Dagiti Pakalaglagipan—Babaen ti Panangitalmeg iti Buton!

Agdardaraskay a mapan iti lokal a photo shop tapno alaen dagiti napipintas a retratoyo idi napalabas a panagbakasionyo. Ngem anian a pannakaupayyo! Sumagmamano kadagiti retrato ket nalidem, dadduma ti nakusnaw wenno saanda a naipukos. ‘Ti kamerat’ gapuna!’ kunaenyo a buyogen ti pannakaupay. Ngem pudno kadi a ti kamerat’ gapuna? Wenno ti retratista?

TI PANAGKASARYO, dagiti makapagagar a luglugar a binisitayo, dagiti immakar a gagayyem, da lelangyo ken dadduma pay a kakabagian, ti damo a panagaddang ti anakyo—amin dagitoy a pakalaglagipan mabalin a kayawan iti film babaen ti panangitalmeg iti maysa a buton. Anian a pannakaupay, nupay kasta, no dagiti ladawanyo ket nakusnawda—wenno saan a madlaw! Saan, nalabit saan a masapul ti baro a kamera. Ti tulbek ti balligi isut’ panangikabisado kadagiti pamunganayan a prinsipio ti potograpia.

Kasanot’ Panagtrabaho ti Kamera?

Iti simple a panagsao, ti kamera ket maysa a bassit a kahon a di tumarus ti lawag nga addaan ti “mata,” maysa a lente, nga isut’ pagserkan ti lawag a maipukos tapno mangporma iti ladawan idiay film. Ti rabaw ti film buklen ti kemikal a sensitibo iti lawag a masapul nga umawat iti umdas a kaadu ti lawag tapno umiso ti pannakaisarangna. Ti adu unay a lawag pakusnawenna ti retratoyo. No nakurang ti lawag palidemenna dagiti retratoyo.

No mangretratokayo, ti shutter ti kamera aglukat bayat ti sangkapaset ti maysa a segundo, a mamalubos iti ladawan a maporma iti film. Isu a maysa a wagas a panangkontrol iti pannakaisarang ti film isut’ panangtengngel iti kapaut ti panagtalinaed a silulukat ti shutter. Iti normal a lawag ti aldaw ti kadawyan a retrato ket maala babaen iti kinasiglat ti shutter a 1/125 segundo. Adu a kamera ti addaanen ti pagrukodan ti kinasiglat ti shutter, ngem kaaduanna ti kinasiglat ti shutter rebbeng a kas ti kasiglat ti ipalubos ti patas ti lawag. No napapaut ti panaglukat ti shutter nakudkudrep ti retratoyo gaput’ panaggaraw ti kamera. Iti narigat a kasasaad maliklikan daytoy babaen ti panangikapet ti kamera iti maysa a tripod ken palubosan iti shutter babaen iti kable wenno timer ti kamera.

Ti sabali pay a wagas a panangkontrol iti pannakaisarang ti film isut’ panangbalbaliw ti kadakkel ti giwang ti lente (a maawagan met iti f-stop). Maipadis daytoy iti panangimulagat iti matayo, kaguddua a panangikidem, wenno panangisiring. Kontrolenna ti kaadu ti lawag a sumrek. Adu a lente ti addaan dial iti nadumaduma a pangisaadan, wenno f-stops, a mapagpilianyo. No nalawlawa ti giwang (aperture), ad-adu met a lawag ti sumrek ket nakarkaro ti pannakaisarang ti film. Ti mangallilaw kadagiti agdadamo ket, dagiti numero ti f-stop ket kasungani ti kadakkel ti giwang. Kas pangarigan, ti f-2.8 ket nalawlawa a panaglukat; ti f-32 isut bassit laeng a panaglukat. Adu itan a kamera ti addaanen kadagita kas koma ti automatiko a pangkontrol ti pannakaisarang ken ti naisiguden a pangrukod iti lawag a mangibaga kadakayo nga eksakto no sadino ti pangikabilanyo iti panangbalbaliw. Pudno, sumagmamano a naan-anay nga automatiko a kamera, isudat’ mangaramiden ti amin a panangbalbaliw para kadakayo. Dagita a kamera mabalin nga isuda payen ti mangipukos!

