Tulong Agpaay Kadagiti Adulto nga Annak Dagiti Alkoholiko

“No dimmakkelka iti maysa nga alkoholiko a pamilia, masapul a lintegem ti killo a sursuro ken ti pannakariribuk a pinarnuay dayta a pannakapadakkel. Saan a maliklikan dayta.”—Dr. George W. Vroom.

AGPADPADARA a nakaidda ti maysa a grabet’ pannakasugatna a soldado idiay pagbabakalan. Dimteng a dagus ti tulong, ket ti nasugatan a mannakirupak naipan a dagus idiay ospital. Nakalasat ti soldado, ngem adda pay parikutna. Masapul a maagasan dagiti sugatna, ken mabalin a malaglagipnanto pay laeng ti narigat a kapadasanna iti adu a tawtawen.

Para kadagiti annak ti alkoholiko a naganak, ti pagtaengan ket kas iti maysa a paggugubatan a sadiay mararaut dagiti kangrunaan a kasapulan ti tao. Maabuso iti sekso dagiti dadduma nga ubbing; dadduma ti mamalmalo; adut’ di maay-ayat. “Daytat’ kapada ti nakaro a panagamak a marikna ti ubing no makangngeg kadagiti agtinnag a bomba wenno putok ti masinggan iti aglawlaw ti balayna,” kuna ti maysa nga agtutubo a lalaki, iti pananglaglagipna iti kinaubingna. Di ngarud pakasdaawan nga adu nga annak dagiti alkoholiko ti mangiparangarang iti isu met laeng a pakarigatan ken pakadanagan a kas kadagiti nakigubat a beterano! Pudno, adu nga ubbing malasatanda dagitoy a pakarigatan ken pakadanagan ket pumanawdan iti pagtaengan kamaudiananna. Ngem sumrekda iti kinanataengan nga addaan kadagiti sugsugat a, nupay no di makita, pudno dagitoy ken kankanayon a malaglagip a kas kadagiti sugsugat dagiti soldado. “Agtawenakon iti 60,” kuna ni Gloria, “ket kaskasdi a maapektaran pay laeng ti biagko kadagiti pakalaglagipan a mainaig iti pannakaipasngayko a kameng ti pamilia nga alkoholiko ti maysa kadagiti nagannak.” Aniat’ maaramidan a tumulong kadagita? ‘Makipagriknakayo iti ladingitda,’ irekomendar ti Biblia. (Roma 12:15, Phillips) Tapno maaramid daytoy, masapul a maawatan ti maysa dagiti sugsugat a gagangay a resulta iti panagnaed iti aglawlaw nga alkoholiko.

“Pulos a Diak Nagubing”

Masapul ti ubing ti panangtaraken, panangaywan, ken kankanayon a panangipanamnama. Iti alkoholiko a pamilia, masansan nga awan ti kasta a pannakaasikaso. No dadduma mabaliktad ti akem, ket mainanama a ti ubing ti mangtaraken iti naganak. Ni Albert, kas pangarigan, isu ti agsapsapul maipaay iti pamilia idi isut’ agtawen iti 14! Iti lugar ti alkoholiko a naganak, maysa nga agtutubo a babai a managan Jan ti nangaywan kadagiti amin a trabaho iti sangakabbalayan. Isu met ti nangnangruna a mangaywan kadagiti inaudi a kakabsatna a lallaki ken babai—nangrugi amin daytoy idi isut’ agtawen pay laeng ti innem!

Saan pay nga adulto dagiti ubbing, ket dida basta makapagtignay a kas kadagiti adulto. No mabaliktad dagiti akem dagiti kakasla adulto nga ubbing itatta agbalinda a nataengan iti masanguanan a saan a napennek dagiti kasapulanda kas ubbing. (Idiligyo ti Efeso 6:4.) Insurat ti manangbalakad ti pamilia a ni John Bradshaw: “Dimmakkelda a nataengan ti bagida. Aglanglangada ken agsasaoda kas nataengan, ngem ti kinataoda ket kas ti di mapmapnek a bassit nga ubing a pulos a dina nagun-odan dagiti kasapulanna.” Mabalin a marikna dagita ti narikna ti maysa a Kristiano: “Nasakit unay pay laeng ti nakemko ta diak nagun-odan dagiti kangrunaan unay a kasapulak kas maysa nga ubing.”

