Suksukatanen Aya dagiti Eskuelaan dagiti Nagannak?
ITATTA dagiti eskuelaan mainanama a saanda laeng a mangisuro iti panagbasa, panagsurat, ken panagkuenta. Adu ti mangipaay kadagiti taraon, moral a panangiwanwan, ken dagiti dadduma a serbisio nga idi ket aywanan laeng ti pagtaengan. “Ti umad-adu a bilang dagiti nagannak inanamaenda dagiti eskuelaan, nangnangruna dagiti mangiwanwan a manangbalakad, a mangaramid iti panangaywan,” kuna ni Jim McClure, pangulo iti departamento iti panangiwanwan iti high school.
Adu a nagannak, nupay kasta, ti napasanguan iti parikut iti panagpili iti nagbaetan ti panagsapul ti nasayaat a panagbiag ken ti panangaywan kadagiti annakda. Saan a kas iti napalabas a kaputotan, ti panagsapul iti pagbiag itatta masansan a kaipapananna ti panangpanaw kadagiti annak nga awan ti matarigagayan unay a panangaywan dagiti nagannak. Ti panangipaay iti dayta a panangaywan, iti kasumbangirna, mabalin a kaipapananna ti saan a panagsapul ti nasayaat a panagbiag a maipaay iti pamilia. Dagiti dua a kasasaad ket agpadpada a saan a matarigagayan.
Pangrugian iti Panagpababa
Dagidiay a nangadalen kadagiti parparikut a mangapektar iti moderno nga edukasion patienda a ti panagpababa nangrugi nasurok a 40 a tawenen a napalabas, dagdagus kalpasan iti Gubat Sangalubongan II. Dagiti babbai sinuportaranda ti gubat babaen ti panagtrabahoda iti industria. Kalpasanna, idi nagpatinggan ti gubat, ti kalalainganna a bilang saanen a nagsubli iti dati a rebbengenda kas inna ken kangrunaan a mannursuro dagiti annakda. Dagitoy nagtalinaedda a trabahador.
Bayat ti panaglabas ti tawen, dadduma pay a panagbalbaliw iti kagimongan ti nangpakaro kadagiti bambanag. Bimmaba ti panangipateg iti moral. Ti diborsio maawaten, a mangibati iti umad-adu a bilang dagiti agsolsolo a nagannak a pagtaengan. Kasta met, ti agpangpangato a gatad iti panagbiag ti nangpilit kadagiti umad-adu a nagannak nga agtrabaho kadagiti atitiddog nga or-oras. Ti kasta a pagturongan ti nanglimitar iti kasta unay kadagiti or-oras a nabati dagiti nagannak a maipaay iti intelektual, pisikal, emosional, ken naespirituan a kasapulan dagiti annakda. Dagiti nagannak ngarud ket nagpannurayda iti kasta unay kadagiti eskuelaan a mangpunno iti daytoy a pagkurangan. Ngem, iti kinapudnona, daytoy kadi ket rebbengen dagiti eskuelaan?
Dagiti Kinapudno Itatta
“Ti baro a kinapudno,” inlawlawag ti mannurat iti edukasion a ni Gene I. Maeroff, “ket ti ama a nairuam idi nga agawid a simamatalek iti agtagtagibalay nga asawana ken dagiti dua a nasayaat ti pannakaiwanwanda nga annakda iti tunggal rabii manipud iti nadagsen a panagtrabaho iti aldaw ket mabalin nga agsolsolon nga agbibiag iti nalidem nga apartment a mangpadpadas no kasano ti panangbayadna iti taraonna iti TV kalpasan iti panangisuratna iti tseke ti linawas a pangsuportarna. Ti ina, a nagtalinaed a kadua dagiti annak . . . ket agtrabaho iti tallo nga aldaw iti linawas.” Ket ania dagiti banagna?
