do umui hadibaia.” (Efeso 6:4) Iehova ena taravatu dekenai ita tabekau diba be hagoadaia gauna; iena taravatu do idia idau lasi!
Hakaua Hereva Namodia
Salamo Bukana Ena Kahana Iharuana Ena Hereva Badadia
62:11. Dirava be gau ma ta amo siahu ia abia lasi. Ia be siahu ibounai edia badina. Ia be “siahu bada” Diravana.
JULY 15-21
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 63-65
“Emu Lalokau ese Mauri Ia Hereaia”
Daika ese Dirava Ena Lalokau amo Ita Ia Kokia Diba?
17 Dirava ena lalokau be mai anina bada oi dekenai, a? Emu hemami be Davida ena bamona, a? Ia gwau: “Oiemu bogahisihisi bona oiemu lalokau ese, inai tanobada ena mauri idia hereaia. Unai dainai egu udu bibina ese oi do idia hanamoa bada. Egu mauri dinadia ibounai lalonai oi do lau hanamoa. Egu imana do lau abia isi, bona oi dekenai do lau guriguri.” (Salamo 63:3, 4) Inai tanobada maurina dekenai, Dirava ena lalokau bona ena hetura karana ia hereaia gauna ta ia noho, a? Hegeregere, moni bada gaukarana lalonai oi hekwarahi amo oi abia namo ese Dirava ida emu hetura karana amo ia mai moale bona lalo-maino ia hereaia, a? (Luka 12:15) Keristani taudia haida ese hahetoho idia davaria, idia ese Iehova do idia gwauraia dika eiava do idia mase. Tanobada Tuarina Iharuana lalonai, Iehova ena Witnes taudia momo be Nazi dibura kamepadia dekenai unai idia davaria. Iseda Keristani tadikaka be abia hidi idia karaia Dirava ena lalokau lalonai do idia noho, mase garina idia gari lasi, haida sibona be idau. Dirava idia badinaia bona ena lalokau dekenai idia noho taudia be idia diba momokani ia amo mauri hanaihanai do idia abia, tanobada ese unai ia henia diba lasi. (Mareko 8:34-36) To mauri hanaihanai sibona do ita abia lasi.
18 Ena be ita mauri hanaihanai diba lasi bema Iehova be lasi, to mani oi laloa, mauri daudau hereana be do edena bamona bema Havaraia Tauna be lasi. Ia be anina lasi, bona badina korikorina lasi. Iehova ese inai dina gabedia lalonai ena taunimanima dekenai moale ia havaraia gaukarana ia henia. Unai dainai ita diba momokani Iehova, Palani Karaia Diravana Badana, ese mauri hanaihanai ia henia neganai, do ita dibaia bona karaia gaudia, eda lalona idia veria mai anina bada gaudia, be momo herea. (Hadibaia Taudia 3:11) Vaira nega ai, lagani tausen momo lalodiai gau momo herea do ita dibaia, to ‘Dirava ena namo bona iena aonega bona iena laloa dobu’ do ita lalo-pararalaia goevagoeva diba lasi.—Roma 11:33.
“Tanikiu Karana Do Umui Hahedinaraia”
Dirava dekenai emu tanikiu karana oi hahedinaraia be namo. (1 Tes. 5:18) Momokani, reana nega haida oi dekenai ia henia harihari gaudia momo oi laloa. (Deu. 8:17, 18; Kara 14:17) Dirava ena kara namodia oi laloa sibona lasi, to nega oi atoa Dirava ese oi bona emu lalokau taudia dekenai ia henia hahenamo idauidau oi laloa totona. Emu Havaraia Tauna ena hariharibada karana oi laloa dobu neganai, unai ese oi do ia hagoadaia ia oi hanamoa bona ena lalokau karana oi laloa bada totona.—1 Ioa. 4:9.
Iehova Ia Havaraia Gaudia Bona Iena Hereva Laloa Dobu
7 Duahiduahi karana be auka lasi. To ita laloa dobu neganai, namona be ita duahia gauna sibona ita laloa. Badina iseda harana be gau idauidau ia laloa matamaia diba. Danu, ita laloa dobu totona namona be eda tauanina ia hesiku lasi bona regerege lasi gabuna ta dekenai ita noho. Salamo torea tauna Davida ia mamia hanuaboi be nega namona iena mahuta gabunai ia hekure, ia laloa dobu totona. (Sal. 63:6) Iesu be goevadae tauna, to ia diba ia laloa dobu bona guriguri totona, regerege lasi gabuna ta ia abia hidi be namo.—Luka 6:12.
Iesu Bamona, mai Lalokau ida Taunimanima Hadibaia
6 Bema gau ta ita ura henia bada, mai moale ida ma haida dekenai ita herevalaia. Bona taunimanima be iseda kara haida amo idia itaia ita moale bona unai gauna ita ura henia dikadika. Unai hegeregerena, ta ita lalokau henia bada neganai, ita ura ma haida dekenai unai tauna ita herevalaia. Momokani, ita ura dikadika unai tauna amo ita dibaia gaudia be ma haida dekenai ita gwauraia hedinarai. Iena ladana ita hanamoa, ita matauraia, bona ita gimaia. Unai bamona ita karaia ena badina be, ita ura ma haida be ita hegeregerena, unai tauna idia lalokau henia bona ena kara namodia idia diba.
