Panangmatmat iti Lubong

Ti Nasantuan a Kasuratan iti 2,123 a Pagsasao

Sigun iti Wetterauer Zeitung a nabiit pay nga imbunannag ni Hannah Kickel-Andrae, press secretary ti German Bible Society, a magun-odanen ti Nasantuan a Kasuratan iti nasurok a 2,100 a pagsasao. Mapattapatta nga agsasao ti sangatauan iti agarup 6,000 a pagsasao ken dialekto. Kaipapananna nga uray kaskasano, magun-odanen ti paspaset ti Sao ti Dios iti nasurok a kakatlo iti amin a maus-usar a pagsasao. Sigun iti magasin a Bibelreport, naipablaaken ti kompleto a Biblia iti 349 a pagsasao. Magun-odanen ti “Baro a Tulag” iti kanayonan a 841 a pagsasao, ken dadduma a paspaset ti Biblia iti 933, iti pakadagupan a 2,123 a pagsasao. Kaaduan a timpuyog dagiti managipatarus ti agkasapulan iti agarup uppat a tawen tapno makompleto ti pannakaipatarus ti “Baro a Tulag” ken agarup walo para iti “Daan a Tulag.” Madama ti trabaho iti 600 a dadduma a proyekto a panagipatarus.

Makasabidong a Baliena

Salaysayen ti periodiko nga International Herald Tribune a ti nasarakan a maysa a baliena (sperm whale) a natay iti okupado a sangladan iti makin-amianan a kosta ti Denmark ti naglaon iti nakaad-adu a “mercury ken cadmium nga uray la kasapulan a maikali ti bagisna iti espesial a lugar para iti makadangran a basura.” Saan pay a naammuan ti naggapuan dagitoy a makapapatay a metal. Innayon ti magasin a Time, iti panangilawlawagna iti isu met la nga insidente a nupay ibilang ti dadduma daytoy kas nalawag a mangipamatmat iti nakaro a pannakamulit ti baybay, itudo dagiti zoologo dagiti natural a makagapu. Ipaganetget ti cetologo (mangad-adal kadagiti baliena) a ni Carl Kinze iti Copenhagen Zoological Museum a kurita laeng ti kankanen dagiti baliena, a dadduma ti natural nga aduan iti cadmium.

Makadadael Unay nga Epekto ti Panagsugal

Idiay estado ti Australia a New South Wales, impalgak ti maysa a surbey nga inesponsoran ti gobierno ti sumagmamano a makapakellaat nga estadistika maipapan kadagiti epekto ti panagsugal. Sigun iti The Sunday Telegraph, nganngani 40 a porsiento kadagidiay napagsaludsodan ti nagkuna a linawas nga agsugalda. Kadagidiay, nasurok a 2 iti kada 10 ti nangamin a mangbusbusbosda iti nasurok a $100 iti kada lawas iti bisio. “Dagiti agkabannuag a babbaro a kaykayatda dagiti makina a pagsugalan wenno kinnareraan” ti grupo nga ad-adda a makapataud iti bisio a panagsugal. Dadduma a posible unay a grupo inramanna “ti tattao a basbassit ngem $20,000 ti masapulanda iti kada tawen ken dagiti nagretiro wenno awanan trabaho.” Kanayonanna, impalgak ti surbey a “gistay 15 por siento kadagiti pamilia iti NSW [New South Wales] ti naglak-am kadagiti parikut a mainaig iti nalabes a panagsugal.” Kanayonanna, mapattapatta a “makabusbos dagiti adikto iti panagsugal idiay NSW iti $50 milion iti kada tawen iti nasayang a magapuanan, pannakabangkarote ken gastos ti diborsio.”

Dagiti Katoliko nga ‘Untouchable’?

Iti adu a siglo idiay India, adu kadagidiay naipasngay iti caste a maawagan untouchable ti nagbalin a Katoliko a komberte iti pananginanamada a malibasanda ti caste system (natukantukad a saad) dagiti Hindu. “Ngem di kaipapanan dayta a nalibasanda ti nababa a saad a pakabigbiganda,” kuna ti periodiko ti Paris a Le Monde. Itultuloy latta dagiti nangato ti saadda a Katoliko a taga India a tratuen dagiti nababa ti saadda a Katoliko kas untouchable. “Kas resultana,” kuna ti Le Monde, “no makimisa dagiti nababa ken nangato ti saadda a Katoliko, naisina ti pagtugawanda.”

