Panangmatmat iti Lubong
Makalkalbo a Kabakiran
Makapadanag ti kapartak ti agtultuloy a pannakakalbo ti kabakiran ti Amazon. Kada tawen iti kallabes a tallo a tawen, nakalbo ti 1.9 a milion nga ektaria, a katupag ti agarup “pito a tay-ak a pagay-ayaman iti football iti kada minuto,” kuna ti magasin a Natural History. Kalpasan a maala dagiti nagpapateg a kayo iti disso, masansan a mapuoran dagiti nabatbati a mula tapno matalon ti daga. Nupay kasta, “bayat a dagiti kayo ken dadduma pay a mula ket maur-uram wenno runrunoten dagiti mikrobio, mangparuarda iti adu a carbon dioxide, methane, ken nitrous oxide iti tangatang, a lalo a mangpakaro iti greenhouse effect.” Ti maaramidan dagitoy a mairuar a gas ket mabalin a “katupag ti panangdadael iti 1 agingga iti 3 pay a milion nga acre ti kabakiran iti kada tawen,” kuna ti magasin.
Babbai ken Sakit ti Puso
Ipadamag ti magasin a Veja nga agingga idi dekada 1960 idiay Brazil, ti sakit ti puso ti kangrunaan a sakit dagiti lallaki. Nupay kasta, nagbalbaliwen ti kasasaad idi mangmanggeden dagiti babbai. Idi “nagsikor, nagsigarilio ken nangan metten [dagiti babbai] iti fast-food” a kas kadagiti lallaki iti panggedan, immadu ti babbai a naaddaan iti sakit ti puso. Nupay patien dagiti dadduma nga adda bassit a maitulong dagiti hormone ti babbai maibusor iti panagsakit ti puso, “kalpasan ti edad a 35, bumassiten ti makatulong a hormone, a mamagpeggad kadagiti babbai a kas iti panagpeggad dagiti lallaki,” kuna ti magasin. Idi 1995, ti pannakaatake ti puso ti nangpapatay iti mamindua a kaadu dagiti babbai a taga Brazil ngem iti kanser ti suso ken matris no pagtiponen.
Pannakadadael ti Pamilia Idiay Bolivia
Ipadamag ti Bolivian Times a napanglaw ti nasurok a 70 a porsiento kadagiti taga Bolivia. Kas resultana, “panawan [ti adu nga ubbing] ti nasinasina a pamiliada tapno agnaedda iti posible a naul-ulpit nga aglawlaw ti kalsada.” Sadiay a masursuroda ti agusar iti cocaine ken dagiti sasay-upen a kas iti thinner ti pintura ken glue. Mapattapatta a dagiti agtutubo nga agtawen iti nagbaetan ti 5 ken 24 ti agus-usar iti 88 a porsiento kadagiti droga idiay Bolivia. Rimmang-ay ti di legal a panagdroga iti agarup 150 a porsiento iti napalabas a 15 a tawen. Sigun iti Times, “adu ti mangibilang a ti kangrunaan a makagapu iti daytoy nga irarang-ay ket ti pannakadadael ti tradisional nga estruktura ti pamilia.”
Natakuatan nga Adda Dagsen Dagiti Neutrino
Ti neutrino ket bassit a sub-atomiko a partikulo nga awanan iti koriente, agdaliasat iti gistay kapartak ti lawag, ken manmano a makikadua iti aniaman a kita ti banag. Naikuna a nalaka a makagteng dagiti neutrino iti daga a dida man la makadungpar iti aniaman nga atomo. Nupay kasta, nabiit pay a naisentro ti atension ti lubong kadagitoy a naatap a partikulo idi inwaragawag dagiti sientipiko idiay Takayama, Japan, a natakuatan nga adda dagsen dagiti neutrino. Tangay nasedsed ti uniberso kadagiti neutrino, ipapilit ti sumagmamano a sientipiko a ti agtitipon a dagsenda ti nalabit mangnayon iti umdas a dagsen iti uniberso tapno bumannayat ti ilalawana.