Ania a Film ti Pilienyo?

Kas met laeng kadagiti kamera, adda masukatsukat a nagduduma a kita ti film a magun-odan. Ti de kolor a negatib a film ket maus-usar maipaay kadagiti de kolor a ladawan. Nalaka nga ipakita dagitoy ken nalaka met nga ipakopia wenno ipadakkel. Sabali pay a bentaha isut’ kasta unay a kaadayu ti madanonna, wenno kaadayu ti pannakaisarangna, ta uray ti nakapuy ti pannakaisarangna a negatib ket pataudenna ti nasayaat a ladawan. Ti color-reversal films ket maus-usar a mangpataud iti de kolor nga agsaragasag a ladawan, wenno slides. Tapno matagiragsak daytoy, nupay kasta, masapul a gumatangkay iti projector ken telon. Dagiti slides pagparangenna amin ken agkasapulan iti apagpag-isu a pannakaisarang. Nupay kasta, makaalakayo kadakuada iti nasasayaat a ladawan.

Nagduduma ti film sigun iti kinasiglatda (kinasensitibo iti lawag) ken naklaseklase babaen ti numero nga ISO wenno ASA.a Sumagmamano ti nababa kas ti ISO 25 ken dadduma ti nangato kas iti ISO 3200. Ti nasayaat a film a kaaduan ti pakausaranna isut’ ISO 100 Daylight, ta daytoy kalalaingan ti kinasiglatna a film nasayaat ti panangretratona iti normal a lawag ti aldaw. Ti napardas nga ISO 400 a film nasayaat ti panangretratona no nakapuy ti lawag, a kas ti nasapa a paset ti rabii, naulep nga aldaw, ken iti uneg ti balay. Nupay kasta, kas pangkaaduan a pagannurotan, no nabambannayat ti film, nalatlatak ti detalye nga ipaayna. Ti nakaparpardas a film agbanag iti panagparang ti babassit a tulnek (grain) no maipadakkel.

No ti kamerayo addaan iti film-speed selector, nasken a maikabil iti umiso a numero ti ISO wenno ASA. Ita adtoyen ti nakapatpateg a paset:

No Kasanot’ Panangaramid iti Nasayaat a Retrato

Kaaduan nga agdadamo mangalada iti snapshots. Iturongda ti kamera ket italmegda ti buton. Ti nalaing a retratista aguray iti apagbiit ken agpanunot a nasakbay ket mangaramid iti ladawan. Buklenna dayta. Ti umiso a panangipuesto iti retratuenyo wenno banag a paginteresanyo ket maaw-awagan iti komposision. Saan, ti panamaglilinia iti retratuenyo iti tengnga saan nga isut’ kasayaatan. Kitaenyo no kasano, iti pangarigan a naited ditoy (panid 26), nga agbalin a makapainteres ti retratuenyo no maiyadayu bassit manipud iti tengnga—ibagatayon a kakatlo ti distansiana manipud ngatuen wenno sikigan ti ladawan. Maaw-awagan daytoy ti panangiyaplikar ti pagalagadan ti apagkatlo.

Nasken met nga isina ti retratuenyo manipud iti malikudan. Ti nagulo, wenno nagaraw, a malikudan singaenna ti atension manipud iti retratuenyo. Adda kadi nakusnaw ti kolorna a pader wenno neutral a malikudan a pagpuestuan ti tattao? No di makasarak iti nasayaat a malikudan, baliwanyo ti aperture iti nalawlawa a panaglukat (ti nababbaba a numero ti f-stop). Ipukosna ti retratuenyo, ngem pakusnawenna ti malikudan.—Kitaenyo ti pangarigan, panid 24.

