Ti Konstitusion ti Estados Unidos ken dagiti Saksi ni Jehova

Ti tawen 1987 tandaanna ti maika-200 nga anibersario iti Konstitusion ti Estados Unidos. Babaen ti panangipasnekda iti daytoy a maika-dua gasut a tawen, dagiti Saksi ni Jehova idiay Estados Unidos ken iti aglawlaw ti lubong mapalagipanda iti pannakidangadangda iti dayta a pagilian a mangikalintegan ken legal a mangipasdek kadagiti kalinteganda a mangisaknap kadagiti narelihiusuan a panangmatmatda.

ANIA ti kaipapanan ti Konstitusion kadakayo? Tapno iyilustrar, kas pangarigan iti komunidadyo tarigagayanyo ti mangiwaras kadagiti naiprenta nga impormasion iti kalsada ken iti balaybalay a mariknayo a pakairamanan dagiti tattao. Ngem no ngay no naammuanyo a ti panagiwaras kadagita a material ket maisalungasing kadagiti linlinteg a nadisenio a mangipanamnama iti talna ken nasayaat nga urnos? Ket ania ngay no masapul a mangalakayo iti permiso, ket dagiti opisiales dida kayat ti mangipaay iti permiso? Wenno masapul a mangalaka iti lisiensia ket ti panangaramid iti kasta makapadagsen iti ekonomia kadakayo?

Kastoy ti sasaaden dagiti Saksi ni Jehova idi 1930’s ken 1940’s. Tarigagayanda ti mangiwaras kadagiti naiprenta a bambanag a naglaon kadagiti relihiuso a kapanunotanda. Nupay kasta, kadagiti adu a komunidad dagiti lokal a linlinteg ken ordinansa ti nausar a manglapped kadakuada. Gapuna, naaramid dagiti panagapelar a maibatay iti Konstitusion iti E.U., isu a mangipanamnama iti wayawaya iti panagsao ken iti panangiwarnak. Ngem tapno maipatalged dagiti konstitusional a kalinteganda, masapul nga iyamangda dagita a bambanag kadagiti korte. Kitaentayo no kasano a ti Konstitusion ipanamnamana dagiti indibidual a kalintegan.

Panangipatalged iti Indibidual a Kalintegan

Kas iti aniaman a plano, ti maysa a konstitusion ti mangipaay iti disenio iti aramiden a maipaay iti maysa a panggep​—iti daytoy a kaso ti gobierno dagiti tattao. Kas naibaga iti Deklarasion iti Panagwaywayas iti Estados Unidos, dagiti gobgobierno ti nairugi kadagiti tattao tapno mangipatalged kadagiti iturayan ti “di maiyakar a Kalintegan.”

Ti Preamble iti Konstitusion iti E.U. alaenna daytoy a tema ket kunaenna a ti Konstitusion ket natudingan ken naipasdek a mangipatalged “ti Bendision iti Wayawaya” a maipaay kadagiti tattao. Ti kamaudianan a draft iti Konstitusion nakompleto idiay Independence Hall idiay Philadelphia, Pennsylvania, idi Setiembre 17, 1787. Naisangsangayan daytoy a Konstitusion ta dayta ti kadaanan a Konstitusion a maus-usar pay laeng.

Ti Konstitusion iti E.U. mabigbigbig gapu iti dina panagtalek iti nakaro ti kinabilegna a gobierno ken iti panangitan-ok iti indibidual a wayawaya a di maringbawan ti pannakibiang ti gobierno. Kadagiti kasayaatan a naammuan a paset iti Konstitusion isu ti panangipanamnamana iti wayawaya iti relihion, wayawaya ti panagsao, ken ti wayawaya ti panangiwarnak. Dagitoy a wayawaya saanda a naibaga idi damo iti Konstitusion kas immuna a naipaulog ken naanamongan. Dagitoy ti nainayon idi 1791 kas ti immuna kadagiti sangapulo a rinang-ayan, a gagangay a maawagan Bill of Rights.

Dagiti wayawaya a nabatad a naibaga iti Bill of Rights ikutan dagiti indibidual ket dayta saan nga agpannuray iti panangipalubos ti gobierno wenno agpannuray iti pananglapped iti gobierno. Apay, ngarud, a dagiti tattao masapul a makidangadangda a maipaay kadagiti kalinteganda babaen kadagiti korte? Agsipud ta no dadduma dagiti manangaramid-linteg, nga agtignay iti ibilangda a pagimbagan ti kaaduan, mangipaulogda kadagiti linlinteg a manglapped kadagita a kalintegan.

