‘Saan a Kas Idi ti Pannakaaramidda’—Saan Kadi?
“Saan a nasayaat ti panagandar ti kompiuterna,” kuna ti makinkua iti nasileng, baro a kotse bayat ti panagsublina iti dealer service department. “Sigurado a saan a kas idi ti pannakaaramidda!” Nagtung-ed ti asawana nga umanamong, nga innayonna: “Dandani diak mailasin ti kotsetayo manipud kadagiti sabsabali. Kasla agpapadada amin.”
MAYSAAK a manangibangon ken kolektor kadagiti daan a kotse, gapuna masansan a mangngegko dagita a reklamo kadagiti makinkua iti babbaro a kotse. Adu kadakuadat’ mangayat iti immuna a modelo ti kotseda, uray pay no ti kotseda itan kaaduanna ad-adda a mapagtalkanda, nataltalged, ken nalaklaka a paandaren. Mabalin kadi a ti panagayatda iti “Old Betsy” ket gapu iti nakaay-ayat a pakalaglagipan kadagiti naragsak nga al-aldaw, imbes a ti pudno a naaramidan ti kotse?
Panangkolekta kadagiti Daan a Kotse
Iti kasok, ti panangapresiar kadagiti daan a kotse—ti pannakaisublida ken pannakaitalimengda—agtaud iti pannakakitak kadakuada kas bambanag iti arte ken kas mangiyebkas iti pagayatan ken teknolohia manipud iti tiempo ken pagilian a nakaaramidanda.
No makasarak dagiti kolektor iti isu met laeng a modelo a tarigagayanda ket bassit laeng ti suplay dayta, ngarud agbalin a nangina ti kotse. Kas pangarigan, idi Nobiembre 19, 1987, iti maysa nga auction idiay London, England, maysa a mammano a Bugatti Royale nga sports coupe ti nagatang iti $9,900,000, E.U.!
Kaaduanna, nupay kasta, dagiti gagayyem ken kaarruba matmatanda a buyogen ti panagsiddaaw ti iyawid ti kolektor a kaudian a napateg nga arte. Panunotenda no ti aglatlati, nabaybay-anen a kaha ket nasaysayaat a nabaybay-an koman iti nakasarakanna. Ti kolektor, nupay kasta, makitana ti kotse a naisublin iti dati a napintas a buyana. Gapuna umisem a kunaenna iti bagina: ‘Saan a kas idi ti pannakaaramidda.’
Pudno Kadi Dayta?
Wen, pudno dayta. ‘Saan a kas idi ti panagaramidda kadagiti kotse.’ Iti dadduma a pamay-an mabalin a maragsakantayo iti dayta ken agleddaangtayo iti dadduma a pamay-an. Kitaentayo ti dadduma a modelo. Kas pangarigan, maysa a daan a Rolls-Royce ti naiyadbertise a kas ti “Kasayaatan a Kotse iti Lubong” ken “ti katalgedan a napartak a kotse iti lubong.” Daytat’ pumartak manipud 0 agingga iti 97 kilometros tunggal oras iti agarup 24 segundos ket ti kapartakan a tarayna agarup 130 kilometros tunggal oras. Napartaken dayta para iti kotse nga agdagsen iti dua ket kagudua a tonelada! Ngem kasanot’ panangpasardengyo? Siuumiso ti panangitangsit ti nangaramid a babaen iti naisangsangayan pannakadiseniona a “servomechanism” a naikabit iti gearbox, ti kotse “nakapigpigsa ti prenona.” Ngem nupay no ti naisublin a kita dayta a Rolls kabaelanna pay laeng ti dati a kapartak ti panagtarayna, dayta mabalin a saanen a maibagay iti kasasaad ti panagmaneho itatta.
