Մեր երեխաները թանկարժեք ժառանգություն են
«Ահա որդիքը Տիրոջ ժառանգութիւնն են. եւ որովայնի պտուղը՝ նորա վարձքը [«պարգեւն է», ԱԱ]» (ՍԱՂՄՈՍ 127։3)։
1. Ինչպե՞ս ստեղծվեց առաջին երեխան։
ԵԿԵՔ քննենք այն հրաշալի պրոցեսները, որոնք հնարավոր դարձան, երբ Եհովա Աստված ստեղծեց առաջին տղամարդուն և կնոջը։ Հայրը՝ Ադամը, ու մայրը՝ Եվան, իրենցից մի–մի մասնիկ տվեցին, որոնք, միանալով իրար, կազմեցին բջիջ, որն էլ զարգացավ Եվայի արգանդում և ի վերջո դարձավ լիովին ձևավորված նոր անձնավորություն՝ առաջին երեխան (Ծննդոց 4։1)։ Մինչև օրս էլ բեղմնավորումը և երեխայի ծնունդը զմայլանք են պատճառում մեզ, ու շատերը դրանք համարում են ամենաքիչը հրաշք։
2. Ինչո՞ւ կարելի է ասել, որ այն, ինչ կատարվում է հղի կնոջ արգանդում, հրաշք է։
2 Մոր ու հոր միության արդյունքում մոր ներսում ստեղծված սկզբնական բջիջը մոտավորապես 270 օրվա ընթացքում սկսում է զարգանալ ու դառնում է երեխա, որը կազմված է տրիլիոնավոր բջիջներից։ Այդ սկզբնական բջիջը իր մեջ պարունակում է հրահանգներ, որոնք անհրաժեշտ են ավելի քան 200 տեսակի բջիջներ առաջ բերելու համար։ Ղեկավարվելով մարդկային ըմբռնումից վեր այս զարմանահրաշ հրահանգներով՝ ապշեցուցիչ բարդություն ունեցող այդ բջիջները զարգանում են ճիշտ հերթականությամբ ու ճիշտ ձևով, և արդյունքում ձևավորվում է մի նոր կենդանի անձնավորություն։
3. Ինչո՞ւ են բազմաթիվ մտածող մարդիկ ընդունում, որ ակներևաբար Աստված է այնպես արել, որ նոր անձնավորություն ծնվի։
3 Գուցե հարցնես. «Ո՞վ է իրականում երեխային ստեղծողը»։ Անշուշտ, դա Նա է, ով ստեղծել է կյանքը։ Սաղմոսերգուն ասաց. «Ճանաչեցէք որ Տէրն է Աստուած. նա արաւ [«ստեղծեց», ԱԱ] մեզ, եւ ոչ թէ մենք» (Սաղմոս 100։3)։ Ծնողնե՛ր, դուք շատ լավ գիտեք, որ ձեր բացառիկ կարողությունների շնորհիվ չէ, որ ծնունդ եք տվել այդպիսի թանկագին մանկիկի։ Միայն անսահման իմաստության տեր Աստված կարող էր այնպես անել, որ նման ապշեցուցիչ ձևով մի նոր անձնավորություն կազմավորվեր։ Հազարավոր տարիներ մտածող մարդիկ մոր արգանդում երեխայի կազմավորման համար փառքը տվել են Մեծ Արարչին։ Իսկ դու տալի՞ս ես (Սաղմոս 139։13–16)։
4. Մարդկային ո՞ր թերությունը երբեք հնարավոր չէ վերագրել Եհովային։
4 Բայց կարելի՞ է ասել, որ Եհովան անզգացմունք Արարիչ է, որը պարզապես սկիզբ է դրել մի կենսաբանական պրոցեսի, որի միջոցով տղամարդն ու կինը կարող են սերունդ առաջ բերել։ Որոշ մարդիկ զուրկ են զգացմունքներից, բայց Եհովան ամենևին էլ այդպիսին չէ (Սաղմոս 78։38–40)։ Աստվածաշունչն ասում է. «Ահա որդիքը [ինչպես նաև դուստրերը] Տիրոջ ժառանգութիւնն են. եւ որովայնի պտուղը՝ նորա վարձքը [«պարգեւն է», ԱԱ]» (Սաղմոս 127։3)։ Եկեք այժմ քննենք, թե ինչ է ժառանգությունը, և թե այն ինչի մասին է վկայում։
