Ti Olimpiada Idiay Barcelona—Napaay ti Ninamnama a Dayaw?
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! manipud España
IDI Hulio 25, 1992, maysa a managpana a pinalawlawan ti lawag dagiti silaw, ti nangibiat iti bai ti panana. Timmayab iti nasipnget a tangatang ti baina a ti murdongna ket umap-apoy a nagturong iti maysa a higante nga aluten a naikabil iti ngatuen ti nagdakkelan nga istadium. Nagangatan ti apuy ti Olimpiada. Nangrugin ti Olimpiada idiay Barcelona.
Sangapulo ket maysa a ribo nga atleta manipud 172 a pagilian ti dimmar-ay tapno makisalisal agpaay iti 1,691 a medalia ti Olimpiada. Kas panagtungpal iti replan ti Olimpiada, pinagreggetan dagiti nakiraman ti agbalin a “naparpartak, nasigsiglat, nabilbileg,” ngem iti sigud—ket nagballigi ti dadduma. Mapattapatta a 3,500,000,000 a managbuya iti telebision ti nakiraman kadagiti balligi ken pannakapaay.
Nupay nabiit laeng ti panawen dagiti atleta a nangkayaw iti atension ti publiko, ikari ti balligi iti Olimpiada ti dayaw ken kinabaknang. Saan a nailaksid ti Olimpiada idiay Barcelona. Dadduma a nalatak a mannakisalisal ti gimmanansian iti minilion a doliar babaen ti panangitukonda kadagiti lupot ken sapatos a pagay-ayam, antiohos, ken uray pay dagiti elektroniko a kagawaan.
Panagsakripisio—Ti Tulbek iti Dayaw ti Olimpiada
Nupay adu nga atleta—nangnangruna dagiti gymnast ken managbatok—linaklakada laeng ti nakisalisal, ti napinget a panagsanay iti adu a tawen ti adda iti likudan dagiti kasta a kinasigo. Daddumat’ nagsanay nanipud lima pay laeng ti tawenda. Ket ti isport ti masapul a maipangpangruna no tarigagayan ti maysa nga atleta ti agballigi.
Ti Español a lumalangoy a ni Martín López Zubero, a nangabak iti 200-metro a paatras a panaglangoy ti nagkuna—a nalabit buyogen iti panangipannakkel: “Binusbosko ti kakatlo iti biagko iti danum.” Ti eskediol ti panagsanayna mangrugi iti alas-singko ti bigat, ket pattapattaenna a nalangoynan ti 8,000 kilometro iti las-ud ti nasurok a makatawen laeng.
Ti panagsanay kaipapananna ti panagsagaba, saan laeng a panagkedked [iti kayat ti bagi]. Ilawlawag ni Jackie Joyner-Kersee, a nakisalisal iti hephtathlon [maysa a salisal a buklen ti pito a benneg], ken nangabak iti balitok a medalia idiay Seoul ken Barcelona: “Nakaay-ayat ti makisalisal. Ngem ti panagsanay ket saan. . . . Damagenyo ti siasinoman nga atleta: madangrankam a kanayon. Kiniddawko iti bagik a makisalisal iti pito a nagduduma a benneg. Ti pananginanamak a saan nga agsakit ti bagik ket nalaus unay.” Dagiti gymnast ket kangrunaanna a masapul nga agbalinda nga ulidan iti kinaandur. Masapul a salimetmetanda ti mamindua iti kada aldaw a panagsanay a saan nga ikankano ti ut-ot dagiti nablo a pungngo-pungngo wenno lipay-lipay, napuersa a piskel ken susuop, ken uray ti pannakabullo. Ngem iti kaudian a panagpipili, dayta a kita ti panagsakripisio pataudenna dagiti nangabak ken ti dayaw.
Ti Sumilapsilap a Balitok ti Olimpiada
Awan panagdudua iti dayta, makaallukoy ti pabuya ti Olimpiada. Daytat’ panawen a makapasegga agpaay kadagiti agbuya ken maysa a pagipabuyaan kadagiti nakaskasdaaw a raragpaten dagiti atleta. Nairaman ti Barcelona.
Inabak ni Vitali Scherbo, maysa a gymnast manipud Belorussia, ti maysa a nakaskasdaaw a rekord nga innem a medalia a balitok manipud iti mabalin a walo iti benneg ti gymnastic dagiti lallaki. Ti maysa nga Insik a gymnast a ni Xiaosahuang Li ti nangipabuya iti nakaskasdaaw a namitlo a panagbalibalinsuek iti maysa a floor exercise. Ni Carl Lewis dinto pulos malipatan iti historia ti Olimpiada babaen ti panangabakna manipud iti nangato a panaglagto iti kapamitlon a nagsasaganad a gundaway. Iti sabali a bangir, ni Yuko Arimori, ti Haponesa a nangabak iti pirak a medalia iti panagtaray dagiti babbai, ket immawat iti pammadayaw gapu iti panagraemna. Nupay nabannog, sidudumog iti wagas ti Hapones a linawlawna ti istadium iti sanguanan dagiti agbuybuya ken kamaudiananna iti nangabak.
