Panangmatmat iti Lubong
◼ “Iti gagangay a pagtaengan idiay America, ad-adu itan ti telebision ngem kadagiti tattao. Limapulo a porsiento kadagiti pagtaengan idiay America ti addaan iti tallo wenno ad-adu pay a TV.”—ASSOCIATED PRESS, E.U.A.
◼ Iti kada aldaw, kadagiti korte iti intero a South Africa, 82 nga ubbing ti maidardarum gapu iti “panangrames wenno panangbastosda iti dadduma pay nga ubbing.” Sigun iti dadduma, adu kadagiti akusado ti nagkuna nga inaramidda dagita a panagabuso “gapu kadagiti nabuyada iti telebision.”—THE STAR, SOUTH AFRICA.
Basbassit ti Magapuanam no Kurang ti Turogmo
Bumasbassit ti magapgapuanan ti dadduma nga Espaniol gapu iti kurang a pampannaturogda. Sigun kenni Dr. Eduard Estivill, a makinkukua iti klinika idiay Barcelona a pakaagasan dagiti adda problemana iti pannaturog, dagiti Espaniol nasapsapada nga agriing, napapaut ti panagtrabahoda, naladladawda a mangrabii, ken nakurkurang ti pannaturogda iti promedio nga 40 a minuto no idilig iti dadduma a taga-Europa. Nupay kasta, ti kurang a turog ket mabalin nga agresulta kadagiti parikut a kas iti kinaalipunget, kinamanaglilipat, panagsikor, ken depression. Gapuna, impakdaar ni Dr. Estivill nga “iti kada aldaw, rumbeng a maturog iti pito agingga iti walo nga oras ti asinoman a propesional a mangaramid kadagiti trabaho a pakausaran a nangnangruna ti panagpanunot wenno dadduma pay nga aktibidad nga agkasapulan iti naipamaysa a panagpanunot.”
Trigo—Mausar a Paginudo?
Kadagiti lugar nga addaan iti tiempo ti lam-ek, rasonable kadi a puoran ti trigo tapno paginudo? Ilawlawag ti Aleman a periodiko a Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung a yantangay lumaklaka ti trigo ken nguminngina ti gas, ad-adda a makaekonomia ti maysa a mannalon no usarenna dagiti trigona a paginudo imbes nga ilakona dayta tapno adda igatangna iti gas. No agmula iti 2.5 a kilo a trigo, makagastos iti 20 a cent (agarup ₱12.80), ngem no puoranna dayta a kaadu ti trigo, mangpataud dayta iti isu met la a pudot a patauden ti sangalitro a gas, nga aggatad iti 60 a cent (agarup ₱38.40). Ngem adda narikut a saludsod a dinakamat dayta a periodiko: Maawat kadi ti konsiensiam a “puoran dagiti trigo idinto ta mabisbisin ti dadduma a tattao”?
Isasarungkar ti Papa—Nagbalin a Panguartaan
Idi simmarungkar ti papa idiay Alemania idi 2006, naan-anay a nakasaganan dagiti agar-aramid iti produkto, negosiante, ken ti industria ti turismo tapno makaganansiada iti isasarungkarna. Nangpili met ti simbaan iti kasosiona nga eksklusibo a mangilako kadagiti sobenir. Dagiti magatang a sobenir ket pakairamanan dagiti rosario, kandela, naibotelia nga agua bendita, tasa, kallugong, T-shirt, key chain, ken bandera ti Vatican. Kinuna ti pagiwarnak a Der Spiegel: ‘Ti Iglesia Katolika ket aktibo a makipaspaset iti panagnegosio a kas man la saan a pulos a pinagtalaw ni Jesu-Kristo dagiti agtagtagilako idi idiay templo.’
Video Game—Bibinegenna ti Riknam iti Kinaranggas
“Ti kanayon a panagay-ayam iti naranggas a video game mabalin a bibinegenna ti rikna dagiti tattao inton maipasangoda iti aktual a kinaranggas,” kinuna dagiti managsirarak a sikologo idiay Iowa State University, E.U.A. Ipakita dagiti napalabas a panagadal a ti kanayon a panagay-ayam iti dayta “pakaruenna ti agresibo a panagpampanunot, kinamanagpungpungtot, ken kinauyong. Papartakenna met ti panaganges ken panagpitik ti puso.” Iti dayta a panagadal, pinaliiwda ti panagpitik ti puso iti kada minuto ken ti reaksion dagiti nagbuya kadagiti nai-video nga eksena ti aktual a kinaranggas kalpasan a nagay-ayamda iti man naranggas wenno di naranggas a video game. Ipakita dagiti resulta a dagidiay “agay-ayam iti naranggas a video game nairuamdan iti amin a kinaranggas ket idi agangay, didan iginggina dayta.”