Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

‘Di Kadi Mabalin nga Aggayyemkami Laeng?’

“AWAN met ti mapaspasamak iti nagbaetanmi,” kuna ni Marie.a “Basta agsaritakami laeng. Aniat’ pakibiangan ti lubong no agsuspetsa ti isuamin? Mabalin nga agbiagka a kasla maikulkulong!” Dagita a nabibileg nga ebkas ni Marie naiyebkasda kalpasan nga adda nangpakdaar kenkuana maipapan iti peggad iti panangbusbos iti tiempo nga agmaymaysa iti maysa a kotse a kadua ti lalaki a kaedadna. Nalawag, dina inapresiar ti pakdaar. Pagarupenna: ‘Ania ti mabalin a peggad iti basta panaggayyem?’

Ni Michel ti addaan iti ad-adda a nainkalintegan a panangmatmat, nangnangruna nanipud iti kapadasanna iti napintas a kaarrubana a ni Louise. Ti agtutubo a lalaki inlawlawagna: “Nakasingsinged ti relasionmi ngem awan ti panggepmi maipapan iti panagasawa. Nupay kasta, kellaat a nasarakak ti bagik iti nakaro a riribuk​—basta diak malipatan ni Louise. Dagiti riknak diakon matengngel! Gapuna maysa a rabii imbagak dagiti parikutko iti maysa a gayyem a nangipaay iti pammagbaga iti dayta a rabii.” Babaen iti pannakaikkat iti ‘lugar ti peggad,’ nakapagpanunot a nalawlawag ni Michel maipapan iti pagturturongan ti pannakipagayamna.

Kas iti kinuna ni Dr. Marion Hilliard adu a tawtawenen ti napalabas idiay The Ladies’ Home Journal: “Ti nasinged a pannakikadua nga agbiahe iti agarup sangapulo a milias iti maysa nga oras ti mabalin a mabaliwan nga awan pakdaar nga agbalin a makabulsek a derrep a ti kapartakna ket sangagasut a milias iti maysa nga oras.”

Emosional a Pagbanaganna

Paregtaen ti Biblia dagiti agtutubo a lallaki nga ibilangda “dagiti agtutubo a babbai a kasla kabsatmo iti amin a kinadalus.” (1 Timoteo 5:2) Adu ti sibaballigi a nangiyaplikar iti daytoy a prinsipio ket kas banagna tagiragsakenda ti nadalus, nasayaat a pannakipagayam kadagiti miembro iti kasungani a sekso. Naannadda a mangtaginayon iti relasionda iti uneg ti nainkalintegan a pagbeddengan. Ngem ania ti mapasamak no ti kasta a pannakipagayam saan a matengngel? Ti napalabas nga artikulo namakdaar maipapan iti moral a pagbanagan a mabalin a mapasamak.b Nagasat ta, kaaduan a Kristiano nga agtutubo dida ipalubos dagiti bambanag a kumaro. Addada met, nupay kasta, dagiti emosional a pagbanagan.

Ti sangapulo ket innem ti tawenna a ni Mike naammuanna daytoy idi naaddaan iti relasion iti 14-años a babai: “Idi damo, kayatmi laeng ti agbalin nga aggayyem. Ngem kas dagus a naammuak, ti dua a tao dida basta makapagtalinaed nga aggayyem no kankanayon nga agkitkitada a bukbukodda. Ti relasionmi kimmaro a kimmaro. Di nagbayag addaankamin iti naisangsangayan a rikna iti maysa ken maysa, ket addaankam pay laeng ti rikna a kasta.” Agsipud ta awan ti siasinoman kadakami ti adda iti kasasaad a makiasawa, dagidiay a rikrikna ti gubuayan iti adu a pannakapaay. Di ngarud pagduaduaan nga imtuoden ni Mike: “Masapul kadi nga ipatinggak dayta?”

‘Ngem basta diak marikna ti kasta iti gayyemko,’ mabalin a kuna ti maysa. ‘Diak maawis kenkuana ket saanakto a mainaig iti romantiko a pamay-an kenkuana.’ Nalabit. Nupay kasta, namakdaar ti proverbio: “Ti agkammatalek iti pusona met laeng maag.” (Proverbio 28:26) Dagiti puspusotayo mabalin a manangallilawda, nagulib, mangbulsek kadatayo iti pudpudno a panggeptayo.

