Երուսաղեմը քո ‘գլխավոր ուրախությունը համարո՞ւմ ես’
«Թո՛ղ իմ լեզուս իմ քիմքիս փակչի, եթէ Երուսաղէմը իմ գլխաւոր ուրախութենէս աւելի մեծ չհամարեմ» (Սաղմոս 137։6, Արևմտահայերեն Աստվածաշունչ)։
1. Ինչպիսի՞ զգացմունքներ ունեին հրեա գերիներից շատերը Աստծո ընտրյալ քաղաքի նկատմամբ։
ՅՈԹ տասնամյակ էր անցել այն ժամանակվանից, երբ մ.թ.ա. 537–ին հրեա առաջին աքսորյալները վերադարձել էին Երուսաղեմ։ Աստծո տաճարը վերակառուցվել էր, բայց քաղաքը դեռ ավերակների մեջ էր։ Գերության մեջ եղած ժամանակ Իսրայելում նոր սերունդ էր առաջացել։ Անկասկած, նրանցից շատերը սաղմոսերգուի զգացումն էին ապրում, որը երգեց. «Եթէ քեզ մոռանամ, Երուսաղէմ, իմ աջ ձեռքը մոռացուած լինի» (Սաղմոս 137։5)։ Ոմանք Երուսաղեմը հիշելուց բացի ավելին արեցին. նրանք իրենց գործերով ապացուցեցին, որ ‘Երուսաղեմն իրենց գլխավոր ուրախությունն են համարում’ (Սաղմոս 137։6)։
2. Ո՞վ էր Եզրասը, և նա ինչպե՞ս օրհնվեց։
2 Նկատի առնենք Եզրաս քահանայի օրինակը։ Նույնիսկ, նախքան հայրենիք վերադառնալը, նա Երուսաղեմում, ի օգուտ մաքուր պաշտամունքի, եռանդուն գործունեություն էր ծավալել (Եզրաս 7։6, 10)։ Այդ գործի համար նա առատորեն օրհնվեց. Եհովա Աստված դրդեց պարսից թագավորին, որպեսզի նա Եզրասին վերադարձող գերիների երկրորդ խմբին դեպի Երուսաղեմ առաջնորդելու առանձնաշնորհում տա։ Բացի այդ, թագավորը նրանց մեծ աջակցություն ցույց տվեց ոսկով և արծաթով Երուսաղեմում եղող «Տիրոջ տունը փառաւորելու» համար (Եզրաս 7։21—27)։
3. Նեեմիան ինչպե՞ս ապացուցեց, որ Երուսաղեմի վիճակն իր գլխավոր մտահոգությունն էր։
3 Մոտավորապես տասներկու տարի անց վճռական քայլերի դիմեց մի ուրիշ հրեա՝ Նեեմիա անունով։ Նա ծառայում էր Շուշան քաղաքում՝ պարսից արքունիքում, և Արտաշես թագավորի մատռվակը լինելու հեղինակավոր պաշտոնն ուներ, բայց դա ‘իր գլխավոր ուրախությունը չէր’։ Նա փափագում էր գնալ ու վերակառուցել Երուսաղեմը։ Ամիսներ շարունակ Նեեմիան այս մասին աղոթում էր Եհովային, և Եհովան օրհնեց նրան այդպես վարվելու համար։ Նկատելով Նեեմիայի մտահոգությունը՝ պարսից թագավորը նրան զինվորական ուժով ապահովեց և նամակներ տվեց, որոնք բովանդակում էին Երուսաղեմ քաղաքը վերակառուցելու թույլտվությունը (Նէեմիա 1։1—2։9)։
4. Ինչպե՞ս կարող ենք ցույց տալ, որ Եհովայի պաշտամունքը ուրախության ցանկացած առիթից ավելի վեր ենք համարում։