Kas napaliiw ti maysa a pederal a korte idiay Estados Unidos: “Ti kinaulpit dagiti kaaduan maipapan iti kalintegan dagiti indibidual wenno dagiti awan gawayna a minoridad ti kankanayon a mabigbigbig a kas ti kadadakkelan a peggad dagiti nalalatak a gobierno.” Ti kasta a kinaulpit ti sinango dagiti Saksi ni Jehova idiay Estados Unidos bayat ti 1930’s ken 1940’s.

Manangaskasaba wenno Managlako?

Bayat ti iyaadani ti maikadua a gubat sangalubongan, ti publiko a panangasaba dagiti Saksi ni Jehova ti nakaisentruan ti adu nga ibubusor. Dagiti ordinansa munisipal a mangkalkalikagum kadagiti solisitor ken dagiti managlako a mangalada iti pammalubos ti di umiso a naiyaplikar iti trabaho dagiti Saksi a panangasaba. Gaput’ pannakabigbigda a dagitoy a linlinteg ti manglabsing kadagiti konstitusional a kalinteganda, dagiti Saksi kinaritda dagitoy nga ordinansa babaen iti panangitultuloyda iti trabahoda a panangasaba a saanda a nangala nga immuna iti permiso. (Marcos 13:10; Aramid 4:19, 20) Kas banagna, adu a Saksi ti naaresto.

No dagiti nababbaba a korte ti nangikeddeng a maibusor kadakuada, dagiti Saksi dida agbayad kadagiti multa no di ket agbaludda. Intultuloyda ti nagapelar iti kaso agingga kadagiti kangangatuan a korte no mabalin tapno makaibangonda iti nabileg a pabor kadakuada a pangngeddeng a manglapped iti di naibatay iti konstitusion a pannakibiang iti trabahoda. Bayat ti panaglabas ti tiempo, maulit-ulit a binabalaw ti Korte Suprema ti E.U. dagitoy nga ordinansa a mabalin a saan a maibatay iti konstitusion wenno di umiso a naiyaplikar sigun iti konstitusion, ket nabaliktad ti pangngeddeng a pabor kadagiti Saksi ni Jehova.

Mainayon pay iti panangipalubos kadagiti ordinansa, dagiti linlinteg ti panagbuis ti sabali pay nga alikamen a nausar a manglapped iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova a panangasaba. Gaput’ panangmatmat kadagita a buis kas temporario a pananglapped iti nadiosan a naituding a trabaho a panangasaba, agkedkedda nga agbayad iti dayta. Manen, adu a Saksi ti naaresto, ket manen, ti Korte Suprema ti nangikeddeng a pabor iti wayawaya iti panagsao ken panagdayaw.

Imbaga ti Korte a ti pribilehio a siwayawaya a mangisaknap iti narelihiusuan a sursuro babaen iti naiprenta a panid “ket naisina iti autoridad iti estado. Daytat’ impaay ti pederal a konstitusion kadagiti tattao.” Iti simple a panangisao, ti Estado dina mabalin nga ikkaten ti impaayen ti Konstitusion.

Ti Panagsaludo ti Bandera

Kankanayon a dagiti Saksi ni Jehova ket managtungpalda iti linteg nga umili a di mangigagara iti dida panagraem babaen ti panagkedkedda nga agsaludo iti bandera iti aniaman a pagilian. Patien dagiti Saksi a ti kangrunaan a rebbengenda ken pagtulnoganda ket maipaay iti Dios ken Namarsuada, ni Jehova. (Lucas 4:8) Ti panangisapata iti naan-anay a panagtulnog iti aniaman a naindagaan nga autoridad isut’ panangiyun-una iti nainlubongan nga intereses ngem iti naespirituan nga intereses. (Aramid 5:29) Nupay adda ti kastoy a napasnek a panggep, ti panagkedked dagiti Saksi nga agsaludo iti bandera ket masansan a di maawatan dagiti dadduma ket mausar a kas pakaibatayan iti pannakaidadanes.

Bayat ti iyaadani ti maikadua a gubat sangalubongan, dagiti lokal a mangimatmaton iti eskuelaan ken dagiti managaramid ti linlinteg iti estado idiay Estados Unidos nangipaulogda kadagiti linlinteg ti kapilitan a panagsaludo ti bandera a mangparang-ay iti nasional a panagkaykaysa ken kinatalged. Nupay nasaknap ti kapanunotan a mangsuportar kadagitoy a pagalagadan iti panagsaludo iti bandera, sititibker a nagkedked dagiti Saksi ni Jehova a mangikompromiso iti naibatay-Biblia a prinsipioda.