Ժառանգություն և պարգև
5. Ինչո՞ւ են երեխաները ժառանգություն։
5 Ժառանգությունը նման է նվերի։ Հաճախ ծնողները տարիներ շարունակ լարված աշխատում են, որպեսզի իրենց երեխաներին ժառանգություն թողնեն։ Ժառանգությունը կարող է լինել դրամ, սեփականություն կամ գուցե արժեքավոր իր։ Ինչ էլ որ այն լինի, ժառանգությունը վկայում է ծնողների սիրո մասին։ Աստվածաշունչն ասում է, որ Աստված երեխաներին իբրև ժառանգություն է տվել ծնողներին։ Նրանք Աստծու կողմից տրված սիրառատ նվեր են։ Եթե ծնող ես, քո գործերով ցույց տալի՞ս ես, որ փոքրիկիդ համարում ես տիեզերքի Արարչի կողմից քեզ վստահված նվեր։
6. Ի՞նչ նպատակով Աստված երեխաներ ունենալու կարողություն տվեց մարդկանց։
6 Այսպիսի նվեր տալով՝ Եհովան նպատակ ուներ երկիրը բնակեցնել Ադամի ու Եվայի սերունդներով (Ծննդոց 1։27, 28; Եսայիա 45։18)։ Եհովան անձամբ ամեն մի մարդու չի ստեղծել, ինչպես որ հրեշտակներին է ստեղծել (Սաղմոս 104։4; Յայտնութիւն 4։11)։ Նա նախընտրել է մարդկանց ստեղծել երեխաներ ունենալու կարողությամբ, որոնք նման կլինեն իրենց ծնողներին։ Ի՜նչ չքնաղ առանձնաշնորհում ունեն հայրերն ու մայրերը՝ լույս աշխարհ բերել նոր անձնավորություն և հոգ տանել նրա մասին։ Որպես ծնողներ՝ շնորհակալություն հայտնո՞ւմ եք Եհովային, որ ձեզ համար հնարավոր է դարձրել այսպիսի թանկագին ժառանգություն ունենալը։
Սովորեք Հիսուսի օրինակից
7. Ի տարբերություն որոշ ծնողների՝ ինչպե՞ս է Հիսուսը հետաքրքրություն և կարեկցանք ցուցաբերել «մարդկանց որդիների» հանդեպ։
7 Ցավոք, ոչ բոլոր ծնողներն են երեխաներին պարգև համարում։ Շատերը գրեթե կարեկցանք չեն ցուցաբերում իրենց զավակների հանդեպ։ Այդպիսի ծնողները չեն վարվում Եհովայի ու նրա Որդու պես (Սաղմոս 27։10; Եսայիա 49։15)։ Ի տարբերություն այդ ծնողների՝ Հիսուսը հետաքրքրվում էր փոքրիկներով։ Նա նույնիսկ մինչև իր երկիր գալը որպես մարդ, երբ երկնային հզոր ոգեղեն անձնավորություն էր, ինչպես ասում է Աստվածաշունչը, ‘զվարճանում էր մարդկանց որդիների հետ’ (Առակաց 8։31)։ Հիսուսն այնքան շատ էր սիրում մարդկանց, որ պատրաստակամորեն իր կյանքը տվեց որպես փրկանք, որպեսզի մենք կարողանանք հավիտենական կյանք ստանալ (Մատթէոս 20։28; Յովհաննէս 10։18)։
8. Ինչպե՞ս է Հիսուսը լավ օրինակ թողել ծնողներին։
