UFO’s—Idi ken Itatta
Manipud kadaanan unay a panawen, impadpadamagen ti tao ti pannakakitkitada kadagiti karkarna a bambanag iti tangatang. Naikuna a maysa a Faraon ti nakakita kadagiti agbukbukel nga apuy idiay langit, ken dagiti American Indians adda sarsaritada maipapan kadagiti agtaytayab a bilog. Dagiti immuna a Romano ipadamagda ti pannakakitada kadagiti agtaytayab a kalasag. Sigun ti sumagmamano nga interpretasion ti kinitikitan dagiti Aztec, ti didiosen a Quetzalcoatl kunada a bimmaba ditoy daga a nakasuot ti kasla adda sippitna a bistokol ti law-ang ken iti maysa a kasla-uleg a lugan iti tangatang.
Idi 1561 ken 1566, sigun dagiti kadaanan a salaysay, “umariwekwek’ nga umili ti Basel, Switzerland, ken Nuremberg, Alemania, ti naikuna a nakakita ti karkarna a buya iti tangatang. Nupay kasta, bayat ti 1896 ken 1897, maysa a naisalsalumina unay a banag ti napasamak idiay Estados Unidos. Dagiti tattao iti intero a pagilian kunada a nakakitada ti lugan iti tangatang nga agtaytayab idiay ngato. Kunada idi: “Ti America nikaanoman saan pay a nakapasar ti aniaman a medio umas-asping iti ragsak a pinataud ti misterioso a lugan iti tangatang.” Dagitoy a pannakakita ket napasamak kadagiti dadakkel a siudad agraman kadagiti aw-away iti intero nga Estados Unidos, mangrugi idiay California. Ti makapainteres a punto ket, kuna ti libro a The Great Airship Mystery, a “ti pagaammon a historia dagiti panagtayab awan kunkunana maipapan kadagiti nalawat’ madanonna a lugan iti tangatang idiay Estados Unidos idi arinunos ti 1890s.”
Maysa kadagiti nalabor unay ken nasaknap pannakaipablaakna nga estoria ti naggapu iti bassit nga ili idiay Kansas, E.U.A., idi 1897. Inyulit ti salaysay no kasano a ti maysa nga umili iti dayta a disso, a ni Alexander Hamilton, inladawanna ti maysa a lugan ti tangatang a bimmaba idiay pagapunan ti bakana. Idi timmayaben ti lugan, dagiti tripolantena ti nangikuyog ti maysa kadagiti bumalasang a baka. Kalpasanna, iti 5 wenno 6 kilometro ti kaadayona iti kalsada, maysa a kaarruba “ti nakasaraken kadagiti lalat, saksaka ken ti ulo idiay talonna.” Nupay kasta, adu a tawen kamaudiananna, naipablaak manen ti estoria ket naibutaktak kas pinarparbo laeng.
Dagiti salaysay kas ti addat’ ngato, pinabpabrika man wenno kunada a pudno, ti naiyulit a naimaldit kadagiti baro pay a libro maipapan iti dayta a tema. Adu kadagiti report manipud ti panawen sakbay ti pannakagteng iti maika-20 a siglo ti naliplipatan koman kadagiti nakataptapuken a bunton dagiti periodiko malaksid iti sumagmamano a nakaskasdaaw a panagasping ti paspasamak a mangrugi manen a mapagpagteng iti nasurok 40 a tawtawen iti kamaudiananna. Gapu iti dayta mangrugi manen a malaglagip ken sukimaten dagiti tattao dagitoy immuna a paspasamak ket sada mangrugi a makita dagiti nakaskasdaaw a panagaspingda.
Dagiti UFO iti Moderno a Panawen
Ti tema napagbiag kadagiti moderno a panawen bayat ti Gubat Sangalubongan II idi impadamag dagiti Aliado a managbomba a piloto a nakakitada “kadagiti karkarna a bolbola ti lawag ken kakasla-plato ti langana a bambanag [a] sumarsaruno kadakuada bayat nga agtaytayabda iti ngatuen ti Alemania ken Japan.” Dagiti piloto nga Americano ti nangawag kadakuada kas foo-fighters, termino a naadaw mannipud sao a Pranses a feu, para iti “apuy.” Nupay ti Gubat Sangalubongan II (1939-45) nagpatinggan ken nairaman iti dayta dagiti foo-fighters, dagiti estoria maipapan kadagiti karkarna a buya agtultuloy a naisalsalaysay.