Iti panangrepaso iti daytoy nga ar-aramid ti estado, ti Korte Suprema iti E.U. binigbigna a nupay no dagiti mangimatmaton iti eskuelaan ti di pagduaduaan addaanda kadagiti napapateg ken bukod a pangngeddeng, dagitoy a pangngeddeng ti masapul a maaramid iti sidong ti saklawen ti Konstitusion. Ti manangimaton iti eskuelaan saan a siwayawaya a makibiang kadagiti naibatay iti konstitusion a pamunganayan a kalintegan a naipaay iti indibidual. Ti Korte Suprema inkeddengna a ti kapanunotan ti manangimaton iti eskuelaan maipapan iti panangipasagepsep iti panangipateg iti bandera ken ti nasional a tawid saanna koma a ringbawan ti naibatay iti konstitusion a kalintegan iti wayawaya iti konsiensia no maipapan iti relihion.

Ammo ti Korte Suprema ti kinainget ti pangngeddengna gapu iti agdama a nasional a panangikagumaanna a makigubat. Ngem ti Korte dina linisian ti rebbengenna ket inlawlawagna nga iti sidong ti Konstitusion iti E.U., “ti wayawaya a maiduma ket saan a limitado kadagiti bambanag a saan unay a napateg. Dayta ket anniniwan laeng ti wayawaya. Ti pannakasubok ti kababagasna isu ti kalintegan iti pannakaiduma no maipapan kadagiti bambanag a mangsagid iti sentro ti addan a bilin.”

Tinurpos ti Korte Suprema ti kapanunotanna maipapan iti panagsaludo iti bandera kadagiti sumaganad a sasao: “No adda aniaman a naikeddeng a bituen iti konstelasion iti konstitusiontayo, dayta ket awan ti opisial, nangato wenno nababa, a makaipaulog no ania koma ti kadawyan iti politika, nasionalismo, relihion, wenno dadduma pay a kapanunotan wenno mangpilit kadagiti umili a mangipudno iti pammatida babaen iti sao wenno aramid.”

Ti Kontribusion dagiti Saksi

Kadagiti amin, dagiti Saksi ni Jehova nagballigida kadagiti 23 a panagapelar iti Korte Suprema iti E.U. Nakaaramidda iti nagdakkelan a kontribusion iti konstitusional a pannakaammo iti Estados Unidos, kas ti napaliiw dagiti adu nga eskolar. Ket mabalin nga imposible koma daytoy no dagiti Saksi ni Jehova saanda a situtulok a nagsagaba iti pannakabusor, pannakababaot, ken pannakaibalbalud iti panangikagumaanda nga agtulnog iti Diosda.

A ti kalintegan iti wayawaya iti relihion, wayawaya iti panagsao, ken ti wayawaya iti panagiwarnak ti naparang-ay ken nalawag ti pannakailanadna gapu iti panagibtur dagiti Saksi ket pudno a resulta iti natantan-ok pay a panggep dagiti Saksi nga agserbi ken ni Jehova a maitunos iti Nasantuan a Saona.

Agyaman dagiti Saksi ni Jehova iti pribilehioda nga agserbi iti Soberano iti Uniberso, ni Jehova a Dios, ket inusarda dagiti adu a pamay-an, agraman ti proteksion nga ipaay ti 200-tawennan a Konstitusion iti E.U., tapno ibanagda dayta a panggep.

[Kahon iti panid 27]

Ti Konstitusionna Suportaranna Manen dagiti Saksi

Idi Hunio 10, 1987, dagiti korte nangikeddengda manen a pabor iti relihiuso a wayawaya dagiti Saksi ni Jehova a maibatay iti konstitusion. Kas naipadamag iti “The New York Times,” ti Korte iti Panagapelar iti E.U. a maipaay iti Ninth Circuit inkeddengna a ti wayawaya nga agtignay a maitunos iti narelihiusuan a pammati ti “masapul a palubosan ti sosiedad, iti sidong ti Konstitusion, ‘kas maysa a napateg a premio a mangsalaknib iti kalintegan iti relihiuso a panagduduma a tagiragsaken dagiti amin nga umili.’” Ti kaso ramanenna ti kalintegan dagiti Saksi a mangtungpal iti bilin ti Biblia a ‘saan a mangawat iti pagtaengan wenno mangkablaaw’ kadagidiay a “saan nga agtalinaed iti sursuro ni Kristo.”​—2 Juan 9-11.

[Ladawan iti panid 25]

Independence Hall, Philadelphia, a sadiay ti nakaaramidan ti Konstitusion

[Credit Line]

Philadelphia Convention and Visitors Bureau

[Ladawan iti panid 26]

Ti dati a Konstitusion naidulin idiay National Archives

[Credit Line]

U.S. National Archives

[Picture Credit Line iti panid 24]

Architect of the Capitol, Washington, D.C.