4 Եզրասը, Նեեմիան և նրանց հետ ընկերակցող շատ հրեաներ, անկասկած, ցույց տվեցին, որ Եհովայի՝ Երուսաղեմում կենտրոնացած պաշտամունքը ամեն բանից ավելի կարևոր էր, և որ այն ‘իրենց գլխավոր ուրախությունից ավելին էր’, այսինքն՝ վեր էր ցանկացած բանից, որով նրանք ուրախանում էին։ Այսպիսի անհատներն ի՜նչ քաջալերություն են այսօր բոլոր նրանց համար, ովքեր նման ձևով են գնահատում Եհովային, նրա պաշտամունքը և իր սուրբ հոգով առաջնորդվող կազմակերպությունը։ Կարելի՞ է նույնը ասել ձեր մասին։ Դուք էլ աստվածապաշտ գործերի մեջ ունեցած ձեր հաստատակամությամբ ցույց տալի՞ս եք, որ ձեր ուրախության ամենամեծ առիթը Եհովային նվիրված ժողովրդի հետ իրեն պաշտելու առանձնաշնորհումն է (Բ Պետրոս 3։11)։ Որպես հետագա քաջալերանքի օրինակ՝ եկեք քննարկենք Եզրասի՝ Երուսաղեմ կատարած ճամփորդության հրաշալի հետևանքները։
Օրհնություններ և պատասխանատվություններ
5. Եզրասի օրերում Հուդայի բնակիչներն ի՞նչ առատ օրհնություններ ստացան։
5 Բաբելոնից վերադարձած մոտ 6 000 գերիներ Եզրասի առաջնորդությամբ ոսկու և արծաթի նվիրատվություններ բերեցին Եհովայի տաճարի համար։ Այդ գումարը այժմյան գներով կազմում է մոտ 35 միլիոն ամերիկյան դոլլար։ Այս ոսկին ու արծաթը գրեթե յոթ անգամ գերազանցում էին գերիների առաջին խմբի բերածին։ Երուսաղեմի և Հուդայի բնակիչներն անչափ երախտապարտ էին Եհովային աշխատուժ և նյութական օգնություն ստանալու համար։ Սակայն Աստծուց ստացած առատ օրհնություններն իրենց հետ նաև պատասխանատվություններ էին բերում (Ղուկաս 12։48)։
6. Եզրասն ի՞նչ երևույթ բացահայտեց իր հայրենի երկրում, և դա ի՞նչ ազդեցություն թողեց նրա վրա։
6 Շատ չանցած Եզրասին հայտնի դարձավ, որ շատ հրեաներ, այդ թվում քահանաներից ու երեցներից ոմանք, ոտնահարել էին Աստծո Օրենքը՝ ամուսնանալով հեթանոս կանանց հետ (Բ Օրինաց 7։3, 4)։ Իրոք որ, Աստծո Օրենքի ուխտի այս խախտումը մեծ ցավ պատճառեց նրան. «Հէնց որ լսեցի այս բանը, պատառեցի իմ հանդերձը եւ վերարկուն.... եւ ապշած նստեցի» (Եզրաս 9։3)։ Ապա, մտահոգված իսրայելացիների ներկայությամբ, Եզրասն աղոթքով իր սիրտը բացեց Եհովայի առաջ։ Ի լուր ամենքին՝ Եզրասը վերհիշեցրեց իսրայել ազգի անցյալում կատարած անհնազանդությունը և Աստծո տված զգուշացումը, թե ինչ կպատահեր, եթե նրանք ամուսնանային այդ երկրի հեթանոս բնակիչների հետ։ Նա եզրակացրեց. «Ով Տէր Աստուած Իսրայէլի, դու արդար ես. որովհետեւ մենք մինչեւ այսօր փրկուած մնացինք. ահա մենք քո առաջին ենք մեր յանցանքովը, թէեւ այս պատճառով քո առաջին կանգնել չի լինիլ» (Եզրաս 9։14, 15)։
7. ա) Հանցավոր անհատների հետ վերաբերվելիս՝ Եզրասն ի՞նչ հոյակապ օրինակ թողեց։ բ) Եզրասի օրերում օրենքը խախտողներն ինչպե՞ս արձագանքեցին նրա արարքին։
