Di Makadangran a Pagraragsakan Wenno Sabidong ti Isip?

Iti maysa a konsierto dagiti kumakanta iti rock, maysa kadagiti kumakanta ti nangikabil iti maysa a babai iti kahon ket tinegtegna babaen ti maysa a wasay. Pimsuak ti arig dara iti ngiwat ti agkankanta, nga intuprana kadagiti agbuybuya.

Idi 1984, maysa a 19-años a baro pinaltoganna ti bagina. Kuna dagiti nagannakna a ti panagbekkelna tinignay dagiti liriko ti maysa a kanta a rock a naawagan “Suicide Solution.”

Maysa a magasin dagiti tin-edyer ti nangipablaak kadagiti dakes a kababalin iti sekso nga ar-aramiden dagiti miembro ti maysa a banda iti kuarto a pagsuksukatanda, agraman idiay studio bayat ti panagi-rekord-da iti musika. Maysa a plaka/tape ti rock ti naglaon iti naalas a retrato ti mabagbagi ti lalaki ken babai.

TI KINARANGGAS, panagbekkel, ken kinasadista iti sekso​—dagitoy laeng ti dadduma kadagiti di nasayaat a tema dagiti rekord a rock, video, ken konsierto dagiti kumakanta. No adda man dagiti parikut maipapan kadagitoy a dumakdakes a programa ket makagteng pay idiay korte, padasen dagiti kumakanta ken dagiti kompania a mangirekrekord nga ikalintegan dagitoy a di makaay-ayo a programa. Kas pangarigan, maysa a naalas a ladawan ti makuna a patpatalgedanna dagiti sasao maipapan ti “pannakadadael ti isip ti Kagimongan nga Americano ken no kasano a ti pannakadadael ti isip dangdangrannatayon.” Umasping iti dayta, kadagiti dadduma a musika, dagiti sasao a nalawag a kayulogan ti mabagbagi ti lalaki (kas kadagiti paltog ken kutsilio) ti makuna itan a literal.

Dagiti kumakanta ken kompania a mangirekrekord mabalin a maliklikanda dagiti multa, ngem pudno kadi a maallilaw ti tattao? Maallilawkayo kadi? Mailibakyo kadi a ti kinaranggas, sekso, ken ti okulto isu dagiti nasken a paset ti naariwawa a musika a rock a kaykayat a denggen ti publiko itatta?

Ti Heavy Metal ken Rap

Bayat dagiti adu a tawen, timmauden dagiti adu a klase ti rock. Dagiti dua nga estilo, ti heavy metal ken rap, nabiit pay a mababbabalaw gapu iti makapakigtot a kinaalasda.

Kaaduanna a ti heavy metal ket naparagsit, nakapigpigsa nga elektroniko a musika a bumanugbog ti kompasna. Sigun iti magasin a Time, “dagiti musiko iti metal kanunonganda dagiti arapaap dagiti kaaduan a puraw, agtutubo a lallaki nga agdengdengngeg babaen ti panagparangda a taga ruar a napaay a nangpanaw iti dakes a sibilisasion.” Adu kadagiti heavy metal ti nadisenio a mangkigtot. Dadduma a lirikona ti di maimaldit gaput’ kinaalasda. Napaliiw ti maysa a pagiwarnak ti medisina idiay Texas nga adu kadagiti ebkas ti heavy metal ti mangitan-ok iti “di gagangay a kababalin maipapan iti sekso, kinaranggas, gura, ken ti okulto.”

Ti kinaranggas a mainaig iti heavy metal ket sabali pay a pakaseknan. Kas pangarigan, idi masapul a maisardeng ti maysa a pabuya gapu ta nagsakit ti kumakanta, nagderraaw dagiti agbuybuya ket pinuoranda pay ti pagbuyaan. Iti sabali a konsierto tallo nga agtutubo ti natay idi rinibo nga agrayo ti dimmarup iti entablado, a nakaidaramudoman dagiti tao iti sango sada binaddebaddekan ida.

