Maaramidyo Kadi ti Lubong a Nasaysayaat a Lugar?

Maaramidyo Kadi ti Lubong a Nasaysayaat a Lugar?

“Di kabaelan ti politika nga ibangon manen ti pundasion ti kagimongan. Awan ti pannakabalinna a mangbukel manen iti tradisional a moralidad. Dagiti kasayaatan a gannuat dida maisubli dagiti sigud a prinsipio maipapan iti panaginnarem wenno panagasawa, mapagbalin dagiti amma a responsable kadagiti annakda, maisubli daydi panagrurod iti kinadakes ken panagbain . . . Saan a masolbar ti linteg ti kaaduan kadagiti imoral a parikut a mangrirriribuk kadatayo.”

UMANAMONGKAYO kadi kadagita a sasao ti maysa a sigud nga opisial ti gobierno ti Estados Unidos? No wen, ania ti solusion kadagiti adu a parikut ita a resulta ti kinaagum, kaawan ti nakaisigudan a panangipateg kadagiti pamilia, moral a kinalulok, kinaignorante, ken dadduma pay a problema a mangdaddadael iti pundasion ti kagimongan? Ipagarup ti dadduma a tattao nga awan ti solusion, isu nga aramidenda laengen ti kasayaatan a maaramidda iti inaldaw a panagbiagda. Kadagiti dadduma, namnamaenda nga addanto aldaw nga agparang ti maysa a karismatiko ken masirib a lider, a nalabit maysa a panguluen ti relihion a mangiturong kadakuada iti umiso a direksion.

Kinapudnona, dua ribu a tawenen ti napalabas, tinarigagayan dagiti tattao nga aramiden nga ari ni Jesu-Kristo agsipud ta ammoda nga isu ket imbaon ti Dios ken maikari unay nga agturay. Ngem idi makitana ti panggepda, dagus a pinanawan ida ni Jesus. (Juan 6:14, 15) “Ti pagariak saan a paset daytoy a lubong,” inlawlawagna idi kamaudiananna iti maysa a Romano a gobernador. (Juan 18:36) Nupay kasta, iti panawentayo, manmano ti addaan iti takder a kas ken Jesus—uray dagiti panguluen ti relihion a mangibagbaga a pasurotna ida. Inkagumaan ti dadduma kadagitoy nga aramiden ti lubong a nasaysayaat a pagnaedan, babaen man ti panangimpluensiada kadagiti sekular nga agtuturay wenno babaen ti panagtakemda a mismo. Nabatad dayta no usigentayo dagiti pasamak idi dekada 1960 ken 1970.

Ti Panangikagumaan Dagiti Relihion a Mangpasayaat iti Lubong

Idi arinunos ti dekada 1960, adda dagiti teologo kadagiti pagilian ti Latin America a nangikagumaan a tumulong kadagiti nakurapay ken mairurrurumen. Tapno maitungpalda daytoy, binukelda ti maaw-awagan liberation theology, a ni Kristo ket nayam-ammo kas manangisalakan saan laengen nga iti Biblikal nga anag no di ket uray iti tay-ak ti politika ken ekonomia. Idiay Estados Unidos, adu a lider ti simbaan a maseknan unay iti panagrakaya dagiti moral a prinsipio ti nangbukel iti organisasion a naawagan iti Moral Majority. Panggep daytoy nga aramiden a lehislador dagiti politiko a mangputar kadagiti linteg a mangitandudo kadagiti nasasayaat a prinsipio iti pamilia. Uray kadagiti adu a Muslim a pagilian, padpadasen dagiti grupo a lapdan ti kinarinuker ken panaglablabes babaen ti panangitandudoda iti naing-inget a panangalagad iti Koran.

Mamatikayo kadi a nagbalin ti lubong a nasaysayaat a lugar gapu kadagita a panangikagumaan? Ipakita ti kaaduan kadagiti mapaspasamak nga agtultuloy ti panagrakaya dagiti moral a pagalagadan ken bayat a bumakbaknang pay dagiti nabaknang, ad-adda met ti panagrigat dagiti nakurapay, agraman kadagiti pagilian a nalatak ti liberation theology.

Idi 1989, ti Moral Majority ket winaswas ti nangipasdek iti daytoy a ni Jerry Falwell gapu iti pannakapaayna a mangibanag kadagiti kangrunaan a panggep ti organisasion idiay Estados Unidos. Sinublat daytoy dagiti dadduma nga organisasion. Nupay kasta, iti magasin a Christianity Today, kastoy ti insurat ni Paul Weyrich, ti nangbukel iti termino a “moral majority”: “Uray no mangabaktayo iti politika, ti panagballigitayo dina mapataud dagiti pagalagadan a patientayo a napateg.” Insuratna pay: “Dumakdakes latta ti kultura. Nakaro ti pannakarpuog ti kulturatayo, nga uray la a rimbawanna ti politika.”

Kastoy ti impalgak ti kolumnista ken autor a ni Cal Thomas maipapan iti kinunana a dakkel a biddut iti panangikagumaan a mangpasayaat iti kagimongan babaen ti politika: “Mangrugi ti pudno a panagbalbaliw iti tunggal maysa, saan a babaen ti napolitikaan a balligi, agsipud ta dagiti kangrunaan a parikuttayo ket saan a mainaig iti ekonomia wenno politika no di ket moral ken espiritual.”

Ngem kasanoyo a solbaren dagiti moral ken naespirituan a parikut iti lubong nga awan dagiti pagalagadan, a dagiti tattao ti mangikeddeng no ania ti naimbag ken dakes? No dagiti nabileg ken naimbag ti panggepda a tattao—narelihiosuan man wenno saan—ket dida kabaelan a pagbalinen ti lubong a nasaysayaat a pagnaedan, siasino ti makabael? Kas makitatayo iti sumaganad nga artikulo, adda ti sungbat. Kinapudnona, dayta ti kangrunaan a rason no apay nga imbaga ni Jesus a ti Pagarianna ket saan a paset daytoy a lubong.

[Picture Credit Lines iti panid 2]

[Picture Credit Lines iti panid 3]