7 Եզրասն այստեղ «մենք» բառն օգտագործեց։ Այո՛, նա ի նկատի ուներ նաև իրեն, թեև անձամբ մեղավոր չէր այդ հարցում։ Խորը վշտով արտասանված աղոթքը արթնացրեց մարդկանց սրտերը և մղեց նրանց դեպի ապաշխարություն։ Նրանք ինքնակամ մի դժվարին քայլ կատարելու ցանկություն հայտնեցին. Աստծո Օրենքը բոլոր խախտողները իրենց օտարազգի կանանց և նրանցից ծնված երեխաներին պիտի ետ ուղարկեին նրանց հայրենիքը։ Եզրասը համաձայնվեց այս որոշման հետ և քաջալերեց այդ մեղքը գործած անհատներին դիմել այդ քայլին։ Պարսից թագավորի կողմից ստացած լիազորությամբ նա իրավունք ուներ մահապատժի ենթարկել օրենքը խախտող բոլոր մարդկանց կամ աքսորել նրանց Երուսաղեմից ու Հուդայից (Եզրաս 7։12, 26)։ Բայց, ինչպես երևում է, այդպես վարվելու հարկ չկար, որովհետև «բոլոր ժողովքը» միաձայն ասում է. «Այդպէս, քո խօսքի համեմատ մեր պարտքն է անել»։ Դեռ ավելին, նրանք խոստովանում են. «Շատերս յանցաւոր ենք այդ բանում» (Եզրաս 10։11—13)։ «Եզրաս» գրքի 10–րդ գլխում թվարկվում են 111 մարդկանց անուններ, որոնք հետևեցին այդ որոշմանը՝ թողնելով իրենց հեթանոս կանանց և նրանցից ծնված երեխաներին։
8. Ինչո՞ւ օտարազգի կանանցից բաժանվելու վճռական քայլը ողջ մարդկության բարօրության համար էր։
8 Այս արարքը ոչ միայն իսրայել ազգի բարօրության համար էր, այլև ողջ մարդկության։ Եթե ոչ մի քայլ չձեռնարկվեր հանցանքը շտկելու համար, ապա իսրայելացիները կձուլվեին շրջապատող ազգերին։ Այդ դեպքում ողջ մարդկությանն օրհնելու համար Խոստացյալ սերնդի շառավիղը կպղծվեր (Ծննդոց 3։15; 22։18)։ Դժվար կլիներ հաստատել այդ սերնդի իսկությունը՝ որպես Հուդայի ցեղից սերված Դավիթ թագավորի ժառանգ։ Մոտավորապես տասներկու տարի անց այս կարևորագույն հարցը նորից ուշադրության արժանացավ, երբ «ջոկուեցան Իսրայէլի սերունդ եղողները բոլոր օտարազգիներից» (Նէեմիա 9։1, 2; 10։29, 30)։
9. Աստվածաշունչն ի՞նչ հիանալի խրատ է տալիս անհավատ կողակից ունեցող քրիստոնյաներին։
9 Եհովայի ներկայիս ծառաներն ի՞նչ կարող են սովորել այս հաղորդագրությունից։ Քրիստոնյաները Մովսիսական օրենքի ուխտի տակ չեն, նրանք հնազանդվում են «Քրիստոսի օրէնքին» (Բ Կորնթացիս 3։14; Գաղատացիս 6։2)։ Այսպիսով՝ անհավատ կողակից ունեցող քրիստոնյան հետեվում է Պողոսի տված խորհրդին. «Եթէ մի եղբայր անհաւատ կին ունենայ, եւ նրան հաճելի լինի ապրել նրա հետ, նրան թող չթողնի» (Ա Կորնթացիս 7։12)։ Դեռ ավելին, ըստ Աստվածաշնչի, անհավատների հետ ամուսնացած քրիստոնյաները պարտավորվում են ջանք չխնայել իրենց ամուսնական կյանքը բարելավելու գործում (Ա Պետրոս 3։1, 2)։ Այս հոյակապ խրատին հնազանդվողները հաճախ օրհնվել են. անհավատ կողակցի սիրտը փոխվել է դեպի մաքուր պաշտամունքը։ Նրանցից ոմանք նույնիսկ դարձել են մկրտված հավատարիմ քրիստոնյաներ (Ա Կորնթացիս 7։16)։