8 Երկրի վրա եղած ժամանակ Հիսուսը գերազանց օրինակ թողեց հատկապես ծնողների համար։ Ուշադրություն դարձրու, թե ինչպես էր նա վարվում։ Հիսուսը ժամանակ էր տրամադրում երեխաներին, նույնիսկ եթե խիստ զբաղված կամ լարված էր լինում։ Նա դիտեց, թե ինչպես են նրանք խաղում շուկայի հրապարակում, և իր ուսուցման մեջ օգտագործեց երեխաների վարքին առնչվող բաներ (Մատթէոս 11։16, 17)։ Վերջին անգամ Երուսաղեմ գնալիս Հիսուսը գիտեր, որ տանջանքներ պիտի կրեր և ապա սպանվեր։ Ուստի երբ մարդիկ իրենց փոքրիկներին բերեցին նրա մոտ, որ երեխաները տեսնեն նրան, Հիսուսի աշակերտները, հավանաբար ջանալով նրան պաշտպանել էլ ավելի մեծ լարվածությունից, փորձեցին արգելել երեխաներին մոտենալ նրան։ Բայց Հիսուսը հանդիմանեց իր աշակերտներին։ Ուրախ լինելով փոքրիկների հետ շփվելու՝ Հիսուսն ասաց. «Թոյլ տուէք երեխաներին ինձ մօտ գան, եւ մի արգիլէք դորանց» (Մարկոս 10։13, 14)։
9. Ինչո՞ւ մեր գործերը գուցե ավելի կարևոր լինեն, քան մեր խոսքերը։
9 Մենք կարող ենք սովորել Հիսուսի օրինակից։ Երբ երեխաները մոտենում են մեզ, ինչպե՞ս ենք արձագանքում, նույնիսկ երբ զբաղված ենք լինում։ Ինչպես Հիսո՞ւսը։ Նա պատրաստ էր երեխաներին տալու այն, ինչի կարիքը երեխաները զգում են, և ինչը նրանք ակնկալում են ստանալ հատկապես իրենց ծնողներից՝ ժամանակ և ուշադրություն։ Ճիշտ է, այնպիսի խոսքեր ասելը, ինչպես օրինակ՝ «ես քեզ սիրում եմ», կարևոր է։ Սակայն գործերը խոսքերից բարձր են հնչում։ Քո սերը չի դրսևորվում միայն խոսքերով. այն ավելի շատ դրսևորվում է գործերով։ Այդ սերը դրսևորվում է նրանով, որ դու երեխային տալիս ես ժամանակ, ուշադրություն և նրա հանդեպ հոգատար ես։ Այս բոլորն անելը, սակայն, գուցե շոշափելի արդյունքներ չբերի, համենայն դեպս բերի ոչ այնքան արագ, որքան որ դու կակնկալեիր։ Համբերություն է հարկավոր։ Մենք կարող ենք սովորել համբերություն դրսևորել, եթե ընդօրինակենք Հիսուսին այն հարցում, թե ինչպես էր նա վերաբերվում իր աշակերտների հետ։
Հիսուսի համբերությունն ու սերը
10. Ինչպե՞ս Հիսուսն իր աշակերտներին խոնարհության դաս տվեց, և սկզբնական շրջանում այդ դասը ունեցա՞վ ցանկալի արդյունքներ։
10 Հիսուսը տեղյակ էր, որ իր աշակերտները անընդհատ մրցակցում են դիրքի հասնելու համար։ Մի անգամ, իր աշակերտների հետ գալով Կափառնայում քաղաք, նա նրանց հարցրեց. «Ի՞նչ էիք ճանապարհին իրար հետ վիճում։ Բայց նորանք լռում էին, որովհետեւ ճանապարհին իրար հետ վիճում էին, թէ ո՞վ է մեծը»։ Նրանց խստորեն հանդիմանելու փոխարեն՝ Հիսուսը, համբերություն դրսևորելով, ակնառու օրինակի միջոցով փորձեց նրանց խոնարհություն սովորեցնել (Մարկոս 9։32–36)։ Արդյոք այդ դասը ցանկալի արդյունքներ տվե՞ց։ Ոչ անմիջապես։ Մոտ վեց ամիս անց Հակոբոսն ու Հովհաննեսը հորդորեցին իրենց մորը Հիսուսից խնդրել, որ Թագավորության մեջ բարձր դիրք տա իրենց։ Եվ դարձյալ Հիսուսը համբերատարությամբ ուղղեց նրանց մտածելակերպը (Մատթէոս 20։20–28)։
