Canaries Kas Manangilasin iti Gas

ADU a minero iti karbon ti nakapukawen iti biagda babaen iti pannakasabidong iti carbon monoxide bayat ti uram iti uneg ti daga kabayatan iti panagbettak. Maysa a mapagtalkan a pagilasin iti daytoy makapapatay a gas ti kasapulan. Dagiti babassit a parparsua a kas kadagiti tumatayab ken marabutit ti ad-adda a sensitibo iti pannakasabidong iti carbon monoxide ngem dagiti tattao. No ti atmospera mamulitan babaen iti carbon monoxide, dagitoy ti maulaw a dagdagus ngem dagiti tattao, isu a mangipaay iti umdas a pakdaar iti peggad.

Idi 1911 maysa a linteg ti naipaulog idiay Britania a mangpilit kadagiti kakasta a minas iti karbon a maaddaan iti dua a finches wenno marabutit nga itugot dagiti manangalaw iti uneg ti daga no adda mapasamak nga uram. Ngem no dadduma maturog dagiti marabutit kadagiti datar ti tangkalda, ket saan a mailasin dagiti minero no ti animal ket matmaturog laeng wenno natayen gapu iti gas. Dagiti finches, iti kasumbangirna, agtalinaedda kadagiti tangkalda uray no matmaturogda. Ngem no dagitoy ti papatayen ti makasabidong a gas, matnagda iti pagbatayanda, isu a mangipaay iti kasapulan a pakdaar iti minero. Ti maysa a bote iti oksihena ti mabalin a magun-odan a dagus a mangpaanges manen iti naapektaran a tumatayab.

Ti naipakuyog a ladawan iti likudan ipakitana dagiti tumatayab a nausar idiay Sengheydd, Wales, idi agarup 1913, kalpasan ti maysa a panagbettak ken uram a nangpapatay kadagiti 440 a lallaki.

Kadagiti adu a minas itatta, nupay kasta, dagiti finches ken canaries ti masuksukatanen babaen iti kemikal ken elektroniko nga alikamen, ket dadduma a minero ti mapalubosan a mangipaay kadagiti kabbaro a pagtaengan a maipaay kadagiti awanen ti trabahona a tumatayab. Dagiti paris a canaries wenno finches ti matartaraken pay laeng kadagiti dadduma a Briton a pagminasan a mausar kas manangilasin iti gas.