No Kasapulan ti Ad-adu Pay
NUPAY makatulong unay ti adu kadagiti singasing iti immun-una nga artikulo, no dadduma ad-adu pay a tulong ti kasapulan kadagiti espesipiko a kasasaad. Iraman dagiti nasaknap a panangadal, kas pagarigan, dagiti report kadagiti ubbing a saan laeng a nadarasudos no di ket nakapegpeggad pay. Dagitoy nga ubbing, nupay ay-aywanan dagiti naayat a pamilia, mangiparangarangda iti makadangran a kababalin babaen iti panagbuong kadagiti bambanag, panagriaw iti tattao, panagpuor, panagpipinnaltog, panangduyok iti kutsilio (no magun-odanda), ken panangdangran kadagiti ayup, dadduma a tao, wenno iti bagbagida, no mapanunotda nga aramiden dayta. Kayatna a sawen, iparangarangda ti riribuk.
Paagasan man wenno saan, tapno maaddaan iti kasayaatan a pannakaaywan ti anakda, daytat’ pribado a personal a pangngeddeng nga aramidenda. Tunggal pamilia masapul nga ikeddengna no kasano a maragpat dagiti naisangsangayan nga indibidual a kasapulan ti anakda, a pampanunotenda ti makaliwliwa a pammatalged a naipaay kadagiti nagannak idiay Proverbio 22:6.
Maysa kadagiti mapagsusupiatan unay a panangtaming ita, isu ti isyu ti panangagas. Ti masansan a maireseta nga agas, ti Ritalin, adda aglalaok a resultana. Maay-ayo ti adu a pamilia iti rinang-ayan ti anakda bayat nga agtomtomar iti Ritalin wenno dagiti dadduma a mangbaliw-kinaalikuteg nga agas. Nupay kasta, agtultuloy ti panagdedebate, saan laeng a maipapan iti kinaepektibo dagitoy nga agas no di ket ti maipapan iti kaadu ken kasansan a panangireseta kadagitoy nga agas. Kinapudnona, pagduaduaan nga interamente dagiti dadduma a doktor, no adda met laeng pagimbaganda, a kunaenda, kas pagarigan, a ti napaut a panangusar iti Ritalin mabalin nga addaan kadagiti adu a makadangran nga epekto. Masapul a maipaganetget manen, nupay kasta, nga adu a pamilia ken doktor ti mangibaga kadagiti sumagmamano a [makadangran] nga epekto a kakuyog ti simmayaat a kababalin ken rinang-ayan iti panagadal. Makapainteres, maragsakan met kadagiti resulta ti adu a nataengan a natakuatan nga addaan iti ADD nga agtomtomar ita. Ngarud, ti panagpaagas ket maysa a pribado a pangngeddeng a naibatay iti naannad a panagsirarak ken panangtingiting.
Para kadagidiay a nangpadas nga agtomar ti agas a di nasayaat dagiti resultana, adda dagiti pagpilian a pamay-an ti panagpaagas. Nabasa ken inrekorden ti adu a pamilia dagiti nasayaat a resulta ti bitamina ken agas a mulmula wenno ti kombinasion dagita. Kas naipakita nga immun-una, mabalin nga agtaud ti ADD/ADHD no dadduma kadagiti di kinatimbeng dagiti kemikal iti utek ket mapapati a makatulong a mangatur dagitoy a pamay-an ti panangagas.
Mainayon pay, adda dadduma a banag a patien dagiti dadduma a pakaigapuan dagiti adu a parikut a mainaig iti ADD/ADHD. Kuna ni Dr. Doris Rapp, iti librona nga Is This Your Child?, a “dadduma nga ubbing ti addaan iti pisikal a sakit ken/wenno parparikut iti emosion, kababalin, ken panagsursuro a mabalin a mainaig no maminsan wenno kangrunaanna kadagiti allergy wenno pannakaisarang iti aglawlaw.” Kasta met, dagiti epekto ti pangkolor, asukar, ken dagiti pagpananam [ti taraon] mabalin a tuladenda dagitoy a parikut a kakuyog dagiti madi a rikrikna, dagus a nakaro a panagbaliw ti rikna, ken insomnia.
Nasursuro ti adu a pamilia a baliwan ti kababalin dagiti annakda, ngem ti maaramidan dagiti annakda iti eskuelaan makapataud kadagiti kanayonan a parikut. Para iti dadduma, mabalin a makatulong ti naisangsangayan a serbisio, kas ti panangisuro, panangbalakad, dagiti mangsaranay a grupo, ken naisangsangayan a mannursuro. Agsipud ta nasaysayaat ti maaramidan dagitoy nga ubbing no agsolsoloda a maisuro, dadduma a pamilia, babaen ti panangisingasing ti doktorda, ti nangipadamag iti balligi ti panangisuro idiay pagtaengan.
Di met liplipatan dagiti adu a baro a proyekto ti edukasion, kas ti Schools Attuned ni Dr. Mel Levine, a mangipabigbig iti kinanaisangsangayan ken panagduduma ti tunggal ubing. Ipaganetget ti kalat ti programa ni Dr. Levine ti panangibagay iti edukasion tapno maipaay ti kasapulan ti tunggal ubing. Sadinoman ti pakatungpalan daytoy a nadumaduma a pamay-an ti panangisuro idiay Estados Unidos, kasla nagsayaatan dagiti resultana.
Ti Masanguanan
Ti panangpadakkel kadagiti ubbing mabalin a maipadis iti pananggatang iti baro a pagtaengan. Agpada a kasapulanda ti ingganat’-tungpal-biag a gastos; nupay kasta, gapu kadagiti kasasaad, mabalin a kapilitan a makontenton dagiti gumatang iti saan unay a nasayaat. Kasta met, dagiti imperpekto a nagannak a mangpadpadakkel kadagiti imperpekto nga annak iti lubong ni Satanas, kapilitan a makontentodan iti saan unay a nasayaat. Ti kagatgatang a pagtaengan mabalin nga addaan iti naisangsangayan wenno di matarigagayan a paset, ngem babaen ti panangtarimaan ken ti bassit a panagpanunot, adu a naalas a paset ti maikkat. Uray pay ti di napintas a paset ti arkitektura mabalin nga agbalinton a pakaipamaysaan ti positibo nga atension idiay pagtaengan.
Kasta met, no makibagay dagiti nagannak kadagiti sinaggaysa a kasapulan ti naisangsangayan nga anakda, isut’ agbalinto a napintas a paset ti biagda. Masapul a maapresiar ti tunggal ubing gapu kadagiti bukodna a kababalin. Ngarud, ipamaysayo dagiti positibo [a kababalin]. Imbes nga upayen dagiti ubbing, paregtaenyo ti kinamanagparnuay ti tunggal maysa, ket apresiarenyo nga isut’ mararaem a tao a maikari iti pammadayaw ken ayat—maysa a napateg a sagut manipud ken Jehova a Dios.—Salmo 127:3-5.