Nupay no pakaidayawan ti nangdisenio kenkuana, dayta a Rolls-Royce awanan iti pagimbagan iti sabali pay a 60 a tawtawen a naurnong a pannakaammo ken kapadasan iti panagaramidan iti kotse. Gapuna, agkurang dayta iti hydraulic ken antilock power brakes, ket awanan kadagiti seat belts, stoplights, turn signals, sealed-beam headlights, internal crash pads, headrests, ken dadduma pay a baro a banag a nainayon a mangparang-ay iti panagandar ken kinatalgedna—bambanag a nakairuamantayon wenno matmatantayo a kas ti kaudian a teknolohia.
Ti Kaudian a Teknolohia?
Dagiti kadi amin nga alikamen a makitatayo kadagiti kotse itatta ket babbaro a rinang-ayan? Saan. Adu a bambanag ken alikamen iti kotseyo ti naparang-ay iti adu a tawtawen. Mabalin a ginatangyo daytoy 1936 Packard nga addaan kadagiti sumaganad a pagimbagan: chassis lubricator, isu a manglana a kankanayon iti chassis; ride control, isu a mangipalubos iti tsuper a mangbaliw iti shock absorber tapno maibagay iti kasasaad ti kalsada; motor oil cooler, isu a mangirikus iti lana ti crankcase iti naisangsangayan a pagikkan a pagay-ayusan ti pagpalamiis iti makina, ket iti kasta taginayonenna ti temperatura ti lana.
Dagiti modelo iti ’60’s, kas ti 1966 Ford Mustang, addaan kadagiti nadumaduma ken adu a pagpilian nga alikamen a magun-odan nga awan idi. Kalalainganna ti presio ken adu ti mapatpataud a kotse daytat’ mabalin a pediduen iti adu a nadumaduma a kadakkel ti makina, iti adu a nadumaduma a kolor, ken ti kasla di agpatpatingga a listaan dagiti pagimbaganna ken alikamen a pagnam-ayan. Iti adu a kaso, dayta met laeng a kotse ket mabalin a magun-odan kas iti sedan, maysa a convertible, wenno maysa a fastback. Uray pay no ginasut a ribo iti partikular a modelo ti mapataud, no kayatyo, mabalinyo ti agpedido iti maysa nga addaan kadagiti alikamen a kas iti tarigagayanyo.
Agpapadada Amin!
Dagiti kotse itatta pudno nga agpapadada gapu iti nagduduma a rason. Dagiti agdama a disenio ti kasla ad-adda a maimpluensiaan iti teknolohia ken ekonomia. Ti maaramid a disenio ti kaha ket maysa a produkto nga impluensiaan a naimbag ti wind-tunnel tests isu a pangrukodan dagiti enheniero iti wind drag coefficiency wenno ti panangsaranget ti kaha iti angin. Ti basbassit a drag coefficient agbanag iti basbassit a mausar a gasolina ken mangipaay iti ad-adu a kinatalged iti kalsada.
Ti kamaudianan a disenio ti kaha, ngarud, ket impluensiaan a naimbag dagiti pisikal a linlinteg a mainaig iti kalsada ken ti panangsarangetna iti angin, ti inertia, ken ti ratio ti dagsen ken kadakkelna. Mainayon kadagitoy dagiti kasapulan iti kinatalged ken dagiti nadumaduma a kasapulan ti pasahero, ket ti resultana adu a kotse ti agpapada ti itsurada. Ngem, siempre, ti panangmatmat ti publiko no ania ti naestilo mabalin nga agbaliw, ket dagiti managpataud mabalin nga agbaliwda met.
Gapuna, babaen iti agduduma a rikrikna, mabalintay a kunaen, ‘Saan a kas idi ti pannakaaramidda.’—Naipatulod.
[Dagiti Ladawan iti panid 16, 17]
1929 Rolls-Royce P1 Faux Cabriolet
[Credit Line
Rolls Royce Hritage Trust
1936 Packard Model 1401
1966 Mustang GT Fastback
[Picture Credit Line iti panid 15]
Rolls Royce Hritage Trust