Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Agtrabahoak Aya Bayat ti Panageskuelak?

DAGITI al-aldaw ti panageskuela ket okupado para kadagiti kaaduan nga agtutubo. Ti pannakaisuro iti klase ad-adu ti alaenna iti tunggal aldaw. Ti homework ken ti panagadal aggiddanda iti rabii. Ket iti nagbabaetan adda dagiti adu a trabaho iti pagtaengan a makasapul iti pannakaasikaso.a

Kadagiti Makinlaud a dagdaga dagiti ages-eskuela nga agtutubo gagangay nga inanamaenda ti ngudot’ lawas a kas panawen iti panagragragsak ken panaginana. Ngem kadagiti adu a paspaset ti lubong, dagiti ngudot’ lawas saanda a makapagin-awa. Kadagiti aw-away iti Africa, kas pangarigan, masansan a busbosen dagiti agtutubo ti ngudot’ lawasda a tumulong kadagiti nagannakda iti talon, a subbotenda ti dadduma a tiempo a napukaw bayat ti lawas ti panageskuelada. Ket kadagiti Saksi ni Jehova, dagiti agtutubo adda nainayon a rebbengenda a makipaset iti panangasaba iti ruruangan ken itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimgimong.—Hebreo 10:23-25.

Ngarud mabalin a saan a tarigagayan dagiti agtutubo nga Africano ti mangala iti kanayonan a pakadagsenan a sekular a trabaho. Ngem adu kadagita nga agtutubo ti agtartrabaho ken iti nadumaduma a pamay-an: panangtaripato iti bukodda a talon ken panangilako kadagiti apitda, panagabel, wenno panagaramid ti basket a mailako. Dadduma pay ti agkalap, aglako kadagiti diario, ken agpuros ken agilako kadagiti prutas.

Apay, ngarud, a dagitoy nga agtutubo mangalada iti sekular a trabaho? Dayta kadi kayatna a sawen nga aramidem met ti kasta?

No Apay Agtrabahoda

Dadduma nga agtutubo ti pudno a mapilit nga agtrabaho gapu iti kasasaad a dida mabalin a tenglen, kas iti ipapatay ti maysa a naganak. (Daytoy ti mangbaybay-a iti agtutubo nga awan ti mangpaadal kenkuana.) Iti kasumbangirna, dadduma nga agtutubo agtrabahoda tapno makaipasdekda iti panagwaywayas kadagiti dadakkelda.

Usigenyo ni Kofi, maysa nga agtutubo a lalaki idiay Ghana. Bayat ti kaaddana iti teknikal nga eskuelaan, isut’ agtrabaho kas trabahador iti talon iti dua nga oras kalpasan ti panageskuelana iti inaldaw.b Ilawlawag ni Kofi: “Naipaay dagiti dadakkelko ti kasapulak iti intero a panageskuelak iti elementaria. Ngem diak kayat ti agtultuloy nga agpannuray kadakuada maipaay iti isuamin a kasapulak. Gapuna rinugiak ti nagtrabaho. Mariknak a naragragsakak a makagatang iti bukodko a papel ken mabayadak ti pasahek a mapan ageskuela.”

Ti kabsat ni Kofi a lalaki a ni Moses addaan met iti trabaho. Bayat ti kaaddana iti eskuelaan segundaria, nangisuro ni Moses a pribado kadagiti agtutubo nga ageskuela. Ngem nupay no umiso a mabayadan ni Kofi dagiti kasapulanna, dadduma a kuarta ni Moses ti mapan iti pannakasustento ti pamilia. Apay? Gaput’ waloda nga agkakabsat iti pamilia, kunana: “Ti paset-tiempo a panagtrabahok mangipaay iti gin-awa kadagiti dadakkelko a mangaywan iti kasapulan dagiti dadduma a kakabsatko a lallaki ken babbai.” Aminenna met ti pannakariknana iti pannakapnek a mabaelanna ti gumatang kadagiti bambanag a maipaay iti bagina met laeng.

Ti panangtulong kadagiti nagannak iti pinansial no pudno a kasapulan mabalin a maysa a pamay-an iti panangdayaw kadakuada. (Efeso 6:1, 2) Maigiddato iti dayta, nupay kasta, awan pudno a biddut iti panagtrabaho tapno adda gastosen a bukod.

Ti kaadda ti trabaho adu met ti maaramidanna a mangipasagepsep iti responsabilidad iti agtutubo. Matulonganna ti agtutubo a makagun-od iti paglaingan a mausarnanto kamaudiananna a mangsuportar iti pamilia. Ni Jesu-Kristo a mismo, kas pangarigan, nalawag a nasursurona ti panagkarpentero babaen ti panagtrabahona a kadua ni amana kas maysa nga agtutubo. (Mateo 13:55; Marcos 6:3) Nupay kasta, “bassiten ti nabati a tiempo” maipaay itoy a lubong, ket ti masirib nga agtutubo siguraduenna a ti tiempona ket mausar iti makagunggona a banag. (1 Corinto 7:29; Efeso 5:16) Gapuna sakbay ti panangalayo iti trabaho, masapul a tingitingenyo amin dagiti bambanag a nairaman—agraman dagiti motiboyo.

Panangkuenta iti Gatad

Dadduma a salsaludsod a mabalin nga usigenyo ket: Pudno kadi a kasapulan dagiti dadakkelyo wenno tarigagayanda pay ti pinansial a tulong? Wenno mapnekda kadin iti basbassit tapno maipamaysak ti panageskuelak ken ti naespirituan nga irarang-ayko? Pudno kadi a kasapulak ti kanayonan a pundo, wenno maaw-awisak “iti tarigagay ti lasag ken ti tarigagay dagiti mata ken ti kinapalangguad ti panagbiag”?—1 Juan 2:16.

