Պայքար ճարպակալման դեմ. արժե՞ ջանք թափել

«Արթնացե՛ք»–ը հարցազրույց անցկացրեց մի քանի մարդկանց հետ, ովքեր պայքարել են ճարպակալման դեմ։ Արդյոք նրանք լավ արդյունքների հասե՞լ են։ Ի՞նչ խորհուրդներ են նրանք տալիս այս համաճարակի զոհը դարձած մյուս մարդկանց։

◼ Եկեք լսենք Մայքին՝ 46 տարեկան մի տղամարդու, որի հասակը 183 սանտիմետր է, քաշը՝ 130 կիլոգրամ։ Նախկինում նա ունեցել է 157 կիլոգրամ քաշ։

Մայք. «Նույնիսկ երիտասարդ տարիքում ես ավելցուկային քաշ ունեի։ Ընտանիքում ես մենակ չէի. եղբայրս և քույրերս՝ բոլորն էլ գեր էին։ Մեզ համար սովորույթ էր դարձել երբեք ոչինչ չթողնել ափսեի մեջ, նույնիսկ եթե այն լիքն էր։ Ի՞նչը օգնեց ինձ փոփոխություն մտցնել ուտելու իմ սովորությունների մեջ։ Բժշկի ասած այն խոսքերը, որ շաքարախտի սպառնալիքի առջև եմ կանգնած։ Ինձ ուղղակի սարսափեցրեց այն գաղափարը, որ ողջ կյանքիս ընթացքում պետք է ինսուլին ընդունեի։ Բացի այդ, իմ խոլեստերինը բարձր էր, և ես ստիպված էի դեղեր ընդունել։

Աշխատանքս նստակյաց էր, և հիմա էլ է այդպես։ Ուստի այդ բացը հավասարակշռելու համար ես կանոնավորաբար ֆիզկուլտուրայով եմ զբաղվում, այսինքն՝ շաբաթվա մեջ առնվազն երեք անգամ կես ժամով մարզվում եմ «վազքուղի» կոչվող սարքով։ Հաջորդ կարևոր քայլն այն էր, որ ես գրում էի, թե ինչ պետք է ուտեմ ամեն օր։ Իմանալով, որ դիետոլոգը պետք է ամեն շաբաթ ստուգեր իմ կերակրացանկը, ես կարողանում էի ինքնատիրապետում դրսևորել։ Մտածում էի. «Եթե դա չես ուտելու, նախօրոք մ՛ի գրիր»։

Այս ամենի արդյունքում ես վերջին 15 ամսվա ընթացքում նիհարեցի 28 կիլոգրամ՝ չնայած զգում եմ, որ դեռ կարիք ունեմ նիհարելու. ուզում եմ քաշս հասցնել մինչև 102 կիլոգրամի։ Նպատակիս հասնելու համար լրիվ հրաժարվել եմ որևէ թեթև բան ուտելուց, կարտոֆիլի չիփսերից և ջեռեփուկներից։ Վերջին ամիսներին ավելի շատ եմ սալաթեղեն և բանջարեղեն կերել, քան ողջ կյանքիս ընթացքում։

Մեկ ուրիշ բան էլ ինձ մղեց գործի անցնել։ Դա այն էր, որ ես՝ որպես բեռնատար ավտոմեքենայի վարորդ, ամեն տարի պետք է բժշկական ստուգում անցնեի՝ վարորդական փաստաթղթերս թարմացնելու համար։ Ես կկորցնեի վարորդական իրավունքներս, քանի որ շաքարախտով հիվանդանալու վտանգի առջև էի կանգնած։ Այժմ ամեն ինչ ետևում է։ Այլևս դեղորայք չեմ ընդունում խոլեստերինս կարգավորելու համար, արյան ճնշումս իջել է, և սկսել եմ ավելի քիչ դեղեր գործածել։ Ավելի շարժուն եմ դարձել, և նույնիսկ մեջքիս սուր ցավերը թեթևացել են։ Կամաց–կամաց դուրս եմ գալիս ճարպակալված համարվող մարդկանց շարքերից»։

«Արթնացե՛ք». «Կարո՞ղ է արդյոք կինը դրական դեր խաղալ ամուսնու քաշը նվազեցնելու հարցում»։

