Panangmatmat iti Lubong
Biblia ti Navaho
Ti umuna a kompleto a Biblia a naipatarus iti Navaho ti nabiit pay a naipablaak. Ti paulona, “Diyin God Bizaad,” kaipapananna “Ti Nasantuan a Dios, Ti Saona.” Ti Navaho isuda dagiti immuna nga umili iti Estados Unidos ket isuda ti kadadakkelan a tribo ti Indian iti pagilian. Ti panangipatarus iti King James Version iti Navaho nangipaay iti dadduma a naisangsangayan a parparikut iti pagsasao. Kas pangarigan, ni kadi Marta ti inauna wenno adien ni Maria? (Lucas 10:38) Adda sao a maipaay iti tunggal maysa iti Navaho. Inkeddeng ti grupo a nagipatarus nga isu ti inauna agsipud ta isu ti mangar-aramid kadagiti amin a trabaho. “Ti kalalakaan a paset isu ti maipapan ti kadagiti karnero,” kuna ni Faith Hill, maysa kadagiti managipatarus. “Dagiti tattao ti Navajo ammoda ti isuamin maipapan iti karnero.” Sigun iti report ti The New York Times, ti pannakangiwat ti Navaho indayawna ti patarus kas bendision “tapno itultuloy ti pammati iti Dakkel nga Espiritu” ken tapno pagtalinaeden ti pagsasao. Sumagmamano laengen kadagidiay a nangirugi iti proyekto 40 a tawenen a napalabas ti sibibiag pay.
Maysa a Minuto
Ti panangiregreg idiay Italia mapaspasamak iti kapartak a ngangngaani maysa iti maysa a minuto, kuna ti The Times iti Londres. Kadagiti nasurok a 400,000 a panangiregreg a maaramid iti tinawen, agarup kagudua ti naaramid a saan a legal. Dagiti autoridad ti gobierno napaliiwda a buyogen ti panagamak a ti kaaduan a grupo a mangiregreg isu dagiti naasawaan a babbai nga agtawen iti 25 agingga iti 34 nga addaan ti dua nga annak. “Maysa a dakkel a pagsupadian dagiti dadduma nga Europeo a pagpagilian a ti panangiregreg ti gagangay a kadagiti di naasawaan,” kuna ti The Times.
Panangaywan kadagiti Di Nadanonan nga Ubbing
Bayat iti siam a bulan ti ubing ti maaywanan iti bara ken nam-ay iti aanakan ti inana a sadiay tagiragsakenna ti kinatalged. No ti ubing maipasngay a di madanonan ket maisina iti bagi ti inana, ti panagdakkelna ti bumannayat iti kasta unay. Tapno maipasigurado ti gagangay a panagdakkel dagiti kakasta nga ubbing, maysa nga ospital dagiti ubbing idiay Argentina ti nakapataud iti nagsayaat a pamay-an. Apaman a panawanen dagiti ubbing ti panangaywan ti incubator, dagiti nars (ken dagiti inna no kabaelanda) ti mangawit kadakuada kadagiti naisangsangayan ti pannakaaramidna nga apron. Dagitoy ti mangipalubos kadagiti ubbing nga agkukot a maidekket iti tian dagiti nars, bayat ti panagtrabaho dagiti nars. “Kasla kapada ti panangisubli iti ubing iti aanakan,” kuna ni Dr. Marta Airala, maysa a pediatrician a mangar-aramiden iti kasta met laeng a pamay-an idiay Michigan’s Albion Community Hospital. Ti kasta a kangaroo babies, kas pangawag kadakuada, ti makuna a lumukmeg a dagus ket nagsayaatan ti panagdakkelda.