Hakaua Hereva Namodia
w07-E 11/15 15 par. 6
Ma Haida Oi Hagoadaia Noho, A?
Bildin ta ita hadikaia be auka lasi, to matamatana ta ita haginia be mai ena hekwarahi. Iseda herevahereva dalana dekenai unai be mai anina bada danu, iseda hereva amo ta ita hadikaia eiava haginia diba. Ita be goevadae lasi taudia dainai ita ibounai be mai iseda kerere bona kara dika. King Solomona ia gwau: “Tanobada ai kara namo sibona ia karaia kara maoromaoro tauna ta ia noho lasi, ia danu be do ia kara dika.” (Hadibaia Tauna 7:20) Ta ena kerere ita itaia haraga bona hahisia herevadia amo ia ita hadikaia diba. (Salamo 64:2-4) To hereva namodia ita gwauraia totona, ma haida hagoadaia hereva daladia ita diba be namo.
JULY 22-28
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 66-68
Dina Ta Ta ai Iehova ese Iseda Metau Ia Huaia
Iehova ese Iseda Guriguri Ia Haerelaia Dalana
15 Iehova ese iseda guriguri be hoa dalanai ia haerelaia lasi. To iseda guriguri edia haere ese ita idia durua iseda guba Tamana ita badinaia totona. Unai dainai, Iehova ese emu guriguri ia haerelaia dalana oi tahua be namo. Taihu ta ladana Yoko ia mamia Iehova be ena guriguri ia haerelaia lasi, to gabeai ia gurigurilaia gaudia be noutbuk lalonai ia torea. Nega sisina murinai, noutbuk ai ia torea gaudia ia itaia lou bona ena be gau haida ia laloaboio, to ia laloparara ia gurigurilaia gaudia momo be Iehova ese ia haerelaidia. Namona be dina ta ta ai, nega ita atoa Iehova ese iseda guriguri ia haerelaia dalana ita tahua totona.—Sal. 66:19, 20.
Adavana Lasi Tama Eiava Sina Lalodia Bada
Iehova ena lauma helaga amo ane helagadia eiava salamo idia torea, tomadiho negadiai Israela taudia be unai ane idia abia. Mani oi laloa, Israela dekenai idia noho vabu bona tamana lasi natudia be unai ane idia abia neganai, idia ia hagoadaia bona ia hadibadia Iehova be edia “tamana” bona “gimaia” Tauna bona idia do ia durua. (Salamo 68:5, BHğ; 146:9) Ita danu be hagoadaia herevadia ita gwauraia diba, adavana lasi tama eiava sina ese unai do ia laloaboio lasi. Ena be lagani 20 idia hanaia vadaeni, to adavana lasi sina ta ladana, Ruth, be tama ta ese ia gwauraia herevana ia laloatao, ia gwau: “Oi ese gaukara namona oi karaia emu natuna memero rua oi naridia totona. Unai bamona oi karaia noho.” Ruth ia gwau: “Ia amo unai hereva lau kamonai neganai, goada lau abia.” Oibe, “hereva namodia be muramura namona” bona adavana lasi tama eiava sina ta ia hagoadaia diba. (Aonega Herevadia 15:4, Contemporary English Version) Adavana lasi tama eiava sina durudia totona, hanamoa hereva haida oi laloa diba, a?
w09-E 4/1 31 par. 1
Dirava be Tamana Lasi Natudia Edia Tamana
“DIRAVA be tamana lasi natudia edia tamana . . . be helaga gabuna ai ia noho.” (Salamo 68:5) Unai siri amo Iehova Dirava ena hebogahisi karana ta ita dibaia: Ia be tamana lasi natudia edia dabu gaudia ia diba. Ia ese edia tama sina idia mase natudia ia laloa bada karana be Israela taudia dekenai ia henia Taravatuna ai ia hedinarai. Mani Baibel ai inai hereva “tamana lasi natuna” be nega ginigunana Esodo 22:22-24 ai ia hedinarai ita itaia.
Iehova ese Oi Do Ia Hanamoa
17 Salamo 40:5 duahia. Ororo ia daekau tauna ena tahua gauna be ororo ena dorina ai do ia ginidae. To, laga-ani gabudia idia noho, unuseniai ia gini sisina bona gabu ena hairai ia itaia diba. Unai hegeregerena, namona be hanaihanai nega oi atoa hekwakwanai oi haheaukalaia negadiai, Iehova ese oi ia durua daladia oi laloa lou totona. Dina ta ta ena dokona ai, sibona oi nanadaia: ‘Hari dina Iehova ese lau dekenai dahaka hahenamo ia henia? Ena be hekwakwanai ia vara noho, to edena dala ai Iehova ese lau ia durua lau haheauka totona?’ Mani Iehova ese oi ia durua dalana ta oi laloa.