10. Քրիստոնյաներն ի՞նչ դաս կարող են քաղել 111 իսրայելացիներից, որոնք բաժանվեցին իրենց օտարազգի կանանցից։
10 Սակայն, իսրայելացիների կողմից օտարազգի կանանց թողնելը հիանալի օրինակ է ծառայում ամուրի քրիստոնյաների համար։ Նրանք չպետք է սիրահետեն հակառակ սեռի ներկայացուցիչներին, որոնք հավատի մեջ չեն։ Այսպիսի հարաբերություններից խուսափելը գուցե դժվար լինի, նույնիսկ ցավագին, բայց նման ընթացքը Աստծո մշտական օրհնություններն ունենալու լավագույն ուղին է։ Քրիստոնյաներին պատվիրված է. «Անհաւատներին լծակից մի՛ եղէք» (Բ Կորնթացիս 6։14)։ Անհրաժեշտ է, որպեսզի ամուսնանալ փափագող ցանկացած ամուրի քրիստոնյա իր կյանքը ծրագրի կապել հավատակցի հետ (Ա Կորնթացիս 7։39)։
11. Ինչպե՞ս կարող ենք մենք էլ 111 իսրայելացիների նման փորձվել այն բանում, թե ինչն ենք ‘համարում մեր գլխավոր ուրախությունը’։
11 Ուրիշ շատ հարցերում ևս քրիստոնյաները վերաճշտումներ են արել, երբ նրանց ուշադրությանն է հրավիրվել իրենց ոչ սուրբ գրային ընթացքը (Գաղատացիս 6։1)։ Ժամանակ առ ժամանակ «Դիտարան» ամսագիրը զգուշացնում է, որ ոչ սուրբ գրային վարք ունեցող անձնավորությունը կզրկվի Աստծո կազմակերպության անդամը լինելու իրավունքից։ Օրինակ՝ 1973–ին Եհովայի ժողովրդին լիովին պարզ դարձավ, որ թմրանյութերի և ծխախոտի օգտագործումը լուրջ մեղքեր են համարվում։ Աստվածապաշտ ընթացքին հետևելու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի «մաքրենք մենք մեզ մարմնի եւ հոգու ամէն պղծութիւնից» (Բ Կորնթացիս 7։1)։ Բավականին մեծ թվով անհատների կողմից Աստվածաշնչի այս խորհուրդը սրտանց ընդունվեց. նրանք պատրաստ էին հաղթահարել այն դժվարությունները, որոնք առաջանում են այդ սովորություններին վերջ տալիս, որպեսզի մնան Աստծո մաքուր ժողովրդի կազմում։ Սուրբ գրային հստակ ուղղություն տրվեց նաև սեռային հարցերի, հագուստի, սանրվածքի և աշխատանքի մեջ իմաստուն ընտրություն կատարելու, զվարճությունների և երաժշտության շուրջ։ Մեր ուշադրությունը սուրբ գրային որ սկզբունքների վրա էլ կենտրոնացնենք, եկեք մենք էլ այն 111 իսրայելացիների պես պատրաստ լինենք «ուղղվելու» (Բ Կորնթացիս 13։11, ՆԱ)։ Այսպես վարվելով՝ ցույց կտանք, որ իր սուրբ ժողովրդի հետ Եհովային պաշտելու առանձնաշնորհումը մեր ‘գլխավոր ուրախությունն ենք համարում’։
12. Ի՞նչ տեղի ունեցավ մ.թ.ա. 455–ին։
12 Օտարազգի կանանց մասին արձանագրությունից հետո Աստվածաշունչը մեզ չի հայտնում, թե ինչ պատահեց Երուսաղեմում հաջորդ 12 տարիների ընթացքում։ Անկասկած, բազմաթիվ ամուսնությունների քայքայման պատճառով Իսրայելի հարևան ազգերն առավել թշնամանքով տրամադրվեցին։ Մ.թ.ա. 455–ին Նեեմիան զինվորական պահակախմբի ուղեկցությամբ մտավ Երուսաղեմ։ Նա նշանակվել էր Հուդայի նահանգապետ և իր հետ բերել էր պարսից թագավորի կողմից տրված նամակները, որտեղ պարսից թագավորը թույլ էր տալիս Երուսաղեմ քաղաքը վերակառուցել (Նէեմիա 2։9, 10; 5։14)։