“Dagiti annak,” kuna ni Maeroff, “sangsanguenda ti nagdakkelan a trabaho a panangibangon iti edukasionda iti masanguanan babaen iti mangsuportar a sistema dagiti rebrebbek.” Kas pangarigan, maysa a mannursuro iti elementaria idiay Estados Unidos ti nakapaliiw: “Nasurok a 20 porsiento kadagiti estudiantetayo ti umay ageskuela a saan a nagalmusar.” Yantangay ti panagalmusar ket nasken iti panagsursuro, insennaay daytoy a mannursuro: “Padpadasenmi ti mangtaming iti parikut babaen ti panangipasdek iti maysa a programa iti panagalmusar.” Iti isu met laeng nga eskuelaan, maysa nga estudiante ti immay nageskuela nga addaan iti nakaro a gurigor. Ti ina, a nasarakan iti lugar a pagtartrabahuanna, kinunana: “Diak makaawid. Agtartrabahoak.” Kamaudiananna inyurnosna ti panangpanawna iti trabahona, ngem isut’ “naupay” gapu ta napilit a mangikeddeng no aywananna ti agsakit nga anakna wenno agbiruk iti kuarta.
Dagiti Kasasaad iti Eskuelaan
Ti panagbaba ti moral iti kagimongan ti nangdadael iti kasta unay ti abilidad dagiti eskuelaan a mangisuro. Daytat’ namagbalin a ngangngani imposible para kadakuada ti panangipaay iti moral a panangiwanwan. Ti mangiyilustrar iti nagbaliw nga aglawlaw isu ti listaan dagiti 7 a kangrunaan a parparikut iti panangdisiplina kadagiti eskuelaan publiko iti E.U. idi 1940 no idilig kadagiti kangrunaan a 17 idi 1982. Dagiti kangrunaan a parikut iti eskuelaan idi 1940 ket: (1) panagsao, (2) chewing gum, (3) panagariwawa, (4) panagtaray-taray kadagiti pasilio, (5) isisiasi iti linea, (6) panangisuot iti di umiso a kawes, ken (7) saan a panangikabil kadagiti basura a papel iti pagibasuraan.
Iti kasumbangirna, dagiti kangrunaan a parikut idi 1982 iti eskuelaan ket: (1) panangrames, (2) panangloob, (3) panangbugbog, (4) panagtatakaw, (5) pananguram, (6) panangbomba, (7) panangpapatay, (8) panagbekkel, (9) panaglangan, (10) bandalismo, (11) ekstorsion, (12) panangabuso ti droga, (13) panangabuso ti alkohol, (14) panagdadangadang dagiti gang, (15) panagsikog, (16) aborsion, ken (17) benereal a sakit.
Ni Deborah, maysa nga ina iti uppat, pagdanaganna ti maipapan iti impluensianto daytoy a nabalbaliwan nga aglawlaw iti eskuelaan kadagiti annakna. “Dimmakelak a nasalsalinongan,” linaglagipna. “Ngangngani tunggal maysa ken ti isuamin iti aglawlawko ket badang a tumulong kaniak a dumakkel. Datayo a napadakkel iti kasta a pamay-an masapul a maammuantayo a dagiti annaktayo ket addada iti naiduma unay a lubong.”
Kinapudnona, kadagiti dadduma nga eskuelaan kadagiti paspaset ti dakkel a siudad nga asideg iti sentro idiay Estados Unidos, dagiti estudiante gagangayen a mangawitda kadagiti kutsilio ken paltog; agusarda ken aglakoda iti droga; ken dagiti ebkas a “coke head” (managusar iti cocaine) ket paset ti inaldaw a bokabularioda. Dagiti mannursuro masansan a kontentoda, saan a gapu ta sibaballigi a naisuroda dagiti estudianteda, no di ket gapu ta nakalasatda iti sabali nga aldaw nga awan ti riribuk.
Ti nakalkaldaang a kasasaad iti uneg ti eskuelaan ipaganetgetna ti kinapudno a saanda a kabaelan nga alaen ti lugar dagiti nagannak iti panangipaay iti panangiwanwan ken badang a kasapulan dagiti annak a mangiturong kadakuada iti naballigi a panagbiag. Kaskasdi, nupay adda ti kasta a kasasaad, addada dagiti naballigi nga estudiante iti amin a kita dagiti eskuelaan iti agliklikmut ti lubong.
‘Ania ti kasapulan tapno agballigi?’ mabalin nga imtuodenyo. ‘Kasano a siak, kas naganak, matulongak ti anakko nga agballigi? Ket anianto ti aramiden ti anakko?’