“Nalabit Basolko”

Idi agtawen pay laeng ti 13 ni Robert, natay ni tatangna iti maysa nga aksidente. “Inkagumaak ti agbalin a naimbag,” linagip ni Robert a nakamulengleng iti baba. “Ammok a nagaramidak kadagiti banag a dina kayat, ngem saanak a pilio nga ubing.” Marikna ni Robert a nakabasol iti panagbalin ni tatangna nga alkoholiko ket imbaklayna dayta iti adu a tawen. Idi isalsalaysayna ti adda iti ngato isut’ agtawenen iti 74!

Gagangayen ti panangaklon dagiti ubbing nga isuda ti makimbiang ti panagbalin dagiti dadakkelda nga alkoholiko. Ti panangpabasol iti bagi mangipaay iti ubing ti pagarup nga isut’ mangtengtengngel iti kasasaad. Kas kunaen ni Janice: “Impagarupko a no nasingsingpetak koma pay nga ubing, saanen nga aginum ni tatangko.”

Ti kinapudno ket—awan ti ubing wenno nataengan—a makapataud, makatengngel, wenno makaagas iti panagin-inum ti maysa. No alkoholiko ti naganak kadakayo, aniaman ti ibagada kadakayo wenno pagarupenda, basta dikay mapabasol! Ket mabalin nga amirisenyo a naimbag no kas maysa a nataengan, kaskasdi a mariknayo pay laeng a dakayo ti makimbiang kadagiti tigtignay ken kababalin dagiti dadduma.—Idiligyo iti Roma 14:12; Filipos 2:12.

“Diak Talken ti Siasinoman”

Ti panagtalek naibangon iti di panagilimlimed ken kinapudno. Ti aglawlaw ti alkoholiko ket naibangon iti kinalimed ken panangilibak.

Kas maysa nga agtutubo, ammo ni Sara ti nalabes a panagin-inum ni tatangna. Kaskasdi, malagipna: “Mariknak a nakabasolak uray iti panangpampanunot laeng iti sao nga ‘alkoholiko’ ta awan ti asinoman a mangisawang iti dayta iti pamiliami.” Isalaysay ni Susan ti umasping a kapadasan: “Awan iti asinoman iti pamilia a mangisarita iti mapaspasamak, no kasano a saanda a naragsak, wenno no kasano a makapungtotkami iti [alkoholiko nga agsioman nga amami]. Pagarupek a basta diak inkankanon ti kasasaad.” Ti kinapudno iti alkoholismo ti naganak ngarud ket masansan a naabbungotan iti panangilibak. “Nasursurok a di matmatan dagiti bambanag ta umdasen ti nakitak,” kuna ni Susan.

Ti panagtalek ad-adda pay a maperdi babaen iti di agtunos a kababalin ti alkoholiko. Naragsak idi kalman, ngem ita makapungpungtot. “Pulos a diak ammo no kaano nga agpungtot,” kuna ni Martin, ti adulto nga anak ti alkoholiko nga ina. Labsingen ti alkoholiko dagiti karkari, saan a gapu iti kinaawan annad, no di ket gapu laeng iti arak. Ilawlawag ni Dr. Claudia Black: “Ipangpangruna a panunoten ti alkoholiko ti panaginum. Amin a banag maikadua laeng.”

“Ilimedko dagiti Riknak”

No di maiyebkas dagiti rikna, masursuro dagiti ubbing a medmedan ida. Mapanda ageskuela a “nakaisem ken madandanagan,” kuna ti libro nga Adult Children—The Secrets of Dysfunctional Families, ket dida kayat nga iraman dagiti pampanunotda gaput’ panagamak a maibutaktak ti palimed ti pamilia. Iti ruar, nasayaat ti isuamin; iti uneg, rumayray dagiti namedmedan a rikrikna.

Iti kinaadulto aniaman a panangikagumaan a manglapped kadagita a rikna iti parupa a ‘nasayaat ti isuamin’ ket gagangay a mapaay. No di maiyebkas dagiti rikrikna, di mapupuotan a rumsua dagita—kayatna a sawen babaen ti panagulser, nakaro a sakit ti ulo, ken dadduma pay. “Literal a perperdiennak dagiti rikriknak,” kuna ni Shirley. “Adda aminen a kita ti sakit kaniak.” Ilawlawag ni Dr. Timmen Cermak: “Ti panangtaming dagiti adulto nga annak iti pakarigatan isut’ panangilibak iti dayta, ngem dika maallilaw ti Nakaparsuaan. . . . Ti bagi a nakaro ti panagrigrigatna, panagdandanagna iti adu a tawen mangrugin a kumapuy.”

