Pakasaritaan ti Biag

Determinadoak nga Agtultuloy nga Agserbi iti Namarsua

KAS INSALAY NI CONSTANCE BENANTI

Nagpartak dagiti pasamak! Kalpasan ti innem nga aldaw a panagkombulsionna, natay ni Camille, ti anakmi a babai nga agedad iti 22 a bulan. Kasta unay ti leddaangko. Kayatko metten ti matay. Apay nga impalubos ti Dios a mapasamak ti kasta? Nariribukanak.

DAGITI nagannakko ket imigrante manipud Castellammare del Golfo, maysa nga ili idiay Sicily, Italia. Nagnaedda idiay New York City, a nakaipasngayak idi Disiembre 8, 1908. Ti pamiliami ket buklen ni tatang ken nanangko ken dagiti walo nga annakda, lima a lallaki ken tallo a babbai.a

Idi 1927, ni tatangko a ni Santo Catanzaro rinugianna ti timmabuno kadagiti gimong ti maysa a bassit a grupo dagiti Bible Student, kas pannakaawag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Ni Giovanni De Cecca, maysa nga Italiano a kabsat nga agserserbi iti hedkuarter (a maawagan Bethel) idiay Brooklyn, New York, nangangay kadagiti gimong iti pagtaenganmi, iti kabangibang a New Jersey. Idi agangay, nangrugi a mangasaba ni Tatang ken nagbalin nga amin-tiempo a ministro, nga intultuloyna dayta a trabahona agingga iti ipupusayna idi 1953.

Idi agtutubo pay ni Nanang, tinarigagayanna ti agbalin a madre, ngem saan nga impalubos dagiti dadakkelna. Idi damo, inimpluensiaannak ni Nanang a saan a makiraman ken ni Tatang iti panagadal iti Biblia. Ngem di nagbayag, nakitak ti panagbalbaliwna. Nagbalin a natantanang ken naal-alumamay ni Tatang, ken nataltalna ti pamiliami. Naay-ayoak iti dayta.

Kabayatanna, naam-ammok ni Charles, kaedadko a nayanak idiay Brooklyn. Kas iti pamiliami, naggapu ti pamiliada idiay Sicily. Naitulagkami iti maysa ken maysa, ket nagkasarkami kalpasan ti panagsubli ni Tatang idi 1931 manipud iti kombension dagiti Saksi ni Jehova idiay Columbus, Ohio. Iti uneg ti maysa a tawen, naipasngay ti anakmi a ni Camille. Idi pimmusay, awan ti makaliwliwa kaniak. Maysa nga aldaw, agsangsangit ni Charles a nangibaga kaniak: “Anakko met ni Camille ket nasaem kaniak ti ipupusayna. Ngem saan a dayta ti panungpalan ti amin. Liwliwaenta ketdi ti maysa ken maysa.”

Inawatmi ti Kinapudno iti Biblia

Impalagip kaniak ni Charles ti namnama a panagungar a nadakamat ni Tatang idi nagpalawag iti pumpon ni Camille. “Talaga kadi a mamatika iti panagungar?” Inyimtuodko.

“Mamatiak!” insungbatna. “Apay a dita ammuen ti ad-adu pay maipapan iti kunaen ti Biblia?”

Diak nakaturog iti dayta a rabii. Iti alas sais ti agsapa, sakbay a napan nagtrabaho ni Tatang, imbagak kenkuana a kayatmi ken ni Charles ti agadal iti Biblia. Siraragsak nga inarakupnak. Ni Nanang, a di pay bimmangon iti iddana, nangngegna ti saritaanmi ken ni Tatang. Inyimtuodna no ania ti napasamak. “Awan,” kinunak. “Inkeddengmi laeng ken ni Charles ti makipagadal iti Biblia.”

“Kasapulantay amin nga adalen ti Biblia,” insungbatna. Isu nga aminkami a 11, a pakairamanan dagiti kakabsatko a lallaki ken babbai, nagadalkami a sangsangkamaysa kas pamilia.

Nakaliwliwa kaniak ti panagadalmi iti Biblia. In-inut a naaddaanak iti namnama ket nailiwliwagko ti pannakaburibor ken leddaangko. Makatawen kalpasanna, idi 1935, inrugimi ken ni Charles nga iranud dagiti kinapudno a linaon ti Biblia. Idi Pebrero 1937, kalpasan a nangngegmi ti maysa a diskurso iti hedkuarter idiay Brooklyn a nangilawlawag iti Nainkasuratan a pateg ti bautismo iti danum, nabautisarankami iti kabangibang a hotel agraman ti adu pay a sabali. Nagbautisarak saan laeng a gapu ta namnamaek a makitakto manen ti anakko no di ket gapu ta tarigagayak ti agserbi iti Namarsua, a naam-ammok ken inayatko.

