Chile—Naisangsangayan a Pagilian, Naisangsangayan a Kumbension
RINIBRIBU ken pinullo a ribu ti immay idiay Santiago, kabesera a siudad ti Chile. Uray iti populasion a nasurok nga uppat a milion, nakadkadlaw daytoy a panagtitipon—nakasuot amin dagitoy a bisita iti asul a badge a mangiyanunsio iti 1993 a “Nadiosan a Panangisuro” a Kumbension dagiti Saksi ni Jehova.
Nasurok nga 400 ti immay manipud iti adayo a Japan; nasurok a 700 manipud iti Estados Unidos. Nasurok a sangaribu ti immay babaen iti eroplano ken bus manipud iti kabangibang nga Argentina. Impadamag ti inaldaw a periodiko a La Tercera kalpasan ti kumbension: “Dagiti puraw, kayumanggi, ‘duyaw,’ ken nangisit a ruprupa ti pammaneknek iti naiduma a pulí ken nasion a nairepresentar idiay National Stadium. Mainayon pay, mailasin dagiti lallaki ken babbai manipud Mexico, Brazil, Peru, Bolivia, Venezuela, España, ken Japan kadagiti gagangay a kawesda.” Dagiti delegado naggapuda manipud Alemania, Australia, Belgium, Britania, Canada, Francia, Holland, Paraguay, Switzerland, ken kaaduan a dadduma a pagilian ti Sud America. Nasurok nga 4,500 a ganggannaet a bisita ti immay ditoy Santiago idi lawas ti Nobiembre 15, 1993. Ket ti kaaduan kadakuada, adda dagiti 30,000 a taga Chile a Saksi a nagbiahe iti nawatiwat a distansia tapno makagteng idiay Santiago. Apay a kasta?
Chile—Naisangsangayan a Pagilian
Makitayo, no iti geograpia, a naisangsangayan unay a pagilian ti Chile. Aniat’ mamagbalin iti dayta a naidumduma ken naisangsangayan? Matmatanyo ti mapa ket makitayonto ti maysa a pagilian a saan laeng nga 4,310 kilometro ti kaatiddogna ngem nakurang pay nga 440 kilometro ti kalawaan a pasetna. Kinapudnona ti promedio a kalawana ket nasurok a 180 kilometro. Ti kabesera, ti Santiago, ket agarup adda iti tengnga ti pagilian. Dagitoy a bambanag kaipapananda nga adu a taga Chile a Saksi ti masapul nga agbiahe iti ginasut a kilometro a kadua ti pamiliada tapno makagtengda iti kumbension internasional—ket agbiaheda nupay kaaduan ket limitado ti kasasaadda iti ekonomia. Ngem simmangpetda a rinibribu ti bilangda, a nakaragragsak ti langada.
Ti Chile ket daga a napnuan kinanadumaduma, manipud iti namaga a Disierto ti Atacama iti amianan agingga iti nalasbang nga inubasan iti rehion iti aglawlaw ti Santiago agingga iti abagatan a sadiay sumalog ti kabakiran ti Andes agingga iti Pacifico. Kamaudiananna, adda dagiti glacier ken fjord nga agpatingga iti lugar ti Antarctica.
Naallukoy dagiti ganggannaet a bisita iti siudad ti Santiago. Kastoy ti kuna ti maysa a delegado: “Ti kapaliiwak ket kanayon nga agap-apura ken okupado dagiti tao, ngem naasi ken nainggayyemanda. Diak pay nakakitkita iti panagbiagko iti nakaad-adu a bus iti kalsada. Dinosena kadagiti kompania ti bus ti agayab kadagiti aglugan. Dagiti babassit a taxi agapurada iti amin a lugar. Ti laeng di nasayaat isu ti polusion. Tapno maparmek dayta, adda pagalagadan ti Santiago a dagiti kotse agsusublatda a saan a lumasat iti kalsada iti maysa nga aldaw iti linawas, nga agsusublatda babaen iti plaka ti lisensiada.” Kinunana pay: “Ti sabali pay a makapainteres a banag ket dagiti nadalimanek ti panagkawkawesda nga ages-eskuela nga ubbing, nakaunipormeda amin, awan ti saan. Sigurado nga awan ti panagsasalisal ken panangpilit ti kapatada sadiay tapno maaddaan iti kaudian nga uso a kawes ken sapatos! Ket awan ti aglanglanga a nadulpet.”
Nabara a Panangabrasa Kadagiti Ganggannaet a Bisita
Nanglukat ti programa ti “Nadiosan a Panangisuro” idi Huebes, Nobiembre 18. Nasdaaw dagiti ganggannaet a delegado idi simmangpetda idiay Estadio Nacional nga istadium ti soccer. Iti pannagnada iti 270 metro manipud iti bus [a naglugananda] nga agturong iti istadium, limmasatda iti dalan a napuspusek kadagiti Saksi a taga Chile—lallaki, babbai, ken ubbing—aminda tarigagayanda ti mangabrasa kadagiti bumisbisita a kakabsat ken makialamano. Adut’ nagadal pay iti simple a sasao nga Ingles tapno maibagada ti: “Maabrasakayo ditoy Chile!” Iti sumaganad nga uppat nga aldaw, adut’ naibanag a panaggagayyem nupay adda lapped iti pagsasao. Kanayon a mausar dagiti kamera ken video recorders. Nagsisinnukat dagiti rinibu iti pakalaglagipan, nagnagan, ken direksion.