Մայք. «Գիրության դեմ պայքարում թիկունքիդ ինչ–որ մեկը պիտի կանգնած լինի։ Կնոջս թվում էր, թե ինձ լավ կերակրելը իր կողմից սիրո արտահայտման նշան է։ Բայց հիմա նա հետևում է, թե ինչքան կերակուր եմ դնում ափսեիս մեջ։ Անչափ կարևոր է, որ զգոնությունս չկորցնեմ, հակառակ դեպքում շատ շուտով նորից կսկսեմ քաշ հավաքել»։

◼ Լսենք Մայք անունով մեկ ուրիշ մարդու, որն ապրում է Քանզասում (ԱՄՆ)։ Նա 43 տարեկան է և 173 սանտիմետր հասակ ունի։ Մենք նրան հարցրեցինք, թե նախկինում որքան է եղել նրա քաշը, և ինչն է եղել դրա պատճառը։

Մայք. «Ես կշռում էի 135 կիլոգրամ։ Միշտ հոգնածություն էի զգում և ուժ չունեի որևէ բան անելու։ Շնչահեղձ լինելու պատճառով գիշերները չէի կարողանում քնել։ Ուստի բժշկի գնացի, և նա ախտորոշեց, որ իմ գիրության պատճառներից մեկը շնչադադարն է։a Նա նաև ասաց, որ արյան ճնշումս բարձր է»։

«Արթնացե՛ք». «Ինչպե՞ս լուծեցիր պրոբլեմներդ»։

Մայք. «Բժշկի նշանակմամբ՝ քնելիս մի սարք եմ օգտագործում, որն այդ ընթացքում բարձր է պահում օդի ճնշումը։ Դա օգնեց, որ կոկորդս չխցանվի, և կարողանամ նորմալ շնչել։ Արդյունքը եղավ այն, որ օրվա ընթացքում սկսեցի ավելի ակտիվ լինել, և քաշս սկսեց նվազել։ Նաև շաբաթական երեք անգամ օգտվում էի վազքուղուց։ Ես սկսեցի որոշակի սննդակարգի հետևել, այսինքն՝ ամեն անգամ ճաշելիս հսկում էի, թե ինչ քանակությամբ եմ ուտում, ինչպես նաև սկսեցի խուսափել երկրորդ անգամ ափսեիս մեջ կերակուր լցնելուց։ Ընդամենը մեկ տարի է անցել, և ես կորցրել եմ 20 կիլոգրամ ու դեռ այդքան էլ պետք է նիհարեմ։ Դա դանդաղ պրոցես է, բայց ես վստահ եմ, որ ինձ կհաջողվի»։

«Արթնացե՛ք». «Ուրիշ ի՞նչը քեզ համար դրդապատճառ եղավ, որ նիհարես»։

Մայք. «Հաճելի չէ, երբ անընդհատ հեգնական կծու ակնարկներ ես լսում քո արտաքինի մասին։ Մարդիկ հակված են մտածելու, որ դու պարզապես ծույլ անձնավորություն ես։ Նրանք չեն գիտակցում, որ ճարպակալման պատճառները կարող են տարբեր լինել։ Ես հավատացած եմ, որ իմ պարագայում խնդիրը մասամբ կապ ունի ժառանգական գործոնների հետ, քանի որ ընտանիքիս անդամներից շատերը քաշի հետ կապված խնդիրներ ունեն։

Այնուամենայնիվ, ես հասկանում եմ, որ նիհարելու համար պետք է ակտիվ կյանքով ապրեմ և խստորեն հետևեմ սննդակարգիս»։

◼ «Արթնացե՛ք»–ը նաև հարցազրույց անցկացրեց 38–ամյա Ուեյնի հետ, որն ապրում է Օրեգոնում։ 31 տարեկանում Ուեյնը կշռում էր 112 կիլոգրամ։