Idiay Akinlaud nga Europa ken kadagiti pagilian ti Scandinavia, dagiti awan payakna a lugan a maaw-awagan al-alia a rakets ti naipadamag a nakitkitada. Masansan a dagitat’ madesdeskribir kas pumarparaipus nga apuy iti tangatang. Kas sungbat kadagitoy a damag, uray ti Estados Unidos “napilitan a nangibaon ti dua kadagiti kalaingan nga eksperto iti intelihensia idiay Sweden.” Dagiti estoria iti ngato ket pangrugian laeng. Ti salaysay a kasla nangkigtot ti lubong ken nangiyusuat ti panawen dagiti agtaytayab a platito (flying saucer) ti insalaysay ni Kenneth Arnold, maysa a pribado a piloto ken negosiante. Idi Hunio 24, 1947, naipadamag nga isut’ nakakita ti “nagsisilpo a siam a karkarna a lugan ti tangatang nga umad-adani iti Mt. Rainier [Estado ti Washington, E.U.A.].” Nadeskribirda kas “sinan-platito a bambanag” ken “tirampiak kas plantsa ti kankanen ken nakasilsileng a gumilap-gilapda iti init kas sarming.” Naipadamag nga inorasanna ti peggesda “nga agarup 1,900 kilometro por ora.” Daytoy ti napegpegges ngem iti panagtayab dagiti eroplano a jet iti dayta a panawen.
Ti pannakausar ti sao a “saucer” wenno platito ti nangallukoy ti panagpampanunot ti pagiwarnak ket nagresulta iti gagangayen a termino a “flying saucer.” Kalpasan a naipablaak daytoy a salaysay iti intero a lubong, adu a nakakitkitan kadagiti karkarna a banag iti tangatang ti nangrugin nga agibaga ti nadumaduma nga estoriada. Daytoy, agraman dadduma pay a pannakakitkita, ti nakatiliw ti atension dagiti agturay ti militar.
Nagimbestigar ti Gobierno ti Estados Unidos
Kaawatan gaput’ rekomendasion ti nangatot’ ranggona nga opisial ti militar, iti agangay dagiti UFO ti immawat ti opisial nga atension ti gobierno ti E.U. Ti resultana isut’ pannakaipasdek ti Project Sign, a nangrugi nga agtrabaho idi Enero 22, 1948. Daytoy agimbestigar a grupo ti naituding a mangaramid iti trabahona iti panangiturong ti Air Technical Intelligence Command, a masarakan idiay asideg ti Dayton, Ohio, E.U.A. Ngangngani di pay nakarugi ti proyekto idi dimteng ti didigra. Ni Kapitan Thomas Mantell, a piloto militar, natay gaput’ panagkras ti eroplanona bayat ti panangkamkamatna idin ti di pagaammo a banag. Nalabit naawanan puot bayat nga agpangpangato unay nga awan tulong ti suplemento nga oksihena. Naammuan iti kamaudianan, a mabalin isut’ mangsursurot iti maysa a pagsirsirarak a lobo nga Skyhook.
Nupay kasta, ti baro a nakita dagiti dua a piloto ti Eastern Airlines, a napakuyogan iti ipapatay dayta a piloto ti Air Force, ti nangparubrob ti dakkel a pannakaseknan kadagiti UFO’s. Sigun iti report, maysa nga eroplano ti Eastern Airlines ti nagrubbuat manipud Houston, Texas, ket agturturong idiay Atlanta, Georgia, idi apaman latta ta ti piloto napilitan nga insigida nga aglisi tapno malisianna ti maysa nga “awan-payakna a bagi ti eroplano a B-29” a nanglabas kenkuana iti kannawanna. Maysa a pasahero ken sumagmamano nga agpalpaliiw iti daga ti kasla mangnayon iti kinapudno ti estoriana.
