Կենսագրություն

Միսիոներական նշանակման վայրը դարձավ մեր տունը

Պատմում է Դիք ՈՒոլդրոնը

1953 թ. սեպտեմբեր ամսվա մի կիրակի օր էր։ Մենք նոր էինք ժամանել Հարավարևմտյան Աֆրիկա (այժմ՝ Նամիբիա)։ Մի շաբաթ էլ չէր անցել, ինչ այստեղ էինք, երբ արդեն պատրաստվում էինք հանրային հանդիպում անցկացնել մայրաքաղաք Վինդհուկում։ Իսկ ի՞նչը մեզ Ավստրալիայից բերեց աֆրիկյան այս երկիր։ Ես և կինս, մեզ հետ նաև երեք երիտասարդ քույրեր եկել էինք այստեղ որպես միսիոներներ՝ Աստծո Թագավորության բարի լուրը տարածելու (Մատթէոս 24։14)։

Ես ծնվել եմ երկրագնդի մի հեռավոր անկյունում՝ Ավստրալիայում, 1914 թվականին՝ մարդկության պատմության մեջ նշանակալից այդ տարում։ Պատանեկությանս տարիները համընկան Ավստրալիա հասած Մեծ տնտեսական ճգնաժամի տարիներին։ Որպեսզի մեր ընտանիքը կարողանար իր գոյությունը պահպանել, ես էլ պետք է ինչ​–որ բան անեի։ Աշխատանք չկար, սակայն վայրի ճագարներ որսալու մի ձև էի հնարել։ Այն ժամանակ վայրի ճագարներ շատ կային Ավստրալիայում։ Այսպիսով՝ կերակուր հայթայթելու հարցում իմ գլխավոր գործը մեր ընտանիքին ճագարի մսով ապահովելն էր։

1939–ին, երբ սկսվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, ինձ հաջողվեց աշխատանքի ընդունվել Մելբուռն քաղաքի տրամվայների ու ավտոբուսների պարկում։ Այնտեղ ավտոբուսների վրա հերթափոխներով աշխատող ավելի քան 700 մարդ կար, ուստի ամեն հերթափոխի ժամանակ տարբեր վարորդների կամ տոմսավաճառների էի հանդիպում։ Հաճախ նրանց հարցնում էի, թե ինչ կրոնի են պատկանում, և խնդրում էի պատմել իրենց հավատալիքների մասին։ Միակ մարդը, որն իմ հարցերին բավարարող պատասխաններ էր տալիս, մի Եհովայի վկա էր։ Նա պատմում էր Աստվածաշնչի խոստացած դրախտանման երկրի մասին, որտեղ աստվածավախ մարդիկ պետք է հավիտյան ապրեին (Սաղմոս 37։29)։

Այդ ընթացքում Եհովայի վկաների հետ կապ էր պաշտպանում նաև մայրս։ Հաճախ երբ երեկոյան հերթափոխից տուն էի վերադառնում, ճաշի սեղանին կերակուրի հետ ինձ սպասում էր «Մխիթարություն» (այժմ՝ «Արթնացե՛ք») պարբերագրի համարներից մեկը։ Պարբերագիրն ընթերցում էի մեծ հետաքրքրությամբ։ Ժամանակի ընթացքում ես եկա այն եզրակացության, որ սա է ճշմարիտ կրոնը, և սկսեցի ակտիվորեն համագործակցել ժողովի հետ։ Մկրտվեցի 1940 թ. մայիսին։

Մելբուռնում կար մի ռահվիրայական տուն, որտեղ ապրում էին մոտ 25 Եհովայի վկաներ՝ բոլորն էլ լիաժամ ծառայողներ։ Ես էլ տեղափոխվեցի այնտեղ ապրելու։ Ամեն օր նրանք քարոզչական ծառայությունից հետաքրքիր դեպքեր էին պատմում, ինչը իմ մեջ ցանկություն առաջացրեց նրանց շարքերը մտնելու։ Ի վերջո, ռահվիրայական ծառայության դիմում գրեցի։ Դիմումս ընդունվեց, և ինձ հրավիրեցին Ավստրալիայի՝ Եհովայի վկաների մասնաճյուղ։ Այսպես ես դարձա Բեթելի ընտանիքի անդամներից մեկը։