Iseserrek iti Amin-Tiempo a Ministerio

Makapagagar ken makagunggona ti panangisarita iti maipapan kadagiti naadalko, nangruna ta adu iti dayta a tiempo ti nangawat iti mensahe ti Pagarian ken nakiraman iti pannakaiwaragawag dayta. (Mateo 9:37) Idi 1941, nangrugikami nga agserbi ken ni Charles kas payunir, ti awag dagiti Saksi ni Jehova kadagiti amin-tiempo a ministroda. Di nagbayag kalpasanna, gimmatangkami iti treyler, ket ni Charles intalekna iti kabsatko a ni Frank ti paktoria ti pantalon a negosio ti pamiliami. Idi agangay, naragsakankami a makaawat iti surat a mangipakpakaammo a nadutokankami kas special pioneer. Idi damo, nagserbikami idiay New Jersey, ken kalpasanna naibaonkami iti New York State.

Idi 1946, bayat ti itatabunomi iti kombension idiay Baltimore, Maryland, nakiddaw a tabunuanmi ti taripnong a kadua dagiti espesial a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova. Sadiay, naam-ammomi ni Nathan H. Knorr ken Milton G. Henschel. Nakisaritada kadakami maipapan iti trabaho a panagmisionero ken, kangrunaanna, maipapan iti trabaho a panangasaba idiay Italia. Dinamagda no posible kadakami ti ageskuela iti Watchtower Bible School of Gilead.

“Pagpanunotanyo dayta,” kinunada, “ket ibagayonto kadakami ti sungbatyo.” Idi rimmuarkami iti opisina, nagkinnitakami ken ni Charles, ket dagus a nagsublikami iti opisina. “Nakapagpanunotkamin,” kinunami. “Nakasaganakamin nga agsanay idiay Gilead.” Sangapulo nga aldaw kalpasanna, timmabunokami iti maikapito a klase ti Gilead.

Nakallalagip dagiti bulbulan a panagsanaymi. Nangruna a nagustuanmi ti anus ken ayat dagiti instruktor, a nangisagana kadakami a mangsango kadagiti pakarigatan iti ganggannaet a tay-ak. Kalpasan ti panagturposmi idi Hulio 1946, naibaonkami a mangasaba pay idiay New York City, a pakasarakan iti adu nga Italiano. Kalpasanna, dimteng ti makapagagar nga aldaw! Idi Hunio 25, 1947, nagdaliasatkami a nagturong idiay Italia, ti nakaibaonanmi kas misionero.

Panagnaed iti Nakaibaonanmi

Nagdaliasatkami babaen ti barko a sigud nga us-usaren ti militar. Kalpasan ti 14 nga aldaw iti baybay, simmangladkami iti puerto ti Italia idiay Genoa. Nabatad iti dayta a siudad dagiti panangdadael nga imbati ti Gubat Sangalubongan II, a nagpatingga dua a tawen laeng ti napalabas. Ti estasion ti tren, kas pagarigan, ket awanan pulos kadagiti sarming gapu kadagiti panagbomba. Babaen ti tren a pagkarga, nagbiahekami manipud Genoa a nagturong idiay Milan, a pakasarakan iti sanga nga opisina ken maysa a pagtaengan dagiti misionero.

Napanglaw ti kasasaad ti biag idiay Italia kalpasan ti gubat. Madama idi dagiti panangikagumaan a panagbangon manen, ngem nasaknap ti kinapanglaw. Di nagbayag, naaddaanak iti serioso a sakit. Sigun iti maysa a doktor, saan a nasalun-at ti pusok ket nasaysayaat no agsubliak idiay Estados Unidos. Naragsakanak ta nagkamali ti doktor. Kalpasan ti 58 a tawen, addaak pay latta iti nakaibaonak idiay Italia.

Sumagmamano laeng a tawen sipud idi maibaonkami kas misionero, dagiti kakabsatko a lallaki idiay Estados Unidos kayatda ti mangted iti luganmi. Ngem pinagkedkedan ni Charles ti indiayada, maysa a desision nga inapresiarko. Ammomi nga awan ti Saksi idiay Italia nga addaan idi iti lugan, ket narikna ni Charles a kasayaatan a taginayonenmi ti estandarte ti panagbiag a kapada ti panagbiag dagiti kakabsatmi a Kristiano. Idi la 1961 a gimmatangkami iti bassit a luganmi.

Ti damo a Kingdom Hall nga inusarmi idiay Milan ket daga ti suelona a masarakan iti sirok ti balay. Awan ti banio ken malayus no agtudo. Adda met dagiti kumaribuso a marabutit. Dua a bombilia ti nagserbi a pannakasilawmi bayat ti panaggigimongmi. Iti laksid dagita a pakarigatan, makaparegta a makita dagiti napasnek a tattao nga umay makigimong agingga a makipasetdanto met iti ministerio.

