Ti Aglablabes nga Impormasion — Watchtower ONLINE A LIBRARIA

Ti Aglablabes nga Impormasion

NAKITA ti maika-20 a siglo ti awan kapadana nga aglablabes nga impormasion. Babaen man iti naimaldit a material, panangsaklaw ti radio wenno telebision, ti Internet, wenno dadduma a pamay-an, napumpunno ti lubong iti impormasion. Insurat ni David Shenk iti librona a Data Smog—Surviving the Information Glut: “Ti aglablabes nga impormasion rimsua a pudpudno a pangta. . . . Ita namnamaentayon ti panaglaplapusanan ti impormasion.”

Usigenyo kas maysa laeng a pagarigan ti nalatak a periodiko. Naipadamag a ti gagangay nga edision ti The New York Times iti maysa nga aldaw ti lawas ket aglaon iti ad-adu nga impormasion ngem ti mabalin a naammuan ti ordinario a tao iti intero a panagbiagna idiay Inglatera idi maika-17 a siglo. Ngem mainayon iti inaldaw a periodiko, dagiti magasin ken libro a mangisalaysay iti nakaad-adu a tema nayonanda ti aglaplapusanan nga impormasion a mapatpataud. Pinullo a ribu dagiti libro a maipablaak iti tinawen. Ket yantangay agdoble ti nasientipikuan nga impormasion kada innem a tawen, di nakaskasdaaw nga iti sangalubongan, dagiti laeng teknikal a warnakan addan bilangda a nasurok a 100,000. Ket mangar-aramid ti Internet iti nagadu a libraria ti impormasion a magun-odan dagiti agus-usar iti computer.

Dagiti ngay magasin? Dagiti warnakan ti negosio, magasin dagiti babbai, magasin dagiti tin-edyer, magasin ti isports ken ti paglinglingayan—kinapudnona, dagiti magasin maipapan iti dandani amin a tema ken pagesman ti tao—pinunnodan ti lubong, a kalkalikagumanda amin ti atensiontayo. Ti ngay paset ti agyan-anunsio—ti “mangitantandudo iti awan mamaayna,” kas nagsayaat a pannakadeskribirna? Iti librona nga Information Anxiety, ti autor a ni Richard S. Wurman kunana: “Dagiti ahensia nga agyan-anunsio rarautenda dagiti sentidotayo babaen iti aglaplapusanan nga anunsio a masapul a kitaen, denggen, saepen, ken sagidentayo.” Ipapilitda a kasapulam ti kaudian a produkto, ti nasaysayaat a produkto, tapno “saanka a maudi.”

Kinuna ti Australiano a sikologo ken managsirarak iti kagimongan a ni Dr. Hugh MacKay a ‘malaplapunosen ti lubong iti impormasion ket maaw-awis dagiti tattao a mangusar iti fast lane (kapartakan a panggun-odan ti impormasion) iti superhighway ti impormasion (ti Internet).’ Ti parikut, kas makita ni Dr. MacKay, ket ti nakaad-adu a damag ken agdama nga ar-aramid a maiprograma iti radio ken telebision, agraman ti agdama a naisangsangayan a kaadu ti magun-odan nga impormasion iti computer, nagresulta iti kagimongan a sadiay patien ti adu dagiti impormasion a naipadamag iti media nga iti kinapudnona paset laeng dagiti naisalaysay a kinapudno ken pasamak, saan a kompleto nga estoria.

Ania ti Impormasion?

Ti Latin a nagtaudan ti sao nga informare adda kaipapananna a mangporma a banag, a kas iti panangporma ti dumadamili iti sekka. Gapuna, ti dadduma a depinasion ti “impormar” adda kaipapananna a “panangmolde iti isip,” wenno “panangsukog wenno panangisuro iti isip.” Kaaduan a managbasa nalawag a malagipda ti tiempo, iti nabiit pay, idi ti impormasion ket listaan laeng dagiti napasamak wenno impormasion a mangibaga kadatayo kadagiti detalye a kas iti asino, sadino, ania, kaano, wenno kasano. Awan ti naisangsangayan a lenguahe wenno termino para iti impormasion. Ti laeng masapul nga aramidentayo ket damagentayo wenno sapulentayo.

Ngem dimteng ti dekada 1990, ket nangputar dagiti tattao iti nagadu a baro a timmaud iti impormasion a sasao ta dagitoy mangpataudda laeng iti pakariribukan. Nupay dadduma kadagitoy a sasao wenno ebkas ket simple laeng ken maawatan, kas iti “infomania,” “technophilia,” ken “information age,” makapataud ti dadduma kadagiti pudno a parikut. Itatta, ti lubong nalapunosen iti infomania—ti panamati a ti agikut iti ad-adu nga impormasion adda bentahana kadagiti dadduma a di makagun-od iti dayta, ket dayta nga impormasion saanen a pangibanag iti panggep, no di ket dayta ti panggepna.

Daytoy a panaggartem maparegta babaen iti nakaad-adu a sistema ti telekomunikasion, kas iti fax machine, ti cellular a telepono, ken ti personal computer, nga ibilang ti dadduma a kas simbolo ken suerte iti information age [panawen ti impormasion]. Pudno a ti pagnam-ayan, kapartak, ken pannakabalin dagiti computer impaayda ti gundaway a manggun-od iti impormasion a pulos a di napasamak idi—ta kuna ni Nicholas Negroponte, iti Massachusetts Institute of Technology: “Ti computer saanen nga ibilang dagiti tattao nga alikamen. Dayta ti wagas ti panagbiag.” Kas resulta, maipatpateg unayen ti impormasion ken ti teknolohia a mangitulod iti dayta, iti dadduma a kaso maidaydayaw, a nagadu dagiti napasnek a pasurotna iti amin a paset ti daga. Dagiti damag iti telebision ken dagiti programa ti agdama nga ar-aramid naibilangdan a dandani kaasping ti ebanghelio, idinto ta nakaad-adu ti awan mamaayna a maiparparang kadagiti programa ti TV nga awaten ti publiko a masansan a din agreklamo ken nalaka a maallilaw.

Binalbaliwan ngaminen ti panawen ti impormasion ti wagas ti panagbiag ken panagtrabahotayo nga uray la adun a tattao ita ti agsagaba iti nadumaduma a kita ti “danag gapu iti impormasion.” Ania a talaga ti danag gapu iti impormasion? Kasano a maibagam no maapektaranka? Adda kadi aniaman a maaramidam maipapan iti dayta?

[Picture Credit Line iti panid 3]