Հակառակություն և նախանձ հարևանների կողմից
13. Հրեաների՝ կեղծ աստվածներ պաշտող հարեվաններն ինչպիսի՞ վերաբերմունք ցույց տվեցին, և Նեեմիան ինչպե՞ս արձագանքեց դրան։
13 Կեղծ աստվածներ պաշտող հարևաններին դուր չեկավ Նեեմիայի վերադառնալու մտադրությունը։ Նրանց առաջնորդները սպառնում էին նրան և ասում. «Մի՞թէ ապստամբվում էք թագաւորի դէմ»։ Եհովային ապավինելով՝ Նեեմիան պատասխանեց. «Երկնքի Աստուածն ինքը մեզ յաջողութիւն է տալու, եւ մենք նորա ծառաներս վեր ենք կենալու որ շինենք. իսկ դուք բաժին, իրաւունք եւ յիշատակ չ’ունիք Երուսաղէմումը» (Նէեմիա 2։19, 20)։ Երուսաղեմի պարսպի վերաշինելու ժամանակ այդ նույն թշնամիները ծաղրում էին. «Ի՞նչ են շինում այս թշուառ Հրէաներն. մի՞թէ կենդանացնելու են քարերը փոշիի դէզերից։ Եթէ նորանց շինածի վերայ մի աղուէս էլ վեր ելնէ, նորանց քարի պարիսպն կ’քանդէ»։ Այս ծաղրանքին պատասխանելու փոխարեն՝ Նեեմիան աղոթեց. «Լսիր, ով մեր Աստուած, որ նախատուեցանք, եւ նորանց նախատինքը դարձրու նորանց գլխին» (Նէեմիա 4։2—4)։ Նեեմիան Եհովային շարունակ վստահելու հոյակապ օրինակ թողեց (Նէեմիա 6։14; 13։14)։
14, 15. ա) Նեեմիան ինչպե՞ս հակազդեց թշնամիների կողմից տրված սպառնալիքին։ բ) Չնայած կատաղի հակառակությանը՝ Եհովայի վկաներն ինչպե՞ս են կարողանում շարունակել իրենց հոգեվոր առումով «շինարարությունը»։
14 Իրենց հերթին Եհովայի վկաներն էլ քարոզելու կարևոր գործն ավարտելու համար այսօր իրենց հույսը դնում են Եհովայի վրա։ Հակառակորդները ծաղրանքով փորձում են խանգարել այս գործը։ Երբեմն Թագավորության պատգամով հետաքրքրվող անհատները, չդիմանալով ծաղրանքին, մերժում են այդ պատգամը։ Երբ ծաղրանքը ձախողվում է, հակառակորդները սկսում են զայրանալ և սպառնալիքների դիմել։ Երուսաղեմի պարիսպը շինողներն էլ նման փորձության ենթարկվեցին։ Բայց Նեեմիան չվախեցավ, այլ զինեց տաճարի շինարարներին թշնամու հարձակման դեմ, զորացրեց նրանց հավատը և կոչ արեց. «Նորանց երեսիցը մի վախենաք, յիշեցէք մեծ եւ ահեղ Տիրոջը, եւ պատերազմեցէք ձեր եղբայրների, ձեր որդկանց ու ձեր աղջկանց, ձեր կանանց եւ ձեր տների համար» (Նէեմիա 4։13, 14)։
