Panangmatmat iti Lubong
BROSHUR TI BIBLIA ITI 192 A PAGSASAO
Ti Guinness Book of World Records iramanna iti paulona a “Kangangatuan a Naiprenta” ti libro a Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana, nga impablaak idi 1968 ti Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Idi Mayo 1987 ti libro a Kinapudno nakagtengen iti nakagupgopan a bilang a 106,486,735 a kopia a naiprenta iti 116 a pagsasao, sigun iti libro a Guinness. Iti nabiit pay, nupay kasta, dagiti Saksi ni Jehova iwarwarasdan ti broshur a Tagiragsakenyo ti Biag nga Agnanayon Ditoy Daga! Daytoy a broshur, nga impablaak ti isu met laeng a sosiedad idi 1982, ket magun-odanen iti 192 a pagsasao, ket nasuroken a 60,000,000 a kopia ti naiprenta.
NAKALABLABES A PANANGUSAR KADAGITI PANGEP-EP UT-OT
Maysa nga Australiano nga opisial ti nabiit pay a nangiyanunsio a ‘dagiti Australiano agtomarda iti uppat a bilion a pangep-ep ut-ot iti tinawen,’ sigun iti The Courier Mail. Ti kangrunaan a pakaseknan ket umad-adu ti bilang dagiti ages-eskuela nga ubbing, nangnangruna dagiti ubbing a babbai, a mairuruamen nga agusar kadagitoy a droga. Ti Education Department iti Australia insagananan ti libro a Painkillers: A Student Workbook a maiwaras kadagiti amin nga eskuelaan ti Estado. Ti panggep ti libro isu ti “panangpadas a mangpabassit iti pannakasapul ti panangusar dagiti ages-eskuela nga ubbing kadagiti droga tapno mapagballigianda dagiti parikut,” kuna ti The Courier Mail. Maysa a mangngagas ti nakapaliiw nga “adu nga ubbing a babbai ti dimmakkelen a mangpampanunot a masapul nga agusarda iti pildoras maipaay iti tunggal an-anayen.” Inlistana met ti anemia, panagtabbel, ken ti sakit ti tian kas ti posible nga epekto iti panangabuso iti pangep-ep ut-ot. Irekomendarna ti pananginum iti danum, pannaturog a masapa, panagarsisio, pannagna a manglang-ab iti napresko nga angin, ken ti kanayon a nasustansia a taraon kas ti maisukat a remedio iti sakit ti ulo ken dagiti babassit laeng a nasaksakit.
NASIRIB A PANGALLILAW
Tarigagayanyo aya ti nakaay-ayat ken naamo a taraken? Padasenyo ti aso a guardia ti Makindaya nga Aleman. Agarup 6,000 nga as-aso ti agpatrolia iti lugar a nagbaetan ti Daya ken Laud nga Alemania. Mairaman kadagiti addaan koriente nga alad, dagiti nakalemmeng a bomba, ken dagiti masinggan, dagitoy ket nairantada a manglapped kadagiti taga Daya nga Aleman nga agkamang iti Laud. Nagkurri. Ni Georg, maysa a taga Daya nga Aleman a guardia ti beddeng, mabuteng pay a magna iti asidegda iti panagpatroliana. “Kalpasanna nadlawko nga awan kadakuada ti mangtaol kaniak,” kinunana. “Daytat’ maysa laeng a pangallilaw.” Babaen iti panangin-inanamada iti nagkaykaysa nga Alemania, dagiti Aleman ti Laud a mangsapsapul iti pannakagun-odda kadagiti animal kas nauyong a guardia nga aso naupayda. “Kaaduan kadagiti aso ket basta pangawis laeng,” kuna ni Ulrich Karlowski iti West Germany’s Society for the Protection of Animals. “Nasanayda a mangaramid kadagiti simple a bambanag kas iti panagtugaw ken panagtaray, saan a mangraut kadagiti tattao.”