Tapno masigurado ti nasayaat a pannakaisarang, mabalinyo ti mangala ti dua a kanayonan a retrato a ti shutter speed wenno aperture ket naikabil iti nangatngato ken ti sabali nababbaba. Kaipapanan daytoy a no nangretratokayo babaen iti f-8 ken 1/125 segundo, mabalinyo pay ti mangretrato babaen iti f-5.6 ken f-11 iti isu met laeng a kinasiglat. Iti kasta, palubosanyo a nawatwatiwat ti pannakaisarangna iti lawag. Iti kasumbangirna, no ti kaunggan a paset ti tay-ak ti tarigagayanyo, ulitenyo ngarud babaen ti panangnayon wenno panangkissay iti kinasiglat ti shutter (1/60, 1/125, ken 1/250 segundo) bayat a pagtalinaedenyo nga agpadpada ti f-stop.

Nasken met ti panglawag. No naraniag ti malikudan wenno adda nakaro a lawag iti likudan ti retratuenyo (niebe, sumilsilap a baybay, wenno igid ti baybay), mangriro daytoy iti kamerayo ket pataudenna ti nakapuy a pannakaisarang (underexposure). Ti solusion? Umasidegkayo iti retratuenyo ket kitaenyo ti umiso a rukod ti lawag. Kalpasanna umatraskayo nga agsubli iti sigud a posisionyo, ket mangretratokay iti napiliyo a pakaisaadan. Dagiti aduan kapadasan a retratista masansan nga agus-usarda iti “fill-in flash” no iti aldaw a manglawag a siuumiso iti retratuenda a maibusor iti raniag nga adda iti likudan wenno napuskol nga anniniwan.

Ti naraniag, nangaton nga init a manglawag iti retratuen (wenno direkta nga adda iti likudanna) mabalin a mangpataud ti di makaay-ayo nga anniniwan iti baba ti mata ti tao, agong, ken timid. No kasta, ikabilyo ti retratuenyo iti linong wenno agusarkay iti fill-in-flash. Mabalinyo nga isaad ti init iti likudan wenno sikigan ti retratuenyo tapno palawagenna ti aglawlawna no masilnagan ti init ti buok ti tao, no la ket saan a diretso a silnaganna ti lenteyo.

Dagiti elektroniko a kilap (flash) adda pagpatinggaanda ta adu a mamagkilap ti epektibo laeng iti agarup 30 pie ti kaadayuna. Gapuna, ti panangpadpadas a panangretrato ti maysa nga entablado ti teatro (kas iti Nakristianuan a kumbension) wenno iti itsura ti siudad babaen iti kilap ket awan mamaayna no di pakapuyenna laeng ti bateriayo. Ti direkta a kilap mabalin a pataudennat’ anniniwan wenno ilatakna dagiti rugit ti rupa. Ti solusion? Padasenyo nga akkuban ti mamagkilap (saan a ti lente) babaen iti tisyu wenno panio tapno maliklikan dagiti luglugar a nalabes ti pannakalawagna, wenno ibalandra ti kilap idiay puraw a bubida. Agkasapulan met daytoy iti agtupag a pannakaisarang. Mabalinyo nga ipuesto ti retratuenyo iti asideg ti nasipnget a malikudan tapno makissayan ti anniniwan.

Ti red-eye effect (nalabaga ti mata dagiti adda iti retrato) ket sabali pay a patauden ti panangretrato babaen iti kilap, nangruna dagiti kamera nga addaan naisigud a flash. No dikay maisina ti kamera manipud iti mamagkilap (kas koma iti panangulit a panangretrato), ngarud kumita pay nga umuna ti retratuenyo iti naraniag a lawag tapno dagiti matana ket di agmulagat iti dakkel unay no isut’ retratuenyon. Wenno liklikanna ti kumita a direkta iti lente.

