Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Diak Makadua Ida?

“Daytoy ti kaiingetan a lapped a naipasango kaniak.”—Craig.

“Napalaos ti lidayko.”—Jessica.

“Nakarot’ pannakaupayko.”—Chris.

“Pinagpungtotnak ken inupaynak. Nagsangsangitak.”—Sommar.

“Mariribukanak ken nasakitan.”—Erin.

SASAO kadi dagitoy a mangdeskribir iti makadidigra a pasamak? Saan, inyebkas dagitoy nga indibidual ti nasaem a rikna a sinagabada ta idi agtutuboda pay dida makadua dagiti kapatadada. Ket no napadasanyon ti nailaksid iti maysa a barkada wenno liniklikandakayo dagiti agtutubo a kayatyo a pakigayyeman, ammoyo no kasano kasaem ti kasta a kapadasan.

Siempre, kadawyan laeng ti agtarigagay a makikadua kadagiti kapatadayo. Sigun kadagiti sosial a sientista, dagiti tao sapulenda ti pannakikadua; kadawyan kadatayo ti pagannayasan a makitimpuyog. Napigsa dayta a tarigagay nangnangruna no tin-edyerkayo pay. Kinuna ti 14-años a ni Micalah: “Mariknatayo a natalgedtayo ken akseptado no kaduatay dagiti tao a maipada ti interesda kadatayo.” Ti kasta a panagpapada ti interes ramanenna ti panangtagiragsak iti ay-ayam, taraon, aktibidades idiay eskuelaan, kawes, wenno musika. Wenno mabalin a ti pagesman wenno panagpili iti paglinglingayan ti mamagsinggalut iti grupo dagiti aggagayyem.

Rumsua ti parikut no ti kinadekket dagiti aggagayyem ti pakaigapuan iti panangilaksid kadagiti dadduma nga agtutubo. Kunaen ni Brendan: “No sabali a sapatos iti tennis ti usarem, awan ti makaduam. Saanka a paset iti barkada.” Nupay agparang a minamaag dayta, pudno a makapasakit no ti amin nakauso idinto ta sika saan.

Kaano a Di Makikadua

Salusodanyo ti bagbagiyo, nupay kasta, ‘Talaga kadi a tarigagayak ti makibarkada?’ Uray idi tiempo iti Biblia, masansan nga allukoyen dagiti bayanggudaw nga agtutubo dagiti dadduma a makibarkada. “Kumuyogka kadakami,” iyawisda kadagiti dadduma. “Masapul nga ipaaymo ti gasatmo kadakami.” Ngem namakdaar ti Biblia: “Anakko, dika makikuyog iti dalan kadakuada. Tenglem ta sakam iti desdesda. Ta dagiti saksakada agtarayda iti dakes.”—Proverbio 1:11-16.

Kasta met itatta, mabalin a maallukoykayo a tumipon iti popular a grupo. Ngem ania a kita dagiti agtutubo ti adda dita? Mabalin a pagay-ayatda ti pagraragsakan, ngem managbutengda aya iti Dios? Ti kadi pannakikuyogyo kadakuada pabilgenna ti relasionyo iti Dios wenno dadaelenna dayta? “Dagiti dakes a pannakikuyog dadaelenda dagiti nasayaat a kababalin,” imballaag ti 1 Corinto 15:33.

Kasta met, saludsodanyo ti bagiyo no aniat’ kasukat ti pannakibarkada. ‘Nagadu a panangpilit ti pakasuotan,’ kuna ti agtutubo nga agnagan iti Grace. ‘Idi ub-ubingak pay, aramidek dagiti bambanag a kas iti panagtabbaaw agsipud ta ibaga dagiti gagayyemko, “Sige!” Pudno a saanmo kayat laeng ngamin ti maiwalwalin.’ Salaysayen met ti autor a ni Mary Susan Miller ti maipapan iti sabali pay nga agtutubo a nakikompromiso tapno maakseptar laeng. Ginagarana a pinababa ti gradona “tapno saan nga agparang a nalalaing ngem kadagiti kaklasena a kayatna a pakigayyeman.”—Childstress!