Napaliiw ti masirib a tao a ni Salomon: “Naammuak met no apay nga agtrabaho a sigagaget dagiti tao tapno agballigida: gapu ta agumanda dagiti bambanag nga ikutan dagiti kaarrubada. Awan mamaayna. Kas maysa a panagagawa iti angin. . . . Naim-imbag ti addaan bassit, a buyogen ti talna ti isip, ngem ti okupado nga agtartrabaho iti amin a tiempo, nga agag-agawa iti angin.”—Eclesiastes 4:4-6. Today’s English Version.

Ti sabali pay a banag nga usigen isut’ epekto ti panagtrabaho iti panageskuelayo. Ni Kofi, a nadakamat nga immun-una, malagipna: “Bayat ti umuna a tawenko iti teknikal nga eskuelaan idi diak pay nagtrabaho, nagsayaatan ti gradok iti akademia. Idin dimteng ti maikadua a tawen idi rinugiakon ti nagtrabaho, ket bimmaban dagiti gradok. Nabaelak pay laeng ti nangatngato ngem ti promedio, ngem makabannog iti kasta unay.” Makapainteres, maysa a panagsirarak a panagadal nga inaramid ti Estados Unidos nasarakanna a ti “panagtrabaho mangiturong iti panagbaba ti kinalaing iti eskuelaan ken pabassitenna ti pannakairaman dagiti babbarito/babbalasitang idiay eskuelaan.”

Malagipyo kadi ti kabsat ni Kofi a lalaki a ni Moses, a ti trabahona ket mangisuro? Inaminna: “No saan a naannad ti maysa, mabalin a mangalanton ti ad-adu a surruanna ngem ti maisurona iti limitado a tiempona.” Ni Mawuli, sabali pay nga Africano, nagtrabaho iti paset-tiempo kas mangngalap. Kunana: “Adda dakkel a sulisog no adda adu a maala iti baybay. Ti rikna isut’ panangiwalin kadagiti libro ket mapan agbiruk ti ad-adu a kuarta. Adu nga ubbing a lallaki iti bario ti nangaramid iti kasta ket simmardengda a nageskuela.”

Ti panageskuela ken ti panagtrabaho ibusenna ti pigsa ti agtutubo agingga iti punto a dakes ti epektona kenkuana iti naespirituan. Mabalin a narigat kenkuana ti tumabuno kadagiti gimong wenno ti mangipamaysa ti panunotna sadiay. Ti personal a panagadal iti Biblia ken kadagiti naibatay-Biblia a publikasion mabalin a maiwalinda.

Panangsalimetmet iti Kinatimbeng

Nupay kasta, kalpasan ti panangtingiting kadagiti amin a banag, dakayo ken dagiti dadakkelyo mabalin nga ikeddengda a ti panagtrabahoyo mabalin a pakagunggonaanyo. Kasano a pagbalinenyo ti kasasaad a kasayaatan?

Nasken ti panangdisiplina iti bagi. Sinarita ni apostol Pablo ti panangikagumaanna, a kunkunana: “Gubgubatek ti bagik ket iturayak.” (1 Corinto 9:27) Sapulenna ti panangdisiplinayo iti bagiyo tapno makaekonomiakayo—ket saan a mangsayang—iti kuarta a masapulanyo. Sapulenna met ti disiplina iti bagi iti panangusaryo iti natda pay a tiempoyo a siuumiso. Siempre, ti panagwatwat ken ti umdas a panaginana adda lugarda ket mabalin a parang-ayenna ti makagunggona a trabaho. Ngem agannadkayo a dagiti pagay-ayatan nga ar-aramid ken paglinglingayan dida singaen ti homeworkyo ken uray pay dagiti naespirituan a bambanag.

Ngarud masapul a mangaramidkayo iti napudno nga eskediol iti panagadalyo—ket agtalinaed iti dayta. Kas pangarigan, mabalin a nasaysayaat ti panangirugiyo iti homeworkyo apaman a makasangpetkayo manipud iti trabaho, a saan nga urayen agingga a malpas ti pangmalem inton mabalin a makaturturogkayon. Dadduma kaykayatda ti masapa a maturog ket agadalda nga umuna iti agsapa. Aniaman ti kaso, pagbalinenyo ti panagadalyo a makagunggona no mabalin. Liklikanyo ti panagpatokar iti musika wenno mangaramid kadagiti makasinga a bambanag. Ti homeworkyo mabalin met a nalakayo nga aramiden no agimdengkayo a naimbag iti klase, a mangalakayo kadagiti nota maipapan kadagiti kangrunaan a punto ken mangsuportar a detalye.—Idiligyo iti Lucas 8:18.

Ti kapapatgan ngem amin, nupay kasta, isu dagiti naespirituan a kasapulanyo. (Mateo 5:3) Tapno mapennek dagitoy, masapul a mangilasinkayo iti tiempo para iti personal a panagadal iti Biblia, para iti Nakristianuan a gimgimong, ken para iti pannakipaset iti ministerio iti publiko. Pudno, ti panagtrabaho ken panageskuela adut’ sapulenna. Ngem no masapul nga aramidenyo ida a dua, iyun-unayo dagiti naespirituan a bambanag. Agkararagkayo nga awan ressat ken Jehova a Dios a tulongannakayo a mangtaginayon iti naespirituan a kinatimbengyo. No maikeddengyo a paggiddanen ti panagtrabaho ken ti panageskuela, pabilgennakayo tapno matakderanyo dagiti rigat iti kasasaad.—Isaias 40:29-31.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 21]

Dadduma nga agtutubo nga Africano agtrabahoda kalpasan ti panageskuela. Ngem aniada dagiti pagimbagan ken pagdaksan iti panagtrabaho?