Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Team Sports​—Pagimbagak Aya Ida?

“Pagay-ayatko ti sports. Talaga a nagmayat ti riknak. Ket maragsakanak no kaduak dagiti gagayyemko.”​—14-ti tawenna a ni Sandy.

“RAGSAK!” “Gagar!” “Panangabak!” Dagitoy ti dadduma kadagiti rason nga inted dagiti agtutubo a taga E.U. ken Canada idi na-survey-da no apay a nakipasetda iti organisado nga sports. Nabatad a kasta met laeng ti gagar ti adu nga agtutubo.

Usigenyo ti Estados Unidos, kas pagarigan. Sigun iti libro a Your Child in Sports, ni Lawrence Galton, “kada tawen, agay-ayam ti 20 milion nga Americano nga ubbing nga agtawen ti innem ken agpangato, wenno padasenda ti agay-ayam, kadagiti organisado nga sports team.” Ket nupay gistay bin-ig a lallaki dagiti kameng ti organisado nga sports team iti napalabas a sumagmamano la a tawen, umad-adun dagiti babbai a makisinsinnalip iti baseball, basketball, ken football.

Nalabit kayatyo ti agbalin nga atleta ket patienyo a makaparagsak ti pannakipaset iti maysa a team. Wenno mabalin a parparegtaendakayo unay​—nalabit pilpiliten pay ketdi​—dagiti nagannak, mannursuro, wenno coach nga aramiden dayta. Aniaman ti kasasaad, ti pannakipaset iti team sports kalikagumanna nga ipaayyo ti adu a tiempo ken pigsayo. Nainkalintegan ken praktikal la ngarud nga ammuenyo ti dadduma a pagsayaatan ken pagdaksanna. Umuna, usigentayo dagiti pagsayaatanna.

Sports​—Dagiti Gunggona

“Ti panagsanay iti bagi bassit ti maigunggonana,” kuna ti Biblia. (1 Timoteo 4:8) Ket sigurado a magunggonaan dagiti agtutubo iti pisikal nga aramid. Idiay Estados Unidos, umad-adu dagiti nalukmeg unay nga agtutubo, nangato ti presion ti dara, ken kolesterolda. Dakkel ti maaramidan ti regular a panagehersisio tapno makontrol dagita a problema. Sigun iti artikulo iti magasin nga American Health, dagiti agtutubo a regular nga agehersisio “sumayaat ti panagandar ti bará ken pusoda ngem kadagiti saan unay nga agkutkuti [inaktibo] nga ubbing. Nasaysayaat met ti magapuanan dagiti masansan nga agehersisio kadagiti sports ken ad-adda a masanayda a mangkontrol iti kadagsenda.” Ibaga pay dagiti managsirarak a ti panagehersisio ep-epenna ti panagpulkok, kissayanna ti bannog, ken pasayaatenna ti pannaturogyo.

Makapainteres ta kunaen ti libro a Your Child in Sports: “Nabataden nga adu a parikut dagiti adulto ti mainaig iti biagda idi agtutuboda pay laeng.” Patien ngarud ti adu a doktor a mabalin a mayallatiw iti kinaadulto dagiti gunggona ti regular a panagehersisio. Ireport ti mannurat a ni Mary C. Hickey: “Naammuan ti panagsirarak nga ad-addanto nga aktibo ti bagi dagiti ubbing a managay-ayam iti sports inton adultoda.”

Patien ti adu nga adda pay dadduma a naisangsangayan a gunggona ti team sports. Imbaga ti maysa nga ama maipapan ti panagay-ayam ti barona iti football: ‘Daytat’ manglapped iti panagballogna kadagiti kalsada. Daytat’ mangisuro kenkuana iti disiplina.’ Patien ti dadduma a ti panagay-ayam iti team ti mangisuro iti agtutubo a makitunos iti dadduma​—kinasigo a makagunggona agingga iti tungpal-biag. Ti team sports ti mangisuro met kadagiti agtutubo a mangtungpal kadagiti pagannurotan, mangdisiplina iti bagida, mangidaulo, ken ammoda nga awaten ti panagballigi ken pannakapaay. “Ti sports isut’ dakkel a pakagun-odan dagiti agtutubo iti kapadasan,” kuna ni Dr. George Sheehan. “Daytat’ mangted kadagiti estudiante iti direkta a kapadasan kadagiti banag a masansan a mangngeganda manipud kadagiti mannursuro: tured, kinasigo, dedikasion.”​—Current Health, Setiembre 1985.