Բանտարկություն և արգելք

Բեթելում իմ ստացած նշանակումներից մեկը փայտահատման մեքենայի վրա աշխատելն էր։ Այդ մեքենայով գերաններ էինք կտրատում փայտածուխ պատրաստելու համար։ Վերջինս օգտագործվում էր Բեթելի ավտոմեքենաները աշխատեցնելու նպատակով, քանի որ պատերազմի պատճառով երկրում վառելանյութի քիչ պաշար կար։ Մեքենայի վրա աշխատում էինք 12 հոգով, բոլորս էլ՝ զինակոչի ենթակա։ Կարճ ժամանակ անց մեզ դատապարտեցին 6 ամսվա ազատազրկման այն պատճառով, որ մենք, հիմնվելով Աստվածաշնչի վրա, հրաժարվեցինք զինվորական ծառայությունից (Եսայիա 2։4)։ Մեզ ուղարկեցին բանտի ֆերմայում աշխատելու։ Կարո՞ղ եք կռահել, թե ինչ գործ պետք է անեինք։ Պետք է փայտ սղոցեինք՝ այն գործը, որ սովորել էինք Բեթելում։ Իրոք որ դա մեծ անակնկալ էր մեզ համար։

Մենք այնքան լավ էինք կատարում այդ աշխատանքը, որ բանտապետը մեզ տվեց մի Աստվածաշունչ և Աստվածաշնչի վրա հիմնված մեր գրականությունից որոշ բաներ, չնայած որ դա արգելված էր։ Բանտում եղած ժամանակ ես օգտակար դաս քաղեցի մարդկային փոխհարաբերությունների վերաբերյալ։ Բեթելում կար մի եղբայր, որի հետ ընդհանուր լեզու չէի կարողանում գտնել։ Պարզապես շատ տարբեր մարդիկ էինք։ Եվ ի՞նչ եք կարծում, ո՞ւմ նստեցրին ինձ հետ մի բանտախցում. հենց այդ եղբորը։ Այժմ արդեն ժամանակ ունեինք միմյանց ճանաչելու, իսկ հետագայում դարձանք մտերիմ ընկերներ։

Ժամանակի ընթացքում Եհովայի վկաների գործունեությունն արգելվեց Ավստրալիայում։ Բեթելի ողջ միջոցները բռնագրավվեցին, և մասնաճյուղում ծառայող եղբայրները ֆինանսապես նեղ դրության մեջ էին։ Մի անգամ եղբայրներից մեկը եկավ ինձ մոտ և ասաց. «Դիք, ուզում եմ գնալ քաղաք՝ քարոզելու, բայց կոշիկ չունեմ, միայն աշխատանքային կոշիկներս են»։ Սիրով օգնեցի նրան։ Նա քաղաք գնաց՝ իմ կոշիկները հագին։

Հետո լուր ստացանք, որ քարոզելու համար նրան ձերբակալել են ու բանտարկել։ Ես շտապ նրան երկտող ուղարկեցի. «Շատ ցավում եմ քեզ համար, բայց ուրախ եմ, որ այս անգամ միայն կոշիկներս բանտարկվեցին»։ Սակայն շուտով ինձ էլ ձերբակալեցին և երկրորդ անգամ բանտ նստեցրին զինվորական ծառայությունից հրաժարվելու համար։ Բանտից ազատվելուց հետո նշանակվեցի մասնաճյուղի ֆերմայում աշխատելու, որը Բեթելի ընտանիքին ապահովում էր սննդամթերքով։ Մինչ այդ դատական որոշում էր կայացվել, և Եհովայի վկաների գործունեության վրայից արգելքները վերցվել էին։

