Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Rebbeng Kadi a Makikaduaak iti Team ti Eskuelaan?

“Ti agay-ayam ket naganas ken makaay-ayo. Paragsakennak unay. No ubingka ket makakitaka kamaudiananna iti maysa a banag a pudno a paglaingam, dimo kayat a palabsen dayta.”—Robert.

NALABIT tagiragsakenyo met ti agay-ayam iti ingrupo nga sports. Magustuanyo ti arsisio, panagkakadua, ken ti kinaragsakna. Mabalin nga arapaapenyo pay ti agbalin a bida, a pampanunotenyo ti panagriaw dagiti umariwekwek bayat ti pannaka-shootyo, ti pannakasippaw, wenno ti pannaka-iskor a namagbiktoria iti grupoyo.

Aniaman ti rason ti kinaregtayo iti sports, adut’ agtutubo a makiramraman iti dayta. Tagiragsakenda a nangnangruna ti makiraman kadagiti ingrupo nga sports, a kas ti football, soccer, basketball, baseball, ken hockey. Ti The Education Digest napaliiwna: “Nasurok a 5.2 milion [E.U.] nga estudiante ti nakiraman iti ay-ayam ti high school bayat ti 1986-87 a tawen ti panageskuela, ti kangatuan iti uppat a tawen. Sa, dagiti high school nanginayonda kadagiti baro nga sports iti napalabas a 10 a tawen, adut’ naorganisa a para kadagiti babbai.”

No Apay a Popular Unay

Ti dakkel a kinapopular a tagtagiragsaken ti sports ket naipamatmat babaen ti sasao ti maysa a masirib a tao idi ugma a nagkuna: “Ti kinapintas dagiti agtutubo a lallaki isu ti kinapigsada.” (Proverbio 20:29) Ipaay ti sports ti makapabang-ar a pagruaran ti bileg ken pigsa nga aglaplapusanan bayat iti kina-agtutubo ti maysa. Maipaayda dagiti makaay-ayo a karit agpadpada iti bagi ken isip. Ti pannakiraman iti sports ket makapaganaygay met ken makaparagsak, pannakaisina manipud iti rutina ti trabaho ti eskuelaan ken kadagiti trabaho kalpasan ti panageskuela.

Mainayon pay, irason ti dadduma a ti panagay-ayam iti ingrupo nga sports patanorennat’ kababalintayo. Kuna ti The High School Survival Guide, ni Barbara Mayer: “Ti panagsanay ken ti rikna ti dedikasion a makalikaguman kenka sursuruannaka no kasano a maipaayam ti bagim iti maikari a kalat. . . . Ti pannakiraman iti sports tulongannaka nga agbalin a lider.”

Saan nga amin nga agtutubo, nupay kasta, addaan ti kasta a natan-ok a motibo iti panagay-ayam. Ti dayaw, kinatan-ok, ken pannakaraem ket nabilegda met a pakatignayan. “No addaka iti maysa a team,” malagip ni Reggie, “maibilangka a maysa kadagiti mararaem unay nga adda iti eskuelaan.”

Bigbigen ti Biblia a ti “pisikal nga arsisio adda sumagmamano a pategna.” (1 Timoteo 4:8, Today’s English Version) Ket maipagarup a ti pannakikadua iti team ti eskuelaan ket maysa a wagas a pananggun-od iti kasta a pagimbagan. Kaskasdi, nasarakan ti adu nga agtutubo a dagiti pagdaksan ti pannakikadua iti team ti eskuelaan masansan a lab-awanna dagiti pagimbaganna.

Ti “Pagdaksanna”

Ti magasin a Seventeen ireportna: “Adda ti pagdaksan ti sports, a sadiay napalalot’ panangipateg ti tattao iti panangabak. Para iti maysa a coach, ti panangabak mabalin a mangiturong iti iyaasenso wenno panagparangna iti telebision. Para iti maysa a naganak, ti panangabak mabalin a kaipapanannat’ kalintegan a mangipangas iti anakna wenno panangtagiragsak iti naibanag ti anakna. Para iti maysa nga atleta, ti panangabak mabalin a kaipapananna dagiti maitukon nga scholarship, pannakaidiariona, panagraem dagiti kaeskuela ken kaarruba.”