Babaen iti mammadtona a ni Jeremias, pinakdaarannatayo ti Dios maipapan iti daytoy: “Ti puso manangallilaw a nakarkaro ngem dagiti amin a banag, ket isu napalalo a nagdakes. Asino ti makaammo kenkuana? Siak, ni Jehova, sukisokek ti isip, suotek ti puso, tapno itedko met laeng iti tunggal tao ti kas mainugot kadagiti dalanna, ti kas maiyalubog iti bunga dagiti gapuananna.”​—Jeremias 17:9, 10.

Maysa nga agtutubo a Kristiano a babai, kas pangarigan, ti nagbalin a mannakigayyem iti maysa nga agtutubo a lalaki idiay eskuelaan. Inkalinteganna a daytoy ket nasayaat ta mabalin nga iramanna dagiti kapanunotanna maipapan iti Biblia kenkuana. Ngem di nagbayag nagbalinen a nalawag a ti lalaki interesado saan laeng a maipapan iti Biblia. “Nupay saanko met a basol,” kunana, “isut’ nagbalin nga ad-adda a nasinged kaniak.” No maipapan kenkuana, nupay kasta, awan ti riknana kenkuana.

Makapainteres, nupay kasta, ti babai inaminna: “Ni nanangko impapilitna a mamati nga isut’ agayat kenkuana.” Dagiti nagannak pudno a mannakaawatda unay. Ket di pagduaduaan a daytoy nga ina makitana a ti anakna a babai al-allilawenna ti bagina met laeng. Ta kalpasanna, nainkalintegan aya a pagarupen a ti ubing a babai saanto a tumulok iti panangtaginayon iti relasionda no isut’ awanan met iti rikna kenkuana? Ken uray pay ipapantayon nga isut’ addaan napasnek a panggep a mangtulong iti agtutubo a gayyemna, mabalinna kadi a kunaen a ti nabileg a riknana kenkuana ket ‘saanna a basol’? Ti libro a The Family, Society, and the Individual napaliiwna “a ti lalaki ti maawis nga ad-adda.” Uray pay ti di ikankano a pannakaiparang iti imnas nalaka laeng a mangtignay iti lalaki​—iti emosional ken iti seksual.

Kasta met laeng ti mapasamak no ti agtutubo a lalaki mangipaay iti naisangsangayan nga atension iti agtutubo a babai. Mabalin a nabambannayat a matignay ti babai iti kasungani a sekso ngem dagiti lallaki, ngem no matignayda, ti rikna a matignay ti masansan a nakaun-uneg. Ngarud, siasinoman a mangipalubos iti pannakipagayam iti kasungani a sekso tapno agbalin a nakasingsinged unay ti mangal-allilaw iti bagina met laeng. Ta nupay no ti rikna ti maysa ket saan a matignay, ti rikna ti sabali ti mabalin a matignay.

Ti panangikuna, ‘Aggayyemta’ ti mabalin ken masansan a mangpapaut iti ut-ot iti saan a nasupapakan a panangipateg. Kas ilawlawag ti publikasion a Your Youth​—Getting the Best out of It: “Kaaduanna, ti lalaki ti mangirugi ti panagarem, babaen ti panangiyebkasna ti interesna iti maysa a babai. No isu ket mapagtalkan ken serioso iti dayta, addaan kalintegan ti babai a mamati a pampanunotennan ti mangasawa.”c Ti agtultuloy a pannakilangen ngarud ti mabalin a nalaka laeng nga ipapan a panagarem, a ti panggepna ket panagasawa.