Ամուսնանում եմ մի եռանդուն քարոզչի հետ

Ֆերմայում աշխատելու ընթացքում սկսեցի լրջորեն մտածել ամուսնության մասին։ Սիրահարվեցի մի երիտասարդ ռահվիրա քրոջ՝ Կորալի Կլոգան անունով։ Կորալիի տատը իրենց ընտանիքում առաջին մարդն էր, որ հետաքրքրվել էր Աստվածաշնչի պատգամով։ Իր մահից առաջ նա Կորալիի մորը՝ Վերային, ասել էր. «Երեխաներիդ դաստիարակիր այնպես, որ նրանք սիրեն ու ծառայեն Աստծուն, և մի օր մենք կհանդիպենք դրախտ–երկրում»։ Երբ ավելի ուշ Վերայենց տուն է այցելում մի ռահվիրա և առաջարկում է «Այժմ ապրող միլիոնավորներ երբեք չեն մահանալու» գրքույկը, տատի ասած խոսքերը սկսում են նոր նշանակություն ստանալ Վերայի համար։ Գրքույկից նա իմանում է, որ Աստծո նպատակը դրախտային երկրում մարդկանց հավիտենական կյանք շնորհելն է (Յայտնութիւն 21։4)։ Վերան մկրտվում է 1930–ականների սկզբներին և հետևելով իր մոր խորհրդին՝ օգնում է իր երեք աղջիկներին՝ Լյուսիին, Ջինին և Կորալիին, սեր զարգացնել Աստծո հանդեպ։ Կորալիի հայրը, սակայն, դեմ էր իր ընտանիքի անդամների կրոնական հայացքներին, ինչպես որ ժամանակին նախազգուշացրել էր Հիսուսը (Մատթէոս 10։34–36)։

Կլոգանների ընտանիքը երաժշտասեր ընտանիք էր։ Բոլոր երեխաներն էլ երաժշտական որևէ գործիք էին նվագում։ Կորալին ջութակ էր նվագում, և 1939 թ.–ին՝ 15 տարեկան հասակում, նա դիպլոմ ստացավ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը ստիպեց Կորալիին լրջորեն մտածել իր ապագայի մասին։ Որոշում կայացնելու ժամանակը եկել էր՝ ինչով զբաղվել կյանքում։ Մի կողմից՝ նա հնարավորություն ուներ մեծ անուն վաստակել երաժշտության բնագավառում և արդեն հրավեր էր ստացել Մելբուռնի սիմֆոնիկ նվագախմբից։ Մյուս կողմից՝ նա կարող էր իր ժամանակը նվիրել Թագավորության լուրի քարոզչության հսկայական գործին։ Այդ ամենի շուրջ լրջորեն խորհրդածելուց հետո 1940 թ.–ին Կորալին և իր երկու ավագ քույրերը մկրտվեցին և ցանկանում էին լիաժամ ծառայություն սկսել։

Կորալին դեռ չէր հասցրել իրականացնել իր որոշումը, երբ նրան մոտեցավ Ավստրալիայի մասնաճյուղից մի պատասխանատու եղբայր՝ Լլոյդ Բերի անունով, որը հետագայում դարձավ Եհովայի վկաների Կառավարիչ մարմնի անդամ։ Նա եկել էր Մելբուռն՝ ելույթով հանդես գալու։ Իր ելույթից հետո նա մոտեցավ Կորալիին և ասաց. «Ես վերադառնում եմ Բեթել։ Գուցե դո՞ւ էլ ինձ հետ գաս և միանաս Բեթելի ընտանիքին»։ Կորալին սիրով ընդունեց հրավերը։

Կորալին, ինչպես նաև Բեթելում ծառայող մյուս քույրերը կարևոր դեր են խաղացել պատերազմի տարիներին Ավստրալիայի եղբայրներին աստվածաշնչային գրականությունով ապահովելու գործում։ Տպագրական աշխատանքի մեծ մասը նրանք էին կատարում՝ եղբայր Մալքոմ Վեյլի ղեկավարությամբ։ Երկուսից ավելի տարիների ընթացքում, երբ Վկաների գործունեությունը դեռ արգելված էր, տպագրվեցին «Նոր աշխարհը» և «Երեխաներ» գրքերը, նաև «Դիտարան» պարբերագրի բոլոր համարները՝ առանց որևէ բացառության։

Հարկ եղավ տպարանը մոտ 15 անգամ տեղափոխել մի վայրից մյուսը, որպեսզի ոստիկանության ուշադրությունը չգրավվեր։ Մի դեպքում աստվածաշնչային գրականությունը տպագրում էինք շենքերից մեկի նկուղում, որտեղ մեր աշխատանքը քողարկելու նպատակով միաժամանակ տպագրում էինք նաև ուրիշ գրականություն։ Վտանգ առաջանալիս ընդունարանում աշխատող քույրը պետք է սեղմեր իր մոտ գտնվող կոճակը, և որպես ազդանշան՝ նկուղում պետք է զանգ հնչեր։ Դա կօգներ տպարանում աշխատող քույրերին թաքցնել գրականությունը, մինչ ոստիկանները կսկսեին խուզարկությունը։