11. ա) Սովորաբար արվող ի՞նչ ծառայություն թերացան անել Հիսուսի առաքյալները, երբ Հիսուսի հետ եկան վերնատուն։ բ) Ի՞նչ արեց Հիսուսը, և նրա ջանքերը այդ ժամանակ հաջողություն ունեցա՞ն։
11 Մ. թ. 33–ի Պասեքը մոտեցավ, և Հիսուսն ու նրա առաքյալները առանձին հավաքվեցին, որ նշեն այդ տոնը։ Գալով վերնատուն՝ 12 առաքյալներից ոչ մեկը նախաձեռնությունը չվերցրեց՝ կատարելու սովորաբար արվող մի համեստ ծառայություն, որն անում էր տան ծառան կամ աղախինը, այն էր՝ լվանալ հյուրերի փոշոտ ոտքերը (Ա Թագաւորաց 25։41; Ա Տիմոթէոս 5։10)։ Ըստ ամենայնի որքա՜ն էր Հիսուսը վշտացել՝ տեսնելով, որ իր աշակերտները շարունակում են ձգտել բարձր դիրքի։ Հիսուսը լվաց յուրաքանչյուրի ոտքերը, իսկ հետո հորդորեց նրանց հետևել ուրիշներին ծառայելու մեջ իր թողած օրինակին (Յովհաննէս 13։4–17)։ Հետևեցի՞ն արդյոք նրանք։ Աստվածաշունչն ասում է, որ այդ երեկոյան ավելի ուշ «նորանց միջումը մի վէճ էլ եղաւ, թէ իրանցից ո՞վ պիտի մեծ համարուի» (Ղուկաս 22։24)։
12. Ինչպե՞ս կարող են ծնողներն ընդօրինակել Հիսուսին, երբ ջանքեր են թափում դաստիարակելու երեխաներին։
12 Ծնողնե՛ր, երբ ձեր երեխաները թերանում են հետևել ձեր խորհրդին, գիտակցո՞ւմ եք, թե ինչ էր, ըստ ամենայնի, զգում Հիսուսը։ Հիշեք, որ Հիսուսը չդադարեց օգնել իր առաքյալներին, չնայած որ նրանք չէին շտապում ուղղել իրենց թերությունները։ Նրա համբերությունը ի վերջո պտուղ բերեց (Ա Յովհաննէս 3։14, 18)։ Ծնողնե՛ր, լավ կլինի, եթե Հիսուսի սերն ու համբերությունն ընդօրինակեք ու երբեք չդադարեք ջանք թափելուց ձեր երեխաներին դաստիարակելու համար։
13. Ինչո՞ւ ծնողը չպետք է կոշտ ձևով պատասխանի երեխային, երբ նա հարց է տալիս։
13 Փոքրիկները պետք է զգան, որ իրենց ծնողները սիրում են իրենց ու հետաքրքրվում են իրենցով։ Հիսուսն ուզո՛ւմ էր իմանալ, թե իր առաքյալները ինչ են մտածում, ուստի լսում էր նրանց, երբ նրանք հարցեր էին տալիս։ Նա նրանց հարցնում էր, թե ինչ են մտածում որոշակի բաների մասին (Մատթէոս 17։24–26)։ Այո՛, լավ ուսուցանելու համար հարկավոր է ուշադիր լսել և անկեղծ հետաքրքրություն ցույց տալ։ Եթե երեխան ծնողին հարց է տալիս, ապա ծնողը պետք է խուսափի իր զավակին կոշտ ձևով պատասխանելուց և չասի. «Գնա՛ այստեղից։ Չես տեսնո՞ւմ, որ զբաղված եմ»։ Եթե ծնողն իրականում զբաղված է, ապա նա երեխային պետք է ասի, որ այդ հարցի մասին կխոսեն ավելի ուշ։ Հետո ծնողը պետք է ամեն ինչ անի, որ այդ խոսակցությունը տեղի ունենա։ Այդ դեպքում երեխան կզգա, որ ծնողն իսկապես հետաքրքրված է իրենով, ու նրա համար ավելի հեշտ կլինի իր սիրտը բացել ծնողի առջև։