Nakaad-adu a Bilang
Ti mainanama a bilang ti dumngeg iti daytoy a kumbension ket kasla ag-60,000—dagiti 44,000 a taga Chile a Saksi, dagiti 4,500 a bisita, ken kalpasanna dagiti interesado. Agasenyo ti siddaaw idi a ti timmabuno iti Huebes ken Biernes ket nasuroken a 50,000. Iti Sabado, immadu ti bilang iti 67,865 iti agsapa agingga iti 70,418 iti malem. Iti agsapa ti Domingo, idi a ti programa inramanna ti drama a nangtaming kadagiti dadduma a parikut a maipaspasango kadagiti Saksi itatta, ti kangatuan a timmabuno ket 80,981! Napno ti istadium agingga iti malaonna, ket ginasut ti dimngeg babaen kadagiti trompa iti ruar. Daytoy ti maysa kadagiti banag a namagbalin iti kumbension a naisangsangayan—ti kadadakkelan a bilang ti timmabuno kadagiti amin a kumbension a naaramid iti lubong iti serye a “Nadiosan a Panangisuro.” Daytat’ namagsiddaaw kadagiti taga Chile a Saksi ken mangipamatmat a dumakkel ken rumang-ayto dagiti kongregasionda iti asidegen a masanguanan.
Ti nangato nga elektroniko a pakakitaan ti score ti ay-ayam ket nausar a mangiyanunsio iti tunggal palawag iti Español ken Ingles. Impamatmatna pay no kaano ti panagpalakpak dagiti dimngeg! Iti pangserra impakitana dagiti pammakada a kablaaw iti sumagmamano a pagsasao, agraman iti Aleman, Hapones, Olandes, ken Pranses.
Ti Bautismo Inawisna ti Media
Naallukoy la ketdi ti media ti Chile iti kasta a nakaskasdaaw unay nga okasion. Nagsayaat ti inaldaw a panangkubre ti pagiwarnak, radio, ken telebision. Nangnangruna pay dayta agpaay iti pangkaaduan a bautismo a naaramid idi Sabado. Sangapulo ket dua a babassit a pagitaneban ti naisaad iti maysa a pungto ti tay-ak ti soccer. Kabayatan ti palawag iti bautismo, ginasut a kandidato ti timmakder a nangipatalged iti pangngeddengda a sumurot iti ulidan ni Kristo babaen iti panagserbi ken Jehova a Dios. Kalpasan ti palawag, ti kararag, ken ti kanta, 24 a ministro a naka-shorts ken naka-kamiseta iti puraw ti nagtakder iti puestoda, dua iti tunggal pagitaneban. Rimmuar met dagiti babbai a katulongan. Kalpasanna rimmuaren dagiti immuna a kandidato iti kuarto a pagsukatan ket nagnadan a napan iti tay-ak, dagiti lallaki iti maysa a sikigan, dagiti babbai iti bangir. Kasla dua a di agpatpatingga a linea nga agturong iti pagitaneban. Naurnos ti isuamin bayat a nagpuesto met dagiti mangal-ala iti retrato agpaay iti periodiko. Iti las-ud ti maysa nga oras nalpasen ti bautismo—1,282 a baro a Saksi, Kristiano a ministro, ti naitaneb iti danum, a sinurotda ti ulidan nga intuyang ni Jesus.
Maysa a Naragsak a Panagpipinnakada
Nagsayaat ti panniempo iti intero a lawas. Ta, kinapudnona, tiempo ti primavera iti Chile, ket awan ti mainanama a tudo. Iti Domingo, bimmara ti temperatura agingga iti nasurok a 20. Dandani isuamin a pamilia nagitugotda kadagiti payong ken parasol a salaknib iti nasaniit nga init. Rinibribu a nadumaduma a kolor ti parasol ti mangipalagip ti maysa kadagiti adu a kulibangbang nga agdisso kadagiti sabong. Naturpos ti maudi a palawag iti agarup alas singko. Kalpasan ti kanta ken kararag, dandani awan aggaraw. Awan ti mangayat nga agpatinggan ti kumbension. Nagsisina dagiti grupo babaen iti agtultuloy a panagkanta kadagiti kanta ti Pagarian; nagsaknap ti palakpak manipud maysa a pungto ti istadium agingga iti sabali a pungto; naiwagayway dagiti panio ket napusipos a naggigiddan dagiti parasol. Makaallukoy daydi a buya—adda iti likudan daytoy nga istadium ti Kabambantayan ti Andes—napno kadagiti naragsak, naayat a Kristiano nga agyaman iti “Nadiosan a Panangisuro” a nangbalbaliw iti biagda.
Bayat ti programa ti Domingo, dua a dadakkel a tumatayab ti Chile, ti queltehues, wenno makin-abagatan a lapwings, ti masansan nga agpasiar iti tay-ak a mangan kadagiti insekto wenno bukbukel. Sagpaminsan nga istorbuenda ti programa babaen iti napigsa a kiakda. Bayat ti maudi a palawag, kasla nadlawda nga agpatinggan ti programa, siiinayad a nagdissoda, nagrikosda tapno agpangato, ket pimmanawdan a timmayab. Awan duadua nga agsublidanto, ta uray dagiti Saksi ni Jehova maragsakandanto nga agsubli iti dayta nga istadium iti sabali manen a tawen tapno iramanda ti rag-o ken pammatida—idiay Chile, un país singular, iti maysa a naisangsangayan a pagilian.
[Dagiti ladawan iti panid 17]
Nasurok a 80,000 ti timmabuno iti kumbension idiay Santiago
[Ladawan iti panid 18]