Hakaua Hereva Namodia
Salamo Bukana Ena Kahana Iharuana Ena Hereva Badadia
68:18—Siri ese ia herevalaia “harihari gaudia” be daidia? Unai taudia be Israela besena ese Gwauhamata Tanona idia abia neganai, idia abia mauri bona igui hesiai taudia ai idia halaodia taudia. Gabeai, unai taudia idia abia hidi Levi taudia idia durua totona.—Esera 8:20.
JULY 29–AUGUST 4
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 69
Iesu Ena Mauri ai Idia Vara Gaudia be Salamo 69 ese Ia Perovetalaia
Mesia Idia Naria
17 Taunimanima ese do idia badu henia kava. (Sal. 69:4) Iesu ia gwau: “Bema tau ta ese ia karaia lasi gaukaradia be idia huanai lau karaia lasi, idia be idia kara dika lasi, to hari idia ese unai gaukara idia itaia, bona lau bona egu Tamana idia inai henia. To unai ia vara, edia Taravatu dekenai idia torea herevana ia guguru totona, ia gwau, ‘Lau idia badu henia kava.’” (Ioa. 15:24, 25) Inai hereva “Taravatu” ese Toretore Helagadia ibounai ia herevalaia. (Ioa. 10:34; 12:34) Evanelia bukadia ai ita duahia siridia ese idia hahedinaraia, Iuda tomadiho gunalaia taudia ese Iesu idia badu henia kava. Danu, Iesu ia gwau: “Tanobada ese umui ia inai henia be anina lasi, to ia ese lau ia inai henia, badina ena kara dika lau gwauraia hedinarai.”—Ioa. 7:7.
Haroro Gaukara Karaia Goadagoada
7 Iesu ena mauri lalonai ia vara karana ta ese ia hahedinaraia, ia be tomadiho momokani ia laloa bada. Unai be lagani 30 C.E. ena Pasova negana ai ia vara. Iesu bona ena hahediba taudia be Ierusalema dekenai idia ginidae, bona “Dubu Helaga lalonai Iesu ese boromakau bona mamoe bona pune manu idia hoihoilaia taudia ia itaia. Moni idia senisia taudia danu ia itaia, idia helai noho edia pata dekenai.” Iesu be dahaka ia karaia, bona unai amo ena hahediba taudia be dahaka idia dibaia?—Ioane 2:13-17 duahia.
8 Iesu ese ia karaia gaudia bona ia gwauraia herevadia dainai, ena hahediba taudia be Davida ena peroveta herevana ta idia laloatao, ia gwau: “Oiemu Dubu Helaga lau ura henia dikadika, bona inai ura ese lahi bamona lau ia gabua noho.” (Sal. 69:9) Dahaka dainai Iesu ena hahediba taudia ese unai peroveta herevana idia laloa? Badina Iesu ese ia karaia karana be Salamo 69:9 ena hereva bamona, bona iena kara dainai haida ese idia dagedage henia diba. Hahelaga taudia, taravatu hadibaia taudia bona ma haida be dubu dekenai idia karaia bisinesi karadia idia gunalaia. Unai dainai, Iesu ese edia kerere ia gwauraia hedinarai neganai, idia badu dikadika. Iesu ena kara amo ena hahediba taudia idia laloparara ia be Dirava ena ruma o tomadiho momokani ia “ura henia dikadika.”
g95-E 10/22 31 par. 4
Lalohisihisi Bada Karana ese Oi Ia Hamasea Diba, A?
Haida idia gwau Iesu Keriso be ena lalona ia hisihisi bada dainai ia mase. Baibel ia gwau: “Hadikaia hereva ese egu kudouna ia hamakohia, bona hanamoa dalana be lasi.” (Salamo 69:20) Unai siri ena hereva be ia vara momokani, a? Reana, badina Iesu ia do mase lasi horadia ai ena tauanina bona lalona ai hisihisi bada herea ia mamia. (Mataio 27:46; Luka 22:44; Heberu 5:7) Danu, kudouna ia makohi dainai Iesu ia mase murinai io amo idia gwadaia gabuna amo “rara bona ranu” idia raka-lasi. Kudouna eiava ena varovaro badana ia makohia neganai, rara be kemena eiava kudouna ia gimaia ranu (pericardium) lalonai ia vareai diba. Ena be edena kahana ai bero ia vara, to “rara bona ranu” idia raka-lasi diba.—Ioane 19:34.
it-2-E 650
Tubutubu Gauna mai Ena Poisini
Baibel ia peroveta, Mesia dekenai tubutubu gauna ta mai ena “poisini” do idia henia ia ania totona. (Sal 69:21) Iesu Keriso idia do kokoa kau lasi neganai, muramura iditana ida idia mikisia wain idia henia ia inua totona, to ia mamia neganai, ia ura lasi inua badina ia diba unai ese ena hisihisi do ia hamaragia. Mataio (27:34) be unai peroveta herevana ena guguru ia torea neganai, inai Greek herevana kho·leʹ (gall) ia gaukaralaia, bona unai hereva tamona be Greek Septuagint Baibel ai Salamo 69:21 dekenai idia gaukaralaia danu. To, Mareko ena Evanelia bukana lalonai inai hereva muro (Mr 15:23) ia gaukaralaia, unai dainai momo ese idia abia dae unai “poisini” tubutubu gauna eiava “muramura iditana” be “muro.” To reana unai inua gauna be “muramura iditana” bona “muro” ida idia mikisia.