Saan Laeng a Pannakalasat

Nabileg dagiti adulto nga annak dagiti alkoholiko; ti pannakalasatda iti dakes a kapadasan iti kinaubing ti mangpaneknek iti dayta. Ngem saan laeng a pannakalasat ti kasapulan. Dagiti baro a pamay-an iti panaglalangen ti pamilia masapul a suruen. Dagiti rikrikna ti pannakabasol, pungtot, ken ti nababa a panagraem iti bagi masapul a mataming a sisisigo. Masapul nga usaren dagiti adulto nga annak dagiti alkoholiko ti bilegda a mangikawes iti awagan ti Biblia a “ti baro a personalidad.”—Efeso 4:23, 24; Colosas 3:9, 10.

Narigat daytoy a trabaho. Ni LeRoy, maysa nga adulto nga anak ti maysa nga alkoholiko, inkagumaanna nga inyaplikar dagiti prinsipio ti Biblia iti bukodna a pamilia iti 20 a tawen. “Idi naawatko dagiti amin a naayat a balakad manipud iti Sosiedad babaen iti libro a Pamilia ken dagiti dadduma a publikasion, diak maawatan ti pangkaaduan a kaipapananna.a Ti resulta ket parparawpaw ti panangiyaplikarko iti impormasion. . . . Gaput’ kinaawan ti rikna, mekanikal ti panangikagumaanko a mangsapul ken mangiyaplikar kadagiti paglintegan, kas kadagiti Fariseo.”—Kitaenyo ti Mateo 23:23, 24.

Para iti maysa a tao a kas ken ni LeRoy, dagiti simple a kalikagum nga “agbalin a naay-ayat” wenno “makisarita” wenno “disiplinaem dagiti annakmo” mabalin a saan nga umdas. Apay? Agsipud ta ti maysa nga adulto nga anak mabalin a dina napadasan dagitoy a kualidad wenno paglaingan, gapuna kasano a maiyebkasna wenno matuladna ida? Nagpabalakad ni LeRoy tapno maawatanna ti epekto ti nalabes a panagin-inum ni tatangna. Daytoy ti nangipaay iti dalan ti naespirituan nga irarang-ay. “Nupay no daytoy ket nakarigrigat a tiempo iti biagko, daytat’ tiempo iti dakkel a naespirituan nga irarang-ay,” kunana. “Iti damdamo unay iti biagko, pudno a mariknak a maaw-awatakon a siuumiso no ania ti ayat ti Dios.”—1 Juan 5:3.

Maysa a babai a managan Cheryl ti nagunggonaan manipud iti tulong ti maysa a social worker nga aduanen ti kapadasan kadagiti isyu nga alkoholismo iti pamilia. Isut’ nagipudno met iti maysa a mannakipagrikna a panglakayen. “Idi laeng indiankon dagiti nakababain a palimedko a mariknak ti pannakikappia ken Jehova ken iti bagik,” kinunana. “Itan matmatakon ni Jehova kas Amak (banag a diak pulos maaramid idi), ket diak mariknan a naallilawak a diak pulos magunggun-odan ti kasapulak nga ayat ken panangiwanwan ni tatangko ditoy daga.”

Ni Amy, ti adulto nga anak ti maysa nga alkoholiko, nasarakanna a ti panagregget a mangpataud “kadagiti bungbunga iti espiritu” ti nangtulong iti kasta unay kenkuana. (Galacia 5:22, 23) Nasursurona met nga ipudno dagiti pampanunotna ken rikriknana iti maysa a mannakaawat a panglakayen. “Impalagipna kaniak ti pananganamong a pudno a kayatko a sapulen,” kuna ni Amy, “ti pananganamong ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo. Ti panangsapul iti ayatda ken ti anamongda pulos a di makadangran kadatayo.”