Այդպիսի մի խուզարկության ժամանակ քույրերը սարսափեցին, երբ նկատեցին, որ սեղանի անկյունում «Դիտարանի» մի համար էր մնացել ու այնպես, որ բոլորին տեսանելի էր։ Ոստիկանը ներս մտավ և իր պայուսակը դնելով ուղիղ պարբերագրի վրա՝ սկսեց գրականություն փնտրել։ Ոչինչ չգտնելով՝ նա վերցրեց պայուսակը և հեռացավ։

Երբ մեր գործունեության վրայից արգելքը վերցվեց, և մասնաճյուղի սեփականությունը վերադարձվեց եղբայրներին, նրանցից շատերը հնարավորություն ունեցան ծառայելու որպես հատուկ ռահվիրաներ։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ Կորալին ցանկություն հայտնեց Գլեն Ինես տեղափոխվելու։ Երբ 1948–ի հունվարի 1–ին ամուսնացանք, ես էլ միացա նրան։ Ժամանակի ընթացքում տեղափոխվեցինք ուրիշ տարածք, քանի որ այդ վայրում ժողով հիմնվեց։

Մեր հաջորդ նշանակումը Ռոգհեմփթոնն էր։ Ժամանելով այնտեղ՝ մենք ոչ մի օթևան չգտանք, ուստի ստիպված եղանք վրան խփել ճշմարտությամբ հետաքրքրվող մի մարդու ֆերմայի տարածքում։ Հաջորդ ինը ամիսների ընթացքում այդ վրանը մեր տունն է եղել։ Գուցե ավելի երկար ապրեինք այդ վրանում, բայց երբ սկսվեց անձրևների սեզոնը, մի անգամ արևադարձային գոտուց փչող մրրիկը պատառոտեց վրանը, իսկ մուսոնային անձրևները վերջնականապես քշեցին տարան։a

Նոր նշանակում՝ օտար երկրում

Ռոգհեմփթոնում եղած ժամանակ մենք հրավեր ստացանք սովորելու «Դիտարանի» աստվածաշնչյան «Գաղաադ» դպրոցի 19–րդ դասարանում։ 1952–ին ավարտեցինք դպրոցը, և մեզ նշանակեցին Հարավարևմտյան Աֆրիկա, ինչպես այն ժամանակ կոչվում էր այդ երկիրը։ Այսպես մենք հայտնվեցինք այժմյան Նամիբիայում։

Հոգևորականներն անմիջապես ցույց տվեցին իրենց վերաբերմունքը մեր միսիոներական գործունեության նկատմամբ։ Վեց շաբաթ շարունակ կիրակի օրերին նրանք իրենց ժողովներում հրապարակայնորեն մեր դեմ էին տրամադրում մարդկանց։ Նրանց սովորեցնում էին մեր առջև բաց չանել դռները և արգելել իրենց համար որևէ բան կարդալ Աստվածաշնչից՝ պատճառաբանելով, որ դա մոլորեցնում է իրենց։ Տարածքներից մեկում տնից տուն քարոզելիս մենք որոշ գրականություն էինք թողել, իսկ հոգևորականներից մեկը, մեր ետևից անցնելով, հավաքել էր դրանք։ Երբ օրերից մի օր այցելեցինք այդ հոգևորականին, նկատեցինք, որ նա մեր գրքերի բավականին մեծ պաշար ուներ։

Շուտով մեր գործունեությամբ սկսեցին հետաքրքրվել տեղի իշխանությունները։ Անշուշտ հոգևորականության դրդմամբ՝ նրանք կասկած հայտնեցին, թե իբր մենք կոմունիստների կողմից ենք ուղարկված։ Մեզանից մատնադրոշմ վերցրին, իսկ այն մարդկանց, ում այցելել էինք, հարցաքննության ենթարկեցին։ Չնայած բոլոր այս հակառակություններին՝ ներկաների թիվը հանդիպումներին գնալով աճում էր։