Siempre, awan pagdaksanna ti rasonable a panagregget a makikadua kadagiti dadduma. (Idilig iti 1 Corinto 9:19-23.) Ngem no ti pannakikadua kaipapananna ti panagsigarilio, panagdroga wenno panaginum iti alkohol, panagsalawasaw, panangkatkatawa kadagiti narugit nga angaw, pannakiraman iti sekso, wenno dagiti maiyasping a bambanag, daytat’ sigurado a di umiso! Panaglablabesen dayta! Saan met a nainsiriban a palubosanyo dagiti dadduma nga agtutubo a mangikeddeng iti panagkawkawesyo, panagsasaoyo, wenno panaglanglangayo.

Malaksid pay, nabilin dagiti Kristiano a di makikadua kadagidiay naisina iti Dios. Kinuna ni Jesus maipapan kadagiti ad-adalanna: “Ti lubong ginurana ida, ta saanda a taga lubong, a kas kaniak a saanak a taga lubong.” (Juan 17:14) Saan kadi a nasaysayaat ti maaddaan iti anamong ti Dios ngem iti anamong dagiti agtutubo a di agserserbi iti Dios?—Idilig iti Santiago 4:4.

Pannakikadua kadagiti Pada a Kristiano

Ngem ania ngay no marigatankayo a makikadua kadagiti pada a Kristiano—agtutubo nga addaan pammati a kas kadakayo? Mabalin nga adda dagiti nainkalintegan a rason.

Kas pangarigan, nalabit nga agdadamokayo pay laeng iti maysa a lugar, ket mabalin a dagiti agtutubo sadiay mabainda nga umasideg wenno naannadda laeng kadagiti dida am-ammo. Bayat a maam-ammodakayo mabalin nga agbaliw dagiti bambanag. Napasaran daytoy ni Jessica idi nga immalis ti pamiliana iti baro a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Kinunana: “Aminda mannakigayyem unay ken naimbagda kaniak, ngem kalpasan laeng ti makatawen a nariknak a kaduadak iti personal a pamay-an. No taliawek ti nalikudan, maamiriskon a kasapulan ti panawen iti panangipasdek iti relasion.” Kinuna pay ni Jessica a ti pannakiraman kadagiti dadduma iti baro a kongregasion iti publiko a panangasaba ket maysa a dakkel a tulong kenkuana a makarikna nga isut’ paset iti kongregasion.

Itudo met ni Stephen ti sabali pay a pamay-an iti pannakigayyem. Kinunana: “Iti adu a tawtawen, nailaksidak iti barkada gapu ta managbabainak. Ket naamirisko a no kasapulak dagiti gagayyem, nasken a siak nga umuna ti umasideg.” Aniat’ resulta? Adu itan dagiti naimbag a gagayyem ni Stephen. Maaramidanyo met dayta no pagreggetanyo. Imbes nga urayenyo dagiti dadduma a makiam-ammo kadakayo, dakayon ti umasideg kadakuada. Awisenyo dagiti agtutubo idiay pagtaenganyo wenno damagenyo kadagiti dadakkelyo no mabalin a makiraman dagiti baro a kakaduayo kadagiti aktibidades ti pamilia. Mabalin a pangrugian daytoy ti manayon a panaggayyem.

No saan a maallukoy dagiti dadduma kadagiti panagreggetyo, nupay kasta, masansan a daytat’ gapu iti di panagkikinnaawatan. Liniklikan dagiti Kristiano sadi Jerusalem ni apostol Pablo gapu iti biddut a panangmatmatda nga isut’ maysa pay laeng a manangidadanes kadagiti Kristiano. Ni Pablo ket inawat ti kongregasion sadiay kalpasan laeng a nalawlawagan dagiti bambanag. (Aramid 9:26-29) No maysakayo met a biktima iti di pagkinnaawatan—nalabit a gapu iti makadangran a panangidanondanon—apay a dikay ikagumaan nga isimpa dagiti bambanag?a

Nupay kasta, saan a nalaka ti solusion kadagiti amin a problema. No dadduma uray dagiti agtutubo a Kristiano makabasolda iti panangbuangay kadagiti di nasayaat a grupo ken iti di nainkalintegan a panangilaksid kadagiti dadduma. Mabalin a makapasakit dayta iti daydiay nailaksid. Makatulong, nupay kasta, a laglagipentayo, a kas kadakayo, ubbingda pay laeng dagiti kapatadayo ket adu pay ti masursuroda sakbay a magtengda ti kinamataengan. Inton agangay mabalin a maidiandanton ti panangilaklaksid. Ngem agingga a saan a mangipakita dagita nga agtutubo iti Nakristianuan a kababalin, nasaysayaat ti pagbanaganyo no dikay makikuyog kadakuada.—Kitaenyo ti 2 Timoteo 2:20, 21.

