Aniat’ Mapaspasamak Kadagiti Eskuelaan Itatta?

ADDA Krisis Kadagiti Eskuelaanmi: Mangibaonkayo Itan Kadagiti Polis” ti nabiit pay a paulo ti damag iti umuna a panid ti maysa a periodiko ti New York City. Adda bukod a security guard ti New York City Board of Education para kadagiti eskuelaan​—maysa a puersa ti 3,200​—nga agpatpatrol iti nasurok a 1,000 nga eskuelaan ti siudad. Ita, kayat ti adu a tattao a regular a maibaon dagiti polis ti siudad kadagiti eskuelaan tapno makatulong iti seguridad. Talaga kadi a kasapulan ida?

Sagudayen ti paulo ti New York Times: “Natakuatan ti Report a 20% Kadagiti Estudiante Idiay New York City ti Mangaw-awit iti Armas.” Inamin ti panguluen dagiti eskuelaan iti New York City manipud 1990 agingga iti 1992 a ni Joseph Fernandez: “Ita la a makakitaak iti kas ti kinaranggas nga adda ita iti dadakkel nga eskuelaan ti siudadmi. . . . Diak pulos impagpagarup a kasta ti kadakesna idi inawatko ti kina-chancellor-ko iti New York idi 1990. Saan a gagangay dayta, daytat’ nakaro unayen.”

Kasano Kadakesna?

Inreport ni Fernandez: “Bayat ti umuna a sangapulo a bulanko kas chancellor, iti promedio, adda matay nga ubing iti tunggal sumuno nga aldaw​—nabagkong kadagiti subway, napaltogan kadagiti arubayan ti eskuelaan wenno iti suli ti kalye . . . Dadduma a high school ti addaan iti sangapulo ket lima wenno sangapulo ket innem [a security guard] nga agpatpatrolia kadagiti pasilio ken iti aglawlaw ti eskuelaan.” Innayonna: “Nagrairan ti kinaranggas kadagiti eskuelaanmi, ket masapul a maaramid dagiti naisangsangayan nga addang. Dagiti eskuelaan idiay Chicago, Los Angeles, Detroit​—amin a dadakkel a metropolitan center​—ti mangiparangen iti ladawan nga umasping iti gistay terible a kinaulpit.

“Silalawag a makapakellaat ti pannakaibabain iti daytoy. Iti napalabas a dua a dekada inawatmi ti di maawat: Dagiti eskuelaan ti America kas paggugubatan. Balbalay ti buteng ken panagamák imbes a pagtaengan a pagsursuruan.”

Adda dagiti security guard iti 245 nga eskuelaan idiay Estados Unidos, ket adda armas iti 102 kadagitoy. Ngem saan la nga isuda ti addaan armas. Sigun iti panagadal ti University of Michigan, napattapatta nga idiay Estados Unidos, agitugot dagiti estudiante iti eskuelaan iti kada aldaw iti agarup 270,000 a paltog, malaksid ti dadduma pay nga armas!

Imbes a sumaysayaat, dumakdakes ti kasasaad. Di nalapdan dagiti detektor iti metal a maus-usar iti adu nga eskuelaan ti iyaadu dagiti armas. Kabayatan ti otonio ti 1994, immadu iti 28 a porsiento dagiti naipadamag nga insidente ti kinaranggas kadagiti eskuelaan iti New York City no idilig ti isu met la a tiempo iti napalabas a tawen! “Iti kaunaan a gundaway,” ilawlawag ti Phi Delta Kappan ti maipapan iti survey a naaramid idiay Estados Unidos, “ti kategoria a ‘panaglalaban, kinaranggas, ken dagiti gang,’ mairaman iti numero-uno a puesto iti ‘kurang a disiplina’ kas ti kangrunaan a parikut a maipaspasango kadagiti lokal nga eskuelaan ti publiko.”

Ti kinaranggas iti pagadalan nangparnuay iti krisis kadagiti eskuelaan iti adu a pagilian. Idiay Canada, kastoy ti paulo ti Globe and Mail ti Toronto: “Agbalbalinen a Napeggad a Lugar Dagiti Eskuelaan.” Ket impalgak ti maysa a survey idiay Melbourne, Australia, a gistay 60 porsiento kadagiti ubbing ti eskuelaan nga elementaria ti itulod ken iyawid dagiti nagannakda agsipud ta pagamkanda ti pannakaraut wenno pannakakumaw.