Մեր եկած օրից մեծ ցանկություն ենք ունեցել Աստվածաշնչի պատգամը տարածել այդ տարածքի բնիկներին՝ օվամբո, հերեբո և նամա ցեղախմբերի ներկայացուցիչներին։ Սակայն դա հեշտ գործ չէր։ Այն տարիներին հարևան Հարավաֆրիկյան Հանրապետության կառավարությունը ռասիստական քաղաքականություն էր վարում՝ խտրականություն էր դնում էթնիկական խմբերի միջև, և դա, անշուշտ, իր ազդեցությունն էր թողել Հարավարևմտյան Աֆրիկայի վրա։ Քանի որ մենք սպիտակամորթ էինք, ուստի, առանց պաշտոնական թույլտվության, իրավունք չունեինք քարոզելու սևամորթների թաղամասում։ Ժամանակ առ ժամանակ խնդրանքով դիմում էինք պետական իշխանություններին, սակայն միշտ մերժում էինք ստանում։

Երկու տարի օտար երկրում ծառայելուց հետո մեզ մեծ անակնկալ էր սպասում։ Կորալին հղիացավ։ 1955–ի հոկտեմբերին ծնվեց մեր դուստրը՝ Շարլոտան։ Թեպետ մենք այլևս չէինք կարող շարունակել միսիոներական ծառայությունը, սակայն ինձ հաջողվեց կես դրույքով աշխատանք գտնել և որոշ ժամանակ շարունակել ռահվիրայական ծառայությունը։

Մեր աղոթքների պատասխանը

1960 թ.–ին դեմ առ դեմ կանգնեցինք մեկ այլ դժվարության առջև։ Կորալին նամակ ստացավ, որտեղ գրված էր, որ նրա մայրը ծանր հիվանդ է, և եթե նա չգնար, հնարավոր է՝ այլևս երբեք չտեսներ նրան։ Ուստի որոշեցինք թողնել այդ երկիրը և նորից տեղափոխվել Ավստրալիա։ Բայց պատահեց այնպես, որ այն շաբաթ, երբ արդեն պետք է մեկնեինք, տեղի իշխանություններից սևամորթների Կատուտուրա կոչվող թաղամաս մտնելու թույլտվություն ստացա։ Ի՞նչ անեինք։ Հրաժարվեի՞նք արդյոք մի բանից, որին բաղձանքով սպասել էինք անցած յոթ տարիներին։ Ինչ խոսք, հեշտ էր մտածել, որ մեր սկսած գործը կարող էին մյուսները շարունակել։ Բայց մի՞թե սա Եհովայի օրհնությունը չէր՝ մեր աղոթքների պատասխանը։

Ես արագ կողմնորոշվեցի։ Որոշեցի չհեռանալ երկրից, քանի որ վախեցա, որ դա գուցե վտանգի տակ դներ մեր՝ այս երկրում ապրելու թույլտվությունը, եթե բոլորս մեկնեինք Ավստրալիա։ Հաջորդ օրը անվավեր դարձրի նավում զբաղեցրած իմ տեղը և Կորալիին Շարլոտայի հետ միասին ուղարկեցի երկարատև արձակուրդ։

Այն ժամանակամիջոցում, երբ նրանք հեռու էին ինձանից, սկսեցի վկայություն տալ սևամորթների թաղամասի բնակիչներին։ Հնարավոր չէ խոսքերով նկարագրել այն հետաքրքրությունը, որ նրանք ցույց էին տալիս ճշմարտության հանդեպ։ Երբ Կորալին ու Շարլոտան վերադարձան, այդ թաղամասի բնակիչներից մի քանիսն արդեն հաճախում էին ժողովի հանդիպումներին։

Այն ժամանակ ես մի հին ավտոմեքենա ունեի, որով հանդիպումներին էի բերում հետաքրքրվող անհատների։ Յուրաքանչուր հանդիպում սկսելուց առաջ ես չորս–հինգ անգամ երթևեկում էի՝ ամեն անգամ բերելով ավտոմեքենայի մեջ խցկված յոթ, ութ կամ ինը հոգու։ Երբ ավտոմեքենայից դուրս էր գալիս վերջին մարդը, Կորալին կատակով հարցնում էր. «Իսկ դեռ քանի՞սը կան մեքենայի նստելատեղի տակ»։