Kadaanan a Sintetiko a Bato
Nakakabakab dagiti arkeologo iti kaunaan nga ebidensia ti inaramid-tao a bato, idiay Mashkan-shapir, kadaanan a siudad a dagiti rebbekna ket masarakan iti makin-abagatan itan nga Iraq. Kuna dagiti geologo ken arkeologo a naaramid ti bato babaen iti panangyurno iti lan-ak manipud iti karayan Tigris ken Eufrates sada in-inut a pinabaawan “tapno mapataud ti kas bato ti katangkenna a kaasping ti bato ti bulkan a maawagan iti basalt,” ipadamag ti The New York Times. Iti dayta a lugar, nakirang ti natural a materiales a pagbangon isu nga “agparang a napataud ti sumagmamano [a sintetiko a basalt] a sandi dagiti natural a basalt.” Nausar ti inaramid-tao a bato a pagibangon iti Mashkan-shapir 4,000 a tawenen ti napalabas.
Panagannad Kabayatan ti Panagluto
Nanipud 1990 agingga iti 1994, ti kawes a masiraman kabayatan nga aglutluto ti biktima ti masansan unay a pakatayan dagiti babbai a biktima ti pannakauram idiay Sumner Redstone Burn Center sadi Massachusetts General Hospital, kuna ti Tufts University Health & Nutrition Letter. Masansan a babbai dagiti biktima a nasurok nga 60 ti tawenda wenno bakbaket pay ken nalawa ti manggas ti kawesda nga aguyaoy iti apuy ti paglutuan bayat nga al-alaenda ti pagpapudotan iti tsa. Naaramid dagiti sumaganad a singasing tapno matulongan dagiti tattao a manglapped iti nakaro a pannakauram. Kabayatan ti panagluto, (1) dika agisuot iti bata de banio wenno dadduma pay a kalawkalaw a kawes, (2) no mabalin, usarem dagiti makinsango a pagsaangan, tapno bassit ti tsansa a masiramanka bayat nga al-alaem dagiti kaserola wenno pariok, ken (3) agkaweska kadagiti naandur iti apuy.
Saanyo Laeng a Basta Ibaon Dagiti Ubbing
Idi a ti maysa nga estudiante nga adda iti maikatlo a grado iti klase ti religious education ti nagreklamo a nagadu ti maipapaannurot kadagiti ubbing ngem awan kadagiti natataengan, nagtignay ti maestra babaen ti panangkiddawna iti klase nga isuratda ti bukodda a Sangapulo a Bilin para kadagiti adulto. Sigun iti Aleman a linawas a pagiwarnak dagiti Katoliko a Christ in der Gegenwart, tarigagayan ti kaaduan nga estudiante ti kinaimbag, kinatalna, kinahustisia, kinamapagpiaran, ken kinapudno. Kastoy ti inlista ti maysa nga ubing: “1. Agbalinkayo a nainkalintegan. 2. Dikay unay agunget. 3. Didakam pagdardarasen. 4. Didakam istorbuen a kanayon. 5. Didakam katawaan. 6. Didakam piliten. 7. Bigbigenyo a hustokami no dadduma. 8. Dikay agaramid kadagiti bukodyo a pagannurotan. 9. Makibagaykayo iti maysa ken maysa. 10. Makimisakayo met, ket saanyo laeng a basta ibaon dagiti ubbing.”
Ebkas ti Panagayat?
Ipadamag ti suplemento ti periodiko a Witness Echo ti South Africa a “para kadagiti agtutubo a lallaki, agkuykuyog ti ayat ken seksual a kinamasindadaan, ket no agkedked dagiti agtutubo a babbai a makinaig, mabalin a makabilda.” Impalgak ti panagsirarak kadagiti tin-edyer iti maysa nga ili idiay Cape Town a “dagiti lallaki ti mangkontrol kadagiti relasion, a masansan a mangranggasda tapno pilitenda dagiti babbai a makinaig kadakuada.” Impakita ti maysa a panagadal nga 60 a porsiento kadagiti babbai ti kinabil dagiti kaparehada, uray no nakisaritada laeng iti dadduma a lallaki. “Kadawyan unay ti pisikal a panangraut,” kuna pay ti damag, “ta matmatan ti adu kadagiti kapatadanda a babbai nga ebkas dayta ti panagayat.”