14. Ի՞նչ կարող են ծնողները Հիսուսից սովորել իրենց երեխաների հանդեպ կապվածություն ցույց տալու մասին։
14 Պատշա՞ճ է արդյոք, որ ծնողը իր կապվածությունը երեխային ցույց տա՝ նրան ջերմորեն գրկելով։ Այս հարցում ևս ծնողները կարող են սովորել Հիսուսից։ Աստվածաշունչն ասում է, որ նա «[երեխաներին] առաւ գիրկը, ձեռքը դրաւ նորանց վերայ, եւ օրհնեց նորանց» (Մարկոս 10։16)։ Ի՞նչ եք կարծում, ինչպե՞ս արձագանքեցին երեխաները։ Նրանց սրտերը, անշուշտ, ջերմացան, և նրանք չէին ցանկանում հեռանալ Հիսուսից։ Ծնողնե՛ր, եթե ձեր ջերմ կապվածությունն ու սերը դրսևորեք երեխայի հանդեպ, ապա նա շատ ավելի պատրաստակամ կլինի արձագանքելու ձեր ջանքերին, որ դուք թափում եք նրան դաստիարակելու և կրթելու համար։
Որքան ժամանակ
15, 16. Երեխա դաստիարակելու վերաբերյալ ո՞ր տեսությունն է տարածում գտել, և ակներևաբար ի՞նչն է պատճառ եղել այդ տեսության առաջ գալուն։
15 Ոմանք հարցնում են, թե արդյոք երեխաներն իսկապես կարիք ունեն, որ ծնողները շատ ժամանակ ու սիրալիր ուշադրություն հատկացնեն նրանց։ Երեխա դաստիարակելու վերաբերյալ հմտորեն առաջ քաշված մի տեսություն կոչվում է «արդյունավետ ժամանակի տեսություն»։ Այս տեսությունը պաշտպանողները պնդում են, որ երեխաները կարիք չունեն, որ իրենց ծնողները շատ ժամանակ անցկացնեն իրենց հետ, եթե իհարկե նրանց հատկացվող քիչ ժամանակը նախօրոք պլանավորվում է և օգտագործվում է մտածված ու իմաստալից ձևով։ Բայց «արդյունավետ ժամանակի տեսությունը» արդյունավե՞տ է արդյոք և ծառայո՞ւմ է փոքրիկների բարօրությանը։
16 Մի գրող, որը զրուցել էր բազմաթիվ երեխաների հետ, ասաց, որ նրանք «ամենից շատ ցանկանում են, որ ծնողներն ավելի շատ ժամանակ» անցկացնեն իրենց հետ, ընդ որում «անշեղ ուշադրությամբ»։ Ուշադրության է արժանի մի համալսարանի պրոֆեսորի դիտողությունը. «[«Արդյունավետ ժամանակ»] տերմինը ծնողների մեղքով է տարածում գտել։ Մարդիկ արդարացում էին փնտրում իրենց երեխաների հետ ավելի քիչ ժամանակ անցկացնելու համար»։ Որքա՞ն ժամանակ պետք է ծնողները անցկացնեն իրենց երեխաների հետ։
17. Իրենց երեխաների ո՞ր կարիքը պետք է բավարարեն ծնողները։
17 Աստվածաշունչը չի ասում, թե որքան պետք է լինի այդ ժամանակը։ Այդուհանդերձ, իսրայելացի ծնողներին հորդոր էր տրվում խոսել իրենց զավակների հետ տանը, ճանապարհին, պառկելիս և վեր կենալիս (Բ Օրինաց 6։7)։ Այստեղից միանգամայն հստակորեն հետևում է, որ ծնողները պետք է ամեն օր հաղորդակցվեն իրենց երեխաների հետ ու սովորեցնեն նրանց։
18. Իր աշակերտներին սովորեցնելու հնարավորություններից Հիսուսն ինչպե՞ս էր օգտվում, և ի՞նչ կարող են ծնողները սովորել նրանից։