Pudno, ti panangipakaammo iti agay-ayat a gayyem a saan a masupapakan ti riknana ti mabalin a mangpataud iti nakaro nga emosional a pannakapaay. Ngem ti panangitultuloy iti relasion itantanna laeng ti aldaw ti panangikeddeng. Kuna ti Biblia: “Kas itay mauyong nga agipurruak iti aluten, pampana ken patay, kasta ti tao a mangallilaw iti kaarrubana, ket kunana: ‘Saanak aya nga agrabrabak laeng ita?’” (Proverbio 26:18, 19) Ti orihinal a Hebreo a sao a naipatarus a “mangallilaw” mabalin a kaipapananna met ti “manggulib, mangiyaw-awan.” No ti pannakipagayam ket basta pagragsakan laeng nga awan ti pannakitulag wenno rebbengen, saan kadi a makaallilaw dayta? No nakaro ti panangipateg ti maysa iti kasungani a sekso a dina pampanunoten ti makiasawa, saan kadi a pananggulib dayta? Pudno, awan ti dakes a motibo a nairaman. Ngem saan kadi a mangiparangarang iti panagimbubukodan ken ti kinakurang iti pannakaseknan iti personal a rikna ti sabali a tao? Ti panangpadas a mangliklik iti isyu babaen iti panagkuna, ‘Ngem aggayyemkami laeng’ wenno, ‘Diak pulos nagkarkari,’ ti pudno a saan nga awaten ti di naawat.

Panangliklik kadagiti Parikut

Balakadan ti Proverbio 2:7 dagiti agtutubo nga ‘ipempenda ti natarnaw a sirib.’ Dagiti nasirib nga agtutubo ngarud liklikanda ti panagbalin ti pannakipagayamda kadagiti kasungani a sekso a nakasingsinged unay​—agingga a sisasaganada a makiasawa. Dagiti ingrupo nga ar-aramid ti mabalin a nagsayaatan a pamay-an a panangliklik iti parikut iti tumaud a romansa. Uray pay no kasta, apay nga ipamaysayo ti bagiyo iti bassit laeng nga ummong dagiti gagayyem? Ta, dagiti romantiko a rikrikna ti mabalin a tumaud uray pay iti grupo. Ti sabali pay a salaknib isu ti panangiraman iti maysa wenno dua a nataengan iti ar-aramid ti grupo.

Ania, nupay kasta, no nupay addada dagitoy a salaknib, agparang nga adda tumaud a di masubadan a romantiko a rikna kenka? Lawlawagam a dagus dagiti bambanag no mabalin tapno agpadakayo a makaammo no sadino ti pagtakderanyo. “Sawenyo ti pudno tunggal maysa iti padana a tao,” irekomendar ti Biblia. (Efeso 4:25) No ti prangka a panangiyebkas iti riknayo dina lapdan dagiti bambanag, mabalin a nasayaat nga umadayokayo iti daytoy a tao. Dikay ikalintegan: ‘Bueno, nalawagen dagiti bambanag, gapuna lipatentan dagiti bambanag. Ngem awan ti makalaped iti panagtalinaedta a nasayaat nga aggayyem.’ Dagiti romantiko a gil-ayab ti masansan nga agtultuloy a sumged, a ti maysa a tao inanamaenna a ti sabali agbaliwto ti panunotna.

Ti panangsurot kadagitoy a singasing mabalin a saan a nalaka. Ngem laglagipenyo: Ti Namarsua inbilinna a ti pudno a kinasinged iti kasungani a sekso ket maipaay iti panagasawa. “Intuloy a kinuna ni Jehova a Dios: ‘Saan a nasayaat nga agmaymaysa ti tao. Yaramidakto ti katulonganna a maitutop kenkuana.’ Gapuna ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana, ket tumiponto iti asawana, ket agbalindanto a maymaysa a lasag.” Inadaw ni Jesus dagidiay a sasao ket impaganetgetna ti kinaserioso ti panagasawa: “Gapuna, ti pinagtipon ti Dios a maymaysa saan koma a pagsinaen ti tao.”​—Genesis 2:18, 24; Mateo 19:5, 6.

Taginayonenyo ti pannakipagayamyo iti kasungani a sekso iti nainkalintegan a beddeng, ngarud, ket maliklikanyo ti adu a rigat ken sakit ti nakem.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 19]

Ti dua a tao dida makapagtalinaed a basta aggayyem no agtultuloy ti panagkitkitada nga agbukbukod

[Ladawan iti panid 18]

Ti pannakaammo a ti rikrikna ti maysa saan a masubadan ti mabalin a makaupay unay iti emosion