Ուեյն. «Իմ աշխատանքը նստակյաց էր, և լիցքային վարժություններ էլ չէի կատարում։ Երբ գնացի բժշկիս մոտ, ուղղակի ցնցվեցի, երբ իմացա, որ արյան բարձր ճնշում ունեմ և սրտի հիվանդություններ ձեռք բերելու վտանգի առաջ եմ կանգնած։ Նա ինձ ուղարկեց դիետոլոգի մոտ։ Վերջինս էլ ինձ ֆիզիկական վարժությունների և ուտելիքի խիստ ռեժիմ նշանակեց։ Սկսեցի օրական, առանց կանգ առնելու, 5 կիլոմետր քայլել, բացի դրանից, ամեն առավոտ կանուխ վեր էի կենում, որ վարժություններ կատարեմ։ Ուտելու և խմելու վերաբերյալ ես ինձ պետք է վերադաստիարակեի։ Իմ սննդակարգից վերացրեցի անառողջ ուտելիքը, պակասեցրի հացը և սոդա պարունակող զովացուցիչ ըմպելիքները ու դրանց փոխարեն սկսեցի ավելի շատ միրգ ու բանջարեղեն ուտել։ Այժմ քաշս ընդամենը 80 կիլոգրամ է»։

«Արթնացե՛ք». «Ի՞նչ օգուտներ ես նկատել»։

Ուեյն. «Ես ինձ ավելի առողջ եմ զգում և կարծես նորից իսկապես ապրում եմ։ Առաջ կյանքս լճացած վիճակում էր և, ասես, կանգ էր առել։ Իսկ օգուտներից մեկն էլ այն էր, որ հրաժեշտ տվեցի բոլոր այն դեղերին, որ ընդունում էի արյան բարձր ճնշման համար։ Այժմ կարող եմ ուղիղ նայել մարդկանց աչքերի մեջ՝ համոզված լինելով, որ իմ ծանր քաշի համար ինձ այլևս չեն ծաղրի»։

◼ Չարլզը (անունը փոխված է) 196 սանտիմետր հասակ ունի։ Նախկինում նրա ամենածանր քաշը եղել է 168 կիլոգրամ։

Չարլզ. «Ես առողջական լուրջ պրոբլեմներ ունեի, և վիճակս էլ գնալով վատանում էր։ Չէի կարողանում աստիճաններով բարձրանալ և բավականաչափ էներգիա չունեի, որ գործս կատարեի։ Աշխատանքս նստակյաց է. այն պատասխանատու գործ է և կապ ունի հետազոտություններ կատարելու հետ։ Ես հասկանում էի, որ քաշիս հետ կապված ինչ–որ քայլեր պետք է ձեռնարկեմ, նամանավանդ բժշկիս մոտ գնալուց հետո։ Նա ինձ նախազգուշացրեց, որ եթե այսպես շարունակվի, կաթված կստանամ։ Ես տեսել էի, թե կաթվածն ինչ կարող է անել մարդուն, ու դա ինձ համոզեց, որ պետք է անմիջապես գործի անցնեմ։ Բժիշկս ինձ հսկողության ներքո վազքուղու վրա վարժություններ նշանակեց, ու բացի այդ, խիստ սննդակարգի պետք է հետևեի։ Այժմ՝ դրանից մոտ մեկ տարի անց, քաշս իջել է մինչև 136 կիլոգրամ, բայց գիտեմ, որ դեռ էլի պետք է նիհարեմ։ Արդեն իսկ ստացած օգուտները վստահեցնում են ինձ, որ արժեր կատարել այդ զոհողություններն ու այդքան ջանք թափել։ Հիմա ես արդեն կարողանում եմ բարձրանալ աստիճաններով և ավելի շատ էներգիա ունեմ»։

◼ Մարթան, որ ծնվել է Սալվադորում, 83 կիլոգրամ էր կշռում։ Դրա պատճառով նա դասվում էր ճարպակալվածների շարքին, քանի որ ընդամենը ուներ 165 սանտիմետր հասակ։