Ginundawayan dagiti adu a kompania dagiti nakomersialan a panguartaan bayat ti Olimpiada. Dadakkel a gatad ti imbayadda tapno padayagen ti Olimpiada babaen ti panangisponsorda kadagiti ay-ayam iti Olimpiada wenno dagiti timpuyog ti pagilian a nakisalisal iti dayta.
Ti Panangusar iti Droga Tapno Maragpat ti Dayaw
Ti napasnek a panagsanay ken nakaisigudan a kabaelan—nakapatpategda—ngem saan a dagitoy laeng ti tulbek iti panagballigi iti Olimpiada. Adu nga atleta ti agpannuray iti droga a mangted kadakuada iti pagimbagan iti pannakisalisal. Dagiti droga ket mabalin a dagiti anabolic steroid wenno human growth hormones a mangpapigsa kadagiti piskel (nangnangruna a nalatak iti weight lifting ken field events); dagiti beta blocker [droga a manglapped iti panangagsep ti adrenalin kadagiti selula ti puso] a mangpabannayat iti panagbitik ti puso (tapno mapasayaat dagiti resulta iti archery ken shooting); wenno erythropoietin a mangpaadu iti nalabaga a selula ti dara (a makatulong iti panagbisekleta ken panagtaray iti adayo).
Nupay ammo dagiti atleta dagiti peggad, kasta unay ti pannakapilit a mangusar kadagiti maiparit a droga. Ilawlawag ni Gaby Bussmann, maysa nga atleta nga Aleman, katimpuyog ni Birgit Dressel, a natay idi 1987 gapu iti panagtomarna iti 20 a nagduduma a droga: “Adda nagduduma a paglaingan iti benneg ti ay-ayam a sadiay narigat ti maawat a makiraman iti Olimpiada no awan dagiti droga.”
Kadawyanen a makiraman dagiti coach dagiti atleta iti panagdroga; mabalin nga isuda pay ketdi ti mangisingasing iti dayta. Aminen ti dati a coach iti Makindaya nga Alemania a ni Winfried Heinicke: “Kinunak kadakuada a no kayatyo ti makiraman iti Olimpiada, masapul nga agdrogakayo.” Nalawag, ipatpateg ti adu a mannakisalisal ti balligi ngem ti agbalin a napudno—a nangnangruna ngem iti salun-atda. Impanayag ti nabiit pay a surbey dagiti nalatak nga atleta a 52 porsiento ti mangusar iti napaneknekan a nakaskasdaaw a droga a mangipasiguro a pangabakenna ida nupay papatayenna ida kalpasan ti lima a tawen a kaaddada iti mabigbigbig a kasasaad.
Napabainan a napagawid manipud Barcelona ti Briton nga sprinter [managtaray iti asideg a distansia] a ni Jason Livingston kalpasan a napaneknekan a nangusar iti maysa nga anabolic steroid. Saan a napalubosan nga agtaray ni Harry Reynolds ti Estados Unidos, maysa a world-record holder iti 400-metro a salisal. Nagbanag iti dua-tawen a pannakasuspende ti pannakasukimatna idi 1990 nga isut’ nagdroga, a nakapukawanna saan laeng a ti maysa a medalia a balitok no di ket maysa pay a milion a doliar a gundaway iti panangisponsor.
Nupay kasta, kaaduan a managusar iti droga ket saan a matiliw. Iti laksid ti 2,000 a panagsukimat iti panagdroga bayat ti Olimpiada idiay Barcelona, naliklikan pay laeng dagiti manangallilaw nga atleta ti pannakatakuatda babaen ti panagusarda iti droga a saan nga agpadlaw iti masukimat nga isboda. “Ti kinaagum iti balligi ken kuarta ti nangipanayag iti maysa a nalidem a lubong a sadiay narikut a mailasin ti kinapudno manipud iti kinaulbod,” kinuna ti diario ti España nga El País.
Siempre, nagballigi ti adu a nangabak iti medalia, saan a gapu iti droga, ngem gapu iti adu a tawen iti panagsakripisio. Ngem makagungona kadi dagiti nabusbos a sakripisio?