Iti musika a rap, a maawagan met hip-hop, maysa a soloista (wenno dagiti soloista) ti mangiday-eng kadagiti sao a mabuyogan kadagiti kompas, a masansan a mairekord iti kompiuter ket ma-edit a dagus tapno mapatokar. Putaren dagiti negro a musiko ti kaaduan a musika a rap ngem mailako kadagiti agdengngeg a negro ken puraw. Nasayaat ti mensahe dagiti sumagmamano a rap, a busorenda dagiti bambanag a kas iti panangabuso iti ubing ken ti di umiso a panagusar iti droga. Nupay kasta, kaaduan a rap naisentro iti iyaalsa iti autoridad, kinaranggas, pananggura iti babbai, ken rasismo. Adu a piesa ti naglaon iti panagtabbaaw ken dagiti narugit a pannakailadawan ti panagdenna.

Nagbalinen a parikut ti kinaranggas kadagiti dadduma a konsierto ti rap. Iti maysa a konsierto, 300 a miembro ti gang ti dimmarup kadagiti nagbuya a nangitag-ay met kadagiti metal a tugtugaw agingga nga immay ti polis ket pinasardengna ti konsierto. Nasugatan ti uppat a pulo ket lima a tattao.

Itay napan a tawen, dinawat ti New York State Sheriffs Association ti saan a panaggatang [ti publiko] kadagiti amin a kompania a kukua ti Time Warner, Inc., agingga nga isardeng ti kompania nga ilako ti kanta a rap a “Cop Killer.” Kinuna ti pangulo dagiti sheriff a ni Peter Kehoe: “Daytoy a recording mangimula ti gura ken mamaregta ken mangitan-ok iti pammapatay kadagiti opisial ti polis. Kas resulta daytoy a kanta, mapapatayto dagiti polis.” Kamaudiananna, saanen a mailaklako.

Addada Kadi Epekto?

No agkanta dagiti musiko maipapan iti dakes wenno ipabuyada pay dayta iti entablado, aniat’ epekto daytoy kadagiti managdengngeg ken managbuya? Usigenyo dagiti sumaganad a kapaliiwan ken kapadasan.

Kunaen ni Dr. Carl Taylor, katulongan a propesor iti hustisia ti kriminal idiay Michigan State University, a dagiti bituen ti rock “itantandudoda ti maysa nga estilo ti panagbiag. . . . Talaga nga impluensiaan dagiti miembro ti banda dagiti ubbing iti kasta unay.”

Kinuna ti maysa a barito a nakalasat iti gandatna a panagbekkel a ti musika ti nangawis kenkuana ken ti gayyemna (a nagballigi a nagbekkel) a mangpanunot a “ti sungbat kadagiti parikut iti biag isut’ ipapatay.”

Idi 1988 pinatay ti tallo a tin-edyer ti maysa a gayyem gapu laeng ta pagragsakanda dayta. Kinuna ti maysa kadakuada a ti pannakaawisda iti ipapatay nangrugi iti musika a heavy metal.

Nagbuong dagiti tin-edyer iti tawtawa kadagiti publiko a lugar kalpasan la unay ti maysa a konsierto a rap. Kinuna ti komisioner ti kinatalged ti publiko iti Pittsburgh, Pennsylvania: “Naan-anay nga awanen ti panagduaduak a paregtaen ti musika a rap ti kinaranggas.”

Impalgak ti maysa a panagadal kadagiti agtutubo ken kadagiti sataniko a kulto nga adu kadagidiay nairaman iti panagdayaw iti Diablo ti nakaro a managusar iti droga ken managimdeng iti musika a heavy metal, a mangitantan-ok iti panagusar ti droga ken mangiparparegta iti seksual nga imoralidad. Kas banagna, dagiti nalaka a maawis nga agtutubo maallukoyda kadagiti sataniko a kulto.

Siempre, no maawis dagiti agtutubo a mangabuso ti droga, agaramid ti krimen, wenno agbekkel, saan laeng a ti musika ti mangtigtignay iti kasta a kababalin. Awan duadua a dakkel ti paset ti pannakadadael ti biag ti pamilia ken ti kaaduan a kagimongan ti tao. Ngem mabalin a manggargari ti musika, maysa a mangparegta kadagiti nalaka a maawis nga agtutubo a mangaramid kadagiti banag a mabalin a dida pay pinampanunot. Dagiti kadi tattao a naupayen kadagiti parikut ti biag kasapulanda ti musika a mangparegta kadakuada a tumulok kadagiti makadangran a pagannayasan?