Parparbo a Titulo

Idiay Estados Unidos, dagiti titulo kas “nutritionist,” “physician,” ken “dietitian” ti masansan nga us-usaren dagiti improklamarda-ti-bagida, di kualipikado a tattao. Sigun iti Tufts University Diet & Nutrition Letter, iti adu nga estado, “asinoman, aniaman ti naragpatna a tukad ti edukasion, ti makaikuna a nutritionist a di agbuteng a maidarum.” Itay nabiit, inusig dagiti managsirarak dagiti direktorio ti telepono iti 32 nga estado ket natakuatanda a “basbassit pay ngem kagudua kadagiti maaw-awagan a propesional a nailista iti paulo a ‘nutritionists’ ken ‘physicians’ ti mapagtalkan a gubuayan iti umiso, naikugnal-siensia nga impormasion iti nutrision.” Kadagiti yellow pages (komersial a listaan dagiti telepono), agarup 70 porsiento kadagiti nutritionist a nailista a “Ph.D.’s” ti natakuatan a mangik-ikut kadagiti pinarparbo a degree wenno mangipapaay iti palso nga impormasion.

Pannakabalin ti Ubbing

“Adda kontrol dagiti ubbing idiay Brazil iti pagtaengan, impluensia iti pangngeddeng dagiti nagannak kadakuada, ken mangbusbos iti nganngani $50 bilion (E.U.) iti kada tawen,” kuna ti magasin a Veja. “Dagiti ubbing a mismo ti mangpili kadagiti programa iti TV agsipud ta makumikom dagiti adulto iti dadduma a banag. Sumurotda iti panagkamping ti eskuelaan nga awan ti panangiwanwan ti ama wenno ti ina. . . . Mabatida kadagiti padaya ken maturogda iti balay ti gagayyemda.” Ita, adu a nagannak ti “mangayat kadagiti nakompiansa ken agwaywayas nga annak, uray no saanda unay a natulnog ngem kadagiti ubbing iti napalabas a kaputotan.” Ngem sigun iti propesional iti salun-at ti isip a ni Alberto Pereira Lima Filho, “no baybay-anda ti akemda kas edukador, di maipaay [dagiti nagannak] dagiti nalawag a limitasion kadagiti annakda.” Mabalin a di pakasdaawan nga ipakita ti panagadal nga “40 a porsiento kadagiti ubbing ti mangapresiar kadagiti managay-ayam iti soccer ngem kadagiti nagannak kadakuada.”

Nakaawat ti Voodoo iti Anamong ti Gobierno

Inted ti pagilian a Benin iti Laud nga Africa ti “opisial a panangbigbig” iti “pannakaalagad ti voodoo,” kuna ti The Guardian ti Nigeria. Sigun iti periodiko, dayta ti “umuna a gundaway ti aniaman a gobierno” a nangipaay iti opisial a pakabigbigan iti “tradisional a relihion dagiti Africano.” Kaipapanan ti kasta a panangbigbig nga addaan dagiti manangalagad iti voodoo iti legal a kalintegan a mangipatakder kadagiti templo a pagdatonan tapno dayawen ken penken dagiti di makita nga espiritu. Mapattapatta a 70 porsiento kadagiti tattao idiay Benin ti mangal-alagad iti voodoo.