DAGITI GUBGUBAT ITI AFRICA
“Mabalin a tallo a milion a tattao wenno ad-adu pay ti natay kas resulta iti gubgubat iti Africa bayat ti napalabas a dekada,” sigun iti diario a Lesotho Today. Dagiti napattapatta a natnatay iti Gubat idiay Ethiopia ket adda iti “nagbaetan ti 500,000 ken maysa a milion.” Innayon pay ti Lesotho Today a nalabit ti napanglaw a populasion nga adda kadagiti aw-away ti ad-adda a nagsagaba, a kunana nga “agarup siam agingga iti 12 milion nga Africano ti naawanan ti pagtaengan gapu iti gubat, a nagbalinda a nagkamang wenno napapanaw a tattao.” Sigun iti The Star iti Johannesburg, Sud Africa, adda napattapatta a 600,000 a biag a napukaw idiay Mozambique bayat ti guerra sibil, a mairaman kadakuada dagiti 380,000 nga ubbing. Daytoy ket nasurok a sangapulo a ribo a daras iti ipapatay dagiti Americano idi Gubat ti Vietnam.
MAPUTOT NGA UBBING MAIPAAY A DATON
Ipakita dagiti imbestigasion iti panangaramid iti Satanismo kadagiti nadumaduma a paspaset ti Sud Africa a ti panangtengngelna kadagiti agtutubo ket agsaksaknapen. Nupay kasta, sigun iti Saturday Star, maysa a diario iti Sud Africa, “ti intero a pampamilia—dagiti amma, inna ken dagiti annak—mairamanda, ket dadduma a Satanista ti “propesional a tattao a nangato ti saadda iti komunidad.” Im-imbestigaren ti polis ti aramid a panangabuso iti ubing, panangrames, bestialidad, ken ti panangpapatay kadagiti ubbing. Impakaammo dagiti dati a Satanista iti polis ti Cape Town nga 11 nga ubbing ti napapatay iti ritual kadagiti napalabas a lima a tawen ket dagiti ubbing ti talaga a nairanta a pinutot a maipaay a daton, kuna ti Saturday Star.
MAKAPAPATAY NGA AKSIDENTE ITI MECCA
Ti siudad ti Mecca idiay Saudi Arabia sangailienna dagiti minilion a Muslim a perigrino manipud iti intero a lubong iti tinawen. Itoy a tawen, idi Hulio 2, 1990, maysa a nakaro nga aksidente ti nangmulit iti relihiuso a panagbiahe iti nasantuan a lugar. Sigun iti The New York Times, impadamag dagiti opisiales ti Saudi a “1,426 a Moslem a perigrino ti natay iti panagtataray iti maysa a pagnaan nga usok a mangisilpo iti daytoy a siudad iti tolda a kampo dagiti perigrino.” Naipadamag a, ti usok, a malaonna ti agarup sangaribo a tattao, ti napusek iti labes ti kabaelanna nga agarup 5,000 a magmagna. Impadamag ti maysa a nakasaksi a mainayon kadagiti napayatan iti panagtataray, adut’ naawanan ti puot, ket daddumat’ natay manipud iti kinakurang ti oksihena. Kuna ti Times tukoyen ni Ari Fahd iti Saudi Arabia ti aksidente a “pagayatan ti Dios, isu a katan-okan iti isuamin.”
BARO A BIBLIA MAIPAAY ITI AR IC
Ti panangipatarus iti Biblia iti Inuktitut, ti pagsasao dagiti Inuit a tattao iti Arctic, nabayagen a makarkarit. Ti pagsasao awanan iti sao a maipaay iti karnero, kabayo, wenno asno, ngem addaan iti 30 a sasao maipaay iti niebe. Ti agdama a maus-usar a patarus, sigun iti The Globe and Mail iti Toronto, Canada, ket 90 añosnan ket napno kadagiti di umiso a pannakaipatarus ken di maitutop a grupo dagiti sasao. Ipatarusna ti grupo ti sasao a ‘ti kordero ti Dios,’ kas pangarigan a kas “naisangsangayan a kukua ti Dios a kasla urbon nga ugsa.” Ngem naimbag laengen ta adda ti satelait a telebision ken ti edukasion, ta naammuanen dagiti tattao nga Inuit dagiti ad-adu a sasao a dida ammo idi. Gapuna, maysa a baro a patarus iti Kristiano a Griego a Kasuratan ti maar-aramiden. Ti “karnero” maipatarusto iti termino nga Inuit a “sheepi,” ngem ti “asno” agtalinaed a “banag a dadakkel lapayagna.”
