Ti Panangmatmat ti Biblia
Dakes Kadi ti Pannakisalip iti Isports?
DUA a lallakay ti nagtugaw iti maysa parke iti nabara nga aldaw, nga agay-ay-ayam iti dama. Mangngegan iti asideg ti ariwawa ken panagtataray dagiti ubbing nga agay-ay-ayam iti ginnuyodan. Iti saan unay a pangadayuen, tagtagiragsaken ti maysa a grupo dagiti agtutubo a lallaki ti panagay-ayamda iti basketball. Wen, iti aglikmuttayo iti kada aldaw, pagay-ayat dagiti agtutubo wenno lallakay ti isports ken ay-ayam. Ipakat ti kaaduan a tattao nga agay-ayam ti amin a kabaelanda no makiramanda. Nalabit uray dakayo.
Ngem mabalin kadi a kunaen a dakes dagita a nainggayyeman a kita ti salip? Adu ti makaammo iti balakad ni apostol Pablo idiay Galacia 5:26, a sadiay kinunana kadagiti Kristiano a rumbeng a “di[da] mangsulsulbog iti panagsasalisal ti maysa ken maysa.” Maigapu itoy, dakes kadi kadagiti Kristiano ti makisalip kadagiti pagaliwaksayan nga isports ken ay-ayam?
Iti simple a panangibaga, saan. Apay a kasta? Sakbay a sungbatantayo dayta a saludsod, usigentay biit ti pakasaritaan ti isports ken ay-ayam.
Ti Pakasaritaan ti Isports ken Ay-ayam
Nangrugi idi pay la angged ti pannakiraman iti isports ken ay-ayam ken kanayon a paset ti intero a historia—agraman iti historia ti ili ti Dios. Agparang iti Biblia uray ti sao a “bola.” Idiay Isaias 22:18, idi dakamaten ni Jehova a Dios ti panangukomna kadagiti nadangkes a tattao, kunaenna: “Lukotennanto (ida) a nairut, kas iti maysa a bola.” Ti sumagmamano a moderno a bola—kas iti bola ti golf ken baseball—ket naaramid babaen ti siiirut a pannakalukot dagiti materiales. Ipatarus ti Biblia a King James ti isu met la a bersikulo nga: “Ipallangatoknakanto a kas maysa a bola.” Tapno mayaplikar ita daytoy a panangidilig, mabalin nga us-usaren idin dagidi sibibiag iti dayta a tiempo dagiti bola.
Kanayonanna, iti Biblia, adda idi tiempo a nakigabbo ni patriarka a Jacob iti maysa nga anghel. Kasla ipakita daytoy a salaysay nga adda idin kinalaing a naensayo ni Jacob, tangay di masierto ti resulta ti pannakigabbo a nagpaut iti adu nga oras. (Genesis 32:24-26) Makapainteres, sigun iti sumagmamano nga eskolar, mabalin nga ipamatmat ti salaysay nga ammon ni Jacob dagiti pagannurotan ti pannakigabbo. Mabalin a makiramraman met idi uray dagiti Israelita iti panagpana—sabali pay nga isport nga agkasapulan iti panagensayo ken kinalaing. (1 Samuel 20:20; Un-unnoy 3:12) Sabali pay nga atletiko a panangikagumaan isut’ panagtaray a sinanay ken inensayo dagiti tattao idi angged.—2 Samuel 18:23-27; 1 Cronicas 12:8.
Dagiti ay-ayam a pakaipamaysaan ti panunot—kas ti panangpapugto iti burburtia—ti nabatad a nalatak idi ken maipatpateg unay. Nalabit a ti panangpapugto ni Samson iti burburtia kadagiti Filisteo ti kangrunaan a pagarigan iti daytoy.—Oc-ocom 14:12-18.
Iti Kristiano a Griego a Kasuratan, no dadduma nausar idi ti isports ken ay-ayam kas pakayaspingan ti Nakristianuan a panagbiag. Kas pagarigan, idiay 1 Corinto 9:24, 25, dakamaten ni Pablo ti napinget a programa a panagsanay ti maysa nga atleta ket iyaplikarna dayta iti kasapulan ti Kristiano ti panagteppel ken panagibtur. Kasta met a nalawag nga inusar ni Jehova ti nakaay-ayat a panaglalaok iti kaaduan a parsuana, tapno maaddaan ti tao ken ayup iti tiempo nga agay-ayam.—Job 40:20; Zacarias 8:5; idiligyo ti Hebreo 12:1.