Nangina a Pananglasang Kadagiti Armas

“Iti nagbaetan ti 1985 ken 1994, bimmaba dagiti gastos iti militaria iti sangalubongan iti agarup 30 porsiento, iti 800 bilion ‘laeng’ a doliar ti E.U.,” sigun kadagiti managsirarak nga Aleman. Impablaak ti Bonn International Center for Conversion (BICC) dagitoy a kinapudno iti umuna a tinawen a libroda a napauluan Conversion Survey 1996. Kadagiti 151 a pagilian, 82 ti nangkissay iti gastosda, idinto ta 60 ti nangnayon iti dayta. Sigun iti Aleman a magasin a Focus, ti “namnama para iti ‘dibidendo iti talna,’ kaipapananna, a saan pay a naibanag ti pannakaibunong manen ti binilion a doliar a tulong kadagiti napanglaw a pagilian ken programa iti kagimongan.” Kinuna dagiti eksperto ti BICC: “Ti panangkissay iti gastos iti alikamen ti militaria ti nangparnuay kadagiti gastos a mangkanselar iti kuarta a naurnong iti sektor dagiti armas.”

Mapagsakitnakayo Dagiti Paginnaw a Lupot

Natakuatan dagiti sientista ti sumagmamano a kantidad ti makadangran a bakteria kadagiti maus-usar a paginnaw a lupot ken pangkosina nga espongha. Sigun iti UC Berkeley Wellness Letter, impalgak ti nabiit pay a panagadal a kadagiti 500 a nabasa a lupot ken espongha a nasukimat, “dua-kakatlo ti naglaon iti bakteria a mamagsakit iti tattao.” Agarup kakapat ti “naglaon iti salmonella wenno staphylococcus, dua a kangrunaan a pakaigapuan iti parnuayen-taraon a sakit” idiay Estados Unidos. Isingasing dagiti eksperto a regular koma a masukatan dagiti espongha ken malabaan a kanayon dagiti paginnaw a lupot. “Mabalinyo nga ikabil dagiti lupot a paginnaw ken espongha iti paginnaw a makina a kadua dagiti narugit a pingganyo, wenno iti makina a paglaba,” kuna ti Wellness Letter. Kalpasan a maparabawanda iti di pay naluto a karne, dagiti rabaw ti mabalin a madalusan iti papel a tualia imbes a dagiti mausarto manen a lupot wenno espongha.

Panangopera iti Puso Babaen iti Video

Nabiit pay a naaramid iti maysa nga ospital idiay Paris ti damo unay iti sangalubongan a panangoperada iti puso babaen iti video iti babai nga agtawen iti 30, kuna ti periodiko ti Paris a Le Monde. Ti kadawyan a panagopera iti puso kasapulanna ti promedio a 20 sentimetro a panangiwa iti thoracic cage iti igid ti sternum. Nupay kasta, kalikaguman daytoy baro a pamay-an, ti 4 laeng a sentimetro nga iwa, idinto ta ti sabali pay nga abut ti mangipalubos iti fiber-optic a kamera a mangiwanwan iti siruhano. Iti daytoy nga operasion, dakkel ti makissayan iti panagsayasay ti dara, panagbaba ti presion kalpasan ti operasion, ken ti peggad ti pannakaimpeksion. Nakaruar ti pasiente iti ospital 12 laeng nga aldaw kalpasan ti operasion. Iti kada tawen, agarup maysa a milion a tattao ti maopera iti puso iti kadawyan a pamay-an iti sangalubongan.

Saplit ti Tuberculosis

“Nakaptan iti TB [tuberculosis] ti kakatlo iti populasion ti lubong,” ket manamnama a papatayen ti sakit ti 30 milion a tattao iti daytoy a dekada, kuna ti The Times ti London. Ipaganetget ti World Health Organization a ti baro a saplit, kas pangawagna iti dayta, ti nasaksaknapto ken ad-adda a makapapatay ngem iti AIDS, a mabalin a mangimpektar iti 300 a milion a tattao iti sumaganad a sangapulo a tawen. Ti kinapudno a ti bacilli ket itayab ti angin kaipapananna a nakarkaro nga amang a makaakar ti TB. Nagrairan ti TB iti adu a lugar ti Russia. Rimsua dagiti manglaban-droga a kita ti bacillus gapu ta adu a pasiente ti TB ti saan a nangkompleto iti innem a bulan a panagtomarda iti antibiotiko, kuna ti maysa nga ahensia ti medikal a panangsaranay ti Britania. Kas resultana, mangpataud ti bacilli iti kinaandur ken agbiag.