Naan-anay a Pannakaagas

Ti Biblia naglaon iti naisurat a kari ni Jesus a dagidiay umay kenkuana a madagdagsenan kadagiti pakadanagan mabang-arandanto. (Mateo 11:28-30) Mainayon pay, maawagan ni Jehova “ti Dios ti amin a liwliwa, isu a mangliwliwa kadatayo kadagiti amin a pakarigatantayo.” (2 Corinto 1:3, 4) Kuna ni Maureena: “Naammuak ni Jehova kas Daydiay pulos di mangbaybay-a kaniak iti pisikal, mental, wenno emosional.”

Agbibiagtayon iti maysa a panawen nga awagan ti Biblia a ti maudi nga al-aldaw, maysa a tiempo nga adu—uray pay iti uneg ti pamilia a mismo—‘manangabuso ken awan ti ayat a nakayanakan, ken nauyongda.’ (2 Timoteo 3:2, 3, The New English Bible) Ngem ikari ti Dios nga iyegna ti maysa a natalna a baro a lubong isu a mangpunasto kadagiti amin a lulua ken ladingit. (Apocalipsis 21:4, 5) Kuna ti maysa a Kristiano a napadakkel iti maysa nga alkoholiko a pagtaengan: “Inanamaenmi a makagtengkaminto a sangsangkamaysa iti dayta a baro a lubong, a sadiay ti pakaawatanminto iti naan-anay a pannakaagas a ni laeng Jehova ti makaipaay.”

MAYSA A KASO A PAGADALAN

“Maysaak nga adulto nga anak ti maysa nga alkoholiko. Nagbalin nga alkoholiko ni tatangko idi agtawenak iti walo. No isut’ agbartek, agbalin a nauyong. Malagipko ti panagamak a narikna ti intero a pamilia. Idi tiempo a rebbeng a maaddaanak koma iti maysa a naragsak a panagubing, nasursurok ti mangilimed kadagiti rikriknak, tarigagayko, pagayatak, ken inanamak. Okupado unay da Tatang ken Nanang a mangay-aywan iti parikut ni tatang ta awanen ti panangaywan a maipaay kaniak. Awan ti panawenda kaniak. Mariknak nga awan ti mamaayko. Idi agtawenak iti walo ti akem a naiparebbeng kaniak ti nangpilit kaniak nga agbalinen a nataengan—ti kellaat a panagmataengan ken mangibaklay kadagiti rebbengen iti pamilia. Matengtengngel ti biagko.

“Nakababain ti ugali ni tatangko ken naapektaranak. Tapno maalangon dayta pinadasko ti agbalin a naan-anay. Kankanayon nga ipabpabus-oyko ti riknak, a padpadasek ti mangay-ayo tapno maayatak, a pulos a diak marikna a maikariak iti awan nakaibatayanna a panagayat. Nagbalin a pabuya ti biagko, a nailimed dagiti rikriknak. Adu a tawtawen kalpasanna imbaga ti asawak ken dagiti annakko kaniak a maysaak a robot, mekanikal. Iti 30 a tawtawen nagserbiak kadakuada, insakripisiok dagiti rikriknak a maipaay kadakuada, impaayko kadakuada a kas iti panangipaayko kadagiti dadakkelko. Ket daytoy ti pagyamanak? Daytoyen ti maudi a sakit ti nakemko!

“Gapu iti pungtot, pannakariro, ken pannakapaay, inkeddengko a sapulen no ania ti dakes kaniak. Bayat ti pannakisaritak kadagiti dadduma a napadakkel kadagiti pagtaengan nga alkoholiko, adu a namedmedan a rikrikna ti rimsua, dagiti bambanag a di pay nalaglagip idi, dagiti bambanag a namataud iti kankanayon a mangpakapuy a panagliday. Maiyarig dayta iti pannakapalag-an iti aw-awiten, maysa a panangiyebkas iti im-impenen. Anian a pannakabang-ar ti pannakaammo a saanak nga agsolsolo, a daddumat’ makipagrikna ken maawatanda ti rigat ti pannakapadakkelko iti pagtaengan nga alkoholiko!