Մարթա. «Ես դիմեցի բժշկին, և նա ինձ խստիվ կերպով խորհուրդ տվեց նիհարել։ Ընդունեցի նրա խորհուրդը՝ որպես մասնագետի։ Նա ինձ ուղարկեց դիետոլոգի մոտ, որն էլ բացատրեց, թե ինչպես և ինչու պետք է հետևեմ ինձ նշանակված ռեժիմին։ Բացատրեց, թե ինչպես կարող եմ սահմանափակել կերակուրս և հետևել, թե ինչ եմ ուտում։ Սկզբնական շրջանում, ես ամեն շաբաթ, իսկ հետո ամեն ամիս նրան պետք է տեղյակ պահեի իմ որպիսության մասին։ Թե՛ բժիշկը և թե՛ դիետոլոգը գովեցին ինձ՝ լավ արդյունքների հասնելու համար։ Ի վերջո, ես 12 կիլոգրամ նիհարեցի և այժմ պահպանում եմ 68 կիլոգրամ քաշս»։

«Արթնացե՛ք». «Ի՞նչ կարող ես ասել ֆիզիկական վարժությունների և դեղորայքի մասին»։

Մարթա. «Ես խոլեստերինի պրոբլեմ չունեի, և հետևաբար դեղորայք ընդունելու կարիք չառաջացավ։ Բայց կանոնավոր արագ քայլելը դարձրեցի իմ առօրյայի մի մասը»։

«Արթնացե՛ք». «Ի՞նչ էիր անում, երբ ընկերներիդ տանը քեզ ստիպում էին քո սովորական չափից ավելին ուտել»։

Մարթա. «Ես պարզապես նրանց ասում էի. «Բժիշկս ուզում է, որ առողջությանս համար հետևեմ այս սննդակարգին»։ Դրանից հետո նրանք այլևս չէին պնդում»։

Ուրեմն, եթե ավելցուկային քաշ ունեք կամ ճարպակալած եք, ի՞նչ կարող եք անել։ Այս պարագայում ճշմարիտ է հին ասացվածքը. «Մարդու մտքում տեղ լինի»։ Ունե՞ք արդյոք ներքին մղվածություն և կամքի ուժ՝ քայլեր ձեռնարկելու ճարպակալման դեմ։ Եթե ճարպակալմամբ տառապող չափահաս եք կամ երեխա, ինչպիսի՞ որոշում պետք է կայացնեք։ Պակասեցնել ձեր քա՞շը, թե՞ գուցե ձեր կյանքի տարիները։ Ապրե՛ք ակտիվ կյանքով և ունեցեք ինչ–որ բան ձեռք բերած լինելու բավարարվածության զգացում, նույնիսկ փոքր բաներում, ասենք թեկուզ այն, որ ավելի փոքր չափերի հագուստ կհագնեք։

[Ծանոթագրություններ]

[Շրջանակ 11–րդ էջի վրա]

Ճարպի արտածծում. ձե՞զ համար է

Ի՞նչ է ճարպի արտածծումը։ Մի բառարանում այն բացատրվում է հետևյալ կերպ. «Կոսմետիկական վիրաբուժության եղանակ, որի ընթացքում մարմնի տվյալ մասից, օրինակ՝ որովայնի կամ ազդրերի վրայից, արտածծման միջոցով հեռացվում է չափազանց ճարպոտ հյուսվածքը։ Այս մեթոդը կոչվում է նաև ճարպի արտահանում» («American Heritage Dictionary»)։ Արդյո՞ք դա ճարպակալումից ձերբազատվելու միջոց է։

«Մեյոյի հիվանդանոցը՝ առողջ քաշի մասին» գրքում նշվում է, որ ճարպի արտածծումը կոսմետիկական վիրահատություն է և ոչ թե քաշը գցելու համար նախատեսված մեթոդ։ Ճարպային բջիջները օրգանիզմից արտահանվում են նեղ խողովակի միջոցով, որը մտցնում են մաշկի տակ։ Մի անգամից հնարավոր է հեռացնել ավելի քան մեկ կիլոգրամ ճարպ։ Այնուամենայնիվ, «վիրահատությունը ճարպակալումից բուժվելու ձև չէ»։ Իսկ արդյո՞ք այս մեթոդն անվնաս է։ «Ճարպի արտածծումը կարող է բարդություններ առաջացնել այն մարդկանց մոտ, ովքեր ունեն ավելցուկային քաշով պայմանավորված առողջական խնդիրներ, ինչպես օրինակ՝ շաքարախտ և սրտի հիվանդություն»։