18 Հիսուսն իր աշակերտներին արդյունավետորեն սովորեցնում էր, երբ նրանց հետ ճաշում էր, ճանապարհ էր գնում և նույնիսկ երբ հանգստանում էր։ Փաստորեն, նա ամեն մի հնարավորություն օգտագործում էր, որ սովորեցներ նրանց (Մարկոս 6։31, 32; Ղուկաս 8։1; 22։14)։ Նմանապես, քրիստոնյա ծնողները պետք է ուշադիր լինեն, որ ամեն մի հնարավորություն օգտագործեն իրենց երեխաների հետ լավ հաղորդակցություն ստեղծելու և այդ հաղորդակցությունը պահպանելու, ինչպես նաև նրանց Եհովայի ուղիներով դաստիարակելու համար։
Ինչ սովորեցնել և ինչպես սովորեցնել
19. ա) Բացի երեխաների հետ ժամանակ անցկացնելուց, ուրիշ էլ ի՞նչ է հարկավոր անել։ բ) Գլխավորապես ի՞նչ պետք է ծնողները սովորեցնեն իրենց երեխաներին։
19 Երեխաների հետ պարզապես ժամանակ անցկացնելը և նույնիսկ նրանց սովորեցնելը դեռևս բավարար չեն նրանց արդյունավետությամբ դաստիարակելու համար։ Անչափ կարևոր է նաև այն, թե ինչ ենք սովորեցնում։ Ուշադրություն դարձրու, թե Աստվածաշունչն ինչպես է շեշտում, թե ինչ պետք է սովորեցնել երեխային։ «Այս խօսքերը, որ ես այսօր քեզ պատուիրեցի,— գրված է Աստծու Խոսքում,— կրկնիր.... քո որդկանցը»։ Որո՞նք են «այս խօսքերը», որ երեխաները կարիք ունեն սովորելու։ Ըստ ամենայնի, դրանք բերված խոսքերից անմիջապես առաջ ասված խոսքերն են. «Սիրիր քո Եհովայ Աստուծուն բոլոր սրտովդ, բոլոր հոգիովդ եւ բոլոր զօրութիւնովդ» (Բ Օրինաց 6։5–7)։ Հիսուսն ասաց, որ սա Աստծու բոլոր պատվիրաններից ամենակարևորն է (Մարկոս 12։28–30)։ Ծնողները իրենց փոքրիկներին պետք է սովորեցնեն գլխավորապես Եհովայի մասին՝ նրանց բացատրելով, թե ինչու է միայն նա արժանի, որ իրեն ամբողջ սրտով սիրենք ու նվիրված լինենք։
20. Աստված հնում ծնողներին պատվիրեց ի՞նչ սովորեցնել իրենց երեխաներին։
20 Սակայն «այս խօսքերը», որ ծնողներին հորդոր է տրվում սովորեցնել իրենց երեխաներին, ավելին են նշանակում, քան պարզապես ամբողջ էությամբ Աստծուն սիրելը։ Կարելի է նկատել, որ «Երկրորդ Օրինաց» գրքի նախորդ գլխում Մովսեսը կրկնում է այն օրենքները, որ Աստված գրել էր քարե տախտակների վրա, այսինքն՝ Տասը պատվիրանները։ Այդ օրենքների մեջ մտնում են նաև հետևյալ պատվիրանները՝ չստել, չգողանալ, չսպանել, շնություն չանել (Բ Օրինաց 5։11–22)։ Ուստի հնում այս ամենը ծնողներին օգնում էր հասկանալ, որ հարկավոր է բարոյական արժեքներ սովորեցնել իրենց զավակներին։ Այսօր քրիստոնյա ծնողները պետք է իրենց երեխաներին նմանատիպ կրթություն տան, եթե ցանկանում են օգնել նրանց ապահով ու երջանիկ ապագա ունենալ։
21. Ի՞նչ էր նշանակում Աստծու խոսքը երեխաներին ‘կրկնելու’ պատվերը։
