Iyebkasda Dayta Buyogen ti Sabsabong Idiay Expo ’90 ti Japan

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Japan

NANIPUD idi Dakkel nga Eksibision idiay London idi 1851, dagiti sangalubongan a karnabal kankanayonen nga ipaganetgetda ti irarang-ay ti industria ken teknolohia. Ti nakaparsuaan, nupay kasta, ti kapapatgan idiay expo a naaramid idiay Osaka, Japan, kadagiti napalabas a bulbulan ti kalgaw. Dayta binaliktadna ti pagannayasan ket inyun-unana dagiti sabsabong ken mulmula.

Babaen iti tema a “Panagkadua ti Nakaparsuaan ken ti Sangatauan,” dagiti napipintas a hardin iti paraangan ti makuna a Flower Expo paneknekanna ti kabaelan ti tao nga agbiag a maitunos iti nakaparsuaan. Iti dayta met laeng a tiempo, naipaay dagiti pakdaar iti sangalubongan a krisis ti aglawlaw.

Dagiti paraangan sinaklawna ti 140 hektaria ket nabingay a nagkapat iti aglawlaw ti kangrunaan a bagi ti danum a napanaganan Baybay ti Biag. Iti kannawan ti kangrunaan a ruangan isut’ Kabambantayan, nga addaan kadagiti agsalog a katurturodan. Ti Kataltalonan adda iti kannigid. Iti labes ti Kataltalonan, adda dagiti kalsada nga agturong iti Siudad, ti lugar dagiti nadumaduma a pabilion. Ti Mahikal a Nagsasangaan dagiti dalan, maysa a paglinglingayan a parke, adda iti adayu a pungto ti paraangan.

Ti nabannayat a pannagna a lumasat iti Kataltalonan, ti Kabambantayan, ken ti internasional a hardin ti naan-anay a nangkayaw kadakami kadagiti sabsabong iti Expo. Dagiti tay-ak dagiti sabong nga amarilio, nalabaga, lila, ken adu a dadduma a kolor binang-aranna agpadpada dagiti matami ken espiritumi. Dagiti nalamuyot a pul-oy ti angin, nga addaan ayamoom dagiti sabsabong ti rosa a nalabaga, puraw, ken amarilio, nayonanna pay ti makabang-ar nga aglawlaw. Ti makaay-ayo a Ginget dagiti Sabong nga addaan iti arte a Hapones ti mangipaay iti naisangsangayan a buya. Amin daytoy ipamatmatna a ti tattao naaramidda nga agbiag iti kasla hardin nga aglawlaw.

Babaen iti panagpasiar iti internasional a hardin, naiturong ti atensionmi iti Bible Garden iti Israel, isu a nangipamaysa kadagiti kadaanan a kaykayo ti olibo ken pader a batbato. Naipabuya dagiti inadaw manipud iti Canta ni Salomon ken dadduma a liblibro ti Biblia a nakatulong a mangpaadda iti atmospera iti hardin idi tiempo ti Biblia.

Ti sabali pay a pabuya a nangipalagip iti salaysay ti Biblia isut’ dinamiko a pannakabisngay dagiti dandanum iti Baybay ti Biag. “Ti panangibombana iti 600 a tonelada a danum iti uneg ti uppat a minutos ti namagbalin a posible iti dayta,” inlawlawag ti maysa nga opisial sadiay. Bayat nga agin-inot a malukatan ti baybay, innem a fountain a nadumadumat’ diseniona ti pumsuak a pakuyogan ti musika ti pabuya. No maaramid ti teknolohia ti tao daytoy, sigurado a ti Namarsua nabaelanna a binisngay ti Nalabaga a Baybay.—Exodo 14:21-28.

Dagiti Pabilion ti Nangato a Teknolohia

Nupay nagurayda iti nakabaybayag, dagiti adu a bunggoy naawisda kadagiti eksibit kadagiti adu a pabilion. Ti maysa a pabilion ipakitana ti maysa a “magic carpet” a mangipakita iti “kasla tumaytayab a panangmatmat iti dalan a suroten ti kulibangbang a monarch. Naikatugawkami iti “magic carpet,” maysa a nalitnaw a napalagda a sarming, makita ti napintas nga eksena iti babaenmi. Mariknami a kaslakami tumaytayab a kadua ti monarch. Idi sakmalen ti maysa a buaya ti kulibangbang, nagamakkami met iti dandani dina pannakalisi.

Idi simrekkami iti sabali a pabilion, naikkankami ti maysa a naisangsangayan a paris dagiti sarming a mangipakita ti sine a kasla sibibiag dagiti buybuyaen a napauluan The Last Buffalo. Dandani maiggamanmin ken masagidmi ti grizzly nga uso a mangtiltiliw iti salmon, maysa a cougar nga aglaglagto nga agturong iti maysa a bato, ken ti maysa a paris a bison a mangpadpadas a mangsalaknib kadagiti urbonda manipud kadagiti kabusorda.