Dagiti Kapadasan Kas Misionero

Naminsan, impaimami ti bokleta a Peace​—Can It Last? iti maysa a lalaki. Idi husto nga agpakadakami, simmangpet ni Santina a baketna nga adu ti awitna a naggapu iti groseria. Medio nasuron, a kunkunana a walo ti annakna a babbai nga as-asikasuenna ket awan ti panawenna kadakami. Idi simmarungkarak manen ken ni Santina, nasangpetak nga agganggansilio ngem awan ni lakayna. “Awan ti panawenko a dumngeg,” kinunana. “Maysa pay, diak ammo ti agbasa.”

Siuulimek a nagkararagak ken ni Jehova ket kalpasanna kiniddawko no mabalinko ti agpagansilio kenkuana iti sweater para ken lakayko ket bayadakto. Dua a lawas kalpasanna, naalakon ti sweater, ken nangrugin ti regular a panangyadalko iti Biblia ken ni Santina babaen ti tulong ti libro a “The Truth Shall Make You Free.” Nasursuro ni Santina no kasano ti agbasa, ket iti laksid ti ibubusor ni lakayna, inkagumaanna ti rimmang-ay ket nabautisaran. Lima kadagiti annakna a babbai ti nagbalin a Saksi, ken natulongan ni Santina ti adu pay a sabsabali a mangawat iti kinapudno iti Biblia.

Idi Marso 1951, nayakarkami idiay Brescia, iti lugar nga awan ti Saksi. Kaduami a nayakar ti dua a sabali pay a misionero​—da Ruth Cannonb ken Loyce Callahan, a nagbalin nga asawa idi agangay ni Bill Wengert. Nakasarakkami iti apartment nga addaan kadagiti alikamen, ngem dua a bulan kalpasanna, kiniddaw ti makinkukua a pumanawkami iti uneg ti 24 nga oras. Yantangay awan ti sabali a Saksi iti dayta a lugar, awan ti maaramidanmi no di agdagus iti hotel, a nagnaedanmi iti dandani dua a bulan.

Limitado ti kanenmi: kape ken tinapay ti pammigatmi, prutas ken biskotso nga addaan iti keso ti pangngaldaw ken pangrabiimi. Iti laksid dagiti pakarigatan, talaga a nabendisionankami. Idi agangay, nakasarakkami iti bassit nga apartment, ket iti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo idi 1952, adda 35 a timmabuno iti bassit a siled nga us-usarenmi kas Kingdom Hall.

Panangdaer Kadagiti Karit

Bayat dayta a tiempo, nabileg ti impluensia ti simbaan kadagiti tattao. Kas pagarigan, bayat a mangaskasabakami idiay Brescia, sumagmamano a babbarito ti sinugsogan ti padi a mangubor kadakami. Ngem idi agangay, 16 a tattao ti nangrugi a makipagadal iti Biblia kadakami, ket nagbalinda a Saksi kalpasan ti ababa a tiempo. Ket siasino ti maysa kadakuada? Ti maysa kadagiti babbarito a nangipangta a mangubor kadakami! Agserserbi itan kas panglakayen iti maysa kadagiti kongregasion idiay Brescia. Idi 1955, idi pimmanawkami idiay Brescia, addan 40 nga agibumbunannag ti Pagarian.

Kalpasan dayta, tallo a tawen a nagserbikami idiay Leghorn (Livorno), ket babbai ti kaaduan a Saksi sadiay. Gapuna, dakami a babbai ti mangasikaso kadagiti pagrebbengan a gagangay a maitalek kadagiti lallaki iti kongregasion. Kalpasanna, nayakarkami idiay Genoa, ti nangrugianmi a lugar 11 a tawenen ti napalabas. Iti dayta a tiempo, adda maysa a kongregasion sadiay. Ti Kingdom Hall ket masarakan iti umuna a kadsaaran ti pasdek nga ayan met ti apartment a pagnanaedanmi.

Apaman a simmangpetkami idiay Genoa, nakairugiak iti panagadal iti maysa a babai a sigud a boksingero ti lakayna ken mangimatmaton iti maysa nga himnasio dagiti boksingero. Rimmang-ay ti espiritualidad ti babai ket di nagbayag nagbalin a Kristiano a kabsattayo. Ngem bumusbusor ni lakayna ket nagtultuloy a kasta iti napaut a tiempo. Idi agangay, nangrugi a kimmuyog ken ni baketna kadagiti gimong. Imbes a sumrek iti hall, idiay ruar nga agtugaw ken agdengngeg. Idi agangay, idi awankamin iti Genoa, naammuanmi a nagpayadal metten iti Biblia. Nabautisaran idi agangay ket nagbalin a maysa a naayat a Kristiano a manangaywan. Nagtalinaed a matalek agingga iti ipapatayna.

