Ti Maysat’ Lapayagna a Wasaywasay
Adun a siglo ti napalabas, inladawan dagiti Griego a sariugma dagiti nakaam-amak a Cyclop, maysat’ matada a higante nga agnanaed iti adayo a lugar. Dagitoy a naalas a higante, ket timmaud laeng iti managparnuay a kapanunotan ti tattao.
Nupay kasta, nabiit pay a di ninamnama a natakuatan dagiti sientista ti maysa a grupo dagiti maysat’ lapayagda a parsua—a silalatak. Isuda dagiti wasaywasay.
Apay nga ita laeng a naammuan ti palimed ti wasaywasay? Nabayag ngaminen nga impapan dagiti sientista a tuleng ti wasaywasay, tangay awan pataudenna nga uni wenno sumungbat iti uni a kas iti dadduma nga insekto. Ti nangpariribuk pay iti bambanag isut’ kaawan ti lapayag ti wasaywasay iti ulona, a sadiay ti namnamaenyo a yanna koma. Ilawlawag ti magasin a Natural History a ti lapayag ket “maysa a nauneg nga iwa, agarup maysa a milimetro ti kaatiddogna,” iti makimbaba a sikigan ti bagi ti wasaywasay.
Saan ngata a medio makaisturbo ti kaadda ti maysa laeng a lapayag iti kasta a karkarna a lugar? Bueno, datayo a tattao ti mangusar iti dua a lapayagtayo a pangammo no sadinot’ pagtataudan ti uni. Nalawag a maammuan ti wasaywasay uray awan dayta nga abilidad. Nadisenio ti panagdengngegna a mangpakdaar iti dayta kadagiti mamagpeggad-biag a kasasaad. Ikut ti wasaywasay ti bukodna a sonar detector.
Mangngeg ti lapayag ti wasaywasay dagiti ultrasonic nga uni, nangruna ti uni dagiti paniki bayat nga agan-anup kadagiti insekto a kas iti wasaywasay. Ipadamag ti Natural History a napaliiw dagiti sientista nga aglisi a dagus ti wasaywasay no sumungad ti paniki, gapu iti napigsa nga ultrasonic a panagdengngeg ti wasaywasay. Ngem kasano a malibasan ti wasaywasay ti paniki a makatayab iti mamitlo wenno mamimpat a daras a naparpartak ngem kenkuana?
No matimudan ti ultrasonic signal ti wasaywasay nga adda peggad—nangruna no ti paniki ket adda iti kaadayo nga ag-10 metro—iti awan pay maysa a segundo, agsueken a dagus ti wasaywasay. Nalawag nga aramidenna daytoy babaen ti inggagara a panangiregregna iti bagina, maysa a mangsalaknib a pamay-an nga ar-aramiden dagiti moderno a mannakiranget a piloto. Kinapudnona, inkomento ti Natural History a ti wasaywasay “iparangna ti maysa nga abante a leksion kadagiti estratehia ti pannakirinnanget iti tangatang.”
Kasano a nasursuro ti wasaywasay ti ‘abante a leksion kadagiti estratehia ti pannakirinnanget iti tangatang’? Asino ti nangdisenio iti ultrasonic a pagdengngegna? Kinapudnona, impaay ni patriarka a Job ti lohikal a sungbat: “Asino ti di makaammo amin kadagitoy, a ti ima ni Jehova inaramidna daytoy?”—Job 12:9.