Mammano a Sabsabong ken Naisangsangayan a Disenio

Inawis met dagiti pabilion a mangipakpakita kadagiti hardin ken mulmula dagiti adu a bisita. Ti kadadakkelan a sabong iti lubong, ti rafflesia manipud Indonesia, ti maysa a pakaawisan. Agrukod iti agarup 1 metros a kalawa ken agdagsen iti 7 kilos, daytoy a parasitiko a mula agbiag nga awanan kadagiti ramut ken bulbulong. Kalpasan ti panagbiagna iti maysa a kinaptanna iti agarup 30 a bulan, ti nakaskasdaaw a mula agsabong ket agpaut laeng iti uppat nga aldaw.

Iti Great Conservatory, maysa a dakkel a greenhouse, ti pakaipabuyaan dagiti 15,000 a mulmula a 2,600 a nadumaduma a kita a gagangay kadagiti tropiko ken kadagiti luglugar iti polo. Adu a sangal dagiti tubtubo, a mangpapudot ken mangpalammiis iti daga, ken ti angin, isu a nangbingay kadagiti espasio, ti napagtitipon tapno taginayonenna dagiti walo a nadumaduma a klima iti uneg ti konserbatorio. Babaen iti kasta a teknolohia, dagiti mulmula iti tropiko ken dagiti cactus iti disierto, agraman dagiti mulmula iti bantay kas iti mammano a Himalayan blue poppies, makapagsabongda, a sitatalna ken nakatantan-ok.

Pakdaar iti Krisis iti Ecolohia

Kasla inggagara a mangdadael iti amin a talna ken kinapintas, makita iti isuamin a paraangan dagiti krisis ti ecolohia a sangsanguen ti sangatauan itatta. Kas pangarigan, dagiti mensahe ken ladladawan nga addaan kadagiti paulo a kas iti “Pannakadadael ti Ozone Layer,” “Sangalubongan nga Ipupudot,” “Acid Rain/Acid Fog,” “Panagpukaw dagiti Kabakiran iti Tropiko,” ken “Agbalbalinen a Disierto ti Daga” ti nakalawlawag a makita kadagiti pabilion ken hardin iti Japanese Government Garden.

Ania, nupay kasta, ti makagapu iti kasta a pannakadadael? “Dagiti Tattao—Biktima iti Bukodtayo a Pannakadadael,” maysa a pabuya iti ruar ti Great Conservatory, intudona ti nakabasol. “Insakripisio dagiti tattao dagiti adu a kinabaknang ti daga maipaay iti bukodda a pagimbagan. . . . Kas banagna, sangsanguentayon dagiti nagbanagan dagiti tignaytayo.”

Uray pay iti likudan dagiti krisis ti ecolohia a maipagarup a maigapu iti nakaparsuaan, makitatayo ti pannakaibiang ti tao. Maysa a plaque iti UN Peace Garden ti nangpaalerto kadatayo iti kinapudno a ti panagbalin ti kakatlo iti daga a disierto, apektaranna ti dandani sangagasut a pagilian. “Mabalin a papartaken ti tikag ti panagbalin ti daga a disierto, ngem mammano a pataudenna dayta,” inlawlawagna. “Dagiti kangrunaan a makagapu ket inaramid ti tao ket mabalin a kontrolen ken agasan dayta babaen ti panagtignay ti tao.”

Kasla Hardin a Pagtaengan iti Isuamin a Daga—Kasano?

Ti daga a nagsaadan dagiti hardin ti Flower Expo ken dagiti nakaimulaan dagiti sabsabong ket maysa idi a pagbasuraan iti Osaka. Daytoy paneknekanna ti abilidad ti tao a mangbalbaliw iti pagbasuraan a daga a pagbalinen a maysa a paraiso. Nupay kasta, uray pay no adu a dadakkel a korporasion ti nangipakita kadagitoy a nagpipintas a pabuya, dagitoy “mababbabalawda kadagiti rekordda iti aglawlaw iti dadduma a paspaset ti Japan ken iti dadduma iti lubong,” kinuna ti Japan Quarterly. Kinapudnona, imbes nga usarenna ti talentona ken abilidadna a mangbalbaliw iti daga a pagbalinen a paraiso, ti tao—gapu iti kinabuklisna ken kinaagumna—daddadaelenna ti panagtimbeng ti ekolohia iti daga.

Adda kadi aniaman a namnama a mangbalbaliw iti nadadaelen a daga a pagbalinen a maysa a paraiso? Mangipaay ti Biblia ti namnama kadagitoy a sasao: “Ti let-ang ken ti namaga a daga naragsakdanto, ket ti tay-ak a langalang agrag-onto ken agsabongto a kas iti rosa.” Ngem kasano a matungpal daytoy? Ni Isaias mangipaay iti sungbat: “Makitadanto ti dayag ni Jehova, ti kinadaeg ti Diostayo.” (Isaias 35:1, 2) Wen, iti sidong ti turay ti Pagarian ti Dios babaen ken Kristo, ti panangikagumaan ti tao a mangitunos ti irarang-ay ti tao iti nakaparsuaan ket naballiginto. Ti daga agbalinto a maysa a sangalubongan a paraiso, nga agpaay nga agnanayon a pakabendisionan ti tao ken agpaay a dayag ken pakaidayawan ti Dios.