Panangmatmat iti Lubong
Umadu ti Bilang ti AIDS iti Sangalubongan
Bayat ti umuna a tallo a bulan daytoy a tawen, ti sangalubongan a bilang dagiti kaso iti makapapatay a sakit nga AIDS nagtalinaed iti 345,533 kadagiti 162 a pagpagilian, impadamag ti WHO (World Health Organization). Daytoy irepresentarna ti inaduan a 9.8 porsiento no idilig iti napalabas a tallo a bulan. Agsipud ta gagangayen a bassit ti ireport dagiti nasnasion a bilang dagiti kaso ti AIDS, patien ti WHO a ti pudno a nakadagupan iti sakit iti umuna a tallo a bulan daytoy a tawen ket agarup 1.3 milion.
Relihion Idiay America
Maysa a panagsaludsod iti opinion iti nakainaigan a relihion idiay Estados Unidos ti nakasarak nga 86.5 porsiento iti populasion, wenno 214 milion a tattao, ti agkunkuna a Kristianoda. Nakaskasdaaw para iti modernot’ teknolohiana, narang-ay a nasion, ti naisangsangayan a 90 porsiento ti nagkuna a relihiusoda. “No ti kasta a panagsaludsod ket naaramid idiay Makinlaud nga Europa, ti naggapuan dagiti adu nga Americano, mabalin nga adda laeng iti agarup kakatlo wenno nababbaba pay iti tunggal mangipamatmat,” kinuna ni Dr. Martin Marty, maysa nga eskolar ti relihion idiay University of Chicago. Dagiti paspasurot iti Pammati nga Iglesia Katolika ti umuna nga addaan iti 26 porsiento kadagiti Americano, sarunuen dagiti Baptists, Metodista, ken Luterano. Ti kadadakkelan a di-Kristiano a pammati isut’ Judio, a buklen iti 1.8 porsiento iti populasion; dagiti Muslim buklenda iti kagudua iti 1 porsiento.
“Narangranggas nga Italia”
Naurnongen ti impormasion maipapan iti krimen idiay Italia para iti 1990, ket sigun iti inaldaw a pagiwarnak iti Italia a Corriere della Sera, dayta “nalawag ti ibagbagana. Ket mangipaay iti panagamak.” Immadu ti krimen iti 21.8 porsiento idi napalabas a tawen. Bayat ti 1990, maibatay iti bilang nga impaay ti Italiano nga institusion ti estadistika nga ISTAT, 2,501,640 a krimen ti naipadamag kadagiti hudisial nga autoridad. Gapuna, iti promedio, 6,854 a krimen ti naaramid iti inaldaw, a nakaam-amak ti iyaadu ti panagtakaw. Pagduaduaan ti sayaatanna ta 24,817 a menor de edad ti nakaaramid ti krimen idi 1990, immadu iti 17.9 porsiento no idilig iti 1989. Daytat’ “narangranggas nga Italia” a sumsumrek iti 1990’s, kuna ti inaldaw a pagiwarnak a La Repubblica.
Panangsalaknib kadagiti Higante iti Africa
Maysa a grupo dagiti eksperto nga Aleman ti nabiit pay a nangiyanunsio a ti populasion dagiti elepante iti Africa immadun iti damdamo pay laeng iti maysa a dekada, kuna ti The Star, maysa a diario iti Sud Africa. Ti grupo pattapattaenda nga adda agdama a bilang a 609,000 nga elepante idiay Africa. Daytoy ket nakurkurang a kagudua ti bilang dagiti sibibiag idi 1979, ngem patien ti grupo a simmardengen ti panagpababa ti bilangda. Ipabiangda daytoy iti nasaknap a pannakaiparit ti ivory, isu a nangiturong iti panagpababa ti presio ti ivory ken ti pannakarbek ti negosio. Kabayatanna, adda ti naganat a panangikagumaan a mangsalaknib met iti rhinoceros iti Africa. Idiay Namibia, dagiti konserbasionista ik-ikkatenda dagiti sara ti rhino tapno dagiti illegal a managanop awan rasonda a mangpapatay iti animal. Nupay kasta, sigun iti The Star, ti konserbasionista iti Swaziland a ni Ted Reilly ipadtona a daytoy a naganat nga addang saan nga agkurri. Isut’ nakakita kadagiti illegal a mangnganop a mangparparti pay kadagiti urbon a rhino maipaay kadagiti babassit a sarada.