Hakaua Hereva Namodia
Guriguri Dekenai mai Badinaia Karana ida Emui Imana Umui Abia Isi
11 Taunimanima momo be gau ta idia ura idia abia neganai sibona idia guriguri, to iseda lalokau Iehova Dirava dekenai ese iseda lalona ia hamarerea sibona ita noho neganai eiava taunimanima vairanai guriguri ita gwauraia neganai, ia ita tanikiu henia bona ita hanamoa. Paulo ia gwau: “Gau ta totona do umui laloa hekwarahi lasi. To umui dekenai hegeregere lasi gaudia do umui abia totona, Dirava do umui noia. Bona umui noia negadia ibounai, mai tanikiu danu do umui guriguri henia. Dirava ena maino ese taunimanima edia diba ia hanaia momokani. Keriso Iesu umui danu ia hakapua tamona dainai, inai maino ese emui laloa gaudia, bona emui kudouna idia mamia gaudia ibounai do ia gimaia namonamo.” (Filipi 4:6, 7) Oibe, Iehova ita noinoi henia diba, to namona be lauma dalana ai bona tauanina dalana ai Iehova ia henia hahenamodia dainai ia ita tanikiu henia danu. (Aonega Herevadia 10:22) Salamo torea tauna be inai ane ia abia: “To lau ura momokani gauna be emui tanikiu, emui boubou gauna korikori be unai. Lau, Siahu Ibounai Dirava dekenai umui karaia vadaeni gwauhamata, edia anina ibounai do umui henia haorea.” (Salamo 50:14) Bona Davida ese ena guriguri anena lalonai inai kudouna hamarerea herevadia ia gwauraia danu: “Lau ese ane dekena amo Dirava do lau hanamoa. Dirava ena ladana do lau habadaia, bona ia do lau tanikiu henia.” (Salamo 69:30) Ita danu be taunimanima vairanai bona ita sibona ita noho neganai ita gwauraia guriguri lalonai unai ita karaia be namo, ani?
AUGUST 5-11
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 70-72
“Gabeai Do Idia Mai Uru Taudia” Dekenai Dirava Ena Siahu Herevalaia
Matamata Taudia E—Emui Lalona Umui Hadibaia!
17 Satani ena tarapu dekenai oi moru lasi totona oi gima hanaihanai be namo—bona nega haida gari lasi karana be gau badana danu. Reana nega haida oi itaia oiemu kara be oiemu bamodia edia kara amo sibona lasi to tanobada ibounai amo, ia idau. Salamo torea tauna Davida ia gwau: “Lohiabada Dirava e, oi be egu mauri namona abia dalana. Lohiabada e, egu uhau dinadia ia mai bona hari, lau ese oi lau abidadama henia vadaeni. Dirava e, lau be mero negana dekena amo, oi ese lau oi hadibaia vadaeni, bona unai negana ia mai bona hari, lau ese oiemu hoa karadia lau gwauraia vadaeni, bona do lau gwauraia noho.” (Salamo 71:5, 17) Taunimanima idia diba Davida be gari lasi tauna. To edena negai unai kara ia dibaia? Ia mero matamata neganai! Goliata ia do tuari henia lasi neganai danu, Davida ese ena tamana ena mamoe ia naria mai gari lasi ida—ia ese laiona bona bea ia hamasea. (1 Samuela 17:34-37) To, Davida ese ia hahedinaraia gari lasi karadia dainai Iehova ia hanamoa, ia gwau “egu uhau dinadia ia mai bona hari, lau ese oi lau abidadama henia vadaeni.” Davida ese Iehova tabekau henia karana ia diba dainai ia hegeregere ia davaria hahetoho ibounai ia hanaia. Do oi itaia diba danu, bema Iehova oi tabekau henia, ia ese goada oi do ia henia, ‘tanobada dekena amo oi kwalimu’ totona.—1 Ioane 5:4.
g04-E 10/8 23 par. 3
Buruka Taudia be Edena Bamona Do Ita Kara Henidia?
Salamo torea tauna be ena guriguri ai ia gwau: “Namo lasi egu buruka negana ai lau oi dadaraia, namo lasi egu goada ia ore neganai lau oi rakatania.” (Salamo 71:9) Ena be buruka taudia idia mamia idia be gaukara ta idia karaia diba lasi, to Dirava ese ia idia badinaia noho hesiai taudia ia “dadaraia” lasi. Salamo torea tauna ia mamia Iehova ese ia dadaraia lasi, to ia laloparara ia buruka ia lao neganai, namona be iena Havaraia Tauna dekenai ia tabekau. Iehova ese ia idia badinaia taudia edia mauri ibounai lalonai ia durudia. (Salamo 18:25) Nega momo unai bamona heduru be Keristani tadikaka taihu amo ia mai.