Panagbuteng Umapay kadagiti Turista
Ti agtultuloy a pammutbuteng ti panangraut dagiti terrorista ti mamagpanunot kadagiti turista maipapan kadagiti naiplano a bakasionda. Dagiti Americano, ti sentro ti nabiit pay a pammutbuteng, ti nangnangruna a madanagan. “Nasuroken a maysa a milion nga Americano ti nangbaybay-an kadagiti planoda a bumisita iti Europa idi 1986, kalpasan ti agsasaruno a panang-“hijack” ken panangraut dagiti terrorista iti napalabas a tawen,” ipadamag ti U.S.News & World Report. “Dagiti panagpalista iti ipapan iti Mideteraneo—nangnangruna ti Egipto, Italia ken Grecia—ti bimmaba iti agingga iti 60 porsiento.” Uray pay dagiti beteranon a managbiahe nasallamaanda iti kumarkaro a panagbuteng ken panagdanag bayat a dagiti paspasamak—panangbomba, panangpaltog, ken panang-“hijack”—umaduda. Dagiti ahensia ti panagbiahe makalikagumanda a mangbaliw iti rota ti biahe tapno liklikan dagiti eropuerto a nakapasamakan dagiti panangraut wenno ti panangbaliw kadagiti dalanenda a pagpagilian kadagiti maripiripda nga awanan kadagiti terrorista. Nupay no ti Makintengnga a Daya ti maibilang a lugar ti riribuk, “dagiti bisita saanda met a napabutngan” iti Israel, kuna ti U.S.News & World Report. “Ti rekord a 1.4 milion a tattao ti bimmisita iti pagilian idi 1985.”
Saan a Maawat
Dagiti bisita nga agtarigagay iti visa a sumrek iti Saudi Arabia masapul a mangipaayda iti medical a report a mangpaneknek nga awan ti pagilasinan iti AIDS iti darada. Ti kasapulan ti nagepekto iti pangrugian ti tawen, “kalpasan ti pannakadiskubre iti dua a kaso iti AIDS iti dayta a nasion,” kuna ti Parade Magazine iti America. “Kadagitoy a dua, dagiti biktima ti naiyalisonan iti dara manipud E.U.”
Dawat Maipaay iti Awanan-dara a Pannakaopera
“Maysa a programa ti ‘awanan-dara nga operasion’ a nadisenio a maipaay kadagiti Saksi ni Jehova ti mangawis kadagiti ad-adu a pasiente nga agamak a maakaran iti acquired immune deficiency syndrome babaen ti panangyalison iti dara,” kuna ti The Phoenix Gazette. “Nupay ti relihiuso a grupo ti makagapu iti kapanunotan, dagiti administrador iti ospital kunaenda nga adda ti umad-adu a dawat kadagiti amin a pasiente a maipaay iti kasta a kita ti pannakaopera.” Ti panangyalison ti dara nabayagen a di inawat dagiti Saksi ni Jehova gapu iti naibatay-Biblia a pammatida. Nupay kasta, ti panagamak a maakaran iti AIDS ti rason nga inted dagiti saan a Saksi a pasiente. Nagasat dagita, ta dagiti dodoktor a nangraem iti sasaaden dagiti Saksi ti nangpataud kadagiti kakasta a pamay-an. “Babaen ti panangpanunottayo nga ad-adda iti pannakapukaw iti dara, adda pagdumaanna iti pamay-an ti panangopera,” kuna ni Dr. Richard Wright, maysa a medikal a direktor iti programa. “Ti pamay-an nagbalinen a nasaysayaat, ket ad-addan a naannadkami.”
Nabaybay-an nga Awanan Pastor
Agarup 80,000 a Romano Katoliko a papadi ti nangpanaw iti kinapadi nanipud idi 1965. Maysa a kakapat iti 200,000 a paruko iti sangalubongan ti awanan ti bukodda a papadi ket serserbian ida ti papadi manipud iti sabali a lugar, 1,200 ti serserbian dagiti paspasurot, ket 1,100 ti basta ‘awanan ti pastor,’ kuna ti report iti Kruispunt (Nagsangaan ti Dalan), maysa a magasin ti Romano Katoliko a Dutch. Kasano ti panginanamaan iti masanguanan? “No usigen ti maysa a ti promedio nga edad dagiti papadi ket 55 iti daydi a kanito, daytoy a kasasaad mangipaay iti narikut a proporsion iti asideg a masanguanan,” kuna ti Kruispunt.