Dadduma nga atleta iti eskuelaan arapaapendat’ panagbalindanto a propesional a managay-ayam. “Arapaapek ti agay-ayamto iti championship idiay siudad ken probinsia ken kamaudiananna iti pros,” kuna ni agtutubo a Gerald. “Nakitak ti bagik a bumakbaknang, a mangituktukon kadagiti adu a produkto, addaak iti hall of fame wenno grupo dagiti mabigbigbig iti sports, a maysaak a modelo, ken mangi-date iti kapipintasan a babai iti eskuelaan.”

Awan duadua, ngarud, a dagiti sports iti adu nga eskuelaan maay-ayamda iti ngangngani kas kinaganat ti biag-ken-patay! Ti panagragsak ken salun-at ti bagi maiwalindan. Kas kinuna pay ti Seventeen: “Giddato ti panangabak lab-awannat’ pannakaseknan iti kinasingpet, trabaho iti eskuelaan, salun-at, kinaragsak, ken dadduma a kaaduan a nasken a paset ti panagbiag. Ti panangabak agbalinen a kapapatgan, ket tumanor ti pannakapilit.”

Gaput’ panagtalinaed daytoy mangabak-uray-aniat’-mapasamak a kababalin, din pakasdaawan a dagiti ay-ayam iti eskuelaan ket sinapliten ti nakaad-adu a pannakadangran. Ti kinaranggas dagiti atleta, agrayo, ken uray pay dagiti nagannak kumuykuyogda no dadduma kadagiti ay-ayam. Ken ti panagusar kadagiti droga a pangpalaing, kas iti steroids, ket sumaksaknapen kadagiti tin-edyer nga atleta.

Gapuna nupay ti panagay-ayam iti maysa a team addaan sumagmamano a pagimbagan, mabalin met a pataudennat’ sobra nga espiritu ti pannakikompetensia, ar-arapaap iti dakkel a kinabaknang, ken ti naagum a tarigagay iti dayaw. Dagitoy a bambanag nalawag a maisuppiatda iti balakad ti Biblia a ‘ditay agkikinnompetensia iti maysa ken maysa,’ ditay ayaten ti pirak, ken ditay birbiruken ti personal a pakaidayawan. (Galacia 5:26; Proverbio 25:27; 1 Timoteo 6:10) Ti pannakikadua iti team ti eskuelaan mabalin a nakarkaro nga isarangnakayo iti di makaay-ayo nga impluensia.

Panangpilit dagiti Kapatada

Dagiti mannursuro masansan nga itandudoda dagiti gundaway nga ipaay ti sports tapno mapatanor ti nasinged a relasion kadagiti kapatada. Karkarna, daytoy mismo a gundaway ti mangiyeg problema kadagiti Kristiano nga agtutubo. Ti Biblia kunana: “Dagiti dakes a pannakikadkadua dadaelenda dagiti nasayaat a kababalin.”—1 Corinto 15:33; 2 Corinto 6:14.

Kinapudnona, ania a klase a pannakikadkadua ti mabalin a pakaiyegam iti kuarto a pagsuksukatan ti team. Inamin ti maysa nga agtutubo: “Naruay ti panagilunod ken panagusar iti dakes a sasao. Dagiti lallaki kanayonda a pagsaritaan dagiti babbai ken mangitugotda kadagiti buyaenda a pornograpiko a liblibro.” Sa, ti panangpatanor ken panamagtalinaed iti espiritu ti team masansan a kalikagumannat’ sosial a pannakitimpuyogmo kadagiti kakaduam iti team sakbay ken kalpasan dagiti ay-ayam ken sesion ti panagensayo.

Wen, mabalin a posible ti adda iti maysa a team ken agtalinaed a di makiramraman iti sosial kadakuada. Ngem kas inamin ti maysa a 14-años a tin-edyer a babai: “Ti panangpilit dagiti kapatada ket nakapigpigsa ta dika kabalinan ti agay-ayam laeng sakanto agawiden.” Ti Biblia iyimtuodna ngarud: “Mabalin aya ti maysa a tao ti agsaklut iti apuy ket saan a mauram dagiti pagan-anayna?” (Proverbio 6:27) No piliten dagiti kapatada, dadduma nga agtutubo nasarakandat’ bagbagida nga addan kadagiti party a pakaus-usaran dagiti alkohol ken droga, malaksid kadagiti narugit a musika ken kadagiti mamagkrompomiso a kasasaad iti di kasekso.