Dika Dinadia be Do Lasi Neganai, Dirava Hesiai Henia
4 Bema oi be gau momo oi dibaia vadaeni, namona be sibona oi nanadaia, ‘Egu tauanina ia do goada noho lalonai, edena dala ai egu mauri do lau gaukaralaia?’ Gaukara momo oi diba dainai, reana haida ese idia karaia diba lasi hesiai gaukara idauidau oi karaia diba. Iehova amo oi dibaia gaudia be matamata taudia dekenai oi hadibaia diba. Idia oi hagoadaia totona, emu hesiai gaukara lalonai oi davaria ekspiriens haida oi herevalaia diba. King Davida be unai ia karaia totona ia guriguri, ia gwau: “Dirava e, lau be mero negana dekena amo, oi ese lau oi hadibaia vadaeni, . . . Momokani hari lau be buruka, bona egu huina idia kurokuro vadaeni. To Dirava e, lau do oi rakatania lasi. Lau ese oiemu siahu lau herevalaia noho neganai, lau dekenai do oi noho, bona oiemu goada be gabeai do idia vara besedia, dekenai do lau gwauraia hedinarai.”—Sal. 71:17, 18.
5 Edena dala ai lagani momo lalodiai oi dibaia gaudia be ma haida dekenai oi hadibaia diba? Matamata taudia haida be emu ruma dekenai oi boiria diba umui moale hebou totona. Palani oi karaia idia ida oi haroro hebou, bona emu hesiai gaukara amo oi davaria moalena be idia ida oi herevalaia diba. Elihu ia gwau: “Tau badadia do idia hereva be namo. Buruka taudia ese edia aonega do idia hadibaia be namo.” (Iobu 32:7) Aposetolo Paulo ese taihu badadia ia hamaorodia, edia hereva bona haheitalai amo ma haida do idia hagoadaia. Ia gwau: “Namona be hahine badadia danu be mai hemataurai ida . . . kara namodia idia hadibaia.”—Tito 2:3.
Hakaua Hereva Namodia
it-1-E 768
Euperate
Israela Besena ese Idia Abia Tanona Ena Hetoana. Dirava ese Aberahamo dekenai ia gwauhamata “Aigupito ena sinavai amo ela bona sinavai badana, Euperate sinavai” be ena tubudia dekenai do ia henia. (Ge 15:18) Unai gwauhamata be Israela besena dekenai ia gwauraia lou. (Eso 23:31; De 1:7, 8; 11:24; Ios 1:4) Sivarai Ginigunana 5:9 ese ia hahedinaraia, King Davida ia do lohia lasi neganai, Rubena ena bese taudia haida “edia noho gabudia be ia lao bona tano kaukauna ia matamaia gabuna dekenai, unai be Euperate Sinavai kahirakahira.” To, “Gileada ena ist kahana” oi lao neganai, Euperate sinavai ena daudau be 800 km (500 mi) bamona (1Si 5:10), ena anina be reana Rubena ena bese taudia edia tano be Gileada ena ist kahana ia lao bona Syria ena tano kaukau dekenai, bona ia diho lao Euperate sinavai ena dokona dekenai. (RS bukana ia gwau, “Euperate sinavai ena kahana ai tano kaukau ena matana amo”; JB Baibel ia gwau, ela bona “Euperate sinavai ena dokona dekenai.”) Anina be Davida bona Solomona edia lohia negana ai Iehova ena gwauhamata ia hedinarai goevagoeva, Israela tanona ena hetoana be Soba Basileiana edia tano ela bona Euparate sinavaina dekenai, reana Suria ena not kahanai ia ginidae. (2Sa 8:3; 1Ki 4:21; 1Si 18:3-8; 2Si 9:26) Ia be sinavai badana dainai nega momo Baibel lalonai idia gwau, “Sinavai.”—Ios 24:2, 15; Sal 72:8.
AUGUST 12-18
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 73-74
Dahaka Do Ia Vara Bema Kara Dika Taudia Dekenai Ita Mama?
“Iehova be Lalomanoka Taudia Kahirakahira Ia Noho”
14 Salamo karoa 73 ia torea tauna be Levi tauna ta. Unai dainai, ia abia hahenamo be Iehova ena dubu helaga dekenai ia gaukara. To, iena mauri lalonai nega ta ia lalomanoka momokani. Dahaka dainai? Ia ese kara dika bona hekokoroku taudia ia mama henidia, edia kara dikadia dainai lasi, to edia kohu dainai ia mama henidia. (Sal. 73:2-9, 11-14) Toana be idia dekenai gau ibounai be hegeregere, mai edia moni bona kohu, mauri namona bona idia lalohekwarahi lasi. Levi tauna be unai ia itaia neganai ia lalomanoka, bona ia gwau: “Lau ese lau kara kava, a? Nega ibounai lauegu lalona lau hagoevaia, bona kara dika ta lau karaia lasi.” Momokani, unai lalohadai ese ia veria diba Iehova ia rakatania totona.