Dagiti Mangipalgak a Ladawan

Ti nasayaat a retrato saanna laeng nga ipakita ti langa ti rupa ti maysa a tao. Ipakaammona ti personalidad ti indibidual ken ti kababalinna. Tapno makapataud kadagita a napipintas a retrato, masapul nga ikabisadoyo dagiti sangal ti potograpia. Iti kasta maipamaysayo ti panunotyo iti retratuenyo, saan nga iti kagawaanyo.

Umuna, pagbalinenyo a nakarelaks ti retratuenyo. Agusar iti lente a telepoto tapno makaalakayo iti asideg a panangretrato a saanen nga iyasideg pay dayta nakaam-amak a kamera. Makaparelaks ti maiyanatup a musika. Ti pannakisarita ket sabali pay a pamay-an a tumulong iti retratuenyo a makalipat iti kamera ket magun-odan ti natural a langa. Mangusar kadagiti salsaludsod a mangguyugoy kenkuana ken gutuguten ti rikna a kayatyo a kayawan. No retratuenyo dagiti ubbing, pagbalinenyo dayta nga ay-ayam wenno agestoriakayo. Palubosanyo a nasaranta ken naganaygayda. Makatulong met ti props (bambanag a mangpataud pudno a langa) tapno agrelaks ti retratuenyo. Isu a pagpuestuenyo ti maysa a musikero nga addaan instrumento wenno trabahador nga addaan alikamen.

Ti panangretrato iti grupo dina sapulen ti naurnos a panangilinia ti tunggal maysa. Mangtedkay ti prop—maysa wenno dua a tugaw—ket likmutenda dayta, mabalin a porma ti trianggulo. Di nasken nga umisem ti tunggal maysa iti kamera. Kitaenyo a siaannad itan ti eksena sakbay nga italmegyo ti buton. Nasayaat kadi ti pannakaurnos dagiti kawes ken buok? Adda aya bambanag iti likudan a makasinga? Ti kadi anggulo ti kamera isut’ kasayaatan? (Ti kamera a naisaad a nababbaba bassit ngem iti rupa ket paababaenna ti natundidis nga agong ken dina paglataken ti narasayen a buok.) Itultuloyon ken mangala ti sumagmamano a panangretrato, ket no naaramiden dagiti retrato, pilien ti kasayaatan.

Babaen iti bassit a panagregget—ken panangsanay—mangyeg ti kamerayo iti ad-adu a pagragsakan ken tulongannakayo a mangipreserba kadagiti maipatpateg a pakalaglagipan, pakalaglagipan a kinayawan babaen ti napardas a panangitalmeg iti buton ti kamerayo!

[Footnote]

[Kahon iti panid 26]

Sumagmamano a Pamay-an Tapno Maliklikan dagiti Makapaupay a Retrato

1. Basaen ken suroten a siaannad dagiti instruksion ti kamera.

2. Siguruen nga umiso ti naisaad a kinasiglat ti film.

3. Siguruen a ti lente ken ti mamagkilap ket di kinaluban dagiti ramramayyo wenno ti kalub ti lente.

4. Buklen (compose) ken patauden (crop) ti ladawan babaen ti panangbaliw ti posisionyo wenno agusar iti zoom lens.

5. Iggaman a di magaraw ti kamera, ket italmeg ti buton.

[Dagiti Ladawan iti panid 24]

Ti nalawlawa nga aperture (nababbaba nga f-stop) isinana ti sabong manipud iti malikudan; ti basbassit nga aperture pagtalinaedenna ti retratuen ken ti malikudan a nakapukos

[Dagiti Ladawan iti panid 25]

Ti fill-in flash tupaganna dagiti nangisit nga anniniwan iti makinngato a ladawan

[Ladawan iti panid 26]

Babaen ti panangipakat ti maysa a metodo, “ti pagalagadan ti apagkatlo,” ti banag a paginteresan maiyadayo manipud tengnga ti ladawan