Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay pay Laeng nga Agsakitak iti Nakaro?

IDI 13 ti tawen ni Jason, inkeddengna nga addanto aldaw nga agserbi kas amin-tiempo a ministro idiay Bethel, ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, New York. Nangaramid iti kayo a kahon para kenkuana ket inawaganna a para-Bethel a kahonna. Nangrugi a nagurnong kadagiti banag a patienna a makatulongto inton mangrugin iti karerana idiay Bethel.

Nupay kasta, tallo la a bulan kalpasan a nagtawen iti 18, narekonoser nga adda Crohn’s disease ni Jason​—patinayon, naut-ot a sakit iti panagibleng. “Talaga a daytat’ nangkeltay kaniak,” malagipna. “Ti la maaramidak ket teleponuan ni Tatang idiay pagtrabahuanna ken agsangit. Ammok nga uray kaskasano, kaipapananna nga addan tubeng ti arapaapko nga agserbi idiay Bethel.”

Ti panagsakit ti kangrunaan a rason no apay nga “isuamin a sangaparsuaan agtultuloyda nga agas-asug a sangsangkamaysa ken agpapaut-otda a sangsangkamaysa agingga ita.” (Roma 8:22) Adu a milion nga agtutubo ti mairamraman kadagiti agsakit. Adu nga agtutubo ti umimbagto met laeng. Ngem masapul a daeran ti dadduma dagiti nakaro wenno, no dadduma, mamagpeggad biag a saksakit. Karaman kadagiti sakit a masansan a sagsagabaen dagiti agtutubo ket angkit, diabetes, sickle-cell anemia, makaakar a saksakit, kissiw, sakit ti isip, ken kanser. Dadduma nga agtutubo ti addaan agkakanat a sakit.

‘Apay a Mapaspasamak Daytoy Kaniak?’

Masansan a ti sakit ket pagpulkokan ti panunot ken puso, malaksid pay a pagdukotenna ti bagi. Kas pagarigan, no dika makapageskuela iti sumagmamano a bulan gapu iti sakit, saan laeng a maudikan iti panagadal no di pay ket dimo payen makalangen dagiti gagayyemmo. Idi nagsardeng a nageskuela ti 12-ti-tawenna a ni Sunny gapu iti masansan a pannakayospitalna, madanaganen, ‘Ania ngatan ti ar-aramiden dagiti kaklasek? Ania ngatat’ pakaikapkapisak itan?’

Umasping iti dayta, agparang nga agsagaba iti naespirituan nga irarang-ay no nakarot’ sakitmo a dimo kabaelanen a tabunuan dagiti Nakristianuan a gimong wenno basaen man la koma ti Biblia. Iti daytoy a kasasaad, kasapulam ti kanayonan nga emosional ken naespirituan a tulong. Iti damo, mabalin a dimo patien ti rekonoser. Inton agangay, mabalin a makapungtotka, nalabit iti bagim, ta iti panagkunam ket mabalin koma a naliklikam ti sakit. Mabalin a makayik-ikkiskan iti, ‘Apay nga impalubos ti Dios a mapasamak daytoy kaniak?’ (Idiligmo iti Mateo 27:46.) Kinapudnona, gagangay laeng a maldaanganka.

Mabalin nga ipagarupto pay ti maysa nga agtutubo a no mangaramid iti naisangsangayan a panagregget, kas iti panagbalinna a nakasingsingpet, ikkatento ti Dios ti sakitna. Nupay kasta, mabalin a mangkeltay ti kasta a panagpampanunot, tangay saan nga ikarkari ti Dios ti namilagruan a panangagas kadagitoy a tiempo.​—1 Corinto 12:30; 13:8, 13.