“Iehova be Lalomanoka Taudia Kahirakahira Ia Noho”
15 Salamo 73:16-19, 22-25 duahia. Unai Levi tauna be “Dirava ena Dubu Helaga dekenai” ia vareai. Dirava ena Dubu Helaga lalonai ena tadikaka bona taihu huanai, ia ese mai guriguri bona laloa maoromaoro ida ena mauri ia laloa lou. Unai amo ia laloparara iena lalohadai be maoro lasi, bona ia be Iehova ia rakatania diba dalana ai ia raka lao noho. Ia laloparara danu unai kara dika taudia be “dedidedi gabudia” dekenai idia raka bona do ‘idia mase haraga.’ Levi tauna be mama bona lalomanoka karana ia dadaraia totona, namona be Iehova ena lalohadai ia abia. Unai ia karaia neganai, ia lalomaino bona ia moale. Ia gwau: “Tanobada dekenai, gau ta lau ura henia lasi, oi [Iehova] sibona.”
16 Ita dibaia gaudia. Namo lasi mai edia kohu o moni momo kara dika taudia ita mama henidia. Edia moale be do ia ore bona do idia mauri hanaihanai lasi. (Had. 8:12, 13) Idia ita mama henidia neganai, do ita lalomanoka bona iseda hetura karana Iehova ida ita hadikaia diba. Unai dainai bema oi be kara dika taudia edia mauri dainai oi mama, namona be Levi tauna ena kara oi tohotohoa. Dirava ena sisiba namodia oi badinaia, bona Iehova ena ura idia karaia taudia oi bamoa. Bema Iehova oi lalokau henia bada bona gau ma haida oi laloa momo lasi, moale korikorina do oi davaria. Bona “mauri korikorina” ena dala ai do oi raka noho.—1 Tim. 6:19.
Mose Ena Abidadama Karana Tohotohoa
5 Edena dala ai “kara dika ena moale, nega sisina do ia noho gauna” oi dadaraia diba? Laloatao: Kara dika ena moale be nega sisina do ia noho gauna. Namona be oi abia dae momokani, “tanobada bona ena ura be do ia ore.” (1 Ioa. 2:15-17) Vaira negana ai helalo-kerehai lasi taudia dekenai do ia vara gaudia oi laloa dobu. Idia be ‘dedidedi gabudia dekenai . . . bona do idia dika momokani.’ (Sal. 73:18, 19) Bema hedibagani oi davaria, namona be sibona oi nanadaia, ‘Vaira negana ai lau ura edena bamona mauri do lau moalelaia?’
Gau ta ese Oi Ia Koua Lasi Hairai Oi Abia Totona
3 Salamo torea tauna ia abia dae, Iehova be ia dekenai hairai o hanamoa do ia henia. (Salamo 73:23, 24 duahia.) Edena dala ai Iehova ese ia idia kamonai henia taudia dekenai hairai ia henia? Ia ese ita ia lalonamo henia bona dala idauidau ai ita ia hanamoa. Hegeregere, Iehova ese ita ia durua iena ura ita lalopararalaia bona iena turana ai ita lao totona.—1 Kor. 2:7; Iam. 4:8.
4 Iehova ese ita dekenai hairai ia henia dalana ma ta be, ita ia abia hidi sivarai namona ita harorolaia totona. (2 Kor. 4:1, 7) Eda haroro gaukara amo Iehova ita hanamoa neganai, ia ese ita dekenai hairai ia henia bona ita ese ma haida ita durua. Iehova ia gwauhamata: “Lau dekenai idia matauraia taudia be do lau matauraidia.” (1 Sam. 2:30) Iehova ese haroro gaukara idia karaia taudia dekenai hairai ia henia dalana ma ta be, idia dekenai ladana namona ia henia anina be, Ia ese ia lalonamo henidia. Bona tadikaka taihu ese unai bamona taudia idia hanamoa danu.—Aon. 11:16; 22:1.
5 Iehova idia badinaia taudia edia vaira negana be edena bamona? Baibel ia gwauhamata: “Ia ese oi dekenai ia henia tano, be do oi dogoatao diba, bona Lohiabada ese tau dikadia do ia hadikaia ore neganai, oi ese inai kara do oi itaia.” (Sal. 37:34) Oibe, Dirava ena hesiai taudia be vaira negana ai mauri hanaihanai do idia abia.—Sal. 37:29.