‘Panangpalawa’

Kabayatanna, dikay palubosan ti kasasaad a pagsakitan ti nakemyo. Mabalin a padasenyo ti makisarita kadagiti dadakkelyo wenno iti maysa a Kristiano a panglakayen maipanggep iti daytoy. Laglagipenyo met, a dagiti Kristiano nasken nga ‘agiinnanusda iti maysa ken maysa’ nupay adda nainkalintegan a reklamo ti maysa iti sabali. (Colosas 3:13) Ni agtutubo a Tiffany, a nailaksid iti barkada, kinunana: “Nagkararagak ken ni Jehova nga ipaayannak iti bileg nga aganus ken inkagumaak ti agbalin a positibo. Inkarigatak met a di palubosan dayta a pagsakitan unay ti riknak.”

Iparegta ti Biblia kadagiti Kristiano a “lumawada” iti pannakilangenda kadagiti dadduma. (2 Corinto 6:13) Dagiti managsirarak nga isuda Jane Norman ken ni Myron Harris ti nagkuna maipanggep kadagiti miembro iti barkada: “Limitaranda ti pannakigayyemda ken paidamanda dagiti bagbagida iti gundaway a makasursuro no kasano ti panagpampanunot ken panagtigtignay dagiti tattao a naiduma kadakuada.” Aduda pay ti mabalinyo a pakigayyeman—agraman dagiti natataengan.

Sanguenyo dagiti Pagkapuyanyo

Mabalin a maipasangokayo pay iti nasaem a posibilidad nga ik-ikkanyo dagiti dadduma a tattao iti nainkalintegan a rason tapno adayuandakayo. Ni agtutubo a Dana, kas pangarigan, nasarakanna a dina makadua dagiti agtutubo a Kristiano a naespirituan ti panagpampanunotda. Dida kadi mangikaskaso? Saan, impudnona: “Nailubongan ti panagsasaok ken panagkawkawesko,” a daytat’, di rumbeng iti maysa a Kristiano. Isu a nupay naimbag ken mannakigayyem dagiti dadduma kenkuana, dida unay makilanglangen kenkuana.

Nagbalbaliw ni Dana. Kinunana: “Nakitak a nasken nga agbalinak nga ad-adda a naespirituan iti panagpampanunotko tapno kayatdak a kalangen.” Kasapulanyo met kadi ti mangaramid iti umasping a panagbalbaliw? Ti panangaramidyo iti kasta saan laeng a pagbalinennakayo a gayyem dagiti nadiosan nga agtutubo no di ket magun-odanyo pay ti pannakigayyem ti Dios a mismo.—Idilig iti Proverbio 27:11.

Mabalin nga adda met dagiti kababalinyo a pangliklikan dagiti tattao kadakayo. Kinuna ni Wally: “Adda ugalik a pagsaritaan a nalabes dagiti bambanag a di paginteresan dagiti tattao. Idi nabigbigko a makaparurod daytoy, binalbaliwak ti kababalinko. Panagkunak nakatulong daytoy kaniak a makikadua kadagiti dadduma.” Babaen ti pannakipatangyo kadagiti dadakkelyo wenno iti maysa a mapagtalkan a nataengan, mabalin a matakuatanyo nga addaankay iti umasping a pagkapuyan. Nalabit a sumayaat dagiti bambanag no agbalinkayo nga ad-adda a mannakigayyem wenno kissayanyo ti agsao ken umimdengkayo a naimbag.

Ti di pannakikadua, nupay nasaem, ket saan a makadangran. Mapnekkayo koma iti pannakabigbigyo a no addaankay iti nadiosan a kinatao ken pudpudno a maseknankay kadagiti tattao, pulos a dikay maawanan iti gagayyem.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 25]

Makapasakit ti mailaksid