Kulto a Sataniko Idiay Hungary
Nagbalinen a nakasaksaknap ti panagdayaw ken ni Satanas kadagiti agtutubo idiay Hungary ta daytat’ nangkellaat iti nasion. “Dagiti imbestigasion iti ritual a panangpapatay dagiti tin-edyer imbutaktakna dagiti ginasgasut a kaso iti pannakasulisog dagiti agtutubo a makinamin iti satanismo kalpasan ti panangbasada iti nabiit pay a magun-odan a magasin maipapan iti black arts,” kuna ti The European, maysa a linawas a pagiwarnak a maipablaak idiay London. Ti maysa a kasta a ritual a panangpapatay iramanna ti maysa a 17-años nga ubing a lalaki a nangbagsol iti 13-años a kabsatna a babai, kalpasanna pinarpartina ket inwarasna dagiti organona iti aglawlaw ti kuarto. Awan duadua a ti Bela Csepe, ti diputado iti Christian Democratic People’s Party, nagapelaren maipaay iti pannakaiparit iti adbertismen iti literatura, pelikula, ken video a horror.
Great Barrier Reef—Saan a Lakay Unay
Ti kadadakkelan a naporma a coral—ti Great Barrier Reef—mabalin a saan met a lakay unay kas iti pagarupyo. Ti nagdakkelan a sistema iti coral reefs a naiyunnat iti agarup 2,000 kilometros iti igid ti amianan a daya a kosta iti Australia ket napattapatta nga agarup 20 a tawenen ti kalakayna. Nupay kasta, dagiti geologo a mangad-adal iti reef nabiit pay a nalsokda ti naporma a coral. Ti nasarakanda ti nangtignay kadagiti sientista a mangusig manen iti parikut maipapan iti edad ti reef, isu a patienda itan nga adda laeng iti nagbaetan iti 500 a ribo ken maysa milion a tawen. Kuna ti Terre Sauvage, maysa a magasin a Pranses, a ti nasarakanda ket mabalin a mangpataud iti riribuk iti komunidad dagiti sientista agsipud ta kasla dayta maikontra iti gagangay a teoria ti ebolusion a dagiti nadumaduma a porma ti biag nagin-inotda a naporma bayat dagiti minilmilion a tawen. Ti ebidensia manipud iti reef kasla ipamatmatna a ti biag nagparang iti deskribiren ti Terre Sauvage a kas “maysa a nagdakkelan a genetiko a panagbettak.”
Plastik a Kabakiran
“No nangimulatayo iti artipisial a kabakiran, iti sangapulo a tawen ti disierto mabalin a matalon koman,” kunaen ti imbentor a ni Antonio Ibáñez Alba. Nupay no kasla karkarna dayta, ti kapanunotan inawat a naimbag dagiti sumagmamano a pagpagilian iti Norte America, kuna ti inaldaw a pagiwarnak ti Madrid a Diario 16. Ti plano ket dagiti minilion a plastik a kaykayo mabalin a tuladenda ti trabaho ti gagangay a kabakiran a manglapped iti basa ti angin iti rabii ket kalpasanna iruar ti agneb bayat iti aldaw. Iti uneg ti sangapulo a tawen, dagitoy nga artipisial a kaykayo mabalin nga iti teoria tignayenna ti umdas a tudo a mamagbalin kadagiti gagangay a kaykayo a sumublat iti trabaho. Aniat’ itsura dagiti polyurethane a kaykayo? “Yantangay dagiti disenio ti nakaparsuaan ti kasayaatan, dagitoy kakaslada kaykayo a palma, nga isu ti kalainganna a porma a manglapped iti linnaaw ket palakaenna ti panagmaga,” ilawlawag ti diseniador. Ania dagiti kangrunaan a pagimbaganda? Dida kasapulan ti irigasion ket saan a mabalin a pukanen a maipaay a sungrod.
Pumakadan dagiti Brown Bears?
Ti pagiwarnak iti Paris a Le Figaro ireportna a ti Francia mabalin a mapukawnanton dagiti maudi a populasionna kadagiti brown bear. Ti brown bear iti Europa, a ti pagnanaedanna idi ket manipud British Isles agingga iti España, ket dandanin mapukaw a naan-anay manipud makinlaud nga Europa. Iti opisial, dagitoy nga uso ti masalsalakniban a kita idiay Francia nanipud pay idi 1962. Ngem agamak dagiti environmentalista a ti illegal a panaganop, panangsabidong, ken ti pannakapukaw iti gagangay a pagnanaedan iti uso kadagiti Kabambantayan iti Pyrenees iti nagbaetan ti Francia ken ti España ti nangpabassiten iti bilang dagiti nabiag pay nga uso iti agarup sangapulo—bassit unayen a mangpaadu iti kita. Iti panagsennaayna iti di naballigi a panangikagumaan a mangisalakan kadagiti uso, ti environmentalista a ni Georges Érome kunana: “Dayta idemostrana ti naan-anay a di pannakabael a mangaywan iti aglawlaw. Itatta, nupay kasta, mabigbigtayo a ti aglawlawtayo isut’ biag a mismo.”