No kasta, ti pannakipaset iti mangabak a team ti mangparang-ay iti panagraem iti bagi. “No mangaramidak iti touchdown wenno mai-shoot-ko ti bola,” kuna ti agtutubo a ni Eddie, “talaga a maipagpannakkelko ti bagik.”

Dayaw, Kinabaknang, ken Kinalatak

Ngem para iti dadduma nga agtutubo, ti pudno a pangawis ti team sports isut’ pananggun-od iti pananganamong ken panangbigbig dagiti kapatadanda. “Kada adda naimbag nga aramidem,” ilawlawag ti 13-ti-tawenna a ni Gordon, “kanayon nga adda mangkablaaw ken mangital-ó kenka.”

Bigbigen ti libro a Teenage Stress da Susan ken Daniel Cohen: “No kasla adda aniaman a sigurado a dalan nga agturong iti kinalatak, nangnangruna kadagiti lallaki, dayta isut’ athletics. . . . Manmano a masarakam ti maysa a bituen iti football wenno basketball team a di man la mabigbigbig.” Impalgak ti maysa a survey no kasano ti kasta unay a pannakaitan-ok dagiti atleta. Napagsaludsodan dagiti estudiante no kaykayatda ti agbalinto a malaglagip a bituen iti athletics, kas nalaing nga estudiante, wenno kalalatakan a tao. Kadagiti lallaki, ti panagbalin a “bituen iti athletics” ti kangrunaan a pilida.

Saan a nakaskasdaaw a ti managay-ayam iti football wenno basketball ti makagun-od iti ad-adda a panagraem ngem iti maysa nga eskolar no usigenyo ti pammadayaw nga ipaay ti media kadagiti propesional nga atleta. Kaaduan a publisidad ti naisentro iti nagdadakkel a sueldo ken ti nanam-ay nga estilo ti panagbiagda. Isu met la a kadagiti adu nga agtutubo, nangnangruna dagiti agnanaed kadagiti natao a paset ti siudad, adu ti mangibilang iti sports idiay eskuelaan kas rangtay nga agturong iti kinarang-ay​—tiket tapno makalung-aw iti kinapanglaw!

Nakalkaldaang, ta saan a pumayso dagita a pangnamnamaan. Iti maysa nga artikulo ti magasin a napauluan Current Health “Kasano Kaadu nga Atleta ti Sibaballigi nga Agbalinto a Propesional nga Atleta?” ti nangted kadagiti sumagmamano a mamagpanunot nga estadistika. Inreportna: “Nasurok a 1 a milion a lallaki [idiay Estados Unidos] ti agay-ayam iti football ti high school; gistay 500,000 ti agay-ayam iti basketball; ket agarup 400,000 ti makipaset iti baseball. Manipud high school agingga iti kolehio, dakkel ti bimmabaan ti bilang dagiti makipaset. No pagmaymaysaen, agarup 11,000 laeng nga atleta ti makipaset iti football, basketball, ken baseball iti kolehio.” Manipud sadiay, ad-adda pay a makapaupay dagiti estadistika. “Agarup 8 laeng a porsiento [kadagiti atleta iti kolehio] ti ayaban ti team dagiti propesional, ket agarup 2 laeng a porsiento ti agpirma iti kontrata dagiti propesional.” Mangted ngarud ti artikulo iti kastoy a palagip: “Uray ti panagpirma iti kontrata dina kaipapanan nga addanto lugar ti atleta iti maysa a team.”