Usigenyo ti kapadasan ti maysa nga agtutubo nga agnagan Robert. Kunana: “Kalpasan pannakikaduak iti team, nagadu dagiti problema. Adda ti nakaro a pannakapilit a makiraman iti sekso sakbay ti panagasawa, droga, panaginum, ken idadar-ay kadagiti nagulo a party. Diak mamati a dagita a bambanag ket mainaigda iti panagay-ayam iti sports iti high school. Idiay pagay-ayaman wenno iti sadinoman, mainanama a magnaka, agsaoka, ken agtignayka a kas ti dadduma kadagiti lallaki.”

Di met maiwalwalin, isut’ epekto ti pannakiraman iti sports iti nakaugalian a naespirituan nga ar-aramidmo. (Hebreo 10:23-25) “Masansan, dagiti ay-ayam ken panagensayo mairanada kadagiti Nakristianuan a gimgimong,” kuna ni agtutubo a Gerald.

Dagiti Makaay-ayo a Kasukat

Siempre, dadduma nga atletiko a panagsanay mabalin a maipaayda bayat dagiti oras ti panageskuela kas paset ti regular a klase, ket masansan nga awan ti panagkedked ti agtutubo a Kristiano nga umatender kadagita a klase. Sa, agduduma dagiti kasasaad iti nadumaduma a dagdaga. Nupay kasta, dagiti agtutubo a Saksi ni Jehova kadawyan a liklikandat’ pannakiraman kadagiti extracurricular nga sports iti eskuelaan. Ita, di kayat a sawen daytoy a dakayo kas maysa nga agtutubo a Kristiano ket diyon matagiragsak ti sports. Kaipapananna, nupay kasta, a masapul nga alaenyo ti sumagmamano a panangikagumaan.

Kas pangarigan, mabalin a kasaritayo ti dadakkelyo maipapan ti plano a panag-outing, kas iti maysa a piknik. Mabalin a makaipaay daytoy ti okasion para iti pamilia ken gagayyemyo a mangtagiragsak iti sumagmamano a makaay-ayo nga sports. Wenno mabalin nga awisenyo ti sumagmamano nga agtutubo a Kristiano tapno agkakaduakayo nga agbisikleta, agay-ayam ti bola, wenno aglulumba a maipaay iti pagragsakanyo.

Nasken, nupay kasta, a liklikayo ti sobra nga espiritu ti pannakikompetensia. Ti pannakaadda ti opisial, naorganisa a team agannayas a mangparayray iti mangabak-aniaman-ti-mapasamak nga espiritu uray no Kristiano amin ti agay-ayam. Isu a masansan a nasayaat no pagtalinaeden nga impormal dagiti bambanag. Kinapudnona, ti kaadda ti panangaywan dagiti nataengan ket masansan a nasayaat nga ideya.

Ipapantayon, mabalin a dagiti impormal nga ay-ayam kurangdat’ sumagmamano a ganas nga adda kadagiti naorganisa nga sports iti eskuelaan. Ngem kaskasdi a mabalinyo ti agragsak. Inkeddeng ni Robert ti agikkat iti team ti eskuelaan. Ngem kinunana: “Kaay-ayok pay laeng unay ti agay-ayam ita. Ad-adda a kaay-ayok ita ngem idi. No agay-ayamak ita iti sports, saan a tapno mangabak-aniaman-ti-mapasamak, ket saanak met a napno iti espiritu ti pannakikompetensia.”

Lagipenyo nga idi kinuna ni apostol Pablo ken agtutubo a Timoteo: “Ti panagwatwat ti bagi bassit ti magunggonana,” innayonna, “ngem ti nadiosan a debosion mangted ti gunggona iti isuamin.” Nalawag, ti panagbalin nga atleta ket saan a panggep ti maysa a Kristiano iti biagna. Gapuna timbengenyo ti sports. Apay sayangenyo ti tiempo a mabalin koma nga ad-adda a makagunggona a nausar iti panangpabileg iti espiritualidadyo? Laglagipenyo: Ti nadiosan a debosion “addaan kari iti biag nga agdama ken iti mapasungad.”—1 Timoteo 4:8.

[Ladawan iti panid 15]

Ti mangabak-aniaman-ti-mapasamak nga espiritu dominaranna ti adu nga sports iti eskuelaan