Ti kinapudno ket ti dakes a musika mabalin a makasabidong ti isip dagiti managdengngegna. Laglagipenyo, nakabilbileg dagiti mensahe dagita a musika agsipud ta naggapuda kadagiti bituen, banuar, a talaga a daydayawenen dagiti agrayo kadakuada.

Dakayo Ngay?

Ania a musika ti dengdenggenyo? Nalabit naannadkayon maipapan iti pilienyo a musika, ket makomendarankayo. Iti kasumbangirna, no maysakayo kadagidiay dumdumngeg iti naalas a musika wenno mapagduaduaan pay ti kitana, dakes aya ti epekto dayta kadakayo? Uray pay di nabaliwan ti kababalinyo, mabalinyo kadi nga ibaga a sipupudno a saan a dakes ti epekto dayta iti kababalinyo? Ta, ti maulit-ulit a pannakangngegyo kadagiti dakes a tema mabalin a bibinegennakayo, a mangiparikna kadakayo a dagita a tema saanda met a dakes unay.

Usigenyo kas pangarigan ti maysa nga agtutubo a lalaki a nangpadas a mangilaok ti panagdengngegna iti heavy metal ken rap iti Nakristianuan a panagbiagna. Isut’ saan a nagannayas iti panangpapatay, panagbekkel, wenno panagdayaw iti Diablo. Ngem paliiwenyo no kasano a naapektaran ti kababalinna. Kinunana: “Daytoy a musika ket kasta unay ti kinaanimalna. Pinalubosannak nga agtignay a nakalma ken nateppel bayat nga iyebkasko dagiti kadaksan ken karanggasan a pagannayasan. . . . Nagbibiagak iti arapaap a lubong ti gura. Awan ti aldaw a limmabas a diak pinampanunot a naimbag ti panagbekkel.” Inkeddengna a balbaliwan a naan-anay dagiti dengdenggenna. Idi inaramidna dayta, dakkel ti nagbaliwan ti kababalinna.

Dagiti mangitantandudo iti naalas a musika ikalinteganda ti pagdaksan ti musika a rock. Ngem ania ti makunayo? Mabalinyo kadi nga ikidem ti matayo ken apputen ti lapayagyo kadagiti nakadakdakes a temana? Makatabunokayo kadi kadagiti konsierto a kas kadagidiay nadeskribir nga immun-una a dikay agamak iti kinatalgedyo? Ket ti ngay pannakainaig dayta a musika iti nakababain nga aramid dagiti managkantana ken managdengngegna?

No maseknankayo iti salun-atyo, mabalin a liklikanyo dagiti taraon a mabalin a mangdangran kadakayo uray pay no naimasda. Ti makadangran a musika, dayta man ket rock wenno aniaman a kita, pagpeggadenna ti salun-at ti isipyo. Kayatyo kadi a dangran ti bagiyo iti makasabidong-isip a paglinglingayan? Siempre saan. Gapuna, aniat’ aramidenyo tapno maaddaan iti nasin-aw, natimbeng a panangmatmat maipapan itoy a banag? Pangngaasiyo ta usigenyo dagiti kinapudno a naiparang iti sumaganad nga artikulo.

[Kahon/Ladawan iti panid 6]

Ania ti Panagdayaw iti Diablo?

Ti panagdayaw iti Diablo nga iparparegta ti dadduma a liriko ti heavy metal, ket makadangran a pagraragsakan. Inlawlawag ti Texas Medicine/The Journal a ti kasta a panagdayaw iramanna dagiti aramid a “di makadangran a ritual agingga iti pananginum iti dara manipud iti panangsugsugat iti bagi ken panangidaton kadagiti ayup.” Iwaragawag dagiti sataniko a kulto ti “kinasungdo iti diablo. Dagiti espesipiko a ritual nausarda a kalasugan ti pannakabalin nga aggapu ken ni Satanas nga agturong kadagiti pasurot. . . . Ti sursuro a wayawaya ti panagpili ken ti pagayatan kaipapananna ti panangaramid iti aniaman a tarigagayam a di pampanunoten ti Dios, ti panagbasol, ken ti konsiensia.” Kas banagna, daddumat’ di mabain nga agaramid kadagiti krimen.

[Ladawan iti panid 5]

Dikay mangikabil ti basura iti bitukayo. Apay nga ikabilyo dayta iti isipyo?

[Ladawan iti panid 7]

Komportablekayo kadi a tumabuno iti kasta nga okasion?