MAKAPAPATAY A PANAGLALAOK
Ti “cocaine” a mailaklako kadagiti manangabuso ti droga idiay Brazil naglaon laeng iti agarup 7.5 porsiento a puro a cocaine, sigun ken Paulo Sérgio Fleury, hepe iti polis iti State Department of Narcotics (Denarc) idiay São Paulo. Ti panangusar iti nalaokan a cocaine mabalin a makapapatay. Ti diario iti Brazil nga O Estado de S.Paulo impadamagna a ti cocaine a sinamsam ti polis nasarakan a nalaokan kadagiti material a kas iti ‘boric acid (sabidong a pangpapatay kadagiti kuton ken ipes), asukar dagiti managaramid ti kendi, remedio ti panagibleng, maysa a lokal a pagpipikel, sodium chloride (asin), gypsum, ken ti pay minekmek a sarming.’ Ti minekmek a sarming, uray pay no nagiling, “mabalin a pataudenna ti sugsugat ti uneg, pannakaiw-iwa ti mangusar.”
BARO A SINGGALUT TI SOVIET-VATICANO
Ti panagkita ni Papa Juan Paulo II ken ti presidente ti Soviet a ni Mikhail Gorbachev iti napan a Disiembre nagbanag itoy a tawen iti opisial a singgalut iti nagbaetan ti Vaticano ken ti Union Soviet iti damdamo unay nanipud iti Rebolusion a Russo idi 1917. Deskribiren ti pannakangiwat ti Vaticano a ni Joaquim Navarro a kas “mangiyun-una iti deplomatiko a relasion,” ti tulagan sapulenna ti panangisukat ti Vaticano ti maysa a representante a ti ranggona ket apostoliko a nuncio iti representante ti Soviet Union a ti ranggona ket ekstraordinario a babaonen. Makuna nga inkari ni Gorbachev iti papa a ti wayawaya iti relihion ipanamnamanto ti Union Soviet.
TI PANNAKABALIN TI PAKINAKEM
Dagiti managsirarak idiay University of California idiay San Diego iti La Jolla nasarakanda a ti pakinakem mabalin a paatiddogenna ti biag iti sidong dagiti dadduma a kasasaad. Inadal dagiti managsirarak ti kaadu ti ipapatay dagiti babbaket nga Insik bayat ti 15 a tawen. Nasarakanda a ti ipapatay bimmassit iti 35 porsiento kadagiti lawlawas sakbay iti Harvest Moon Festival dagiti Insik, maysa a tinawen nga okasion a dagiti babbai ti mangakem ti kangrunaan a paset. Bayat ti lawas kalpasan ti piesta, ngimmato ti matmatay iti normal a kaadu iti 35 porsiento. Umasping dayta kadagiti Judio a lallaki no maipapan iti Paskua. Ti sosiologo a ni David P. Phillips, a nangidaulo iti panagsirarak, ket naadaw iti The Boston Globe a kunkunana: “Isingasing a sibibileg dagiti resulta a dadduma a tattao mabalinda nga itantan ti ipapatay iti apagkanito tapno magtengda ti maysa nga okasion a nakapatpateg iti riknada.”
MAKAPAPATAY NGA AY-AYAM
Daditi ubbing nga agnanaed kadagiti nakangatngato a balbalay idiay Siudad ti Nueva York nasarakanda ti makapapatay a panangsapsapul iti ragragsak: panaglugan iti tuktok ti elebeytor. Naammuanen ti ay-ayam iti agarup 20 a tawen, ngem kuna ti polis nga umad-adu, a mangiturong iti dandani 200 a panangresto ken 40 a pannakadangran bayat iti 1989, doble a bilang iti 1988. Malaksid iti panangipaayna iti nakaam-amak a pannakadangran, daytoy nga ay-ayam mamapatay met. Maysa a 12-años nga ubing a lalaki pinadasna ti nagsirko manipud iti wanan a mapan iti aggargaraw nga elebeytor ket natay, tallo a lawas laeng kalpasan a naipabuya ti maysa a sine a mamakpakdaar kadagiti ubbing a maibusor itoy nga ay-ayam iti isu met laeng nga elebeytor. Dadduma nga agtutubo padasenda ti aglagto manipud iti tuktok ti aggargaraw nga elebeytor nga umallatiw iti sabali. Dadduma ti aglugan iti babaena, nga agbitinda iti kable ti koriente. Dagiti babbai ken lallaki ay-ayamenda daytoy. Sigun iti opisial ti panagbalay, dagiti ubbing matignayda babaen iti panagaburido ken ti tarigagay a mangay-ayo kadagiti kapadatada.