No pagmaymaysaen, ngarud, “maysa laeng iti kada 12,000 nga atleta iti high school ti agbalinto a propesional.” Mabalin a saan a nasaysayaat dayta ngem iti pannakigasanggasat a mangabak ti umuna a premio iti maysa a loteria! Ngem uray kaskasano, mabalin a panunotenyo, saan kadi nga umawat ti maysa nga atleta iti libre a panageskuela iti kolehio gapu iti amin a panagreggetna? Manen, saan a nasayaat ti makigasanggasat. Sigun iti libro nga On the Mark, da Richard E. Lapchick ken Robert Malekoff, “kadagiti minilion nga atleta iti high school . . . , 1 laeng iti kada 50 ti makagun-od iti scholarship tapno agay-ayam iti sports ti kolehio.” Ti sabali pay a makapaupay nga estadistika ket: “Kadagiti kangrunaan nga atleta nga umawat iti scholarship iti sports a dakkel ti mapastrekna a kas iti football ken basketball, awan pay 30 a porsiento ti makaturposto iti kolehio kalpasan ti uppat a tawen.”

Iti kaaduan a managay-ayam, maysa la a pantasia ti arapaap nga agbalin a nabaknang ken nalatak nga atleta​—maysa nga ilusion.

Dagiti Simmardeng

No usigenyo dagiti pagimbagan ti nasaysayaat a salun-at, ugali, ken kinalatak, ti pannakipaset iti organisado nga sports team mabalin a kasla isut’ kasisiriban nga aramiden. Ngem sakbay nga agdarasudoskayo a tumabuno kadagiti tryout, usigenyo ti naikuna iti Ladies’ Home Journal: “Umad-adu nga ubbing ti agpalista kadagiti organisado nga sports ita ngem iti aniaman a napalabas a kaputotan. Ti dakes a damag: Adu ti sumardeng kadagitoy a programa ti sports.” Naadaw a kinuna ti eksperto iti sports a ni Dr. Vern Seefeldt: “Inton agtawendan iti sangapulo ket lima, sumardengen ti pitopulo ket lima a porsiento kadagiti ubbing a nakiramanen iti sports.”

Usigenyo ti Canada, a sadiay kasta unay a kinalatak ti tagtagiragsaken ti sport nga ice hockey. Iti maysa a liga dagiti agdadamo iti hockey, 53 a porsiento iti nasurok nga 600,000 a managay-ayamna ti agtawen iti nababbaba ngem 12. Nupay kasta, 11 laeng a porsiento ti agtawen iti nasurok a 15. Ti rason? Agsardeng ti kaaduan nga agtutubo inton agtawendan iti kasta. Apay nga adu ti sumardeng?

Kunaen dagiti managsirarak a dagita a simmardeng kadawyan a mangtedda iti makapakellaat a simple a rason iti ipapanawda: Saanen a makaparagsak dagiti ay-ayam. Kinapudnona, makabannog ken makaibus-tiempo a proyekto ti panagay-ayam iti maysa a team. Imbaga ti magasin a Seventeen kadagiti managbasana a ti panangpadas laeng iti maysa a team mabalin nga iramanna ti panagtrabaho “iti tallo nga oras iti kada aldaw, lima nga aldaw iti kada lawas . . . iti agarup maysa wenno dua a lawas.” No malasatam dayta a rigat ket mapalubosanka a makipaset iti team, adunto pay nga oras a panagsanay ken panagensayo ti aramidem iti masakbayan. Kadawyan a busbosen ti miembro ti basketball team dagiti babbai ti nasurok a tallo nga oras iti kada aldaw nga agsanay para iti panagay-ayamna. Dayta a tiempo mabalin a mabusbos koma iti panangaramid iti napatpateg pay.

Siempre, adu nga agtutubo ti saan a mangikankano iti makabannog a rutina. Pagragsakanda ti rag-o ken karit a mainsiar ti kinasigoda iti athletics. Ngem adda pay dadduma a rason no apay nga adu nga agtutubo ti umikkat kadagiti organisado nga athletics. Masapul a maammuam dagidiay a rason tapno makapagdesisionka no makipasetka iti maysa a team wenno saan. Kas kunaen ti Proverbio 13:16, “amin a manakem a tattao agaramid a siaammo.” Maysa a masanguanan nga artikulo ti mangituloyto ngarud itoy a panangilawlawag.

[Blurb iti panid 14]

‘Saan a makaturpos ti kaaduan a kangrunaan a managay-ayam kadagiti unibersidad nga umawat iti sports scholarship’

[Ladawan iti panid 13]

Ti kinalatak dagiti atleta ti pakaallukoyan ti adu nga agtutubo kadagiti organisado nga sports