Որպեսզի մեր քարոզչական ծառայությունն ավելի արդյունավետ լիներ, բնիկների լեզվով գրականության կարիք կար։ Այդ նպատակով ինձ յուրահատուկ առանձնաշնորհում տրվեց՝ ղեկավարել «Կյանքը նոր աշխարհում» թերթիկը տեղի չորս լեզուներով թարգմանելու գործը։ Այդ լեզուներն էին՝ հերերոն, նաման, նդոնգան և կվանյաման։ Թարգմանիչները կրթված մարդիկ էին, որոնց հետ մենք Աստվածաշունչ էինք ուսումնասիրում։ Բայց, միևնույն է, ես նստում էի նրանց կողքին և ստուգում յուրաքանչյուր նախադասության ճշգրտությունը։ Նամա լեզուն շատ աղքատ բառապաշար ունի։ Մի անգամ փորձում էի թարգմանչին բացատրել այսպիսի միտք. «Սկզբում Ադամը կատարյալ մարդ էր»։ Նա մտորելով քորեց գլուխը և ասաց, որ չի կարողանում «կատարյալ» բառի համար համապատասխան բառ գտնել նամա լեզվով։ «Գտա՜, — հանկարծ բացականչեց նա, — սկզբում Ադամը հասած դեղձի էր նման»։

Մենք սիրում էինք մեր տունը

Մոտ 49 տարի է անցել այն օրից, երբ առաջին անգամ եկանք այս երկիր, որն այժմ Նամիբիա է կոչվում։ Այսօր այլևս հարկ չկա թույլտվություն ստանալու՝ սևամորթների թաղամասերը մտնելու համար։ Նամիբիայում այժմ նոր կառավարություն է իշխում, որտեղ, գործող օրենսդրության համաձայն, այլևս խտրականություն չի դրվում ռասաների միջև։ Այսօր Վինդհուկում չորս մեծ ժողովներ կան, իսկ հավաքույթներն անցկացվում են հարմարավետ Թագավորության սրահներում։

Մենք շատ հաճախ ենք խորհրդածում այս խոսքերի շուրջ, որ լսել ենք «Գաղաադում» սովորելիս. «Օտար երկրում քո նշանակման վայրը տունդ դարձրու»։ Ելնելով այն բանից, թե Եհովան անցած այս տարիներին ինչպես է առաջնորդել դեպքերի ընթացքը՝ վստահորեն կարող ենք ասել, որ իր կամքն էր, որ այս օտար երկիրը դառնար մեր տունը։ Մենք սիրում ենք մեր եղբայրներին՝ իրենց հետաքրքիր ու զանազան մշակույթներով։ Ուրախության ժամանակ նրանց հետ միասին ուրախանում ենք և տխրության պահերին՝ միասին լաց լինում։ Մի քանիսը այն անհատներից, որոնք մեր ավտոմեքենայի մեջ խցկված՝ գալիս էին հանդիպումներին, այժմ իրենց ժողովներում, այսպես ասած, ամուր սյուներ են։ Երբ 1953 թ.–ին ժամանեցինք այս ընդարձակ երկիր, բարի լուրի քարոզիչների թիվը տասի էլ չէր հասնում։ Մինչդեռ այսօր մեր շարքերն են լրացնում ավելի քան 1 200 քարոզիչներ։ Իր խոստմանը հավատարիմ մնալով՝ Եհովան աճեցրել է այն սերմերը, որոնք ‘տնկել ու ջրել էին’ թե՛ մյուսները և թե՛ մենք (Ա Կորնթացիս 3։6)։

Հետադարձ հայացք ձգելով ծառայության մեջ անցկացրած երկար տարիներին՝ սկզբում Ավստրալիայում, ապա՝ Նամիբիայում՝ ես և Կորալին բավականության մեծ զգացում ենք ապրում։ Մենք աղոթում ենք, որ Եհովան շարունակի զորացնել մեզ, որպեսզի կատարենք իր կամքը հիմա և հավիտյան։

[ծանոթագրություն]

[նկար 26–րդ և 27–րդ էջերի վրա]

Մեկնում ենք մեր նշանակման վայրը՝ Ռոգհեմփթոն՝ Ավստրալիա

[նկար 27–րդ էջի վրա]

Նավամատույցի վրա՝ «Գաղաադ» դպրոց մեկնելու ճանապարհին

[նկար 28–րդ էջի վրա]

Նամիբիայում ծառայելը մեծ ուրախություն է մեզ պարգևում