Hakaua Hereva Namodia
it-2-E 240
Leviatano
Salamo 74 ese Dirava be ena taunimanima totona ena kwalimu karana ia herevalaia bona 13 bona 14 ai Dirava ese Aigupito ai Israela taudia ia hamauria karana ia hahedinaraia. Inai hereva “davara ena dagedage gaudia [Heberu ai, than·ni·nimʹ be momo, tan·ninʹ be tamona]” be “Leviatano” ia herevalaia, bona Leviatano ena kwarana hamakohia karana be Dirava ese Farao bona ena tuari taudia ia hamasea karana ia herevalaia. Aramaic Targums ai be inai hereva “Leviatano ena kwaradia” ena gabu ai “Farao ena goada taudia” idia gaukaralaia. (Ese 29:3-5 hahegeregerea, unai siri ia gwau Farao be “davara ena animal badana” ta bamona Naila ena sinavai lalonai; Ese 32:2 itaia danu.) Isaia 27:1 ese inai hereva Leviatano (LXX, “huala”) ia gaukaralaia, ia be gavamani o orea ta ia laulaulaia, unai orea be tanobada ibounai ai ia noho bona ia be tau tamona ese ia gunalaia, Baibel ese ia gwauraia “gaigai” bona “huala.” (Apo 12:9) Peroveta herevana be Israela besena abia lou karana ia herevalaia, unai dainai Iehova ese Leviatano ia herevalaia neganai, reana Babulonia ia herevalaia unai. To, siri 12 bona 13 ese Asuria bona Aigupito ia herevalaia danu. Unai dainai, Baibel ese Leviatano ia gaukaralaia neganai, ia be tanobada hegegemadai ai Iehova bona ena taunimanima ia inai henia orea eiava gavamani ta ia herevalaia.
AUGUST 19-25
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 75-77
Oi Hekokoroku Lasi—Dahaka Dainai?
Taunimanima Edia Kara Ena Idau Itaia
4 Paulo ia gwau taunimanima be sibodia do idia laloa bada bona moni do idia ura henia bada, unai murinai ia gwau taunimanima be sibodia do idia abia isi, do idia hekokoroku, bona heagi. Unai bamona idia kara taudia idia laloa idia be ma haida idia hereaia, reana badina idia be hairai, edia diba be bada, edia kohu be momo, eiava edia dagi be bada. Bona idia ura ma haida ese do idia hanamodia. Diba bada tauna ta ese ia heagi tauna be inai bamona ia herevalaia: “Iena kudouna ai pata maragina ta ia noho, bona ia be ia sibona vairanai ia tui diho.” Haida idia gwau heagi karana be dika herea, bona idia heagi taudia danu be unai kara idia ura henia lasi, bema ma haida ese idia hahedinaraia.
5 Baibel ia gwau bamona, Iehova be “hekokoroku ena toana” ia inai henia. (Aon. 6:16, 17) Hekokoroku tauna be Dirava kahirakahira do ia lao lasi. (Sal. 10:4) Hekokoroku be Diabolo ena kara ta. (1 Tim. 3:6) Madi, Iehova ena hesiai taudia haida danu be idia hekokoroku. Iuda ena king, Usaia, be lagani momo lalonai Iehova ia badinaia. To Baibel ia gwau: “Ia goada neganai, iena hekokoroku ia vara, bona unai dainai ia dika. Badina be Lohiabada, iena Dirava dekenai ia koikoi, ia be Lohiabada ena Dubu lalonai ia vareai kava, muramura patana ena latanai muramura mai bonana do ia gabua totona.” Gabeai, King Hesekaia danu be nega sisina sibona lalonai ia hekokoroku.—2 Siv. 26:16; 32:25, 26.
Salamo Bukana Ena Kahana Ihatoina Bona Ihahanina Edia Hereva Badadia
75: 4, 5, 10 (BHğ)—Inai siri lalonai “doana” ena anina be dahaka? Animal ta ena doana be heai lalonai ia gaukaralaia gauna goadana. Unai dainai doana be siahu eiava goada ia laulaulaia. Iehova ese iena taunimanima edia doana ia abia isi, to kara dika taudia edia ‘doana iboudiai be Dirava ese do ia utua oho.’ Iehova ese ita ia sisiba henia iseda doana do ita abia isi lasi, anina be ita hekokoroku eiava sibona ita abia isi lasi. Iehova ese ita ia abia isi dainai, kongrigeisen lalonai maduna ta ita abia neganai, namona be ita abia dae unai maduna be Iehova ese ita dekenai ia henia.—Salamo 75:7.
Hakaua Hereva Namodia
Salamo Bukana Ena Kahana Ihatoina Bona Ihahanina Edia Hereva Badadia
76:10 (BHğ)—Edena dala ai “taunimanima edia badu” ese Iehova ia hanamoa? Ita be Dirava ena hesiai taudia dainai haida ese ita idia dagedage henia neganai, ena be Iehova ese unai ia koua lasi, to gau namodia haida idia vara diba. Unai dagedage karana ese gau haida ita dekenai ia hadibaia. Hisihisi ita davaria neganai, Iehova ese ia koua lasi badina unai dala amo Ia ese ita ia hanamoa lou momokani. (1 Petero 5:10) ‘Taunimanima edia badu orena be Dirava ese ia hahedokilaia.’ To, edena bamona bema unai dagedage karana dainai ita mase? Unai ese Iehova ia hanamoa danu, badina taunimanima idia itaia ita be mai iseda abidadama danu ita haheauka neganai, idia ese Dirava do idia imodaia.
AUGUST 26–SEPTEMBER 1
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SALAMO 78
Israela Taudia be Dirava Idia Badinaia Lasi—Haheitalai Dikana
“Dina Gunadia Umui Laloaboio Lasi”—Dahaka Dainai?