Impluensiaan ti Musika Dagiti Aggatang
Idiay Inglatera, natakuatan ti timpuyog dagiti sikologo manipud iti University of Leicester a maimpluensiaan ti pang-background a musika ti panagpili dagiti aggatang iti arak. “No mapatokar iti accordion ti musika dagiti Pranses, ad-adu ti arak dagiti Pranses a malako ngem ti arak dagiti Aleman iti ratio a lima-iti-maysa,” kuna ti magasin a National Geographic. “Ngem no mapatokar ti musika nga oompah a mapatpatokar iti pagiinuman dagiti Aleman, dua a bote nga arak dagiti Aleman ti gatangen dagiti aggatang iti kada bote nga arak dagiti Pranses.” Makapainteres ta sumagmamano laeng nga aggatang ti makaammo a ti “musika maimpluensiaanna ti panagdesisionda,” kuna ti maysa kadagiti managsirarak.
Pagimbagan ti El Niño
Ipadamag ti Reuters a ti ibabara ti danum a maaw-awagan iti El Niño ket “napabasol iti amin a banag manipud adut’ pinapatayna a bagyo idiay Estados Unidos agingga kadagiti uram iti kabakiran idiay Brazil ken ti bassit a naapit a kape idiay Kenya.” Nupay kasta, iti laksid dagiti bagyo ken tikag, kuna dagiti eksperto nga adda met sumagmamano a pagimbagan ti El Niño. Sigun iti report, ti maapit a kape idiay Brazil ket “manamnama a makadanon iti 35 a milion a bag iti daytoy a tiempo, ti kadakkelan iti sangadekada,” ken ti “di ninamnama a panagtudo kadagiti di ninamnama a lugar ti nangnayon iti suplay kadagiti pagurnongan iti danum ken aquifer wenno natural a danum ti daga iti intero a lubong.” Kinuna ni Ants Leetmaa, direktor ti Climate Prediction Center ti E.U.: “Danum ti problema iti nagadu a paset ti lubong. Agkasapulan iti danum ti adu kadagitoy a lugar. . . . Segseggaan dagiti manedyer ti danum ti El Niño.”
Panangikagumaan a Mamagsubli Kadagiti Miembro iti Ummongda
Mapattapatta a 1,500 a tattao ti din makimismisa idiay United Kingdom iti kada lawas. Nupay nasurok a 50 a porsiento iti populasion ti agkunkuna a Kristianoda, agarup 10 a porsiento laeng ti regular a makimismisa. Apay? “Masansan a mapabasol [dagiti klero idiay United Kingdom] nga awan serserbida, saanda a mannakilangen, ken makapauma,” kuna ti klero a ni Steve Chalk. Iti panangikagumaan a “mangparegta kadagiti tattao a makimisada manen,” ti Arsobispo ti Canterbury ken ti Arsobispo ti Westminster ket “nangisingasing iti baro nga addang a panggepna ti tumulong kadagiti klero tapno agbalinda nga ad-adda a manangpasangbay, mannakilangen, ken makapainteres,” kuna ti BBC News. Namnamaen dagiti iglesia nga ipatungpalda ti “10 a praktikal a kalat” inton Enero 2, 2000. Iramanda ti: “Abrasaendakayto, maseknankaminto iti pamiliayo, siertuenminto a nalawagton ti mangngegyo, . . . tulongandakayto a mangsukisok kadagiti sungbat dagiti nauneg a saludsodyo, . . . siguraduenminto a makatulong [ken] makaparegta ti isasarungkaryo.”