21 Նկատենք, որ ծնողներին պատվեր է տրվում, թե ինչպես պետք է «այս խօսքերը», կամ՝ պատվիրանները, սովորեցնեն իրենց փոքրիկներին. «Կրկնիր նորանք քո որդկանցը»։ Եբրայերեն բառը, որ թարգմանվել է «կրկնիր», նշանակում է «նորից ու նորից ասելով և հորդորելով սովորեցնել, տպավորել. քաջալերել կամ խորապես արմատավորել մտքում»։ Փաստորեն, կարելի է ասել, որ Աստված ծնողներին պատվիրում է Աստվածաշնչի ուսուցման նախապես մտածված ծրագիր կազմել՝ երեխաների մտքում հոգևոր բաներ արմատավորելու հատուկ նպատակով։
22. Իսրայելացի ծնողներին պատվեր էր տրված ի՞նչ անել իրենց երեխաներին սովորեցնելու նպատակով, և ի՞նչ էր դա նշանակում։
22 Այդպիսի մտածված ծրագիր կազմելու համար ծնողներից ջանքեր են պահանջվում։ Աստվածաշունչն ասում է. «Նորանք [«այս խօսքերը», կամ՝ Աստծու պատվիրանները] կապիր նշանի համար ձեռքիդ վերայ, նորանք ճակատանոց լինեն աչքերիդ մէջտեղում։ Նաեւ քո տան դրանդիքի վերայ եւ դռներիդ վերայ գրիր նորանք» (Բ Օրինաց 6։8, 9)։ Սա չի նշանակում, թե ծնողները պետք է Աստծու օրենքները բառացիորեն գրեն իրենց տան դրանդիների ու դռների՝ դարպասների վրա, թե պետք է դրանց օրինակը կապեն իրենց երեխաների ձեռքին և դնեն դրանք նրանց աչքերի մեջտեղում։ Այս խոսքերի իմաստն այն է, որ ծնողները պետք է ամեն ժամանակ հիշեցնեն իրենց երեխաներին Աստծու ուսուցումները։ Դա պետք է անեն կանոնավորաբար և հետևողականորեն, այնպես որ Աստծու ուսուցումներն ասես ամեն ժամանակ երեխաների աչքի առջև դրված լինեն։
23. Ի՞նչ կքննարկվի հաջորդ շաբաթվա ուսումնասիրության հոդվածում։
23 Իսկ որո՞նք են առանձնապես կարևոր բաներից մի քանիսը, որ ծնողները պետք է սովորեցնեն իրենց զավակներին։ Ինչո՞ւ է այսօր կենսական երեխաներին ուսուցում տալ և սովորեցնել, թե ինչպես կարող են պաշտպանել իրենց։ Ի՞նչ օգնություն ներկայումս կարող են ստանալ ծնողները, որպեսզի կարողանան իրենց երեխաներին արդյունավետորեն սովորեցնել։ Այս և ուրիշ հարցեր, որոնք հետաքրքրում են բազմաթիվ ծնողների, կքննարկվեն հաջորդ հոդվածում։
Ինչպե՞ս կպատասխանեք
• Ինչո՞ւ ծնողները պետք է իրենց երեխաներին թանկարժեք համարեն։
• Ծնողները և ուրիշներ ի՞նչ կարող են սովորել Հիսուսից։
• Որքա՞ն ժամանակ ծնողները պետք է նվիրեն իրենց երեխաներին։
• Ծնողները ի՞նչ պետք է սովորեցնեն երեխաներին և ինչպե՞ս պետք է դա անեն։
[նկար 10–րդ էջի վրա]
Ի՞նչ կարող են ծնողները սովորել այն բանից, թե ինչպես էր սովորեցնում Հիսուսը
[նկարներ 11–րդ էջի վրա]
Ե՞րբ և ինչպե՞ս իսրայելացի ծնողները պետք է սովորեցնեին իրենց երեխաներին
[նկարներ 12–րդ էջի վրա]
Ծնողները պետք է Աստծու ուսուցումները իրենց երեխաների աչքի առջև պահեն