Maysa a Manayon a Dayaw
Nalaus ti ragsak ni Gail Devers, a naklaat idi nangabak iti 100-metro a panagtaray dagiti babbai kalpasan ti panagballigina. “No patien ti asinoman a pumayso dagiti arapaap, siak dayta,” kinunana. Nganngani dua a tawen kasakbayanna, isut’ marigatan a magna, ket naikeddeng a maputed dagiti sakana gapu iti komplikasion iti sakitna a Grave [goiter]. Immanamong ni Pablo Morales, a simmardeng manipud pannakisalisal iti panaglangoy ngem nagsanay manen, makatawen sakbay ti Olimpiada [ken] nangabak iti medalia a balitok gapu iti 100-metro nga estilo kulibangbang a panaglangoyna. “Kamaudiananna, panawenkon daydi, maysa a pimmayso nga arapaap,” kinunana.
Di maliklikan, kaaduan nga atleta ti saan a pulos nga agbalin a kampeon. Pudno, marikna ti kaaduan a “ti kapatgan a banag idiay Olimpiada saan nga isut’ panangabak no di ket ti pannakipaset.” Ngem dadduma nga atleta, a nanginanama nga agbalin a kampeon, ti nagawid iti pagtaenganda a di pulos napasamak dagiti ninamnamada. Tinarigagayan unay ni Ibragim Samadov, maysa a weight-lifter, ti maysa a medalia a balitok—ngem maikatlo laeng ti naragpatna. “Iti maysa a medalia a balitok, naikkak koma iti direksion ti biagko, nakagun-od iti maysa a karera, nakatulong iti pamiliak. Ita diak ammon ti aramidek,” insennaayna. Sarangten uray dagiti nangabak ti nakalkaldaang a tiempo no kumapuyen ti kabaelanda.
Kinuna ni Anna Dmitrieva, maysa a Russo a dati a managay-ayam iti tennis: “Ti pagalagadan iti isport [dagiti Russo] ket saan a mangikankano iti tattao. Basta panunotenda: ‘Pumanawka ket makasarakkamto iti 10 a nalalaing ngem sika.’” Kasta met, inamin ni Henry Carr, namindua a nangabak iti medalia a balitok idiay Tokyo idi 1964: “Nupay agbalin ti maysa a kasayaatan, daytat’ panangallilaw. Apay? Agsipud ta daytat’ saan a manayon, saan a pudno a makapnek. Masukatan dagiti bituen inton agangay ken naan-anaydanton a malipatan.”
Ti agkupas a dayaw ti Olimpiada ket saan a maipadis iti gungona ti biag nga awan inggana, nga ikari ti Dios kadagiti agserbi kenkuana. Kalikaguman daytoy a gungona ti panagsanay iti naespirituan imbes nga iti panangwatwat iti bagi. Gapuna, insurat ni Pablo ken Timoteo: “Ti panangwatwat iti bagi [iti literal, “panagsanay kas gymnast”] ket makagungona iti bassit; ngem ti nadiosan a debosion ket makagungona iti amin a banag, ta adda karina iti biag nga agdama ken iti mapasungad.”—1 Timoteo 4:8.
Itandudo ti Olympic Games dagiti gungona ti panangwatwat iti bagi—a temporario laeng. Ipakitada iti lubong no aniat’ maaramidan dagiti atleta babaen iti panagsakripisio ken panagkedked iti kayat ti bagi. Kasapulan met dagitoy a kualidad tapno agballigi iti Nakristianuan a tarayen. Daytoy a tarayen, a saan a maipadis iti aniaman a benneg ti Olimpiada, ti mangipaay kadagiti manayon a gungona kadagiti amin a makagteng iti kalat. Ngarud, dagiti Kristiano nasayaat ti panangtuladda, saan a kadagiti atleta, no di ket ken Jesu-Kristo, babaen ti ‘panangiringpasda iti panagsanayda’ ken ‘panagtarayda iti tarayen a buyogen iti panagandur.’—1 Pedro 5:10; Hebreo 12:1.
[Dagiti ladawan iti panid 23]
Dagiti managbatok a makisalsalisal idiay Olimpiada. Ti Barcelona makita iti likudan
[Credit Line]
Dagiti ladawan: Sipa Sport
[Ladawan iti panid 24]
Pannakisalisal [dagiti gymnast] kadagiti agbabatog a landok
[Credit Line]
Ladawan: Sipa Sport
[Ladawan iti panid 25]
Idiay pagturposan ti 100-metro a tarayen, ti managtaray nga adda iti makinkannawan unay a paset ket nangabak iti balitok [a medalia]
[Credit Line]
Ladawan: Sipa Sport