Ti Agdengngeg a Mantis
Nasarakan dagiti sientista a ti praying mantis, a maipagarup idi a tuleng, ket talaga nga agdengngeg. Kasano? Babaen iti naisangsangayan a maymaysa a “lapayag” a masarakan iti tian ti insekto. Gagangay, ti agdengngeg nga insekto addaanda ti dua a lapayag, kuna ti magasin a Science, a mangipaay ti ad-adda a bentaha kadakuada a “manggun-od ti impormasion iti direksion” a pagtaudan ti timek. Babaen iti maymaysa a “lapayag,” ti mantis dina maipatarus ti ultrasonic a timek a pagbalinen a direksional nga impormasion. Nupay kasta, dagiti eksperimento ipakitada a ti “lapayag” ti mantis mangngegna ti timek a patauden ti panniki, maysa a mangsida a kabusorna, a mamagbalin iti mantis a “sumiasi a dagus ken kasta unay ti peggesna” iti gagangay a padron ti panagtayabna. Dagiti managsirarak pinanagananda ti maymaysa ti lapayagna a mantis iti “auditory cyclops (pangis ti lapayagna).”
Agbaliw ti Kuarta ti E.U.
Ti gobierno ti Estados Unidos inkeddengna ti dua a panagbaliw a maaramid iti papel a kuarta—ti damo a kangrunaan a panagbaliw nanipud idi 1929. Maysa a baro a paset isu ti ramanen ti awagan ti Departamento ti Tesureria a “linabag ti talged” a mailaga iti papel. Naaramid iti polyester dayta ulitenna ti pakabigbigan nga “USA,” a sarunuen ti denominasion a sasao a maipaay kadagiti nababbaba ngem $20 ken iti numero kadagiti $20 ken daddadakkel pay. Ti pakabigbigan ti makita no maisarang iti lawag, kas iti manipud iti init ken pagsilawan, ngem dayta ti saan a mabasa ti silaw manipud iti mangkopia a makina. Ti sabali pay a panagbaliw isu ti pannakainayon dagiti sasao nga “United States of America” iti aglikmut ti ladawan kadagiti tipo a nagbabassitan a saan a mabalin a kopiaen dagiti managkopia. Apay adda dagitoy a panagbalbaliw? Gapu iti panagamak ti kabbaro a kaputotan dagiti makina a pagkopia, isu a makabael a mangaramid kadagiti nagsayaatan a kopia nga addaan kolor, ti mabalin a mangallukoy iti maysa a mangbogos iti kuarta. Agingga a dagiti daan a kuarta a papel ti marunot, agpada dagiti daan ken baro a kuarta a papel ti legal ken mausar nga agkadua. Ti pannakaammo ti publiko kadagiti panagbalbaliw, a mangiturong iti panangsukimat kadagiti kuarta, ti mainanama a mangpabassit iti gundaway a mangbugos iti daan a kuarta. Dagiti kabbaro a papel a kuarta ti masapul a mausaren iti agarup makatawen pay.
Napateg nga Ehersisio
Tarigagayanyo ti napapaut a biag? Kuna dagiti managsirarak iti panagehersisio. Sigun iti report nga impablaak ti The New England Journal of Medicine, dagiti nataenganen a kanayon nga agehersisio iti kalalainganna a pisikal nga ehersisio, kas ti panaguli, pannagna, ken dagiti ay-ayam a manguram iti 2,000 wenno ad-adu pay a calories iti linawas, mapaatiddogda ti panagbiagda iti kasta unay. Ti napaut a panagadal kadagiti 17,000 a lallaki, a nagraduar idiay Harvard, ipakitana a ti pisikal a trabaho ti mabalin pay a mangbalbaliw iti natawid a panagturong iti nasapa nga ipapatay, agraman ti makapatay nga epekto iti alta-presion ken panagsigarilio. Tunggal lawas, kasapulan iti napartak a pannagna a 20-milias (32 km) a pannagna, wenno ti katupagna, a manguram iti 2,000 calories.