15 Ինչպես Նեեմիայի օրերում, այսօր էլ Եհովայի վկաները, չնայած կատաղի հակառակությանը, սպառազինված են՝ շարունակելու հոգևոր առումով «շինարարությունը»։ «Հաւատարիմ եւ իմաստուն ծառան» հավատն ամրացնող հոգևոր կերակուր է հայթայթում, որը հնարավորություն է տալիս Աստծո ժողովրդին արդյունավետ լինել նույնիսկ գործունեությունն արգելված վայրերում (Մատթէոս 24։45)։ Արդյունքում՝ Եհովան շարունակում է նրանց օրհնել՝ իր ժողովրդի թիվն ամբողջ աշխարհում ավելացնելով (Եսայիա 60։22)։
Ներքին խնդիրներ
16. Ո՞ր ներքին խնդիրներն էին սպառնում Երուսաղեմի պարիսպը շինողների ոգևորությանը։
16 Մինչ Երուսաղեմի պարսպի վերաշինման աշխատանքն առաջ էր ընթանում, և պարիսպը գնալով բարձրանում էր, գործն ավելի բարդացավ, և դա եղավ այն ժամանակ, երբ դժվարությունը բացահայտ դարձավ՝ սպառնալով շինարարների ոգևորությանը։ Սովի պատճառով հրեաներից ոմանք դժվարանում էին կերակրել իրենց ընտանիքներին, հարկեր վճարել պարսից կառավարությանը։ Ունևոր հրեաները նրանց պարտքով սնունդ և գումար տվեցին։ Այնուամենայնիվ, Աստծո Օրենքին հակառակ՝ աղքատ հրեաները ստիպված էին գրավ դնել իրենց արտերը, զավակներին գումարը վերադիր արժեքով նրանց վերադարձնելու համար (Ելից 22։25; Ղեւտացոց 25։35—37; Նէեմիա 4։6, 10; 5։1—5)։ Այդ ժամանակ պարտատերերը սպառնում էին նրանց ձեռքից արտերը վերցնել և ստիպում էին որպես ստրուկ վաճառել իրենց զավակներին։ Նեեմիան խիստ զայրացավ նրանց այդ սիրուց զուրկ, նյութապաշտական վերաբերմունքի համար։ Նա շտապ գործի անցավ, որպեսզի ապահովեր Եհովայի մշտական օրհնությունը Երուսաղեմի պարսպի վերաշինման գործում։
17. Նեեմիան ի՞նչ արեց շինարարության գործում Եհովայի մշտական օրհնությունը ապահովելու համար, և ինչպիսի՞ն եղավ հետևանքը։
17 «Մեծ ժողովք» գումարվեց, որտեղ Նեեմիան բացահայտորեն ասաց հարուստ հրեաներին, որ նրանց արարքը տհաճ էր Եհովայի աչքին։ Ապա նա կոչ արեց հանցանք գործողներին, այդ թվում նաև որոշ քահանաների, որպեսզի վերադարձնեն ողջ վերադիր գումարն ու իրենց հրեա եղբայրներից անօրինական կարգով վերցրած հողերը, որոնց դիմաց վերջիններս ի վիճակի չէին եղել վերադիր գումար վճարելու։ Գովելի է պարտատերերի տված պատասխանը. «Ետ ենք դարձնում, նորանցից չենք ուզիլ. այնպէս կ’անենք ինչպէս որ դու ասում ես»։ Սրանք դատարկ խոսքեր չէին, քանի որ, Աստվածաշնչի տեղեկագրության համաձայն, «ժողովուրդն այսպէս արաւ», ու ամբողջ ժողովքը փառաբանեց Եհովային (Նէեմիա 5։7—13)։
18. Եհովայի վկաներն իրենց ո՞ր հատկությունով են ճանաչված։