Inyadalak met iti Biblia ti maysa a babai a naitulag iti maysa a polis. Idi damo, nangipakita iti interes ti polis, ngem nagbalbaliw ti kababalinna kalpasan ti kasar. Bimmusor ket nagsardeng ni baketna iti panagadal. Idi intuloyna ti panagadalna iti Biblia, binutbuteng ni lakayna, a kunkunana a paltogannakami no makitana nga agad-adalkami. Ngem rimmang-ay ti babai iti naespirituan ket nagbalin a bautisado a Saksi. Dinakami pulos pinaltogan ni lakayna. Kinapudnona, tawtawen kalpasanna, idi timmabunoak iti maysa nga asamblea idiay Genoa, adda ti immasideg iti likudak, inapputna dagiti matak, ken inyimtuodna no mapugtuak no siasino isuna. Diak magawidan ti aglua idi makitak daydi polis nga asawa ti babai. Kalpasan nga inarakupnak, imbagana nga insimbolona ti dedikasionna ken ni Jehova babaen ti panagbautisar iti dayta nga aldaw!

Manipud 1964 agingga 1972, naaddaanak iti pribilehio a mangkadua ken ni Charles no bisitaenna dagiti kongregasion tapno pabilgenna ida iti naespirituan. Nagserbikami iti dandani amin a paset ti makin-amianan nga Italia​—idiay Piedmont, Lombardy, ken Liguria. Kalpasanna, intuloymi ti nagpayunir iti asideg ti Florence ken idi agangay idiay Vercelli. Idi 1977, maymaysa laeng ti kongregasion idiay Vercelli, ngem idi pimmanawkami idi 1999, addan ti tallo. Iti dayta a tawen, agtawenakon iti 91, ket naparegtakami nga umakar iti pagtaengan dagiti misionero idiay Roma, maysa a napintas a bassit a pasdek iti natalna a lugar.

Sabali Pay a Naladingit a Pasamak

Idi Marso 2002, nupay kanayon a nasalun-at, kellaat a nagsakit ni Charles. Kimmaro ti sakitna ket pimmusay idi Mayo 11, 2002. Iti las-ud ti 71 a tawen, agkaduakami nga agsangit no dumteng dagiti naladingit a kanito ken agkaduakami nga agrag-o no dumteng dagiti bendision. Anian ti ladingitko idi natay.

Masansan a darepdepek ni Charles a nakaamerikana ken nakasuot iti kallugong nga uso idi dekada 1930. Kasla makitkitak a nakaisem, wenno kasla mangngegko ti pamiliar a katawana. Babaen ti tulong ni Jehova ken ti ayat ti adu a nadungngo a Kristiano a kakabsat, naibturak daytoy a naladingit a kanito. Sigagagar nga ur-urayek ti panawen a makitakto manen ni Charles.

Ti Agtultuloy a Panagserbik

Ti panagserbik iti Namarsua ti kasayaatan a banag iti biagko. Kadagiti naglabas a tawtawen, ‘Nananamko ken nakitak a ni Jehova naimbag.’ (Salmo 34:8) Nariknak ti ayatna ken natagiragsakko ti panangaywanna. Nupay natay ti anakko, impaayannak ni Jehova iti nagadu nga espiritual nga annak a lallaki ken babbai​—nga addada iti nadumaduma a paset ti Italia​—a nangparag-o kaniak ken kenkuana.

Ti panangisarita kadagiti sabsabali maipapan iti Namarsua kaniak ti kangrunaan a kaykayatko nga ar-aramiden. Dayta ti makagapu nga itultuloyko ti mangasaba ken mangyadal iti Biblia. No dadduma, maladingitanak no bassit ti magapuanak gapu iti salun-atko. Ngam nabigbigko nga ammo ni Jehova dagiti limitasionko ken ay-ayatennak ken apresiarenna no ania ti kabaelak nga aramiden. (Marcos 12:42) Ikagkagumaak ti agbiag maitunos iti sasao ti Salmo 146:2: “Idaydayawkonto ni Jehova bayat ti panagbiagko. Mangipaayakto iti samiweng iti Diosko bayat nga addaak.”c

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 13]

Camille

[Ladawan iti panid 14]

Ti aldaw ti kasarmi, idi 1931

[Ladawan iti panid 14]

Nupay saan nga interesado idi damo, immanamong ni Nanang a kasapulanmi amin ti agadal iti Biblia

[Ladawan iti panid 15]

Kaduami ni Kabsat  Knorr iti panagturposmi iti Gilead, idi 1946

[Ladawan iti panid 17]

Dakami ken ni Charles di nabayag sakbay ti ipupusayna