Madi, Israela taudia be nega momo unai kara dika ta, laloaboio karana, idia karaia. Unai dainai dahaka ia vara? “Dirava ena bogahisihisi idia tohoa lou, tohoa lou, bona idia ese Israela edia Helaga Dirava idia habadua. Iena siahu bada herea be idia laloaboio. Dirava ese dagedage taudia dekena amo ia hamauridia dinana, be idia ese idia laloaboio.” (Salamo 78:41, 42) Gabeai, Iehova ena oda idia laloaboio dainai, ia ese ia dadaraidia.—Mataio 21:42, 43.
Salamo torea tauna be haheitalai namona ia hahedinaraia, ia gwau: “Lohiabada e, lau ese oiemu kara do lau laloa noho. Oiemu hoa karadia gunadia do lau laloa lou. Oiemu gaukara ibounai do lau laloa noho, bona oiemu siahu karadia danu do lau laloa.” (Salamo 77:11, 12) Guna idia vara karadia namodia bona Iehova ena lalokau karadia laloa lou karana ese ita dekenai ura namona do ia havaraia, ita do ia hagoadaia, bona unai gaudia do ita laloa bada. Danu ‘dina gunadia laloaboio lasi’ karana ese hesiku mamina ia hadokoa bona ita ia ha-uraia ita gaukara noho mai abidadama bona haheauka ida.
“Do Umui Maumau Lasi”
16 Bema ita Iehova ena Witnes taudia be ita sibona eda namo ita tahua guna bona eda hekwakwanai ita laloa momo dainai ita maumau momo, vadaeni hahenamo namodia do ita laloa maragi. Maumau karana ita hanaia totona, gau badana be unai hahenamo idauidau ita laloa bada. Hegeregere, ita ibounai ese Iehova ena ladana ita abia be hahenamo badana. (Isaia 43:10) Ita be Iehova ita tura henia namonamo diba, bona nega idauidau ai ‘guriguri ia kamonai’ Diravana ita hereva henia diba. (Salamo 65:2; Iamesi 4:8) Iseda mauri be mai anina bada, badina ita laloparara daika ese guba bona tanobada ia lohiaia be maoro, bona ita laloatao Dirava ita badinaia be hahenamo badana. (Aonega Herevadia 27:11) Basileia ena sivarai namona ita harorolaia hanaihanai diba. (Mataio 24:14) Iesu Keriso ena mauri davalaia boubouna ita abidadama henia neganai, iseda lalomamina ia goeva. (Ioane 3:16) Unai hahenamo ita moalelaidia be namo, herevana dahaka hekwakwanai ita haheaukalaia.
w11-E 7/1 10 par. 3-4
Iehova be Mai Ena Hemami, A?
Salamo torea tauna ia gwau: “Taunimanima lasi gabuna ai nega momo ia idia gwau-edeede henia.” (Siri 40) Ma ia gwau: “Dirava idia tohoa loulou.” (Siri 41) Ita itaia Salamo torea tauna be Israela taudia edia gwau-edeede karana ia herevalaia. Dirava ese Aigupito amo ia ruhadia murinai unai kara idia hahedinaraia matamaia. Taunimanima be Dirava idia maumauraia matamaia, idia abia dae lasi ia ese idia do ia gimaia. (Numera 14:1-4) Baibel hahanaia taudia edia buka ta ia gwau, unai hereva “ia idia gwau-edeede henia” be “unai dala ai idia hahanaia diba ‘Dirava dekenai edia kudouna idia ha-aukaia’ eiava ‘Dirava dekenai idia gwau “Lasi.”’ To, Iehova be hebogahisi Diravana dainai, iena taunimanima idia helalo-kerehai neganai idia ia gwauatao. To gabeai edia kara gunadia idia karaia lou bona idia gwau-edeede lou, bona unai idia karaia loulou.—Salamo 78:10-19, 38.
Unai lalorua taudia idia gwau-edeede neganai Iehova ena hemami be edena bamona? Siri 40 ia gwau, “ena lalona idia hahisia”. Baibel trensleisen ma ta ia gwau, “ena lalona idia habadua.” Baibel ia herevalaia bukana ta ia gwau: “Ena anina be Heberu taudia edia kara ese lalohisihisi ia havaraia, natu ta ena gwau-edeede bona kamonai lasi karana hegeregerena.” Gwau-edeede natuna ta ese ena tama sina edia lalonai ia hahisia hegeregerena, gwau-edeede Israela taudia ese “Israela ena Helaga Diravana idia hahisia noho.”—Siri 41.
Hakaua Hereva Namodia
Salamo Bukana Ena Kahana Ihatoina Bona Ihahanina Edia Hereva Badadia
78:24, 25—Dahaka dainai Baibel ese mana ia gwauraia “guba ena aniani” bona “aneru ena aniani”? Mana be aneru edia aniani lasi. To, inai hereva “guba ena aniani” ena anina be ia be guba amo ia mai. (Salamo 105:40) Aneru be guba dekenai idia noho dainai, unai hereva “aneru ena aniani” ena anina be guba dekenai ia noho Diravana ese Israela besena dekenai mana ia henia. (Salamo 11:4) Danu, reana Iehova ese aneru ia gaukaralaia Israela taudia dekenai mana ia henia totona.