18 Ի՞նչ կարելի է ասել մեր օրերի մասին։ Եհովայի վկաները շահադիտական նպատակներ չեն հետապնդում, այլ ճանաչված են հավատակիցների և անհաջողության մատնված ուրիշ մարդկանց հանդեպ ունեցած իրենց առատաձեռնությամբ։ Ինչպես Նեեմիայի օրերում, այսօր էլ այս վերաբերմունքի շնորհիվ Եհովան փառաբանվում է երախտագիտության խոսքերով։ Բայց, միևնույն ժամանակ, «հաւատարիմ եւ իմաստուն ծառան» անհրաժեշտ համարեց խորհուրդներ տալ գործարքներին վերաբերվող հարցերի և ուրիշներին շահագործելուց խուսափելու շուրջ։ Որոշ երկրներում ընդունված է չափից ավել օժիտ պահանջելը, բայց Աստվածաշունչը զգուշացնում է, որ ո՛չ ագահները, և ո՛չ էլ հափշտակողները Աստծո Թագավորությունը չեն ժառանգելու (Ա Կորնթացիս 6։9, 10)։ Այս խորհրդի վերաբերյալ քրիստոնյաների մեծ մասի դրական արձագանքը հիշեցնում է իրենց աղքատ եղբայրներին շահագործելու մեջ իրենց հանցանքը գիտակցող հրեաների արարքը։
Ավարտվեց Երուսաղեմի պարսպի շինարարությունը
19, 20. ա) Երուսաղեմի պարսպի շինարարության ավարտն ի՞նչ ազդեցություն թողեց հակառակորդների վրա։ բ) Ի՞նչ հաղթանակ են տարել Եհովայի վկաները շատ երկրներում։
19 Չնայած ամեն կողմից եկած հակառակությանը՝ Երուսաղեմի պարսպի շինարարությունն ավարտվեց 52 օրում։ Ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ այս դեպքը հակառակորդների վրա։ Նեեմիան գրեց. «Եւ երբոր մեր բոլոր թշնամիքը լսեցին, վախեցան մեր շուրջը գտնուող բոլոր ազգերը. եւ շատ ցածացան իրանց աչքերի առաջին եւ իմացան, որ մեր Աստուածանից եղաւ այս բանը» (Նէեմիա 6։16)։
20 Աստծո գործի հանդեպ թշնամական վերաբերմունքն այսօր էլ շարունակվում է տարբեր վայրերում և զանազան կերպերով։ Այնուամենայնիվ, միլիոնավոր մարդիկ հասկացել են, որ Եհովայի վկաներին հակառակվելն ապարդյուն է։ Որպես օրինակ՝ նկատի առեք նացիստական Գերմանիայում, Արևելյան Եվրոպայում և աֆրիկյան շատ երկրներում տասնամյակներ առաջ քարոզչական գործունեությունը դադարեցնելու ջանքերը։ Բոլոր այս փորձերը ձախողվել են, ու շատերն են այսօր գիտակցում, որ «մեր Աստուածանից եղաւ այս բանը»։ Ինչպիսի՜ պարգև անցած տարիներին հավատարմորեն ծառայած անհատների համար, ովքեր Եհովայի պաշտամունքն իրենց ‘գլխավոր ուրախությունը համարեցին’ այդ երկրներում։
21. Ի՞նչ կարևոր դեպքերի հետ ենք ծանոթանալու հաջորդ հոդվածում։
21 Հաջորդ հոդվածում կծանոթանանք այն կարևոր դեպքերի հետ, որոնք առաջնորդեցին Երուսաղեմի վերաշինված պարսպի ցնծալի, հանդիսավոր բացմանը։ Կքննարկենք նաև, թե ինչպես է մոտենում ողջ մարդկության բարօրության համար նախատեսված ավելի հրաշալի քաղաքի կառուցումը։
Հիշո՞ւմ եք
◻ Եզրասն ու մյուս հրեաներն ինչպե՞ս ուրախացան Երուսաղեմով։
◻ Եզրասն ու Նեեմիան ո՞ր սխալներն ուղղելու մեջ շատերին օգնեցին։
◻ Ի՞նչ դաս կարող ենք քաղել Եզրասի ու Նեեմիայի մասին հաղորդագրություններից։
[նկար 15–րդ էջի վրա]
Նեեմիայի գլխավոր մտահոգությունը Երուսաղեմի վիճակն էր, և ոչ թե Շուշան քաղաքում ունեցած իր հեղինակավոր աշխատանքը։