Nupay kasta, ti kinaranggas ti paset laeng ti parikut. Adda dadduma pay a banag a mapaspasamak kadagiti eskuelaantayo a pakaseknantay unay.

Banag Maipapan iti Moral

Nupay kunaen ti Biblia a dakes ti pannakiabig​—ti pannakirelasion iti di asawa​—saan nga itandudo dagiti eskuelaan ita ti kasta a nadalus a moral a sursuro. (Efeso 5:5; 1 Tesalonica 4:3-5; Apocalipsis 22:15) Sigurado a daytoy ti maysa a nangituggod iti kasasaad a dineskribir ni Fernandez idi kinunana: “Agingga iti 80 a porsiento kadagiti tin-edyermi ti agresibo iti sekso.” Iti maysa a high school idiay Chicago, masikog ti kakatlo kadagiti estudiante a babbai!

Adda nursery ti dadduma nga eskuelaan a mangaywan kadagiti maladaga dagiti estudiante. Kanayonanna, gagangayen ti pannakaibunong dagiti kondom iti barengbareng a panagregget a mangparmek iti panagraira ti AIDS ken ti kasta unay nga iyaadu dagiti bastardo. No ti pannakaibunong ti kondom saanna nga aktual a paregtaen dagiti estudiante a makiabig, panuynoyanna ida a mangaramid iti kasta. No maipapan iti moral, ania koma ti manamnama a panunoten dagiti estudiante?

Kinuna ti nabayagen a propesora iti unibersidad nga adda “makapakellaat a bilang dagiti agtutubo ti mamati nga awan naimbag wenno dakes, agpannuray iti riknam dagiti moral pagpilian.” Apay a kastoy ti panagpampanunot dagiti agtutubo? Insurat ti propesora: “Nalabit ti kapadasanda idi addada iti high school ti nangituggod kadakuada nga agbalin nga agnostiko iti moral.” Ania ti ibunga ti kasta a panagduadua iti moral?

Insennaay ti nabiit pay nga editorial ti maysa a periodiko: “No dadduma, kasla awan ti situtulok a mangaklon iti pammabasol. Pulos nga awan.” Wen, mabalin amin​—isut’ mensahe! Usigenyo kas pagarigan ti nakaro nga epekto daytoy kadagiti estudiante. Iti maysa a klase ti unibersidad iti tema a Gubat Sangalubongan II ken ti ilalatak ti Nazismo, natakuatan ti maysa a propesor a di patien ti kaaduan kadagiti estudiantena nga adda mapabasol iti Holocaust! “Iti panunot dagiti estudiante,” kinuna ti propesor, “kasla natural la a didigra ti Holocaust: Daytat’ di malisian ken di maliklikan.”

Makimbasol no di mabigbig dagiti estudiante ti umiso manipud iti di umiso?

Iti Tengnga Dagiti Napeggad a Tiempo

Iti panangidepensana kadagiti eskuelaan, kinuna ti maysa a dati a maestro: “Nagtaud ti parikut iti komunidad, ket iyanninaw laeng dagiti eskuelaan ti parparikut a sigud nga addan iti komunidad.” Kinapudnona, narigat nga isuro a sibaballigi ti di insuro dagiti lider ti kagimongan.

Tapno iyilustrar daytoy, idi tiempo a paulo ti damdamag ti imoralidad dagiti opisial iti gobierno ti E.U., insurat ti maysa nga agdindinamag a periodista: “Diak ammo no kasano a maisuro dagiti mannursuro ti moralidad iti daytoy panawen ti panagduadua. . . . ‘Kitaenyo ti Washington!’ agprotestanto uray dagiti ubbing nga estudiante. Ammoda . . . a mapaspasamak ti kakaruan a panagkusit iti historia iti dayta a dakkel a puraw a balay.”

Impadto ti Biblia a “kadagiti maudi nga al-aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” (2 Timoteo 3:1-5) Sigurado a dagitoyen dagiti napeggad a tiempo! Maitunos iti daytoy, aniat’ maar-aramid a pangparmek kadagiti krisis iti eskuelaan itatta ken pangtulong kadagiti estudiante a makagun-od iti nasayaat nga edukasion? Aniat’ maaramidanyo kas nagannak ken estudiante? Daytoy ti ilawlawag dagiti sumaganad nga artikulo.