Natalna a Panagkadua
Iti maysa a dangadang dagiti wak ken dagiti tao, nangabak dagiti wak—siempre idiay Ota City, Japan. Iti adu a tawtawen dagiti wak nagusarda kadagiti naibellengen a babassit nga steel ken asero a barot a mangibangon kadagiti umokda kadagiti torre a pagiyallatiwan iti koriente. Awan aniamanna kadagiti wak no dagiti metal nga umokda ket mangpataud iti pannakaiddep ti koriente. Gaput’ naumadan iti kankanayon a panangikkat kadagita nga umok, ti Tokyo Electric Power Company inkeddengnan kamaudiananna a tulongan ketdi dagiti wak a mangibangon kadagiti umokda. Ipadamag ti Asahi Evening News a bayat ti umuna a tawen ti baro a polisa ti kompania ti koriente, ginasgasut a kakasla basket nga umok ti naikabiten kadagiti torre a pagiyallatiwan iti pamay-an a manglapped kadagiti parikut iti koriente. Kasla maay-ayo dagiti wak kadagiti baro a basketda. Itan, kamaudiananna, dagiti wak ken ti kompania ti koriente idiay Ota agnanaeddan nga agkadua a sitatalna.
Simbaan Isardengna ti Napagkaykaysa a Misa
Babaen iti linteg nga impaulog ti Congregation for the Clergy idi Pebrero 22, 1991, ken naipablaak idiay pagiwarnak ti Vaticano nga L’Osservatore Romano, pinadasen ti Vaticano nga isardeng ti makunkuna a “panangilako kadagiti napagkaykaysa a Mismisa”? Palubosan ti Iglesia Katolika ti padi nga umawat kadagiti donasion a kuarta, apit, wenno bambanag maipaay iti panangselebrar iti Misa maipaay iti naisangsangayan a “gandat,” wenno panggep, kas iti misa maipaay iti natay. Nupay kasta, sigun iti naud-udi nga ugali, dadduma a papadi, a di pagaammo dagiti nagdonar, ti mangawat met kadagiti donasion manipud kadagiti dadduma a matalek ngem selebraranda laeng ti maymaysa a “napagkaykaysa” wenno “naurnong” a Misa maipaay kadagiti amin a nadawat a “gandat.” Sigun iti linteg, manipud ita ken maitultuloyto daytoy nga aramid dinton mapalubosan, malaksid no dagiti nagidonar nalawag nga ipalubosda. Daytoy a pangngeddeng naaramid gapu ta, kuna ti linteg, “uray ti kabassitan laeng a panagparang iti ganansia wenno ti simony mabalin a mamataud iti eskandalo.”
‘Panagmaneho a Lumasat’ kadagiti Opisina
Dagiti bisita idiay Osaka City, Japan, masmasdaawda a makakita iti maysa nga expressway a lumasat nga interamente iti kasla silindro ti itsurana a patakder ket rummuar iti sabali a sikigan. “Ti pannakaaramid ti kalsada dina sagiden ti patakder ta awan ti panagkintayeg a marikna. Mangibangonkami met iti pader a mangabbong iti haywey tapno lapdanna ti ungor ken ti gas a maipugso kadagiti trabahador ti opisina,” inlawlawag ti maysa nga opisial iti Hanshin Expressway Public Corporation, sigun iti Mainichi Daily News. Dagiti kangrunaan a rason daytoy a panagibangon ket aggatad ti daga iti 75,000 a doliar iti tunggal metro kuadrado iti dayta a lugar, ket babaen ti panangala iti naipangato nga espressway a lumasat iti maikalima agingga iti maikapito a grado iti 16-grados a patakder, ti Hanshin Corporation makaekonomia iti dandani 12,000,000 doliar. Daytoy ti umuna kadagiti tallo a haywey a lumasat kadagiti patakder a naiyeskediol a maibangon idiay Osaka, ken mabalin a malukatan inton sumaganad a tawen.
Siasinot’ Mangikeddeng?
Nabayagen nga ammo dagiti managadbertise no kasanot’ mangawis kadagiti ubbing tapno maallukoyda dagiti nagannakda a gumatang. Ipadamag ti Le Figaro Magazine a ti maysa a surbey nga inaramid ti Children’s Institute iti Francia ipalgakna a “ti opinion ti ubing ket mangikeddeng kadagiti sumaganad a banag: taraon (70%), panagplano iti bakasion (51%), panagdalusan ken kosmetiko (43%), aplayans iti balay (40%), TV-hi-fi (33%), ken dagiti kotse (30%).” Ngem ti maysa nga ehekutibo iti maysa a dakkel nga ahensia ti adbertising impaayna daytoy a simple a pammalagip: “Dagiti nataengan dida koma ipalubos a dagiti annakda ti mangituray kadakuada.”