Nalabit nga in-inanamaem idi a pulos a dikan matay​—a sibibiagkanto inton iyeg ti Dios ti “dakkel a rigat.” (Apocalipsis 7:14, 15; Juan 11:26) No kasta, ad-addanto payen a makapaaligaget no maammuam nga adda mamagpeggad biag a sakitmo. Mabalin a pampanunotem nga addan sa ket naaramidmo a nakasairan ni Jehova, wenno pagarupem a pinilinaka ti Dios agpaay iti maysa a naisangsangayan a suot ti kinatarnaw. Nupay kasta, saan nga umiso a panangipapan dagitoy. “Kadagiti dakes a bambanag di mabalin a suoten ti Dios ket isu a mismo dina met suoten ti asinoman,” kuna ti Sao ti Dios, ti Biblia. (Santiago 1:13) Ti sakit ken ipapatay isudat’ naladingit a paset ti agdama a kasasaad ti tao, ket maipasidongtay amin iti “panawen ken di mapakpakadaan a pasamak.”​—Eclesiastes 9:11, NW.

Panangsaranget iti Panagamak

No rugrugina, mabalin a kaamakmo met ti panagsakit iti nakaro. Sagudayen ti libro a How It Feels to Fight for Your Life ti kapaliiwan ti 14 nga agtutubo a nagsakit iti nakaro. Kas pagarigan, nagamkan ti 10 ti tawenna a ni Anton a kasla matay idi nagkidar ti angkitna. Ket ti 16-tawenna a ni Elizabeth, a dadaeranna ti kanser iti tulangna, kaamakna ti maturog di la ket ta dinton makariing.

Ngem adda naiduma a kita ti panagamak dagiti dadduma nga agtutubo​—amak nga awanton ti mayat a makikallaysa kadakuada wenno amak a didanton makapataud iti nasalun-at nga annak inton agangay. Pagamkan ti dadduma nga agtutubo a mabalin a mayakarda ti sakitda kadagiti miembro ti pamiliada, makaakar man ti sakitda wenno saan.

Uray pay no kimmalman wenno din agkidar ti sakit, makapaamakto manen inton agkidar. No naaddaankan kadagita a panagamak, ammom nga agpaysoda unay. Naimbag laengen ta main-inutto met laeng nga aglabas ti damo nga isesekken dagiti negatibo a rikna. Kalpasanna, nasaysayaatton ti panangtingitingmo iti kasasaadmo.

Ti Karit ti Panagsakit

“No ubingka, kaslattay kabaelam nga aramiden ti amin,” kuna ni Jason a nadakamat itay. “Sa kellaat a maamirismo inton agsakitka iti nakaro a saanmo gayam a kabaelan. Mariknam a kaslattay limmakayka iti agpatnag, tangay rumbeng a limitaramon dagiti aramidem.” Wen, makakarit ti panangsaranget kadagiti baro a limitasion.

Para ken ni Jason, rumsua ti maysa pay a dakkel a karit no dagiti dadduma dida maawatan ti kasasaadmo. Ni Jason ket addaan iti naganan ti dadduma a “di madlaw a sakit.” Ti makinruar a langana ti mangilibak kadagiti an-annayenna iti uneg. “Adda depekto ti panagtunaw ti bagik iti taraon,” ilawlawag ni Jason, “isu a rumbeng a kanayonak a mangan ken mangan iti ad-adu ngem iti kanen ti kaaduan. Ngem, nakuttongak latta. Kasta met a pasaray mabannogak unay a diak man la maimulagaten dagiti matak iti katengngaan ti aldaw. Ngem adda masao dagiti tattao a mangipagarup a napanuynoy wenno nasadutak la ngamin. Sawenda dagiti kas iti: ‘Ammom a makaaramidka iti nasaysayaat. Dimonto met ngamin padasen!’”

Adda addi ni Jason a dida matarusan a kanayon no apay a dinan maaramid dagiti bambanag a kas idi, kas iti pannakiay-ayamna kadakuada iti bola. “Ngem ammok a no madangranak,” kuna ni Jason, “adunto manen a lawas sakbay nga umimbagak. Idiligdanto ngamin ti sakitko iti ag-agalenda no masakitda sa kunada, ‘Agas-asug laeng tapno maiturong kenkuana ti atension.’ Ti kakaruan a riknaenda ket nalabit a kas iti naligos a saka, isu a dida marikna ti marikriknak.”