No Napalalon ti Pannakisalip
Ania, ngarud ti tuktukoyen ni apostol Pablo kadagiti padana a Kristiano idi kinunana kadakuada a “di[da] mangsulsulbog iti panagsasalisal ti maysa ken maysa”? (Galacia 5:26) Agpannuray ti sungbat iti konteksto. Inrugi ni Pablo daytoy a salaysay babaen iti panangibagana kadakuada a “di koma agbalin a manangipasindayaw iti bagi” wenno, kas iti panangipaulog ti dadduma a managipatarus ti Biblia iti dayta, saan nga “agpannakkel,” “agpasindayag,” “agtarigagay iti ubbaw a dayag.” Idi kaaldawan ni Pablo, nasaknap kadagiti atleta ti panangragpat iti kinatan-ok ken kinadayag.
Kasta met laeng ita iti daytoy ubbaw ti kinadayagna a lubong, umad-adu nga atleta ti agtarigagay a maitan-ok ken iturong ti atension iti bagi ken paglainganda. Dadduma pay ti mangtagibassit iti sabsabali. Ti panangumsi, panangpabasol, panangtagibassit babaen iti sao, wenno ti awagan ti dadduma nga atleta kas “manglais a sasao,” ti sipapardas nga agbalbalinen a pagtuladan. Isu amin daytoy ket “panangsulsulbog iti panagsasalisal,” a mangituggod iti tinukoy ni Pablo iti pangserra a paset ti Galacia 5:26—apal.
Nakarkaro pay, mangituggod iti panaglalaban ti di natimbeng a pannakisalip ken uray pay iti ipapatay. Usigenyo ti panagraraná ti tattao ni Saul ken tattao ni David idiay Gabaon, idi a nagtulagan da Abner ken Joab a “dagiti agtutubo a lallaki tumakderda ket agay-ayamda koma iti saklang[da].” (2 Samuel 2:14-32, Tanakh) Daytoy kasla tuktukoyenna ti kita ti torneo a panagginnabbo. Aniaman daydi a salip, dagus a nagtun-oy dayta iti narungsot ken nadara a dangadang.
Natimbeng a Panangmatmat
Rumbeng a makapabang-ar—saan a makapaleddaang ti mangpaaliwaksay nga isports ken ay-ayam. Magun-odantay daytoy babaen ti kanayon a panangpanunottayo iti kapatgan a bambanag, a laglagipentayo a ti kinalaingtayo iti sports wenno ay-ayam awan kaimudinganna iti kinapategtayo iti Dios ken iti padatayo a tao.
Minamaag no palubosantay a mangrimbaw kadatayo ti pannakarikna iti kinatan-ok maigapu iti abilidad ti bagi wenno panunottayo. Isu a liklikantay ti di umiso, nailubongan a pagannayasan a mangitan-ok iti bagbagitayo, di la ket ta apalandatayton ti sabsabali, ta ti ayat saan nga agpangas. (1 Corinto 13:4; 1 Pedro 2:1) Ket nupay nainkalintegan a namnamaen ti agsasaruno a kinagagar, panagsegga, ken panagkikinnablaaw dagiti agkakagrupo, ditay kayat a din makontrol ken agbalinen a panagparammag dagitoy a rikna.
Ditayto pulos rukoden ti kinapateg ti sabsabali kadagiti abilidadda iti isports ken ay-ayam. Umasping iti dayta, ditay kayat a tagibassiten ti bagitayo gapu ta awan paglaingantayo. Kaipapanan kadi dayta a dakes ti makagun-od iti puntos? Saan met ketdi. Ngem rumbeng a laglagipentayo no kasano a bassit laeng ti pateg ti aniaman nga ay-ayam—saan nga agpannuray iti kinalaing nga agpabuya ti pudno a kinapateg ti tattao. Iti panagay-ayam ti maysa a grupo, dadduma ti kanayon a pagsisinnukatenda dagiti managay-ayam iti tunggal grupo tapno awan ti grupo a kanayon a mangabak.
Rumbeng met a laglagipen dagiti Kristiano a nupay nadakamat idiay Biblia ti isports ken ay-ayam, manmano laeng a nadamakat. Maysa a kamali ti panangipato a ti manmano a pannakadakamat ti isports iti Biblia ti nabatad a pannakaanamongen ti isuamin nga isports. (Idiligyo ti 1 Corinto 9:26 iti Salmo 11:5.) Kasta met a kinuna ni Pablo a “ti panagsanay iti bagi bassit ti maigunggonana; ngem ti nadiosan a debosion makagunggona iti isuamin a bambanag.”—1 Timoteo 4:8.
Isu nga iti umiso a lugarda, makaparagsak ken makapabang-ar dagiti isports ken ay-ayam. Saan a kondenaren ti Biblia ti isuamin a salip, no di ket ti salip a mangsulbog iti kinaubbaw, panagrinnibal, kinaagum, apal, wenno kinaranggas.