“Nagpatulongak iti maysa a grupo a maawagan Adult Children of Alcoholics ket rinugiak nga inyaplikar ti panangagasda. Dagiti pagbasaan nakatulongda a nanglinteg kadagiti tiritir a kapanunotan. Insuratko dagiti inaldaw-aldaw a rikriknak tapno mairuar dagiti dadduma pay a rikrikna, dagiti rikrikna a namedmedan iti adu a tawen. Immimdengak kadagiti audiocassettes tape a mangisuro no kasano a tulongan ti maysa ti bagina. Nagbuyaak ti seminar iti TV nga impabuya ti maysa a lalaki a maysa idi nga adulto nga anak ti maysa nga alkoholiko. Ti libro a Feeling Good, manipud iti University of Pennsylvania School of Medicine, tinulongannak a mangibangon iti panagraemko iti bagik ken mangparang-ay iti killo a panagpampanunotko.

“Dadduma kadagitoy a baro a padron iti panagpampanunot nagbalinda nga alikamen, sasao a makatulong tapno agballigi iti biag ken iti pannakilangen. Dadduma kadagitoy a nasursurok ken naiyaplikar ket: Saan a napateg ti napasamak kadatayo, ti napateg isut’ panangmatmattayo wenno pannakaawattayo iti napasamak. Saan a masapul a mamedmedan dagiti rikrikna no di ket masapul a masukimat ken maiyebkas a maipaay a pagimbagan wenno din laglagipen. Ti sabali pay nga alikamen isu ti sasao nga ‘agtignayka sigun iti umiso a panagpampanunot.’ Ti maulit-ulit a panagtignay pataudenna dagiti baro a kapanunotan.

“Ti kapapatgan nga alikamen isu ti Sao ti Dios, ti Biblia. Manipud iti dayta ken manipud kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova, agraman dagiti panglakayen ken dadduma pay a nataengan a Saksi, naawatko ti kasayaatan a naespirituan a pannakaagas, ket nasursurok ti maaddaan iti umiso a panagayat iti bagik. Nasursurok met a naisangsangayanak a tao nga addaan iti naisangsangayan a kinatao, nga awan ti kapadak iti uniberso. Ti kapapatgan ket, ammok nga inay-ayatnak ni Jehova, ken natay ni Jesus gapu kaniak agraman met kadagiti dadduma.

“Itan, maysa ket kagudua a tawen ti napalabasen, kunaek a 70 porsienton ti sinayaatak. Dumtengto laeng ti naan-anay a pannakaagas inton sukatanen ti baro a lubong ni Jehova iti kinalinteg daytoy agdama a dakes a lubong ken ti diosna, ni Satanas a Diablo.”

KONKLUSION

Kuna ti Biblia: “Ti patigmaan ti puso ti tao kas nauneg a danum, ngem ti tao a mannakaawat maaonnanto.” (Proverbio 20:5) Masapul nga adda pannakaawat tapno agballigi ti maysa a tumulong a mangaon manipud kadagiti nauneg a danum iti puso kadagiti bambanag a mangrirriribuk iti malidliday. Nakapatpateg “ti kaadu dagiti mamalbalakad” no adda pannakaawat. (Proverbio 11:14) Ti sumaganad a proverbio ipakitana met ti pateg ti panangsapul iti balakad manipud kadagiti dadduma: “Ti landok patademenna ti landok. Kasta met ti tao patademenna ti langa ti sabali a tao.” (Proverbio 27:17) No agsasarita dagiti mariribukan, “mabalin nga agsisinnukat[da] iti pammaregta.” (Roma 1:12) Ket tapno matungpal ti bilin ti Biblia nga ‘liwliwaen dagiti maupay ti nakemda,’ ti mangliwliwa masapul a maawatanna ti makagapu ken ramramit iti panagliday a mangrirriribuk iti daydiay liwliwaen.—1 Tesalonica 5:14.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 8]

Adu nga annak dagiti alkoholiko ti mangiparangarang iti isu met laeng a pakarigatan ken pakadanagan a kas kadagiti nakigubat a beterano!

[Blurb iti panid 10]

Ti aglawlaw ti alkoholiko ket naibangon iti kinalimed ken panangilibak

[Blurb iti panid 10]

Mapanda ageskuela a “nakaisem ken madandanagan”

[Blurb iti panid 11]

“Itan matmatakon ni Jehova kas Amak (banag a diak pulos maaramid idi)”

[Blurb iti panid 12]

Ti kapapatgan nga alikamen isu ti Sao ti Dios, ti Biblia

[Ladawan iti panid 9]

“Literal a perperdiennak dagiti rikriknak”