Ti grupo ti Project Sign kamaudianan nangiruarda ti report a nangpaay ti dadduma. Kamaudiananna, dadduma a miembro ti grupo a makipagrikna a dagiti UFO ket pudno ti nasuksukatan, ket maysa a baro a paulo, a “Project Grudge,” ti naited iti proyekto. Nupay kasta, bayat daytoy a panawen, ti panamati ti kaadda dagiti UFO nakagteng iti baro a kangato idi ti retiradon a major a ni Donald E. Keyhoe nangisurat ti artikulo a napauluan “Pudpudno dagiti Flying Saucers.” Naipablaak ti salaysayna iti Enero 1950 a bilang ti True magasin, ket daytoy a bilang tinagiragsakna ti nasaknap a sirkulasion. Ket, tapno manayonan ti dakkelen nga interes, ti True nangipablaak ti kanayonan pay nga artikulo babaen ti Navy kumander a ni R. B. McLaughlin. Daytoy nga artikulo napauluan “No Kasano a Tinunton dagiti Sientista dagiti Flying Saucers.” Ti entusiasmo apagbiit laeng—dadduma a magasin, ti Cosmopolitan ken Time, ti nagipablaak kadagiti artikulo a nangkontra ti UFO’s. Babaen kadagitoy baro nga artikulo ken panagsardeng dagiti makitkita, bimmaaw ti interes. Kalpasanna immay ti 1952, ti nakaskasdaaw a tawen iti historia ti UFO.
1952—Ti Tawen ti UFO’s
Ti kadadakkelan a bilang dagiti nakitkita nga UFO nga inawat ti U.S. Air Technical Intelligence Command ket nairekord idi 1952: 1,501. Idi karrugi ti Marso 1952, gapu ti immadu a bilang dagiti makitkita, naikeddeng ti U.S. Air Force ti mangpartuat ti naisina nga organisasion a naawagan Project Blue Book. Iti dayta a tawen a nabara ti panagtignay ti UFO, dagiti makitkita ti nagduduma ken nagadu.
Maysa kadagiti agsasaruno a nangnangruna a nalatak a pannakakita ti nangrugi iti ngato ti Washington, D.C., bayat dagiti oras ti tengngat’ rabii idi Hulio 19 ken 20. Naipadamag a “maysa a grupo dagiti unidentified flying objects ti nagparang kadagiti dua a radarscopes ti Air Route Traffic Control Center idiay Washington National Airport. Dagiti bambanag naggunayda a siinnayad idi damo . . . sada timmayab nga immadayo ‘iti nakaskasdaaw a kinapegges.’” Dagiti aktual a pannakakita ti umas-asping kadagiti nakita ti radar. Naipadamag pay a nairanta ti panangsanebda koma, ngem “dagiti bambanag nagpukawdan idi umasidegen dagiti jets.”
Idi 1966 ni Gerald R. Ford, a diputado a taga Michigan, ti napadayawan iti panangawagna ti maminsan manen a pederal nga imbestigasion ti UFO’s. Daytoy ket sungbat iti sumagmamano a pannakakita ti UFO iti estadona. Ti resultana isut’ pannakaipasdek ti sabali manen a panagsirarak idiay University of Colorado. Ni Dr. Edward U. Condon, prominente a pisisista, ti nangaywan iti trabaho. Idi 1969, iti konklusion ti panagsirarak, nairuar ti Condon Report. Kadagiti adu a bambanag, kuna dayta nga “awan naibunga manipud panagadal kadagiti UFOs iti napalabas a 21 años a nainayon iti sientipiko a pannakaammo . . . a ti kanayonan a nasaknap a panagadal maipapan kadagiti UFOs nalabit saanen a maikalintegan a namnamaen a mapaadelantar ti siensia gapu iti dayta.”
Daytoy ti namagpatingga iti opisial a pannakairaman ti gobierno ti E.U. iti panagsirarak kadagiti UFO’s ken, mainayon pay, nangpalamiis iti panagusiuso ti publiko. Nupay kasta, daytat’ saan a namagpatingga iti suppiat ti UFO, ket saan met a daytat’ namagpatingga iti pannakakitkita kadagiti UFO. Sigun iti maysa a report, “20 porsiento kadagiti nobentay-sinko a kaso a nasalaysayen iti dokumento ti nagtalinaed a ‘di mailawlawag.’”
Ti interes kadagiti UFO’s kasla agpangato ken agpababa sigun iti allon dagiti makitkita. Naisangsangayan ket kadagiti tawen 1973 ken 1974, idi mapalpaliiw dagiti UFO’s. Iti idadatengen ti 1980’s, adda manen iti damdamag dagiti report. Ngem aniat’ naikeddeng dagiti sientista ken dadduma pay nga eksperto kadagiti nabiit pay a tawtawen?
[Ladawan iti panid 5]
Impato ti dadduma a ti Aztec a didiosen a ni Quetzalcoatl simmangpet iti kasla uleg a lugan ti law-ang