No ti sakitmo kaslattay mangpadagsen iti pamiliam, mabalin a marigrigatanka gapu iti panangsidir ta bagim. Mabalin a pabasolen met dagiti nagannak kenka ti bagida. “Patien agpadpada da tatang ken nanangko a naipatawidda kaniak ti sakitko,” kuna ni Jason. “Masansan a makibagay dagiti ubbing kalpasan nga inawatdan ti kinapudno ti sakitda. Ngem narigrigat ti kasasaad dagiti nagannak. Kanayon nga agpadispensarda kaniak. Rumbeng a kanayon nga ikagumaak a bang-aran ti panangsidirda iti bagida.”

Kanayon a Panagpadoktor​—Saan a Makaay-ayo

Mabalin a makapadukot ti kanayon a panagpadoktor. Ipariknada a kaslattay awan serserbim ken nakapimpimanka. Makapadanag uray laengen ti panagtugaw iti pagurayan ti pannakaayabmo. “Mariknam . . . a kaslattay agmaymaysaka ket nasaysayaat koma no adda mangkuyog kenka,” kuna ni Joseph, agtawen iti 14 ken adda sakit ti pusona. Nakalkaldaang ta dadduma nga agtutubo ti di man la makagun-od iti kasta a panangandingay, uray mismo kadagiti nagannak kadakuada.

Mangpadukot uray pay dagiti panangeksamen ti doktor. Kinapudnona, dadduma a panangeksamen ti interamente a di makaay-ayo. Kalpasanna, masapul nga ibturamton ti nakadudukot nga al-aldaw wenno lawlawas a mangur-uray kadagiti resulta. Ngem laglagipem daytoy: Ti panagpaeksamen iti doktor saan a kapada ti panageksamen idiay eskuelaan; uray kaskasano ti panagpaeksamen iti doktor dina kaipapanan a natnagkan.

Kinapudnona, ti panagpaeksamen ket makaipaay iti makatulong unay nga impormasion. Maipakitana nga adda sakitmo a nalaka a maagasan. Wenno, no saan man, ti panangeksamen ti tumulong a mangipakita no kasano a madaeram ti sakit. Maipakitana pay ketdi nga awan gayam sakitmo a kas iti ipagarupmo. Isu a saanka a dagus nga agkonklusion maipapan iti kasasaadmo.

Mangpaksuyto laeng kenka ti nakaro a panagdanag. Kunaen ti Biblia: “Ti bantot iti puso ti maysa a tao ti mamagdumogto kenkuana.” (Proverbio 12:25) Ngem, aw-awisennatay ti Dios nga ibaga kenkuana dagiti pakadanagantayo. Rumbeng nga agtalektayo a maseknan kadatayo ken ipaaynanto ti panangiwanwanna ken sirib a mangtaming iti parikut iti kasayaatan a pamay-an.​—Salmo 41:3; Proverbio 3:5, 6; Filipos 4:6, 7; Santiago 1:5.

Maragsakantayo ta nangaramid ti Namarsua kadatayo a ni Jehova a Dios, iti probision a mangyeg iti baro a lubong ti kinalinteg. Pagungarennanto pay dagiti natay, nga ikkanna ida iti gundaway a mangtagiragsak iti dayta a baro a lubong. Ipasigurado ti Biblia kadatayo nga iti dayta a tiempo: “Ti agtaeng dinanto kunaen, Masakitak.”​—Isaias 33:24.

Agingga a dumteng, mabalin rumbeng a daeram pay laeng ti nakaro a sakitmo. Nupay kasta, adda adu a praktikal a banag a maaramidam tapno sibaballigi a madaeram ti kasasaadmo. Salaysayenminto dagitoy iti masanguanan nga artikulo.

[Ladawan iti panid 18]

Mabalin a mayimtuodmo, ‘Apay nga impalubos ti Dios a mapasamak daytoy kaniak?’